Page images
PDF
EPUB

10. Adveniat regnum tuum. Fiat voluntas tua
sicut in coelo, et in terra.

11. Panem nostrum supersubstantialem da no-
bis hodie.

12. Et dimitte nobis debita nostra, sicut et
nos dimittimus debitoribus nostris.

13. Et ne nos inducas in tentationem, sed li-
bera nos a malo. Amen.

14. Si enim dimiseritis hominibus peccata eorum:
dimittet et vobis Pater vester coelestis delicta vestra.
(Eccl. 8. Infr. 18. 35. Marc. 11. 5).

15. Si autem non dimiseritis hominibus: nec
Pater vester dimittet vobis peccata vestra.

16. Cum autem jejunatis, nolite fieri, sicut hy-
pocritae, tristes: exterminant enim facies suas, ut
appareant hominibus jejunantes. Amen dico vo-
bis quia receperunt mercedem suam.

17. Tu autem cum jejunas, unge caput tuum,
et faciem tuam lava,

18. ne videaris hominibus jejunans, sed Patri
tuo, qui est in abscondito: et Pater tuus, qui vi-
det in abscondito, reddet tibi.

19. Nolite thesaurizare vobis thesauros in ter-
ra: ubi aerugo: et tinea demolitur: et ubi fures
effodiunt, et furantur.

20. Thesaurizate autem vobis thesauros in coe-

lo: ubi neque aerugo, neque tinea demolitur, et

abi fures non effodiunt, nec furantur, (Luc. 12,

33. I. Tim. 6. 19).

21. Ubi enim est thesaurus tuus, ibi est et

cor tuum.

[blocks in formation]

niejszym się sposobem objawia: ztąd one słowa Psal.
18, 1: Niebiosa rozpowiadają chwalę Bożą. Święć się.
Niech będzie święcie czczone i szanowane. Imię two-
je. W Pismie ś. imię Boże kładzie się zamiast samego
Boga.

[ocr errors]

16. Smetnymi. Okazującymi smutek na twarzy.

Niszczą. Po grecku: układają, psują, zaciemniają, zmie-

niają postać albo wyraz naturalny twarzy, przybierając

bladość i surowość. Wzięli zapłatę swoje. To jest,

której szukają, próżną chwałę u ludzi. Patrz Wujka.

17. Namaż głowę twoję. Nie rozkazuje, iżbyśmy w rze-

czy samej namaszczali głowę, lecz abyśmy unikali chel-

pliwości w poście, i żebyśmy raczej okazywali wesołość

i swobodę (jako ci którzy według ówczesnego zwyczaju

podczas uczt namaszczali głowę). Był zwyczaj u wschod-

nich narodów, iż w chwilach wesela namaszczali gło-

wę, a

w chwilach smutku od tego się wstrzymywali.

Rozkazuje Chrystus, iżbyśmy się zachowywali jak za-

wsze, i tak się okazywali, jak gdybyśmy nie pościli.

20. W niebie. Patrz Wujka,

21. Albowiem gdzie jest skarb twój. Za skarbem

idzie serce; jeśli więc ukrywasz skarb w ziemi, i serce

zarazem przywalasz ziemią. A to jest rzeczą najhanie-

bniejszą, żeby człowiek zrodzony do nieba, zagrzebywał

swoje serce w ziemi i błocie. W niebie więc należy

skarb umieścić: tym bowiem sposobem i serce twoje tam

się podniesie.

22. Świecą ciała twego, jest oko twoje. Oko cielesne

spełnia obowiązek pochodni, albowiem jako pochodnia

daje światło tym, którzy chcą co czynić, tak oko u-

dziela niejako światła wszystkim członkom ciała, aby

każdy z nich mógł należycie spełniać właściwe obowiąz-

ki. Ztąd Lacinnicy nazywają oczy światłami, a Grecy

pochodniami.

