Augustinus loquitur in lib. contra epist.fundamenti cap. 4.) credendi simplicitas tutissimos facit. Intelligebat singulari Dei providentia fieri,ut romana fides apostolico ore laudata in Italia populis incorrupta et inviolata permaneat. Non ignorabat eam adhuc esse per Italiam universam sedis apostolicae reverentiam, quae in toto orbe christiano esse deberet, et aliquando fuit, vere enim s. Prosper in lib. de Ingratis scripsit.

se oportet sententiam veritatis Joan. 3. Qui male agit, odit lucem.

CAPUT III.

Et s. Leo serm. 2. de natali apostolorum, Per sacram b. Petri sedem caput orbis effecta, latius praesides religione divina, quam dominatione terrena. Angebatur hostis humani generis, quod impia defectio a matre Ecclesiarum, atque ab ipso communi Patre omnium Christianorum, tamquam a Babylone et Antichristo, apud multos septentriona les populos tam facile propagata, in Italiae provinciis locum nullum haberet.

Itaque nactus tandem aptum ad suas fraudes instrumentum, perditum nescio quem juvenem excitavit, qui vulgari idiomate, dulci oratione et sua vibus canticis, laethale venenum vulgi auribus in stillaret.Sed Deo bene juvante mentietur iniquitas sibi, nec solum pastorum vigilantia diligentissime providebit, ne ejusmodi libelli ad Italorum manus aliquando perveniant:sed neque ullus nostrum italicis verbis istiusmodi libros refutabit, ne vel ex ipsa nostra responsione cognoscant populi horribiles illas blasphemias, quas ne fando quidem unquam audiverunt.

Et quemadmodum adversarius Rapsacem illum Assyrium imitatur, de quo in lib. 4. Regum cap. 15. dum lingua populari blasphemias in Christi vicarium evomit: ita nos Eliachim prudentiam imitabimur, dum respondendo cavebimus, ne populorum aures inauditis illis blasphemiis polluantur, ne quo modo corrumpantur sensus eorum, et excidant a simplicitate, quae est in Christo.

Da un nobile giovane francese. Gallus ne fue rit, an gallum simulaverit, qui haec scripsit, non magni refert, juvenem certe fuisse facile credi potest, satis enim procacitas, petulantia, levitas, imperitia, quae in toto libro cernuntur, auctoris sui juvenile ingenium produnt. At nobilem eundem fuisse, vel esse, ego quidem aegre adduci possum, ut credam, nisi forte nobilem scurram, non virum nobilem, libri titulus indicet:certe obscoena vocabula, convicia et contumeliae, quibus undique liber scalet, agasonem potius, aurigam, vel nautam, quam virum nobili loco natum decebant.

Et cur quaeso nobilis iste juvenis nomen suum non prodidit? Cur latet in tenebris, qui tam ferociter summo Christianorum praesuli minas intentat? Cur novus iste Goliath qui tam confidenter exercitui Dei viventis exprobrat,et tamquam alter Semei, Christo Domini maledicit, ita obscurus latitat, ut ne de nomine quidem velit agnosci? Sed veram es

