pserit de Maria Magdalene eamque inter mulieres Christum per Galilaeam iter facientem comitatas primam nominaverit, post alia non pauca, quae deinceps gesta narrat, de Maria Marthae sorore ita loquitur ut cuius nullam antea mentionem fecerit (1). Verum huius rei similia in Evangeliis non desunt. Ioannes de ipsa Martha, postquam multa de ea narraverat (2) et Lazari sororem eam esse iterum dixerat (3), ita demum loquitur: Dicit ei Martha soror eius qui mortuus fuerat (4). Idem ipse Ioannes de Thoma, cuius tamen antea mentionem non semel fecerat (5), sic ait: Thomas autem unus ex duodecim, qui dicitur Didymus (6), velut si eum tunc primo nominaret. - Maria Iacobi minoris, et Ioseph mater, hoc est Maria utriusque mater; ne forte putes aliam matrem Iosephi, aliam Mariam Iacobi matrem. Salome, cuius loco apud Matthaeum legitur mater filiorum Zebedaei, hoc est lacobi et loannis (7); hinc ratio eaque sane bona cur Iacobi et Ioannis matrem Salomem vocatam esse credamus. v. 41. Cum esset in Galilaea, sequebantur eum. Lege Luc. VIII, 1–3. v. 42. Cum iam sero esset factum, nondum tamen sol occidisset, nondum enim sabbatum inceperat. Quia erat parasceve. Caussam hanc a Marco indicatam Ioannes plenius exposuit his verbis: Quoniam parasceve erat, ut non remanerent in cruce corpora sabbato (8). - Parasceve παρασκευη, hoc est praeparatio. Ita Hebraei graeco sermone utentes vocabant feriam sextam, eo quod huius diei horis vespertinis ea praepararent quae opus essent ad diem insequentem festum agendum. - Ante sabbatum проσabбatov, hoc est dies pridie sabbati. Priorem appellationem rapaxa non satis fortasse omni (1) Luc. X, 39. (2) Io. XI, 1–38. (4) Ib. 39. (5) Ib. 16; XIV, 5. (6) Ib. XX, 24. (7) Matth. XXVII, 56. (8) Io. XIX, 31. bus tunc temporis notam hac altera clariore Marcus illustrat. Lege Lib. III de Evangel. Diss. L. nn. 31 seqq. v. 43. Arimathaea eadem esse creditur ac Ramathaim sive apposito articulo, sicut legitur in exemplaribus hebraicis, Haramathaim, patria Samuelis (1), urbs olim Ephraimitarum, quam Demetrius rex Syriae a Samaritide avulsam Iudaeis concessit (2). Lege Lib. III de Evangel. Diss. XXXIV. n. 10. — Decurio, Bovλavtag senator, cui in synedrio locus erat. Audacter, utpote qui, quum ad id fuisset discipulus Iesu occultus ... propter metum Iudaeorum (3), iam talem se aperte profiteri haud vereretur. v. 44. Mirabatur si iam obiisset; nam cruciarii lente admodum conficiebantur, adeo ut quidam compluribus diebus penderent antequam morerentur. v. 46. Mercatus sindonem. At, si Christus, sicut contendimus, cruci fixus est die XV mensis nisanis, qui dies primus erat azymorum ac festus agendus, eo die haud licuisse videtur sindonem mercari. Verum mercari fas erat dum ne pretium fieret neque solveretur, utraque re in alium diem dilata. Lege Lib. III de Evangel. Diss. L. n. 7. Lege item n. 56, intelligesque Christi sepultura nihil peccatum esse in religionem diei festi. Ditiorum Iudaeorum sepulcra in rupibus in modum cubiculi excavata erant, aditusque ad ea patebat per ostium, quod lapide erecto occludebatur. Corpora vel in loculis, qui in parietibus erant, condebantur vel in medio cubiculo iacebant; hoc altero modo Christi corpus repositum est (4). — Christus mortuus est a. d. XV kal. april. an. XXIX aer. vulg., feria VI, hora IX, hoc est hora III post meridiem, sepultusque eodem die ante solis occasum. Lege Lib. III de Evangel. Diss. LI. LII. v. 47. Maria Ioseph, fortasse secundum quaedam graeca exemplaria Maria Iacobi et Iosephi mater, de qua in v. 40. (1) I Reg. I, 1. (2) I Mach. XI, 34. (3) Io. XIX, 38. CAPVT XVI 225 1 Et cum transisset sabbatum, Maria Magda lene et Maria Iacobi, et Salome emerunt aromata ut venientes ungerent lesum. 