Jeśli

Jeśliby oko twoje było szczere.
oko twoje będzie czyste, i nie zamglone ani skażone
żadnemi złemi humorami, to i całe ciało twoje będzie
światłe, gdyż wszystkie członki ciała tak się oświecą

23. Si autem oculus tuus fuerit nequam, totum corpus tuum tenebrosum erit. Si ergo lumen, quod in te est, tenebrae sunt: ipsae tenebrae quantae erunt?

24. Nemo potest duobus dominis servire: aut enim unum odio habebit, et alterum diliget: aut unum sustinebit, et alterum contemnet. Non potestis Deo servire, et mammonae. (Luc. 16, 13). 25. Ideo dico vobis, ne solliciti sitis animae vestrae, quid manducetis, neque corpori vestro, quid induamini. Nonne anima plus est quam esca: et corpus plus quam vestimentum? (Psal. 54, 23. Luc. 12, 22. Phil. 4, 6. I. Tim. 6. 7. I. Petr. 5.7). 26. Respicite volatilia coeli, quoniam non serunt, neque metunt, neque congregant in horrea: et Pater vester coelestis pascit illa. Nonne vos magis pluris estis illis?

27. Quis autem vestrum cogitans potest adjicere ad staturam suam cubitum unum?

28. Et de vestimento quid solliciti estis? Considerate lilia agri, quomodo crescunt: non laborant, neque nent.

29. Dico autem vobis, quoniam nec Salomon in omni gloria sua coopertus est sicut unum ex

istis.

30. Si autem foenum agri, quod hodie est, et

iż każdy z nich będzie mógł należycie spełniać swoje funkcye.

23. Ale jeśliby oko twoje złe było. W greckim jest, Tovno, skażone. Ilovnoos mówi się właściwie o złem moralnem, lecz dla tego Ewangelista w tej pierwszej części podobieństwa użył mówienia, które więcej przypada oku duchownemu niż cielesnemu, iżbyśmy zrozumieli, że od oka cielesnego przechodzić należy do oka duszy. Wszystko ciało twoje ciemne będzie. Skaza oka czyni szkodę całemu ciału, gdyż wszystkie członki będą niejako w ciemnościach i nie będą mogły wykonywać swoich powinności bez utrudnienia, a przeto byłyby jakby w ciemnościach. Takoż zastosowanie podobieństwa możemy uczynić w ten sposób: przez oko możemy rozumieć umysł nasz, który jeśli jest czysty i prosty, i nic innego nie mający na celu, jedno Boga, to i wszystkie uczynki nasze, które według niego sprawujemy, będa jasne i światłe, to jest, dobre i chwalebne; jeśli zaś będzie zabrudzony pożądaniem rzeczy nikczemnych, jakiemi są skarby bogactw, to będą zamglone i ciemne, chociażby się zkądinąd i jasnemi wydawały, jak naprzykład rzeczy wyżej wspomniane: post, modlitwa, jałmużna i t. d.-Jeśliż tedy światło, które jest w tobie. Jeśli sama intencya, która jest światłem niejako, będzie ciemną, bo złą; same ciemności, to jest, czynności inne, które nie mają światła z siebie, jeśli go nie pożyczą od dobrej intencyi, jakże wielką mgłą złośliwości będą okryte! i jeśli sam sąd umysłu jest skażony. za jakże ślepemi uczuciami iść musimy!

24. Dwiema panom: Patrz Wujka. Mammonie, Bogactwom; jest to wyraz syryjski, jak świadczy S. Hie

ronim.

25. Nie troszczcie się. Patrz Wujka. O duszę. To jest o życie, które daje dusza. Azaż dusza nie jest ważniejsza niż pokarm? Jakby rzekł: Któż wam, jeśli nie Bog dał duszę i ciało? jesli więc dał to, co jest większem, da też i to co jest mniejszem, to jest pokarm który jest niezbędnym do zachowania życia.

26. Na ptaki. Które mniej niż ziemne zwierzęta

23. Ale ieśliby oko twoie złe było, wszytko ciato twoie ciemne będzie. Jeśliż tedy światło, które iest w tobie, ciemnością iest: iakoż wielka będzie sama ciemność?