dem verbis, multaque sententiarum congerie, et varietate Calvinum, aut Lutherum, aut verius utrumque vel Antichristum ipsum vel ejus praecursorem esse dicat, repetat, inculcet, par pari sine dubio referret, et stulto secundum ejus stultitiam responderet. Sed non est hominum doctorum ac potissimum catholicorum verbis contendere, inanis ista garrulitas haereticorum propria est,qui cum rebus non possint, verborum certe profusione coram imperitis malam caussam suam ulcumque sustentant. Mulla de Antichristo scribit Daniel, multa post eum Paulus, multa Joannes, sed illa praeter caeteras insignis est Antichristi nota, Deos omnes contemnere, ut ipse unus habeatur Deus: El elevabitur, inquit Daniel cap. 11. et magnificabitur adversus omnem Deum, et adversus Deum Deorum loquetur magnifica, et Apostolus 2. Thessalon. 2. El revelatus fuerit homo peccati, filius perditionis, qui adversatur, et extollitur supra omne quod dicitur Deus. Huc etiam pertinet, quod Christus ipse Judaeis praedixit. Joan. 5. cum ait: Ego veni in nomine Patris mei, et non recepistis me, si alius venerit in nomine suo, illum accipietis. Antichristus enim in nomine suo veniet, quia nullum supra se Deum agnoscet. Jam vero pontifex maximus praedecessorum suorum imitatus exempla, nonne et in literis servum servorum Dei se palam appellat? et ad sanctum altare uni vero Deo populo inspectante sacrificium offert? et summum honoris titulum esse censet, si Christi vicarius nominetur? et denique Christum publice et privatim colit, et ut ab omnibus agnoscatur et adoretur, salagit? Qui vero servum, sacerdotem, vicarium, cultorem Christi, et verbis et factis se profitetur, certe non elevatur supra omnem Deum, juxta vaticinium Danielis, neque juxta Paulum se ipse extollit supra omne quod dicitur Deus, neque a seipso venit, juxta verbum Domini apud Joannem, sed ab illo qui Petrum,cujus se successorem pontifex romanus vere nominat, ad gregem suum cum potestate misit, cum ait Joan. 21. Pasce oves meas. Quae cum ita sint, nihil verius, nihil apertius, nihil certius dici potest, quam nihil esse ro mano pontifici cum Antichristo commune, nisi forte quae sint Antichristi notae ex haereticorum mendaciis, non ex divinis oraculis discere libeat. Quid, quod tanta est haereticorum hujus temporis inconstantia, ut quem Antichristum esse volunt, iidem ipsi Antichristum non esse doceant?nihil enim sae. pius, neque majori contentione romanis pontifici.

bus, quam idololatriam objiciunt, siquidem et sanctorum invocationem, et reliquiarum atque imagi. num cultum, et ipsum missae sacrificium idololatriam esse clamitant. At si tol Deos a romanis pontificibus coli existimatis.quot sunt beati spiritus in coelo, unde landem vobis in mentem venit, ut eosdem pontifices Antichristos faceretis? an vero Daniel, et Paulus illum Antichristum fore praedixerunt, qui Deorum multitudini sese prosterneret, et non eum potius, qui se supra omne numen elevaret? An non sentitis, quam parum cobaerentia cum divinis literis, et quam ipsa secum aperte pugnanția sint, quae dicitis? Quale autem mendacium est, in sola Italia, atque Hispania romanum pontificem non ut Antichristum repudiari, sed pro vero Chrisli vicario agnosci et coli? Quid? in ipsa Germania, nonne imperator, ejusque fratres et archiepiscopi electores, dux Bavariae potentissimus, aliique plurimi tum ecclesiastici, tum politici principes vivunt, qui una cum populis, quibus imperant, romano pontifici, ut Christi vicario parent? In Polonia nonne reges semper catholici cum episcopis item catholicis, el magna nobilium ac plebejorum multitudine romanam fidem professi sunt,et adhuc hodie profitentur? Svecia, Hungaria, Scotia nonne suos habent catholicos? In Anglia vero nonne catholicorum pro romana fide pugnantium pleni sunt carceres?Nonne quotidie gloriosa martyria exhibenlur? Nonne libris in ipsa Anglia editis catholici Lutheranos et Calvinianos exagitant? Quid de Gallia dicam? Rex ipse christianyssimus totius regni caput, romanum pontificem splendidissima legatione non honoravit? non eum Christi loco in terris esse agnovil? non obedientiam illi suo nomine praestari jussit?Episcopi totius Galliae nonne catholici sunt, et summum pontificem debito cum honore suscipiunt? Quis vero principes, quis populos numeret, qui pro romana fide vitam ipsam et sanguinem profundere tola Gallia parati sunt? Quid igitur sibi volebat ille mendaciorum architectus, cum paucos dumtaxat caecos, eosque in sola Italia et Hispania esse pronunciabat, qui romanum pontificem Antichristum esse non crederent? et tamen Europam nondum sumus egressi: nam si lustrare Asiam et Africam, et novi orbis vastissimas regiones animo velimus, inveniemus profecto in America, in Brasilia, in exteriore Africa, in Arabia, in sinu Persico, in India.in insulis Moluccis in aurea Chersoneso, apud Sinas, apud Japones, ubi nondum Lutheri et Calvini nomen penetravit, plurimos optimosque esse Christianos, qui sub rom. pontificis obedientia Christum colant;Ante nonnul los annos ex ultima Japonia nobilissima legatio trium annorum itinere confecto ad romanum pontificem, ut verum Christi vicarium agnoscendum ac venerandum venit, neque multi menses praeterierunt, cum ad hunc ipsum, qui nunc b. Petri sedem tenet, Clementem VIII. pontificem literae a patriarcha alexandrino ex Aegypto missae sunt, quibus eum is patriarcha caput Ecclesiae universae Christique vicarium confitetur, ut nihil hic de Armenis et Maronitis dicam,qui inter tot sectas hae. reticorum et paganorum, quae orientem premunt,

