nes alios ii, qui genere aut opibus excellunt, in ceteros dominantur; inter Christi discipalos, quiqui excellere avent, servient ceteris. Ex illis, magni qui habentur, potestatem exercent; ex his, magni qui haberi volunt, ministrabunt. Quaeritur an altera comparationis parte Christus sortem praedicat iis paratam qui honores ac dignitates captant, an rationem doceat qua unusquisque suorum discipulorum ceteris praecellere queat; cuius quaestionis similem Marcus superius nobis praebuit (1). Multiplex caussa est cur non primum sed alterum accipiamus, dicamusque Christum hac oratione discipulos hortatum esse ut eorum quisque sponte sese ceteris posthaberet; hoc inter ipsos tantumdem fore ac primas ferre. Itaque hanc interpretationem ipsa comparationis ratio comprobat; sicut enim in prima comparationis parte Christus narraverat quibusnam primae inter homines deferri soleant, idem hoc in altera parte de discipulis suis ab eo dictum esse existimandum est. Deinde vides ut, quod dixerat, confirmaverit in exemplum sese proponens v. 45; dixerat ergo aliquid quod ad ipsius exemplum discipuli facerent et quo ipsum imitarentur. Adde quod verbum erit in vv. 43. 44 non praedictionis sit sed hortationis; nam graeca Matthaei exemplaria (2) pro dotat erit, quod est apud Marcum, habent forw sit, itemque latina in primo loco. Denique, quum Christus hac doctrina ipsos duodecim apostolos institueret, quos inter probe sciebat nullos insequentibus temporibus futuros illiusmodi captatores honorum ac dignitatum, caussa omnis aberat cur de talibus loqueretur taliumque vota frustranda atque in contrarium casura praediceret.

v. 45. Vt discipuli id facerent quod eos hortatus erat, Christus animos ipsis addidit de se ea narrans unde exemplum sibi sumerent. Venit, . . . ut ministraret, et daret animam suam. Gemina horum sunt illa Pauli: Humiliavit semetipsum factus obediens usque ad mortem (3). Pro multis. Frustra sunt qui his verbis abutuntur ut vincere conentur non

(1) Marc. IX, 34.

(2) Matth. XX, 26. 27.

(3) Philipp. II, 8.

pro omnibus hominibus Christum mortuum esse. Mitto quod id necessario consequatur e quamplurimis locis Novi Testamenti (1), mitto quod Paulus id apertissimis verbis affirmaverit (2). Illud satis sit animadvertere, nomina multos et omnes contraria non esse, neque inter se pugnare, neque alterum altero excludi; quasi vero, quum multos dicimus, hoc ipso negemus esse omnes. Dic ita: Multi conflagrante Pentapoli perierunt; num sequitur ut non omnes illius regionis incolae? Multi, qui Israelitas insequebantur, in mari sunt demersi; num, qui ita loquitur, aliquos evasisse dicit? Scilicet, et omnes et multi quum fuerint qui interierunt, utrumvis nomen usurpari posse. Res contrario exemplo evidentior fiet. Omnes homines ex arca Noae post universale diluvium exierunt; sed quidem certe numero paucissimi. Apprime e re nostra est locus, in quo Paulus homines, quibus tum Adae culpa obfuit tum Christi iustitia profuit, primo omnes deinde multos fuisse ait (3). Itaque Christus mortem oppetiturus pro omnibus hominibus, qui numero multi utique sunt, omnino ad veritatem loquutus est quum praedixit daturum se animam suam redemptionem pro multis.

v. 46. Christus lericho advenit die VI id. mart. ann. XXIX aer. vulg., feria V, qui dies fuit septimus mensis nisanis; id quod facile ostendimus. Christus ex hac urbe profectus Bethaniam advenit a. d. IV id. mart. post solis occasum, quum nobis quidem sabbatum etiamtum esset, at Iudaeis primus dies hebdomadae, mensis nisanis decimus, sole occidente iam incepisset. Non ergo illo ipso die IV id. mart. ab urbe Iericho discesserat, nam Bethania inde aberat XVI M. P., quod iter die sabbati conficere haud licebat, sed pridie, hoc est a. d. V id. mart. Illic uno die apud Zacchaeum hospitatus est (4). Iericho ergo advenit a. d. VI id. mart. Lege Lib. III de Evangel. Diss. XLIX. Iericho, urbs

(1) Io. I, 9. 16; XVII, 2; Act. XVII, 30; Rom. V, 18; XI, 32; I Tim. II, 4; IV, 10; Tit. II, 11; Hebr. XII, 8; II Pet. III, 9. (2) Rom. VIII, 32; II Cor. V, 14. 15; I Tim. II, 6. (3) Rom. V, 18. 19.