24. Żaden nie może dwiema panóm służyć: bo abo iednego będzie nienawidział, a drugiego będzie miłował: abo przy iednym stać będzie, a drugim wzgardzi. Nie możecie Bogu służyć y mammonie.

25. Dla tego wam powiadam, nie trosczcie się o duszę waszę cobyście iedli, ani o ciało wasze, czymbyście się odziewali. Azaz dusza nie iest ważnieysza niż pokarm? y ciało niźli odzienie?

26. Weyźrzycie na ptaki niebieskie, iż nie sieią, ani żną, ani zbieraią do gumien: a ociec wasz niebieski żywi ie. Azażcie wy niedaleko ważnieyszy niż oni?

27. Y kto z was obmyślając może przydać do wzrostu swego łokieć ieden?

28. A o odzienie przecz się trosczecie? Przypatrzcie się liliom polnym iako rostą: nie pracuią, ani przędą.

29. A powiadam wam, iż ani Salomon we wszytkiey chwale swey nie był odziany iako iedna z tych.

30. A ieśliż trawę polną, która dziś iest, a iu

zwykły mieć przemysłu w wyszukiwaniu pokarmu, i które im wyżej się unoszą w powietrzu, tem dalej się znajdują od pokarmu. Niebieskie. Dla odróżnienia od ptaków domowych, które się żywią opatrznością ludzi. Ojciec wasz. Nie mówi ojciec ich, lecz ojciec wasz: jakby rzekł: Jeśli Bóg najopatrzniej żywi te najlichsze twory; jakże bardziej będzie żywił was, którzy i ludźmi i jego dziećmi jesteście!

27. Obmyślając. Jakby się nie wysilał, i nie wytężał swej myśli. Może przydać do wzrostu swego lokieć jeden. U s. Luk. 12, 25. tak czytamy: A któż z was myśląc może jeden tokieć przydać do wzrostu swego? Jeśliż tedy ani tego co najmniejsze jest możecie, czemuż się o inne frasujecie? Sądzimy, że zdanie jest: jeśli ciału waszemu, nad którem więcej niż nad czemkolwiek innem macie władzę, nic przydać nie możecie, pocóż się więc troszczycie i frasujecie około tego, co nie zależy od waszej woli, lecz od Boskiej Opatrzności, i nie pokładacie raczej w Bogu nadziei waszej, do którego należy tak rzeczy urządzić, iżby wam na niczem nie zbywało? Albo sens jest: nie ulega wątpliwości, iż daleko więcej znaczy dusza i ciało niż wzrost, albowiem mało na tem zależy, jakiego kto jest wzrostu. Jeśli więc to co jest mniejszem, bez naszego współdziałania Bóg czyni, jakże bardziej bez naszych frasobliwych zabiegów zachowywać będzie one ważniejsze rzeczy, i udzieli wszystko, cokolwiek służy do ich zachowania.

28. Liliom polnym. Dodaje polnym, żeby odrożnić od ogrodowych, które się sadzą i pielęgnują od ludzi. Nie pracują. Jak ludzie. Ani przędą. Jak niewiasty.

29. Ani Salomon. Przedstawia przykład Salomona, sławnego przede wszystkiem z bogactw; potęgi i madrości; i powiada, iž ani Salomon nawet, gdy był u szczytu swojej chwały, nie mógł się tak wytwornie odziewać, jak się odziewają lilie w najbielsze i najwonniejsze kwiaty.

30. Będzie w piec wrzucona. Dla ocieplenia mieszkania. Malej wiary. Malo ufający Bogu i jego opatrzności.

-

cras in clibanum mittitur, Deus sic vestit: quanto magis vos modicae fidei?

31. Nolite ergo solliciti esse, dicentes: Quid manducabimus, aut quid bibemus, aut quo operiemur?

32. haec enim omnia gentes inquirunt. Scit enim Pater vester, quia his omnibus indigetis.

33. Quaerite ergo primum regnum Dei, et justitiam ejus: et haec omnia adjicientur vobis.

34. Nolite ergo solliciti esse in crastinum. Crastinus enim dies sollicitus erit sibi ipsi: sufficit diei malitia sua.

tro będzie w piec wrzucona, Bóg tak przyodziewa: iakoż daleko więcey was małey wiary?