romanae Ecclesiae fidem et obedientiam retinent; quae cum ita sint, quanta vanitas, atque temeritas ejus hominis fuit, qui in sola Italia atque Hispania paucos quosdam invenire potuit qui sedem apostolicam, ut aequum erat, venerarentur? Sed caetera videamus. CAPUT IV.

Multis verbis inaniter, ut dixi, profusis, inepte philosophatur adesse jam annum a Lutheri praedicatione septuagesimum, proinde initium liberationis a lam diuturna captivitale sese aperire atque ostendere. Sed instar phrenetici nesciens omnino quid diceret, vere significavit septuagesimum annum jam agi Lutheranae captivitatis, si enim ulla captivitas Luthero exoriente exorta est, ea certe romana esse non potuit, cum nulla mutatio in urbe romana per id tempus facta sit, sed eadem fides, eadem religio, eadem forma christianae reipub. quae ad eam diem fuerat, esse perseveraverit.At in Germania, Satana auctore et administro Luthero, Christi religio in perditissimam haeresim mutata est, nec solum externus Dei cullus, et sacramenta omnia mutilata, vel sublata sunt, sed ipsum eliam hominum arbitrium, ex libero ac soluto in miseram captivitatem redactum, annos jam amplius septuaginta apud Saxonicam Babylonem servit. CAPUT V.

Pergit deinde libelli auctor el Calvinianos haereticos non esse ea ratione demonstrare aggreditur quia haereticus non est, qui evangelio credit, quique nullum articulum symboli apostolici inficia. tur. Et quoniam apostoli in eo symbolo Unam Ecclesiam catholicam et apostolicam esse docuerunt, romanae autem mentionem nullam fecerunt, vitio vertit ipse romanis pontificibus, quod ad articulum de Ecclesia vocem illam, romanam, adje. cerint. Sed hac responsione indicat se nescire quidem quale sit apostolicum symbolum, neque quid sit fides, aut baeresis unquam didicisse, neque id sane mirum, cum in amatoriis canticis Petrarchae, non in dogmatibus christianae religionis aetatem contriverit.Disce igitur quicumque es famosi libelli auctor, non illos tantum esse haereticos, qui evangelium, aut symbolum aperte rejiciunt, sed illos etiam qui in evangelii et symboli interpretatione judicium ipsi suum Ecclesiae judicio praeferunt; alioqui enim neque Ariani, neque Macedoniani, neque Nestoriani, neque Pelagiani,neque alii permulti haeretici erunt, quos tamen non solum catholici, sed etiam Lutherani et Calviniani pro haereticis habent. Siquidem illi omnes evangelium et symbolum, quod attinet ad verba, integre reci. piebant, sed perperam tamen, ut omnes haeretici faciunt, interpretabantur. Quid? nostra aetate qui in Polonia et Hungaria duo primaria religionis christianae mysteria destruunt, personarum divinarum Trinitatem, et incarnationem Verbi Dei,nonne totum evangelium, totumque symbolum apostolicum, praeter caeteros homines tueri se ac defen. dere profitentur? Ita omnino;et tamen qui sunt hoc tempore magis haeretici?Denique si evangelio cre

