imposturis indulgentiarum contradixerint; et primum quidem profert concilia generalia lateranense et viennense, quibus damnantur abusus el fraudes Quaestuariorum. Sed quia intelligebat, in his conciliis ita damnari fraudes et abusus, ut verus et legitimus usus indulgentiarum confirmaretur et probaretur, transit ad eos, qui omnino indulgentias contempserunt, vel reprehenderunt. Adducit autem valdenses haereticos, Joan. Wicleffum haeresiarcham, Ruthenos schismaticos, Joan. Hus et Hieronymum de Praga, Wicleffi discipulos, Vesellum et Vesalium, similiter haereticos, alque Ecclesiae hostes; quibus falso adjungit Hieronymum Savonarolam, cum nihil tale de eo referant auctores historiarum istius temporis, qualis in primis est Jacobus Nardius; denique Lutherum nostri temporis haereticorum omnium Patrem et principem. Quid autem mirum est,si hostes Ecclesiae qui tam mulla

alia fidei dogmata reprehendunt, idem, in indulgentiis faciant? Id enim perpetuum haereticis fuit, ab ipso initio Ecclesiae, ut doctrinam catholicam reprehenderent. Certe si Kemnitius aliquid efficere volebat, debebat tales proferre reprehensores indulgentiarum, qui ob sapientiam et probitatem, et cum Ecclesia catholica communionem, fidem indubitatam mererentur. Sed ille id nec fecit,nec facere potuit. Nos autem contra, multos proferre possumus indulgentiarum pontificiarum laudatores et praedicatores, qui et libris editis sapientiam, et miraculis maximis sanctitatem suam probaverint, quales sunt s. Bernardinus, s. Antoninus, s. Vin centius, s.Bonaventura, s.Thomas, s. Petrus martyr, s. Antonius paduanus, s. Franciscus, s. Dominicus, et ipse etiam s. Bernardus, quem eliam Lutherani admirari et sanctum apppellare coguntur.

Insignis igitur vanitas in subscriptione perspicilur. Quorsum enim attinebat, ut omnes ministri, concionatores, ludimagistri, hypodidascali,subscri. berent? Certe non potest exemplum ullum, ejusmodi subscriptionum, in negotio fidei, ab antiquitate peli. Siquidem ab apostolicis temporibus per annos mille quingentos, in omnibus conciliis tam generalibus, quam nationalibus aut provincialibus, soli praelati, qui jurisdictionem aliquam habent, subscribere consueverunt. Sunt etiam interdum ad. dila nomina imperatorum, aut regum, aut principum aliquorum;Sed ludimagistrorum et hypodidascalorum, nulla usquam invenitur mentio. Deinde ista subscriptio ad librum Concordiae, ingentis discordiae signum est. Qualem enim unionem inter Lutheranos esse existimabimus, quando non solum principes ad concordiam redigi,sed cliam privati homines ad subscribendum cogi debuerunt? Et quamvis numerosa subscriptio esse videatur, est tamen ipsa quoque argumentum paucitatis.Nam si catholica Ecclesia ejusmodi subscriptionem requireret, in puncto temporis haberet non octo millia.sed plus quam octingenta millia subscribentium; neque ex sola Italia libentissime subscriberent innumerabiles presbyteri et diaconi, atque scholarum et gymnasiorum praefecti, sed etiam ex Hispania, Germania, Gallia, America, Brasilia, India, Japonia; nec deessent etiam ex Britannia et Palaeslina. Denique tam numerosa subscriptio, inexcusabilia reddit tam multa, et tam crassa mendacia, quae nos infra annotabimus. Si enim unus tantum aut alter librum istum, antequam ederetur, vidisset, ignosci posset fortasse humanae imbecillitati, si aliquid erroris obrepsisset: at quod sedecim millia oculorum crassissima illa mendacia, deprehendere non potuerint, quis ferat? Alterum profecto necessarium est, aut caecos omnes fuisse, aut etiam cum mendaciis Concordiam facere voluisse.

De erroribus Concordiae, discordantibus a symbolis in ipsa Concordia receptis.

I. ERROR

Primus error est quod Christus non solum ut homo, sed etiam ut Deus, Patri fuerit obediens. Qui error destruit penitus veram divinitatem Christi, quam symbolum nicaenum contra Arianos asseruit. Nam si Christus ut Deus Patri obedivit, certe ut Deus a Patre distinguitur; alius igitur Deus est Pater, alius Deus est Filius: sed unus tantum est verus Deus, et constat Patrem esse verum Deum, non igitur filius est verus Deus, nec duooÚGIOS Patri, in nicaeno symbolo confitemur. Rursum qui obedit, minor est illo, cui obedit: nam imperare superioris, obedire inferioris est: Ergo, si Christus ut Deus, Patri obedit, ut Deus minor est Patre, et mentitur symbolum Athanasii, cum ait: Aequalis Patri secundum divinitatem, minor Patre secundum humanitälem. Adhaec, secundum illam naturam Christus obedivit, secundum quam mortuus est: nam ipsa mors, obedientia fuit summa et absolutissima; at non est mortuus Christus secundum divinitatem, sed solum secundum carnem, 1. Petr.4. Christo igitur in carne passo etc. Denique cur apostolus Paulus, ad Philippens. 2. dicturus: humiliavit semetipsum, factus obediens usque ad mortem, praemisit, exinanivit semetipsum formam servi accipiens, nisi ut nos admoneret, non secundum formam Dei, qua aequalis est Patri, sed secundum formam servi, qua minor est Patre, Christum obedientiam usque ad mortem Deo Patri pracstitisse?

Sed fortasse non habet Concordia hunc errorem. Inspiciamus igitur an ita sit. In epitome articulorum controversorum, art. 3. pag. 556. Credimus, inquiunt, docemus et confitemur magno consen