31. Nie trosczcież się tedy, mówiąc: Cóż będziem ieść, abo co będziem pic. abo czym się będziem przyodziewać?

32. Bo tego wszytkiego poganie pilnie szukają. Abowiem ocicc wasz niebieski wie, że tego wszytkiego potrzebuiecie.

33. Szukaycież tedy naprzód królestwa Bożego, y sprawiedliwości iego: a to wszytko będzie wam przydano.

34. Nie trosczcież się tedy o iutrze: abowiem iutrzeyszy dzień sam o się troskać się będzie: dosycci ma dzień na swey nędzy.

Wykład X. J. Wujka.-Roz. 6. w. 1. Sprawiedliwości waszej. Ztąd znać, iż dobre uczynki są sprawiedliwością: a iż człowiek czyniący dobrze, czyni sprawiedliwość. I z tego dobrzeczynienia, a nie tylko z wierzenia, usprawiedliwion bywa. A tak sprawiedliwość chrześcijańskiego człowieka Zbawiciel nasz pokłada najwięcej w tych trzech cnotach: w jałmużnie, w poście, a w modlitwie: tak iż jałmużny czynić, pościć, modlić się, jest sprawiedliwość czynić: i uczynki miłosierne, są uczynki sprawiedliwości. I Jan. 3, 7. Jak. 2, 24. August. in Psal. 42.

4. Odda tobie. To oddanie albo zapłata w niebie za dobre uczynki, (którą Pan i Zbawiciel nasz często przypomina) pokazuje, iż uczynki dobre wiernych mają swą zasługę, albo iż zasługują żywot wieczny: a iż mogą być czynione dla zapłaty wiecznej. Patrz wyż. 5, 12. Psal. 118, 112.

5. Jako obludnicy. Obłudności a próżnej chwały Pan zakazuje, w tych trojakich uczynkach sprawiedliwości: a nie jawnego ich czynienia przed ludźmi, ku czci a chwale Bożej, ku bliźnich zbudowaniu, i na zbawienie nasze. Ponieważ nam wyżej rozkazał, aby się tak świeciła światłość nasza przed ludźmi: żeby oni widząc uczynki nasze dobre, chwalili ztąd P. Boga. Mat. 5, 16. Przetoż w sprawowaniu wszelakich uczynków dobrych, mamy chować regulę one Grzegorza ś. aby uczynek był na jawie: ale intencya albo serce dobre z którego je czynisz, aby zostało skrytości. Hom. 11, in Evan. c. 10.

7. Nie mówcie wiele. Nie zakazujeć Pan długiej modlitwy: gdyż i sam na przykład nam, całe nocy na modlitwie trawił, i rozkazał się nam zawsze modlić, a nigdy nieustawać: jako i Paweł ś., i ten był zawsze zwyczaj Kościoła Bożego, który od początku miał pewne godziny modlitw, które zowią horas canonicas. Nie wielomodlstwa tedy, ale wielomówstwa albo próżnomówstwa Pan zakazuje, to jest, abyśmy niepotrzebnych rzeczy, próżnemi, zbytniemi a wydwornemi słowy się nie domagali. Jako poganie czynili, którzy mniemali, że bogowie potrzeb ich nie wiedzieli, ani ich wysłuchać nie mieli, ażby długą oracyą wystroili, a wydwornemi słowy wyliczyli to wszystko, czego im potrzeba. August. epist. 121, cap. 8, 9 i 10. Przetoż i kollekty kościelne są bardzo krótkie, ale wielce skuteczne i potężne. Luk. 6, 12; 18, 1. I. Thess. 5, 17.