dere, et nullum articulum symboli pernegare, sufficere vobis videtur,ut quis haereticis non esse judicetur, cur tam audacter pontificem romanum, et qui illi adhaerent, haereticos pronunciatis, quos evangelium et symbolum integre colere, amplecti ac sequi non ignoratis? Quod enim pontificem accusatis, quasi is apostolicum symbolum depravarit adjectione vocis, romanam, ad voces, catholicam et apostolicam in articulo de Ecclesia, inscitiam vestram prodit: nam neque in symbolo apostolico fuit unquam vox, apostolica, neque a pontificibus addita est vox romana, sic enim symbolum habet, Credo in Spiritum sanctum, sanctam Ecclesiam catholicam, sanctorum communionem etc. sic olim veteres legebant, sic hodie in horariis precibus legimus, sic in omnibus Ecclesiae catechismis invenies.Solemus quidem extra symbolum cum ve ram fidem aut Ecclesiam describimus, eam catholicam, apostolicam, romanam appellare, quia (ut s. Cyprianus scribit lib. 1. epist. 3.) Ad romanam Ecclesiam perfidia habere non potest accessum. Et Ambrosio teste in oratione de obitu Satyri; Is cum episcopis catholicis convenit, qui cum romana Ecclesia convenit.Et auctore s. Gregorio nazianzeno in carmine de vita sua, Vetus Roma ab antiquis temporibus habet rectam fidem, et semper eam retinet, sicut decet urbem, quae toti orbi praesidet, et ut loquitur s. Hieronymus lib. 3. apologiae adversus Ruffinum. Romana fides apostolica voce laudata, praestigias haereticorum non recipit, etiamsi angelus aliter annunciet, quam semel praedicatum est, Pauli auctorilate munita non potest mutari. Et denique, ut sanctus canit Augustin. in psalmo contra partem Donati, Romanorum successio episcoporum ipsa est petra, quam non vincunt superbae inferorum portae.

CAPUT VI.

Venit landem adversarius ad argumenta, et primum testimonia Pauli, Joannis et Danielis de Antichristo profert, quae quidem nos libenter admitti mus, sed probandum erat adversario, romanum pontificem per ea testimonia designari, quod nec fecit, nec in aeternum faciet. Progreditur deinde ad testimonia caeterorum patrum, et iis affirmare conatur, romanum pontificem a veteribus quoque pro Antichristo habitum, ea testimonia paulisper inspiciamus. Primo loco s. Irenaeum producit in medium, qui alicubi scribit, Antichristus licet sit servus, volet tamen adorari ut Deus, haec enim sunt verba sua. Ireneo dice appunto così: L'Anticristo quantunque sia servo, vorrà nondimeno essere adorato come Dio. Le quali parole se bene le considererai, Italia mia, troverai ollimamente dipingerci il vero ritratto del papa, il quale si noma, non senza allo mistero dell'eterno Dio, servo dei servi. Si dialecticam nosses, admonerem te, ne tam aperte in paralogismum incideres, si quidem ex sententia Irenaei Antichristus non sc nominabit servum, sed erit servus: Pontifex noster contra, servum se ex humilitate nominat, cum pater sit omnium, etiam regum et imperatorum. Sed

