duxistis, cum hominibus peccare cupientibus facinorum via de Deorum monstratur exemplis. Sed in ista criminum lege, in ista confessione scelerum gratias agamus illis, qui etiam exitia et mortes Deorum istorum 32 nobis nescientibus prodiderunt: ut disceremus omnia per tot obstantes. Fuit enim et apud veteres, licet nondum terram illuminasset Domini nostri Jesu Christi veneranda dignatio, in spernendis superstitionibus religiosa constantia. Diomedes pudicus ac sobrius Venerem vulnerat, Martem vincit et percutit 33. Oti et Ephialta 3a edicto Mars bellipotens temporali exilio 35 damnatus, ferrea catenarum vincla sustinuit. Sarpedonem filium mortuum in Troja Juppiter plangit 36. Et mercedem fabricatorum murorum Neptunus a superbo rege 37 recepit. Alterius regis 38 Apollo greges pascit. Et soli omnia videnti alius 39 occisarum boum nunciat mortes. Castores sepelit Sparta, ardet apud Oëtam

32 V. C. Euhemerus, aliique.

34

non

33 Iliad. E. 883, seq. 846, seq. Clem. Protr. c. 2. p. 31. Pott. Tertull. Apolog. c. 14. Minuc. Felix c. 22. Longinus neqì vчovs Gregor. Naz. Orat. IV. in Julianum.

c. 9. Arnobius IV. 25.

34 Iliad. E. 384. Diodor. Sicul. V, c. 51.

35 Decem et tribus mensibus. Iliad. E. v. 386. Hygin. Astronom. II, c. 40.

W.

36 Sarpedonis mortem narrat Homerus Iliad. II. 459.

37 Laomedonte Troia rege. Homer. II. . 443. et Eustath. ad h. 1.

38 Admeti. Hygin. Fab. 50. Tatian. Orat. ad Græcos, c. 35. Admeti pecora pavisse refertur quoque a Commod. Instruct. XI. 39 Lampetia Odyss. M. 374.

40 Pausanias III, c. 13. attamen credit eos in Messenia sepultos esse. Arnob. IV, c. 25.

Hercules", et Æsculapius alibi fulminatur 42, Vulcanus a patre præcipitatus pedem frangit 43. Lycurgum fugiens Liber moritur 44. Venus in adulterio deprehensa detegitur 45, et post Dei nuptias Anchise hominis cubile sectatur 46 Saturnus regno timens devorat filios 47. Hic ex Creta fugiens 48 in Italia a Spartanis absconditur 49. Ob amorem catamiti Juno

41 Vide suprá ad c. VII.

42 Just. M. Apol. I, c. 29. Tertull. Apol. c. 14. Minuc. Felix c. 21. Aesculapius ut in Deum surgat, fulminatur. Apollodor. III, c. 10. Hygin. Fab. 49. Arnobius IV. 24. et not. Orellii. Pindari Pyth. Od. III. Antistr. 3. apud Clementem Protrept. c. 2. p. 25. Theodoret de curandis Græc. affect. Disput. III. Opp. ed. Schulz. Tom. IV. P. 767.

43 II. A. 590–90. Clem. ibid. Tertull. Apol. c. 14. Arnob. IV, c. 24. et Orell. ad h. 1.

44 Nescio unde hæc habeat Firmicus. Forte ex Euhemero.

45 Ovid. Metam. IV. 170. Minuc. Felix c. 22.

46 Arnobius V, c. 27.

47 Apollodor. I, c. 1. Tatian. Orat. ad Græc. c. 42.

48 Virgilii Æn. VIII. v. 319. Primus ab aetherio venit Saturnus Olympo, Arma Jovis fugiens, et regnis exul ademtis. Ovid. Fastor. I. v. 235. Hac ego Saturnum memini tellure receptum; Coelitibus regnis ab Jove pulsus erat.

49 Arnob. IV, c. 24. Numquid pulsum a nobis senem Italorum delituisse in finibus? Minuc. Felix c. 22. Lactant. I, c. 13. 14. Euseb. Præp. Evang. III, 3. Tertull. Apol. c. 10. et Orell. in Notis ad Arnob. Fuhemerus ap. Ennium p. 320. Jupiter, cognitis insidiis (Saturni) regnum sibi denuo vindicavit et fugavit Saturnum. Qui cum jactatus esset per omnes terras, persequentibus armatis, quos ad eum comprehendendum vel necandum Jupiter miserat, vix in Italia locum, in quo lateret, invenit. Sed de Spartanis ne verbum quidem in hoc loco. Unde hauserit Firmicus nescius sum. Latet certe sphalma veteris librarii, Spartanorum nomen cum nomine cujuspiam populi Italici haud absimili confundentis.

spernitur 50, et ad Endymionem Luua descendit 5, et contra voluntatem uxoris et filiæ Trojanis auxilium ferens deceptus Jupiter dormit 52. O flagitiosa confessio, o miserabiles deflendique cultus, o duræ servitutis miseranda conditio. Ad istorum cultum deorum sanctos homines, et Deum devota mente colentes, sacrilegum tyrannorum traxit imperium, et ut huic facinori aliud facinus adderetur, mors est decreta nolentibus 53 Ad theatrum potius templa transferte, ut in scenis 54 religionum istarum

Just. Mart. Ap. I,
Arnobius IV. 44.