11. Chleba naszego powszedniego. Słowo greckie motor, stary tłumacz przed Hieronimem wyłożył był, quotidianum, to jest powszednim: lecz Hieronim ś. przełożył je tu supersubstantialem: to jest nad istnym albo nadistotnym: acz u Łukasza toż słowo przełożył powszedni: bo słowo greckie tę oboję rzecz znaczy. Łuk. 11, 3. Niektórzy je też jutrzejszym, a drudzy postpraesentem, po teraźniejszym wykładają. A tak prosimy tu nie tylko chleba powszedniego, to jest, tego wszystkiego, co nam ku zachowaniu ciała jest potrzebno: ale też chleba nadistotnego, to jest wszelkiego pokarmu duchownego, a zwłaszcza chleba najświętszego Sakramentu, w którym jest prawdziwie Pan Chrystus, on chleb żywy który zstąpił z nieba. Który przeto nazwan jest chlebem Nadistotnym, iż przewyższa wszytkie istności, i wszystko stworzenie. Jan. 6, 48.

12. Nasze winy. Te winy, sąć grzechy nie tylko śmiertelne, ale też powszednie, jako często uczy Augustyn s. I przetoż nie masz żadnego człeka na świecie, by był naysprawiedliwszy, któryby nie był winien używać tej modlitwy: ponieważ żaden nie jest bez grzechów, przynajmniej powszednich.

13. Nie wwódź nas w pokuszenie. To jest, niedopuszczaj nas wwodzić: jako i Cypryan s. i Augustyn czytają: Cypr. de Ora. Dom. Aug. de bono persev. c. 6. I jako rozumie i wykłada š. Kościoł powszechny. Albowiem Bóg nikogo nie kusi, mówi Jakób ś. Jac. 1, 13. A tak strzeż się błędu kalwinistów, którzy Boga czynią przyczyną sprawcą ludzkich grzechów: powiadając że Bóg zwykł ludzie wwodzić w tęż pokusę, w którą i sam szatan: OW

[blocks in formation]
[ocr errors]

33. Naprzód, Przede wszystkiem, głównie, najbardziej. -Królestwa Bożego. Żeby z Bogiem królować. Albo przez królestwo Boże rozumieć należy łaskę Bożą, której, jako życia dusz naszych, przede wszystkiem szukać powinniśmy, jako się mówi Łuk. 17, 21: Królestwo Boże jest. Sprawiedliwości jego. To jest, Bożej. Zowie się zaś sprawiedliwością Bożą, którą on nam przepisał, gdy dał nam swoje prawo, według którego urządzając Basze sprawy, zachowujemy sprawiedliwość, i jesteśmy sprawiedliwymi i świętymi. - To wszystko będzie wam Trzydano. Zdaje się, że wzięta przenośnia od rzeczy bła

[ocr errors]

hych, które się darmo przydają kupującym jaką rzecz drogą.

34. Nie troszczcież się tedy o jutrze. Albowiem, jeśli królestwa niebieskiego szukać będziecie, te wszystkie rzeczy będą wam przydane. U s. Łukasza powiedzian o 12, 29: Wzgórę się nie podnoście; to jest, nie troszczci e się zbytecznie o przyszłość.-Jutrzejszy dzień sam o się troskać się będzie. Dosyć wam przyniesie troski do szukania tego, co w tym dniu, gdy on przyjdzie, będzie niezbędnem. Nie zabrania Chrystus wszelkich zabiegów i starania o rzeczy doczesne, lecz nagania tylko taką troskliwość, która nam przeszkadza do szukania królestwa Bożego, i która więcej ceni rzeczy doczesne niż wieczne. Na swej nędzy. Na utrapieniu i pracy, która towarzyszy każdemu dniowi; jakby rzekł: Nie trapcie się więc i nie trudźcie przed czasem.

szem samego, prawi, szatana Bóg podwodzi, aby serce złych ludzi napełniał. Jako Beza namiastek Kalwinów na to miejsce śmiał napisać, I sam Kalwin także bluźni na wielu miejscach.

Słowa które Grecy do pacierza przydają: Bo twoje jest królestwo i t. d. nie są z Pisma ś. wzięte, ale z Liturgii albo Mszej greckiej. Przeto łacińscy doktorowie, w języku greckim biegli, tych słów nie wspominają, iż do Pisma nie należą.