2 Et valde mane una sabbatorum, veniunt ad monumentum, orto iam sole. 3 Et dicebant ad invicem: Quis revolvet nobis lapidem ab ostio monumenti? 4 Et respicientes viderunt revolutum lapidem. Erat quippe magnus valde. 5 Et introeuntes in monumentum viderunt iuvenem sedentem in dextris, coopertum stola candida, et obstupuerunt. 6 Qui dicit illis: Nolite expavescere: lesum quaeritis Nazarenum, crucifixum: surrexit, non est hic, ecce locus ubi posuerunt eum. 7 Sed ite, dicite discipulis eius, et Petro quia praecedit vos in Galilaeam: ibi eum videbitis, sicut dixit vobis. 8 At illae exeuntes, fugerunt de monumento: invaserat enim eas tremor et pavor: et nemini quidquam dixerunt: timebant enim. 9 Surgens autem mane, prima sabbati, apparuit primo Mariae Magdalene, de qua eiecerat septem daemonia. 10 Illa vadens nunciavit his, qui cum eo fuerant, lugentibus, et flentibus. 11 Et illi audientes quia viveret, et visus esset ab ea, non crediderunt. 12 Post haec autem duobus ex his ambulantibus ostensus est in alia effigie, euntibus in villam : 13 et illi euntes nunciaverunt ceteris: nec illis crediderunt. 14 Novissime recumbentibus illis undecim apparuit et exprobravit incredulitatem eorum et duritiam cordis: quia iis, qui viderant eum resurrexisse, non crediderunt. 15 Et dixit eis: Euntes in mundum universum praedicate Evangelium omni creaturae. 16 Qui crediderit, et baptizatus fuerit, salvus erit: qui vero non crediderit, condemnabitur. 17 Signa autem eos, qui crediderint, haec sequentur: In nomine meo daemonia eiicient: linguis loquentur novis : 18 serpentes tollent: et si mortiferum quid biberint, non eis nocebit: super aegros manus imponent, et bene habebunt. 19 Et Dominus quidem Iesus postquam locutus est eis, assumptus est in caelum, et sedet a dextris Dei. 20 Illi autem profecti praedicaverunt ubique Domino cooperante, et sermonem confirmante, sequentibus signis. COMMENTARIVM v. 1. Cum transisset sabbatum, hoc est a. d. XIV kal. april. post occasum solis, quo occidente dies XVII mensis nisanis fe riaque I Iudaeis inceperat. Hae mulieres diei festi exitum exspectarunt, antequam aromata emerent. Vt venientes, non quidem illa ipsa hora paullo post solis occasum, sed insequente luce v. 2. Quomodo una componendae sint evangelistarum narrationes de Christi in vitam reditu deque mulieribus aliisque ad eius sepulcrum adeuntibus, leges in Lib. II de Evangel, Ann. CCVI-CCXI et in Lib. III. Diss. LIII. v. 2. Vna sabbatorum, hoc est primo die hebdomadae. Iudaei dies hebdomadae his appellationibus distinguebant: Vnam sabbatorum vel sabbati, secundam, tertiam, ceteras sabbatorum vel sabbati. — Veniunt, non quidem omnes neque solae quae proxime nominatae sunt; hoc enim Marcus non dicit; Maria Magdalene quidem antea venerat. Hae vero, quas Marcus venisse ait, quaeque venerunt orto iam sole, eaedem illae sunt de quibus Matthaeus hoc idem narrat (1), sed aliae illis de quibus loquuntur Lucas (2) et Ioannes, quae venerunt, cum adhuc tenebrae essent, ad monumentum, et quarum una erat Maria Magdalene (3). erat v. 5. In dextris, in ea parte videlicet quae ingredientibus dextra. v. 6. Surrexit, implevitque postremam praedictionis suae partem: Et tertia die resurget (4). Lege annotata in XIV, 53. 64. 65; XV, 1. 15. 20. v. 7. Nota Petrum peculiari mentione ab angelo nominatum; quod apud Matthaeum non legitur. - Praecedit vos in Galilaeam: ibi eum videbitis; Christus quoque ipse paullo post hisce mulieribus ita dixit: Nunciate fratribus meis ut eant in Galilaeam, ibi me videbunt (5). Verum neque angelus neque Christus dixerunt discipulos ipsum in vitam reversum non ante visuros quam in Galilaeam rediissent. Hi quidem octo saltem integris diebus illuc redire distulerunt (6), intraque id (1) Matth. XXVIII, 5. (2) Luc. XXIV, 1. (3) Io. XX, 1. 2. (4) Marc. X, 34. |