50 Ganymedis. Ovid. Metam. X. v. 155. c. 33. Tatianus c. 16. Minuc. Felix c. 22. Et quid pro illis Ganymedibus raptis atque in libidinum magisteria substitutis ? Catamitum habet Cyprianus Epist. I, 2. Arnobius IV. 26. Catamitus rapitur delicium futurus, et poculorum custos. Lactant. I. 11. Rapuisse dicitur in aquila catamitum. Theodor. de curandis Græc. Affect. Disp. III. Opp. IV. p. 767. Festus: Catamitum pro Ganymede dixerunt. Papias: Catamitus Ganymedes. Ganymedes mollis fuit; ex quo Catamiti dicuntur molles. plura apud Orellium. Addo Plauti Menæchm. I, 2. 35. Dic mihi, numqua tu vidisti fabulam pictam in pariete, ubi aquila catamitum raperet, aut ubi Venus Adoneum? cf. Observationes Taubmanni p. 587.

51 Arnobius IV. 27. Notissima fabula. Apollod. I, c. 7. et Heyne ad eundem.

: 52 II. E. 352. Minuc. Felix c. 22.

53 Hunc locum Hertzius intelligit de persecutione a Sapore in Christianos mota. Sozomen. H. E. II. 1-13. Cassiod. Hist. Tripartita III, c. 2. Sed proxime cohærent cum iis quæ Firmicus paullo ante de mythologia Græcorum et Romanorum dixerat, quam Persas plane ignorasse constat. Itaque respiciunt persecutiones quibus Impp. Romani ante Constantini M. imperium Christianos vexarunt.

54 Tertull. Apologet. c. 6. Theatrá vocat stuprandis moribus orientia. Alio loco Consistorium impudicitiæ, de Spectac. c. 16. Sacrarium Veneris ibid. c. 10. Cyprianus ep. 2. ad

secreta 55 tradantur, et ut nihil prætermittat improbitas, histriones facite sacerdotes. Alter dignior locus religionibus istis inveniri non poterit. amores Deorum vilis turba decantet. Illic casus

Illic

mortesque saltatores * * Illic Deorum in templis56 ab impiis et facinorosis magistris melius mens perdita et muliebris docetur facinus.

CAP. XIV.

Discite etiam, sacrosancti imperatores, venerandum Alexandriæ numen unde sumpserit exordium, ac2 a communi nostra fragilitate detecta ad veritatis exordium mortalitatis nostræ sermo revocetur. Cum ingrueret arescentibus frugibus malitiosa fames, Jacobi religiosi patriarchæ semine procreatus juvenis

Donatum. Deinde morum quanta labes? quæ probrorum fomenta? Quæ alimenta vitiorum? histrionis gestibus inquinari. Augustinus de civitate Dei II. 13. laudat veterem Romam. Illas theatricas artes diu virtus Romana haud noverat: quæ, etsi ad oblectamentum voluptatis humanæ quærerentur, vitio morum irreperent humanorum. Dii sibi eas exhiberi petiverant.

Havercamp ad Apolog. 1. 1.

55 V. c. in Bacchis Euripidis, et in Aristophane.

56 Locus est mutilus. Sic supplere tentavit Wowerius: Illic casus mortesque saltatores exhibeant, illic Deorum in templis &c. Probo: pauca saltim desiderari videntur.

1 Serapis. Multi in eo sunt Patres, ut doceant Gentiles complura ex antiquissimis Judæorum fontibus hausisse, (v. c. Theophilus ad Autolyc. III. 19. Justini Cohortat. c. 8-10.) sed multis modis corrupisse. Justini Cohortat. c. 14. seq. Tatiani Orat. c. 40. Tertull. ad Nationes II, 2. Meyer de Arnobio p. 196. Idem hoc inter recentiores Petr. Daniel Huetius libro ceteroquin doctissimo Demonstrat. Evang. probare aggressus est.

2 Emenda ut a communi.

Joseph, interpretatusque somnium régis, totum, quicquid innuebat, ostendit3. Joseph (est Jacobi filius) qui ob pudicitiam in carcerem missus, ereptus post interpretationem somnii, fuit particeps regni. Nam septem annorum collectis et servatis frugibus, alterius septennii egestatem divinæ manus providentia mitigavit. Huic post mortem Ægyptii patrio gentis suæ instituto templa fecerunt5: et, ut justam dispensationis gratiam posteritas disceret, quo modio® esurientibus et ementibus frumenta diviserat, capiti is superpositus est. Nomen etiam, ut sanctius coleretur, ex primo autore generis accepit. Nam quia Saræ pronepos fuerat, ex qua nonagenaria Abraham indulgentia Dei susceperat filium, Serapis dictus est græco sermone, hoc est, Zapas años. Sed hoc

3 Genes. XLI.

4 Glossema quod e margine in textum irrepsit: in ed. principe legebatur et.

W.

5 Fabula, unice ex confusione Josephi cum Serapide orta. Apim fuisse Josephum dicit Rufinus II. 23. De Api confer Orellii Notas ad Arnob. I, c. 36. p. 317.

6 Emendatio Wowerii loco quomodo. Respicit modium capiti Serapidis impositum.

7 Genes. XXI. 2.

8 Serapidem eundem cum Josepho jam facit Paulinus Nolanns Nat. XI. S. Felicis v. 100.

Ut Serapis sanctum formaret Joseph,

Nomine ferali abscondens venerabile nomen,

Cum tamen ipsa fidem simulacri forma doceret,

Qna modius capiti superest.

Ob annonam haud dubie Ægyptiis a Josepho levatam. Svidas quoque, ut Firmicus, v. Σάραπις: ἄλλοι δὲ (ἔφασαν εἶναι τὸν Ἰωσήφ, Sed Serapidis nomen esse. Ægyptiæ originis, minime vero Græcæ,