Judeae, olim Beniamitarum, ad Ephraimitarum fines posita, inter Hierosolymam et lordanem, distans ab illa XVIII M. P., ab hoc fere VIII M. P., Graecis lɛpexovs, Latinis Hierichus, Arabibus nunc Richa vocata. Christus, cum appropinquaret Iericho (1), visum cuidam caeco restituerat (2). In urbem ingressus ad Zacchaei domum divertit ibique eo die mansit (3). Postridie proficiscente eo de Iericho idem accidit ac pridie, ut alius caecus, ipsum quum rogasset, item visum reciperet. Matthaeus utriusque caeci sanationem una oratione ita complexus est ut Christus ex urbe lericho egressus, non uni, sicut Marcus narrat, sed duobus caecis oculos restituisse videatur (4); id tamen e Matthaei verbis non necessario consequi demonstravimus in Lib. II de Evangel. Ann. CXXV. CXXIX. - Bartimaeus idem est ac filius Timaei. Huiusmodi voces compositae non nomina erant sed agnomina e patris nomine deducta, interdum tamen magis usitata ac nota quam ipsa nomina; ita notius Barnabas quam Ioseph, Bartholomaeus quam Nathanael. Lege Fabricii Pignatelli dissertationem De apostolatu B. Nathanaelis Bartholomaei. Necesse non est Timaeus nomen suum graeco sermoni acceptum referat; quin imo illa ipsa vox composita Bartimaeus hebraicam huius nominis originem arguit, ut Timaeus sit ' denominativum a D, cui voci subiecta notio est pollutio.

v. 47. Nazarenus. Graeca exemplaria in hoc loco alia Ναζαρηνος Nazarenus habent, alia Ναζωραιος Νazaraeus. Nihil haec nomina significatione discrepant; quare Iesus in graecis Novi Testamenti exemplaribus modo Nagapatos dicitur, modo Nasapavos; in latinis semper Nazarenus, nisi quod semel in Matthaeo Nazaraeus (5) legitur. Fili David. De Christi origine ex Davide ducta constabat inter omnes. Lege Lib. I de Evangel. c. I. n. 25.

v. 49. Stans, oras, quum substitisset. Animaequior esto,

(1) Luc. XVIII, 35.

(2) Ib. 36-43.

(3) Ib. XIX, 5.

(4) Matth. XX, 29–34.

(5) Ib. II, 23.

Oaport (Sta di buon animo, Sta quieto, Fatti coraggio). Nota vividam nativamque orationis simplicitatem.

v. 50. Proiecto, ut expeditius ac citius iret. Vestimento, pallio videlicet aliove extimo amictu.

v. 51. Rabboni. Appellatio eiusdem fere significationis ac Rabbi, sed maiorem praeferens observantiam in eum quem quis compellat. Composita est ex 727, qui titulus supremae excellentiae ac dignitatis apud ludaeos erat aetate Christi, et ex pronomine sive, ut grammatici vocant, suffixo primae personae. Quum apud Matthaeum sit Kupte Domine (1), cur huius loco Marcus hebraicum vocabulum posuit? Similem huius quaestionem de appellatione Rabbi superius habuimus in Marc. IX, 4; simili ergo ratione hanc quoque dissolves.

1

CAPVT XI

Et cum appropinquarent Ierosolymae, et Beth

aniae ad montem olivarum, mittit duos ex discipulis suis,

2 et ait illis: Ite in castellum, quod contra vos est, et statim introeuntes illuc, invenietis pullum ligatum, super quem nemo adhuc hominum sedit: solvite illum, et adducite.

3 Et si quis vobis dixerit: Quid facitis? dicite, quia Domino necessarius est: et continuo illum dimittet huc.

4 Et abeuntes invenerunt pullum ligatum ante januam foris in bivio: et solvunt eum.

5 Et quidam de illic stantibus dicebant illis :

Quid facitis solventes pullum ?

6 Qui dixerunt eis sicut praeceperat illis Iesus, et dimiserunt eis.

7 Et duxerunt pullum ad Iesum: et imponunt illi vestimenta sua, et sedit super eum.

8 Multi autem vestimenta sua straverunt in via: alii autem frondes caedebant de arboribus, et sternebant in via.

9 Et qui praeibant, et qui sequebantur clamabant, dicentes: Hosanna :

10 Benedictus, qui venit in nomine Domini : benedictum quod venit regnum patris nostri David: Hosanna in excelsis.

11 Et introivit lerosolymam in templum: et circumspectis omnibus, cum iam vespera esset hora, exiit in Bethaniam cum duodecim.

12 Et alia die cum exirent a Bethania, esuriit. 13 Cumque vidisset a longe ficum habentem folia, venit si quid forte inveniret in ea. et cum venisset ad eam, nihil invenit praeter folia: non enim erat tempus ficorum.

14 Et respondens dixit ei: Iam non amplius in aeternum ex te fructum quisquam manducet. Et audiebant discipuli eius.

15 Et veniunt Ierosolymam. Et cum introisset in templum, coepit eiicere vendentes, et ementes in templo et mensas numulariorum, et cathedras vendentium columbas evertit.