16. Gdy się pościcie. Nie zakazujeć tu Pan jawnych postów, jakie w Pismie ś. i uchwalone, i ustawione były: gdyż i Niniwitowie jawnemi postami ubłagali gniew Boży przeciw sobie: ale gani te, którzy albo dla próżnej chwały poszczą, aby je ludzie chwalili, albo którzy stroją postawę poszczących, choć nie poszczą: co jest hypocrisis, i szczera obłuda. Jon. 3, 7.

20. Skarbcie w niebie. Przez te skarby nie możeć się rozumieć sama wiara: ale szczodre jałmużny, i insze uczynki dobre, które Bóg chowając, jako w księgach albo w skrzyni w niebie, wedle nich ma każdemu oddać i zapłacić. Jako z drugiej strony, kto skąpie sieje, skąpie też będzie żął, mówi Paweł ś. II Kor. 9, 6.

24. Dwiema panom służyć. Dwa panowie sąć naprzód, dwoja wiara; Bóg i Baal: Chrystus i Luter, Serwet albo Kalwin: ołtarz Boży i odszczepieńska wieczerza: stół Pański i stół czartowski: Kościoł powszechny i zbór kacerski. Potem dwa panowie są też, Bóg i świat: ciało i duch, grzech i sprawiedliwość.

26. Nie troszczcie się Nie zakazujeć Pan roboty i opatrowania żywności: ale troskania z kłopotem i frasunkiem: albo zbytniego starania, jakoby nie ufając opatrzności Bożej.

CAPUT VII.

ROZDZIAŁ 7.

O posądzeniu, modlitwie, miłości, ciasnej drodze do nieba, i t. d.

1. Nolite judicare, ut non judicemini. (Luc. 6, 37. Rom. 2. 1).

2. In quo enim judicio judicaveritis, judicabimini: et in qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis. (Marc. 4, 24),

3. Quid autem vides festucam in oculo fratris 'tui: et trabem in oculo tuo non vides?

4. Aut quomodo dicis fratri tuo: Sine, ejiciam festucam de oculo tuo: et ecce trabs est in oculo tuo?

5. Hypocrita, ejice primum trabem de oculo tuo, et tunc videbis ejicere festucam de oculo fratris tui.

6. Nolite dare sanctum canibus, neque mittatis margaritas vestras ante porcos: ne forte conculcent eas pedibus suis, et conversi dirumpant

VOS.

7. Petite, et dabitur vobis: quaerite, et invenietis: pulsate, et aperietur vobis. (Infr. 21, 22. Marc. 11, 24. Luc. 11, 9. Joan. 14, 13. Jac. 1, 6).

8. Omnis enim, qui petit, accipit: et qui quaerit, invenit: et pulsanti aperietur.

9. Aut quis est ex vobis homo, quem si pe tierit filius suus panem, numquid lapidem porriget ei? (Luc. 11, 11).

10. Aut si piscem petierit, numquid serpentem porriget ei?

11. Si ergo vos, cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris, quanto magis Pater vester, qui in coelis est, dabit bona petentibus se?

[blocks in formation]

1. Nie sądźcie, abyście nie byli sądzeni.

2. Abowiem którym byście sądem sądzili, sądzeni będziecie: y którą miarą mierzyć będziecie, odmierzą wam.

3. A cóż widzisz źdźbło w oku brata twego: a tramu w oku twoim nie widzisz?

4. Abo iako mówisz bratu twemu: Dopuść, że wyymę źdźbło z oka twego: a oto tram iest w oku twoim?

5. Obłudniku, wyrzuć pierwey tram z oka twego, a tedy przeyźrzysz abyś wyrzucił źdźbło z oka brata twego.

6. Nie dawaycie psóm świętego, ani mieccie pereł waszych przed wieprze: by ich snadź nie podeptali nogami swemi, y obróciwszy się aby was nie rostargali.