paralogismum tibi condono, crimen falsi condonare certe non possum, locus Irenaei habetur lib. 5. cap. 25. in haec verba: Cum sit servus, regem se vult praeconari. Non igitur (ut tu fingis) Irenaeus dicit, cum sit servus, quasi Deus vull adorari.sed regem se vult praeconari. Romanus autem pontifex neque ipse se regem appellat, neque ab aliis appellari cupit. Sed quid si ex eodem Irenaei loco planum faciam non posse nisi per summam impudentiam Antichristi nomen ad romanum pontificem trahi?Antichristum futurum genere Judaeum atque ex tribu Dan Irenaeus affirmat. Eundem Hierosolymis regnaturum, et in templo quod Salomonis dicebatur sessurum scribit; tribus annis cum dimidio cum regnaverit, ab ipso Christo interficiendum docet. Denique addit idola omnia submoturum, ut ipse unus pro idolis omnibus adoretur. Porro ab eo tempore quo Lutherani romanum pontificem Antichristum appellare coeperunt,nullus fuit pontifex de tribu Dan, nullus Hierosolymam vidit, nedum in templo Salomonis sedit, nullus tribus annis cum dimidio rerum politus est, sed alii longiore, alii breviore tempore Ecclesiae catholicae praefuerunt. Denique idola quidem summus pontifex noster re vera non patitur, sed opinione vestra, tol idola erexit quot sunt imagines in ecclesiis: quare si Irenaeo credimus, neque romanus pontifex Antichristus est, neque eum Lutherani possunt, nisi secum ipsi pugnent, Antichristum nominare.Secundo loco Tertullianum et Hieronymum in testes adducit, qui per Babylonem de Apocalypsi Romam significari voluerunt. Poterat addere testimonium longe majus apostoli Petri, qui in ultimo capite epistolae primae, eandem Romam Babylonem appellat. Sed nihil omnino ista faciunt ad rem. Nam et Petrus el Joannes, et post eos Tertullianus ac Hieronymus cum Romam per Babylonem significari volunt, de Roma loquuntur ethnica, non de Roma christiana, de Roma inquam illa, qua sub Nerone ac Domiliano imperium tenebat super reges terrae, et ebria erat, ut Joannes scribit, de sanguine sanctorum, et de sanguine martyrum Jesu. Alioqui Romam christianam idem Tertullianus in lib. de praescriptione adversus haereticos mirifice laudat, el s. Hieronymus in lib. 2. Contra Jovinianum extremo, sic Romam christianam alloquitur: Ad te loquar quae scriptam in fronte blasphemiam Christi confessione delesti.Itaque fuit aliquando Roma magna illa meretrix.fuit Babylon mater fornicationum.sed ut idem Joannes praedixit, brevi periit, vel potius in sanctam Hierusalem el civitatem Dei, atque in arcem religionis et (ut Hieronymus loquitur) in tu tissimum christianae communionis portum com

mulala est.

CAPUT VII.

Tertio loco sancti Gregorii verba preducit, qui eum Antichristi praecursorem appellat, qui episcopi universalis, aut summi pontificis nomen usurpat. Sed locum nullum adducit, ubi nomen summi pontificis s. Gregorius aversetur. Quod nomen a sancto Bernardo, sanctoque Anselmo,romano pontifici passim tribuitur. Quin etiam idem s. Gregorius, lib. 1. dialogorum cap. 4. praedecessorem

quendam suum disertis verbis summum pontificem nominat. Quamobrem et hoc inter mendacia numeretur. Porro nomen episcopi universalis in Joanne constantinopolitano sanctus Gregorius duplici de caussa merito reprehendit, nam et in eo sensu ab illo accipiebatur, quasi solus ipse esset episcopus, quo sensu nomen episcopi universalis nulli homini convenit: et licet in alio quodam sensu appella tio illa in romanum pontificem optime quadret, ut etiam a conc.chalcedonensi s.Leoni tributum idem Gregorius refert, lib. 4. epist. 38. tamen Joanni constantinopolitano nulla ratione conveniebat. Itaque optimo jure s. Gregorius antistitem illum constantinopolitanum ingentis superbiae notat, et praecursorem Antichristi facit. Sed quid hoc ad rem, de qua nunc agimus, pertinet? Nam in primis roma nus episcopus non se episcopum universalem, sed servum servorum appellat: deinde nomen episcopi universalis, si bene accipiatur, merito illi tribuitur qui toti Ecclesiae ab ipso Christo praepositus est. Denique non dicit Gregorius, Antichristum esse, sed Antichristi praecursorem, qui se ipse universalem episcopum vocal: quare si se romanus pontifex universalem episcopum diceret, in eo etiam sensu, quem Gregorius reprehendit, hoc ipso Antichristus non esset, quod ejus praecursor esset, neque enim idem esse potest is, qui praecurrit cum eo, quem praecurrit, nisi Christum cum Joanne, dominum cum servo, regem cum praecone confundas.

