colentes, sacra ejus ad ignis transferunt potestatem. Sicut Propheta ejus nobis tradidit, dicens: Μιχτάβω μυστάκυ ὁ κλοπίης σύνδετε πατρος ἀγάνου 14. Hunc Mithram dicunt 12. Sacra vero ejus in speluncis abditis tradunt ut semper obscuro tenebrarum squalore demersi, gratiam splendidi ac sereni luminis non videant. O cæca numinis consecratio ; o nefariæ legis fugienda commenta! Deum esse credis, cujus de sceleribus confiteris 13.

in Persicis (Anhang zum Zendavesta II, 2. p. 128.) qui Firmici magnam religionis Persarum peritiam laudat.

11 Emenda: Minnτáo ßoòs μúsα Κύκλα βοοκλοπίης συναείδετε πατρὸς ἀγαυοῦ. W. Firmicus de industria truncavit acroteleution prioris versus, ut sæpe autores solent facere. Sed posterioris versus lacunæ sunt a librariis, aut ab eo qui primus Firmicum edidit, quod literas dvouvayvásovs non posset consequi. Joseph Scaliger apud Wowerum. p. 122. cf. Woweri Epistol. Centur II, no, 38. Interim in Scaligeri Epistola heic laudata non apparet aliqua ignis mentio ; et quis credat, prioris versus primam partem citatum iri cum sequente versu, ut voluerit ille tantam lacunam esse? Gronovius. Verba nurgos ayavov lucem aliquam accipiunt ex verbis a Clemente Alexandrino Protrept. c. 2. adlatis, ταῦρος πατὴρ δράκοντος καὶ πατὴρ ταύρου δράκων, quæ quoque habet Arnobius V, 21. et not. Orellii.

12 De Mithra, Solis Genio apud Persas vide quæ Creuzerus disputavit Symbol. et Mythol. 1, p. 29. seq. Ejus in auctoribus frequens fit mentio; sed plerumque ex mente Paganismi. Qui rectiorem sibi notionem informare gestiunt adeant sacrum Persarum librum Zend - Avestam. Saxa quoque vetera haud raro, sed serioris ætatis et, quod sciam, tantummodo latina, MITHRAM INVICTVM commemorant DEVM. Respiciunt enim sacra Mithriaca a piratis illis Cilicibus a Pompejo M. domitis aut inventa aut propagata, et post Antonini Pii tempora per omnem fere occidentem disseminata.

.

13 Locus classicus apud Porphyrium de antro Nympharum c. 6. Primus Zoroastres apud Persas, ut narrat Eubulus, spelun

Vos itaque, qui dicitis in his templis rite sacrificari non Magorum ritu Persico 14, cur hæc Persarum sacra laudatis? Scio, hoc Romano nomine dignum

cam natura factam in Persiæ montibus consecravit, in honorem rerum omnium auctoris et parentis Mithræ, ut per speluncam significaret mundum a Mithra conditum. Hæc Luctatius ad illa Statii Thebaidos I, v. 719.

sen Persæi sub rupibus antri

Indignata sequi torquentem cornua Mithram.

Hinc patet quam diversa a Zoroastrica doctrina fuerit Mithræ religio. Nam ab Oromasde mundum esse conditum purior Magismus constanter docuit. Sacra Mithriaca commemorant Justinus Martyr Dial. c. Tryphone ed. Jebb. p. 213. Adpend. Tertulliani de præscr. Hæret. c. 40. de corona militis c. 15. Erubescite commilitones ejus, jam non ab ipso judicandi, sed ab aliquo Mithræ milite: qui cum initiatur in spelæo, in castris vere tenebrarum, coronam interposito gladio sibi oblatam quasi mimum martyrii, dehinc capiti suo accommodatam, monetur obvia manu a capite depellere, et in humerum, si forte, trans, ferre, dicens Mithram esse coronam suam. W. Anaglypha quæ passim in Italia, Gallia atque Germania conspiciuntur, Mithram proponunt taurum mactantem, haud raro in spelunca. (Zoëga 1. c. p. 145. 161. et Seel in libro: die Mithrageheimnisse). In Dactyliothecis obviæ sunt gemmæ cælatæ, corvos, leones, scorpiones exhibentes ad eadem sacra adludentes. Hujusmodi anaglyphorum meminit Luctatius ad Statii locum laudatum de speluncis Mithriacis. Si plura cupias, vide quæ ex citatis auctoribus, nec non Hieronymo et Agathia congesserunt Lindenbrogius in Notis ad Luctatium et Kleukerus in Persicis mox laudatis.

14 Nullum aliud scelus a Mithra commissum commemorat Firmicus, nisi quod boves abegerit. Sed symbola hujus cultus haud intelligit.

putatis, ac Persarum sacris 15. At Persarum legibus

sequatur 16. 17

ut armata clypeo, lorica, thorace,

gladio et hasta consecratur 18.

* Tertia

15 Itaque Mithriaca sacra a Persarum religione diversa statuit; et tamen in antecedentibus utraque confundit.

་

16 Sensum haud assequor. Cur enim Romani aliam plane religionem colentes Romano nomine dignum putarent, quod sacrorum Zoroastricorum a Mithriacis diversitatem assererent? quomodo verba ac Persarum sacris cum antecedentibus cohæreant, equidem haud video. Neque facilior erit interpretatio, si dignum in dignius mutavéris.

17 Locus adfectus quem non tento. Etsi enim Soloecismum legibus se qui corrigas, haud tamen video quo modo hæcce verba cum antecedentibus conjungenda sint. Lacuna hunc locum excipit, qua sensus interruptus est.