7. Proście, a będzie wam dano: szukaycie, a naydziecie: kołaccie, a będzie wam o worzono.

8. Abowiem wszelki, który prosi, bierze: a kto szuka, nayduie: a kołaczącemu będzie otworzono. 9. Abo któryż z was iest człowiek, którego ieśliby prosił syn iego o chleb, izali mu poda kamień?

10. Abo ieśliby prosił o rybę, izali mu poda węża?

11. Jeśli wy tedy, będąc złymi umiecie datki dobre dawać synom waszym, iakoż więcey ociec wasz, który iest w niebiesiech, da rzeczy dobre tym którzy go proszą?

tem miejscu, tłumaczyć z wyjątkami; często bowiem prosimy i nie otrzymujemy, albo dla tego iż źle prosimy, albo że jesteśmy niegodnymi, albo że to, o co prosimy, jest dla nas niepożytecznem, albo iż Bóg zamierza nam dać co lepszego, niż to o co prosimy. Wszelki który prosi. P. W.

9. Albo któryż z was jest. To jest, jestże kto pomiędzy wami?

11. Jakoż więcej Ojciec wasz. Porównywa Ojca niebieskiego z ziemskim Boga z człowiekiem, dobroć ze złością, postępując w dowodzeniu od mniejszych rzeczy do większych.

12. Omnia ergo quaecumque vultis, ut faciant vobis homines, et vos facite illis. Haec est enim lex, et prophetae. (Tob. 4, 16. Luc. 6, 31).

13. Intrate per angustam portam: quia lata porta, et spatiosa via est, quae ducit ad perditionem, et multi sunt, qui intrant per eam. (Luc. 13, 24).

14. Quam angusta porta, et arcta via est, quae ducit ad vitam: et pauci sunt, qui inveniunt eam! 15. Attendite a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces:

16. a fructibus eorum cognoscetis eos. Numquid colligunt de spinis uvas, aut de tribulis ficus? 17. Sic omnis arbor bona fructus bonos facit: mala autem arbor malos fructus facit.

18. Non potest arbor bona malos fructus facere: neque arbor mala bonos fructus facere: (Luc. 6, 43). 19. omnis arbor, quae non facit fructum bonum, excidetur, et in ignem mittetur. (Supr. 3, 10). 20. Igitur ex fructibus eorum cognoscetis eos. (Infr. 12, 33).

21. Non omnis, qui dicit mihi, Domine, Domine, intrabit in regnum coelorum: sed qui facit voluntatem Patris mei, qui in coelis est, ipse intrabit in regnum coelorum. (Infr. 25, 11. Luc. 6, 46). 22. Multi dicent mihi in illa die: Domine, Domine, nonne in nomine tuo prophetavimus, et in nomine tuo daemonia ejecimus et in nomine tuo virtutes multas fecimus? (Act. 19, 13).

23. Et tunc confitebor illis: quia nunquam novi vos: discedite a me, qui operamini iniquitatem. (Psal. 6, 9. Infr. 25, 41. Luc. 13, 27).

24. Omnis ergo, qui audit verba mea haec, et facit ea, assimilabitur viro sapienti, qui aedificavit domum suam supra petram, (Luc. 6, 48. Rom. 2, 13. Jac. 1, 22).

25. et descendit pluvia, et venerunt flumina, et flaverunt venti, et irruerunt in domum illam, et non cecidit: fundata enim erat super petram.

12. Chcecie. Rozumnie.- Boć ten jest zakon i prorocy. Tego bowiem nauczają zakon i prorocy, jest to treść wszystkiego, co się zawiera w prawie i prorokach, Rozumiejmy o prawach i przestrogach odnoszących się do wzajemnych obowiązków pomiędzy ludźmi, albowiem oprócz tych rzeczy znajdują się jeszcze inne odnoszące się do czci Bożej. Przez zakon i proroków rozumie cały stary testament.

13. Wchodźcie przez ciasną bramę. Przez ciasną droge prawa i przykazań Bożych wchodźcie do królestwa niebieskiego. Patrz W.