CAPUT VIII.

Quarto testimonium adfert Arnulphi cujusdam episcopi aurelianensis, qui cum ante 600. annos in conventu quodam Remensi multa in romanum pontificem maledicta congereret, inter alia etiam Antichristum, appellare ausus est. Sed ista non pluris facimus, quam tuas, quicumque es auctor famosi libelli, et tui similium criminationes. Satis enim constat eum hostem romani pontificis fuisse, et inimico animo quicquid stomachus suggerebat evomuisse. Sed opponam illi uni Gallo episcopo testimonia omnium episcoporum Galliae, qui tem pore Joannis papae VIII. ante annos 700. Concilium apud Trecas celebrantes excommunicationem a roman. pontifice in principes quosdam latam his verbis comprobarunt; Domine sanctissime ac reverendissime Pater Patrum, Joannes catholicae at que apostolicae Ecclesiae. sanctae videlicet romanae primae sedis papa. Nos filii, famuli ac disci puli vestrae auctoritatis, Galliarum et Belgicarum episcopi, his quae super vulnera dolorum vestro rum maligni homines ac ministri diaboli addentes in sanctam matrem nostram ac magistram omnium ecclesiarum commiserunt, et dolori vestro conflentes condolemus, atque judicium vestrae auctorita. tis, quod privilegio b. Petri, et sedis apostolicae in eos et complices eorum juxta sacros canones spiritu Dei conditos, et totius mundi reverentia con. secratos, ac secundum ejusdem sanctae romanae sedis pontificum praedecessorum vestrorum decreta protulistis, voto, voce et unanimilate nostra, alque auctoritate sancti Spiritus, cujus gratia in episcopali ordine sumus consecrati, gladio spiritus

sancti, quod est verbum Dei, eos interimentes persequimur, scilicet quos sicut praediximus, excommunicatis, excommunicatos tenemus: quos ab Ecclesia abjecistis, abjicimus, quos anathematizastis, anathematizatos esse judicamus, el quos regulariter satisfacientes vestra auctoritas, et apostolica sedes receperit, recipiemus; Haec ex Aimoino lib.5. de gestis Francorum cap. 27. ad verbum transcribere volui, ut prudentes judicent, uni ne episcopo Gallo, an synodo episcoporum omnium provinciae ejusdem fidem habere oporteat.

CAPUT IX.