18 Verba hæc, ut insula inter duas lacunas posita, neque cum antecedentibus, neque cum sequentibus cohærere videntur. Quodsi vero nexum aliquem cum antecedentibus intercedere statuas, sermo erit de initiationibus Mithriacis, leviuscula mutatione vocis armata in armatus facta. Namque constat mystas Mithriacos dictos fuisse Mithra milites v. Tertull. de corona militis c. 15 et Zoëgam 1. 1. p. 138. Si tamen hæc displicent, cogitandum forte erit de ritu arcano religionis Zoroastrica, ad cujus commemorationem viam sternere potuerunt verba quæ hocce fragmentum præcesserunt: At Persarum legibus sequatur. Plutarchus enim in Artaxerxe c. 3, hunc Persarum Regem, a Græcis Mnemon appellatum, (eundem quem Berosus Libr. III. ed. Richt. p. 70. Anaitidis simulacra in variis imperii sui urbibus colenda proposuisse tradit) Pasargadis in templo Deæ cujusdam, quam nolɛμinǹy vocat atque cum Minerva quodammodo componit, altiores initiorum doctrinas accepisse narrat. Anaïtin, quæ idem est cum Astarte v.. .Mylitta numen, ritu Comano cultam suspicor; licet haud intelligam, quo pacto illius religio cum puriore Zoroastrica Artaxerxis jam ætate in ipsa Perside et haud procul a Persepoli, totius populi veluti Capitolio atque arce, conjungi potuerit. Aliis in locis Artemidos Persica fit mentio. v. c. apud

etiam pars est, qua in asperis secretisque sylvarum agrestiumque ferarum sortita impérium. Ultima pars tripartitæ istius divisionis æstimat libidinum vias, quæ prava desideria quæque præposteræ cupiditatis monstrant illecebras. Ideo unam partem capiti assignant, ut hominis iram quodammodo denotare videatur. Aliam in corde statuunt, ut diversarum cogitationum varietatem, quas multiplici intentione concipimus, in modum sylvarum tenere videatur. Tertia pars constituitur in jecore, unde libido nascitur et voluptas. Illic enim genitalium seminum collecta fœcunditas naturalibus stimulis

desiderium cupiditatis exagitat. Quid ergo perficit

Plutarchum in Lucullo, Pausaniam III, c. 16. (vide quoque VII, c. 6.) Strabonem. XVI, c. 1, 18. qui adytum hujus Deæ Æoga (vera lectio videtur esse Záça, inde Agrɛuis Zagñtis) vocat. Erit igitur, si vera est Plutarchi narratio, hocce numen idem cum Mithra Mitra Persarum, Naturæ generatricis symbolo, in illo templo armatum, uti Venus Urania in Cythera insula culta. Cæterum vide qnæ hoc de argumento disputat Creuzerus I. p. 730. Huc forsan spectant numi tetradrachmi Parthici, in quibus Pallas cernitur coram rege sedente stans illique coronam præbens, aut coronam capiti ejus imponens. Sed interdum loco Palladis sistitur mulier stolata vel turrita cum variis attributis, vel Victoria. Incerta igitur res. Sunt numi Arsacis XV, Phrahatis IV, et successorum. Catalogue de Mionet. V. p. 656. seq. et Eckhel D. N. Vet. III. p. 530 534. Fortasse quoque huc pertinebit numus Hierocæsarea Lydiæ quem edidit Seguinus in sel. numism. antiqu. p. 9 et 10. (Eckhel III. p. 193.) in quo Artemis (Deam Comanam credo) cultu muliebri, sed pharetra instructa, cum epigraphe ПEPZIKH. Aversa habet aram ignitam, sphingibus ornatam, qua cultus ignis mysticus indicatur. Iconem expressi ad calcem hujus editionis. De Diocæsareensium hac Diana cf. Taciti Annal. III, 62. et Spanhemium ad Callimach. Hymn. in Dianam v. 37, ubi multa de hoc numine congesta reperies.

ista divisio, diligenter aspicite, ut cernatis, quam facile commentum ratio veritatis impugnet. Si dividitur anima, et substantia ejus diverso efficacia genere separatur, dissoluto ordine suo, incipit esse quod fuerat. Aliud enim mens est, aliud ira, aliud libido. Animam ergo separatio ista dissoluit, et patitur maximam ex ista partitione jacturam, nec integram sui speciem res ista custodit, quæ per tres contrarias separatim dividitur, et (ut verum dicam) fit ex ipsa divisione mortalis 19. Etenim quod potest dividi, corpus est. Quod autem corpus est, necesse est esse mortale 20. Ergo si anima dividitur, corpus est. Si corpus est, necesse est sit res mortalis. Egregia erroris istius ac præclara comitantia. Maximum nobis beneficium ex ista consequentia confertur. Commentis istarum absurditatum animas volunt esse mortales.

CAP. VI.

Sic sunt, sacratissimi Imperatores, elementa à perditis hominibus consecrata. Sed adhuc super

19 Athenag. c. 7. Καί τοι ὁ μὲν Σωκράτης, παρὰ γενητὸς καὶ φθαρτός, συγκείμενος καὶ διαιρούμενος εἰς μέρη. Ὁ δὲ Θεὸς ἀγένητος καὶ ἀπαθὴς καὶ ἀδιαίρετος.. Loco Σωκράτης poterat etiam dixisse homo et animal. Sed maluit adhibere nomen rei singularis. Lindner ad Athenag.

20 Firmicum h. 1. aggressum esse Philosophos, dubitari non potest, et inprimis quidem Pythagoræos, quos animi humani partes vel facultates tres, vovv, qgévas, Gvuòr, posuisse, harumque duabus prioribus in cerebro, tertiæ in corde locum adsignasse, constat. Hertz de J. F. M. p. 39.

"