15. Fałszywych proroków. Patrz Wujka. 16. Z owoców. Z uczynków.

18. Nie może drzewo dobre owoców złych rodzić. Przywodzi Pan bardzo prawdopodobny znak, przez który mogą być odróżnieni dobrzy od złych, fałszywi prorocy i nauczyciele od prawdziwych, jest zaś ten: którzy tylko ezynią uczynki dobre nie raz i dwa razy, lecz stale i długo, ci są dobrymi: którzy tak samo zle czynią, ci są źli i ich się wystrzegać należy.

19. Wszelkie drzewo, które nie rodzi owocu dobrego. Jako drzewa bezpłodne wycinamy, żeby na próżno nie

12. Wszytko tedy cokolwiek chcecie, aby wam ludzie czynili: y wy im czyńcie. Boć ten jest zakon i prorocy.

13. Wchodźcie przez ciasną bramę: abowiem szeroka brama, y przestronna iest droga, która wiedzie na zatracenie, a wiele ich iest, którzy przez nię wchodzą.

14. Jakoż ciasna brama, y wąska ie: t droga, która wiedzie dożywota: a mało ich iest, którzy ią nayduią. 15. Strzeżcie się pilnie fałszywych proroków, którzy do was przychodzą w odzieniu owczym, a we wnątrz są wiley drapieżni:

16. z owocow ich poznacie ie. Izali zbieraią z ciernia iagody winne, abo z ostu figi? 17. Tak wszelkie drzewo dobre, owoce dobre rodzi: a złe drzewo, owoce złe rodzi.

18. Nie może drzewo dobre, owoców złych rodzić: ani drzewo złe, owoców dobrych rodzic: 19. wszelkie drzewo, które nie rodzi owocu dobrego, będzie wycięte, y w ogień wrzucone. 20. A przeto z owoców ich poznacie ie.

21. Nie każdy, kióry mi mówi, Panie, Panie, wnidzie do królestwa niebieskiego: ale który czyni wolą oyca mego, który jest w niebiesiech, ten wnidzie do królestwa niebieskiego,

22. Wiele ich rzecze mi dnia onego: Panie, Panie, izaliśmy w imię twoie nie prorokowali, y w imię twe czartów nie wyganiali, y w imię twe wiele cudów nie czynili?

23. A tedy wyznam im: żem was nigdy nieznał: odstąpcie odemnie, którzy nieprawość czy

nicie.

24. Wszelki tedy, który słucha tych słów moich, y czyni ie, będzie przypodobany mężowi mądremu, który zbudował dóm swóy na opoce;

25. y spadł descz y przyszły rzéki, y wiały wiatry, y uderzyły na on dóm, a nie upadł: bo był na opoce ugruntowany.

zajmowały miejsca, i na ogień wrzucamy; tak się stanie i z ludźmi, którzy są bez dobrych uczynków, bo będą wycięci z ziemi, i wrzuceni w ogień piekielny.

21. Nie każdy, który mi mówi, Panie, Fanie. P. W. 22. Dnia onego. Sławnego oczekiwanego, to jest dnia sądu. W imię twoje. Mocą twoją Prorokowali. Przepowiadaliśmy rzeczy przyszłe.

-

23. Wyznam. Jawnie powiem. Zem was nigdy nie znał. Znajomością przyjaźni. Naucza więc, iż nie dosyć do zbawienia posiadać łaski darmo dane, jakiemi są dar proroctwa lub czynienia cudów, lecz trzeba jeszcze mieć dobre uczynki.

24. Który zbudował dóm swój. Mówi się o tym, który swoje postępowanie i sposób życia, który się nie zasadza na jednej czynności, lecz na dobrem urządzeniu całego życia, opiera na fundamencie trwałym, to jest na zachowaniu nauki Ewanielicznej, prawej wierze i dobrych uczynkach; taki bowiem, chociaż przypadną wiatry pokus, i ona gwaltowna burza ostatecznego sądu, będzie trwał jednak nie wzruszony, gdy tymczasem budowanie tego, który słuchał wprawdzie, lecz posłyszanej prawdy w uczynku nie okazał, ma uleguąć wielkiej ruinie. Patrz Wujka.

« PreviousContinue »