Quinto loco adversarius nesciens omnino quid loqueretur, ad sanctum Bernardum judicem provocavit, ac ut stultitiam ejus magis mirere, ipsa ejus verba ponam: (Leggi, o Italia mia. quello che scrisse san Bernardo ha più di quattro cento anni nelli libri delle sue considerazioni del papa, de'vescovi e del clero e poi non dubito punto che tu non confessi, che di tai persone non si poteva dire, a voler dire la verità. meglio di quello che dice). Prodeat igitur sanctus Bernardus, et temerarium istum juvenem sua auctoritate confundat.Non solum enim in libris quinque quos de Consideratione ad Eugenium scripsit, ne verbo quidem sanclus Bernardus pontificem romanum Antichristum esse significavit, sed etiam in iis libris et in epistolis passim ejusdem pontificis auctoritatem miri. fice praedicavit, atque defendit. Primum librum ita exorditur. Subit animum dictare aliquid, quod te papa beatissime Eugeni vel aedificet, vel deleclet, vel consoletur; sed nescio quomodo vull; et non vult exire laeta quidem, sed lenta oratio, dum certatim illi contraria imperare contendunt, majestas, atque amor. Ita nimirum sanctus Bernardus Antichristum alloqueretur, ita illum aedifi care, delectare, consolari cuperet, ita simul diligeret et timeret. In secundo autem libro accurate exponens, quid sit papa, Age,inquit, indagemus ad. huc diligentius qui sis. quam geras videlicet pro tempore personam in Ecclesia Dei. Quid responsurum putas ille iniquus, homo peccati, filius perditionis. aperte denique dicam Antichristus? Audi quid respondeat; Quis es?sacerdos magnus, summus pontifex; tu princeps episcoporum, tu haeres apostolorum. tu primatu Ábel. gubernatu Noe, patriarchatu Abraham, ordine Melchisedech, dignitate Aaron, auctoritate Moyses.judicatu Samuel, potestate Petrus. unctione Christus: tu es, cui claves traditae. cui oves creditae sunt. Sunt quidem et alii coeli janitores et gregum pastores, sed tu tanto gloriosius, quanto et differentius utrumque prae caeteris nomen haereditasti. Habent illi sibi assignatos greges, singuli singulos, tibi universi crediti, uni unus. nec modo ovium, sed et pastorum tu unus omnium pastor. Porro initio libri tertii una brevissima sententiola idem Bernardus expressit quousque se jurisdictio romani pontificatus extendat, ne forte adversarius noster reges ac principes conetur excipere. Orbe.inquil, exeundum ei, qui forte vellet explorare, quae non ad tuam summi pontificis pertineant

curam. Librum quartum idem sanctus Bernardus semper sui similis ita concludit, ut summum pontificem nominet christianorum ducem, pastorem plebium, ullorem scelerum, malorum metum, malleum tyrannorum, regum patrem legum moderatorem, canonum dispensatorem, sal terrae, orbis lumen.sacerdotem altissimi,vicarium Christi, Christum Domini, Deum Pharaonis. Haec igitur sunt quae sanctus Bernardus in libris de Consideratione de pontifice maximo scribit, quibus vel ipso adversario teste, nihil verius dici poterat. Ac ut intelligatis, quis ad Bernardum judicem provocavit, summum pontificem ex Bernardi sententia non tantum non esse ut Antichristum fugiendum, sed etiam ad eum proprie pertinere caussas fidei judicare, et non egredi limites suos, ut iste fingit, si de fide Gallorum sententiam ferat, audiamus initium epistolae 190. ad Innocentium papam, de petro Abailardo, qui intra Gallias baereses seminabal, Amantissimo patri et domino Innocentio summo pontifici frater b. Claraevallis vocatus abbas, modicum id quod est. Oportet ad vestrum referri apostolatum pericula quaeque et scanda la emergentia in regno Dei, ac praesertim quae de fide contingunt. Dignum namque arbitror ibi polissimum resarciri damna fidei ubi non possit fides sentire defectum, haec quippe hujus praerogativa sedis. Legat igitur Italia, ut adversarius cupit, legat etiam Gallia, legat Ecclesia universa doctorem illum sanctum, sapientem, disertum et illi potius, quam stolido isti juveni, qui tamen Bernardum judicem de hac controversia fecit, de summo pontifice credat.

CAPUT X.

Sexto loco producit ad medium verba quaedam Eberhardi episcopi salisburgensis, quae apud Joannem Aventinum extant. Sed ea neminem movere debent, cum Joannes Aventinus auctor sit parum probatae fidei, et non sine caussa illa omnia in odium pontificum vel finxisse vel amplificasse credalur, nihil enim tale extat apud alios historicos, ac ne apud ipsos quidem Germanos Wymphelingium, Krantzium, Nauclerum, qui eandem historiam literis consignarunt. Deinde, licet historia ab Aventino vere conscripta esset, illud tamen in dubium revocari non potest, quin episcopus ille hoslis acerrimus fuerit Gregorii IX. pontificis,et contra Friderico II. imperatori addictissimus. Cum au tem ob discordiam illam inter pontificem et imperatorem omnia bello arderent, et factiones illae Guelphorum et Gibellinorum tunc primum exortae, quasi rabie quadam accensae furerent,qui pontifici favebant in Fridericum, et qui Fridericum se quebantur, in pontificem omnia convicia et maledicta jaciebant, quae in mentem venire ullo modo potuissent. Quare non quid irati homines tunc effutirent, sed utri bonam caussam tuerentur,considerare operaepretium erit; quod quidem illa etiam de caussa utile erit, quod auctor iste paulo ante videlicet pag. 4. scribere ausus sit, Fridericos imperatores sanctos fuisse, et injuste a pontificibus

oppugnatos. Nolo scriptores italicos producere, sanctum Antoninum, Blondum, Sabellicum, Platinam et caeteros, qui adversario suspecti esse possent; sed Germanos tantum, qui ante exortam Lutheri haeresim sine praejudicio anticipatae opinionis, rem ipsam, ut erat, literis prodiderunt. Jacobus Wymphelingius in epitome rerum germanicarum cap. 36. de Gregorio IX. a Friderico II. miris modis afflicto, ita scribit. Tum pontifex humanis destitutus auxiliis, ad rem divinam supplicationesque animum divertil, quibus, Deo agente, Fridericum avertit hostem.

Habes hic testimonium hominis Germani, et quod majus est, Friderico imperatori addictissimi, quippe qui cap. 39. summis eum laudibus effert, qui tamen satis aperte meliorem caussam pontifici tribuit, cum ab ipso Deo pontificem ab imperatoris impetu defensum scribit. Joannes Nauclerus in 2. volumine suae chronographiae generatione 41. de Friderico II. loquitur ad hunc modum: Romam veniens mores mutavit; spreta jurisjurandi religione mulla, et quidem enormia aggressus,ditionem vexabat pontificiam, pontifices et archiepiscopos ponens in Ecclesiis suo modo, et institutos a papa expellens, collectas ab Ecclesiis exigens; et infra, admonitus super his, ipsi non obtemperabat: admonentem magis, magisque in dies sprevil, unde eum percussit pontifex anathemale etc. Accedat Albertus Krantzius, ut in ore trium testium stet omne verbum. Hic insignis auclor in lib. 8. Saxoniae, cap. 8. Imperator,inquit, Fridericus a papa mullis ex caussis excoттиnicatus, quas in bulla declaravil, diu permansit in sordibus, et paulo post, pontifex sollicitavit archiepiscopos et episcopos, ul imperatorem excommunicatum cunctis denunciarent: Sed episcopi Theutoniae ne hoc fieret, supplicarunt, veriti tyrannidem ejus. In Francia autem, Anglia et Dania denunciabatur sine timore. Et paulo infra. Imperator interim.cum papa concilium praelatorum evocasset ad succurrendum terrae sanclae, revocatis cardinalibus de sua quemque legatione, omnes vias terrac, marique occupavit, et itinerantes ad urbem captos protraxit in carcerem cardinales, episcopos, praelalos, nobiles, doctos cujusque generis et ordinis, ab orbe christiano ad summum pontificem missos oratores. Doluit christianismus tantum esse vulnus in visceribus, ab eo praesertim, qui omnia tueri susceperat, et sacramento se adegit, cum interim Turci et Saraceni premerent Christianos in terra sancta. Deinde in cap. 9. horribilem Friderici crudelitatem his verbis exponit: Perductos ad se Romanos partim quaternis ad crucis formam perfodil vulneribus; partim caput in crucis modum quadrifariam scidit; partim fronte eodem ferro cruce reddidit insignitos, clericos vero detonsam in vertice coronam ferro caesim in crucem vulneratam, ut dicebat, jussit ornari,quorum unus inflictum vulnus nimis patienter tolerare visus, in palearum cumulum funiculo est pertractus:et cum benedicere ac laudare Deum perseveraret, igni supposito est crematus. Et post multa similia

El