salutem funesta persuasione promittis? quid illos falsa pollicitatione sollicitas? Dei tui mors nota est, vita non comparet, nec de résurrectione ejus divinum aliquando respondit oraculum2, nec hominibus se post mortem, ut sibi crederetur, ostendit, nulla hujus operis documenta promisit, nec se hoc facturum esse præcedentibus monstravit exemplis3. Idolum sepelis, idolum plangis, idolum de sepultura profers, et miser, cum hæc feceris, gaudes. Tu Deum tuum liberas, tu jacentia lapidis membra componis, tu insensibile corrigis saxum. Tibi habeat gratias Deus tuus, te paribus remuneret donis, et sui velit esse participem; sic moriaris ut moritur, sic vivas ut vivit. Nam quod unguento perunguntur fauces, quis non facinus istud despecta vanitate contemnát? Habet ergo Diabolus Christos suos, et quia ipse Antichristus est, ad infamiam nominis sui miseros homines scelerata societate perducit. Unguentum hoc reserva morituris 5, ut quos laqueis tuis ceperis, eos venenato unguento oblitos lugubri ac funesto semper mergas exitio. 2 Ut de resurrectione Christi. 3 Filiæ Jairi, juvenis Nainitici, Lazari. 4 In fronte etiam ungebantur sacrorum Mithriacorum mystæ. Mithras signat in fronte mystas suos, ait Tertull. de præscript. Hæreticor. c. 40. Zoëga Abhandl. p. 178. Christos suos, allusio ad etymon Græcum xgiav. 5 Hom. II. 77. 680. Apollo mortui Sarpedonis corpus ambrosia unxit. Plin. H. N. XIII. 1. Unguentorum honos et ad defunctos pertinere coepit. Minuc. Felix. c. 12. Reservatis unguenta funeribus. CAP. XXIV. Aliud est nnguentum, quod Deus pater unico tradidit filio, quod filius credentibus divina nominis sui majestate largitur. Christi unguentum immortali compositione conficitur, et spiritualibus pigmentorum odoribus temperatur. Hoc unguentum a mortalibus laqueis putres hominum artus exuit, ut, sepulto primo homine, ex eodem statim homine homo alius felicius nascatur. Et ut hoc manifestius explicetur, sacrarum lectionum arcana pandenda sunt. Ait enim David, ut hujus unguenti gratiam traderet: Speciosus forma præ filiis hominum, diffusa est gratia in labiis tuis: propterea benedixit tibi in æternum. Accingere gladium tuum circa femur tuum, potentissime specie et pulchritudine tua intende, prospere procede, et regna. Propter veritatem et mansuetudinem et justitiam: et deducet te mirabiliter dextera tua. Sagittæ acutæ potentissimæ, populi infra te decident in corde inimicorum Regis. Sedes tua Deus in seculum seculi: virga recta est virga regni tui. Dilexisti justitiam, odisti iniquitatem, propterea unxit te Deus tuus oleo lætitiæ præ consortibus tuis. Myrrha et gutta et casia a vestimentis tuis de ædificiis eburneis, ex quibus te jucunditate affecerunt1. Immortalis unguenti secreta per 1 Psal. XLIV. 3-10. in his sacri textus verbis a Cypriano aliisque varie discrepat. Vide Sabaterium, quod ad veteris ecclesiæ sententias attinet. De externa Christi, dum his in terris versabatur adi sis forma, quæ nuper hac de re disputavi in libro: Sinnbilder und Kunstvorstellungen der alten Christen II. p. 1. seq. vidimus, et divinæ nobis dispositionis ordo monstratus est. Regnum perpetuum, et cœli diadema domino nostro cum unguenti majestate collatum est. Quis autem hic sit qui regendi orbis accepit potestatem, qui venerandi nominis majestate decoratur, aliud nobis monstrat oraculum; ait enim is idem David: Ut quid fremuerunt gentes, et populi meditati sunt inania. Astiterunt reges terræ, et principes convenerunt in unum adversus Dominum et adversus Christum ejus2. Quid te sic extollis sacrilega persuasio? quid miseros homines effrenata temeritate circumvenis? unguentum Christi cœli donat imperium, unguentum vestrum gehennæ suscitat flammas. CAP. XXV. Sed quod impuro ore sacerdos iste et polluta verborum contaminatione componit, libet diligenti inquisitioue discutere. Liberato Deo suo, bonum animum gerere socios, - fiduciam bonæ spei habere persuadet. O quam miseris, quam luctuosis se laqueis involuit caduca calliditas! Quis Deum tuum liberat? cui hoc præstitit, quod laborat? Disce, disce quod nescis, disce quod non vides. Christus filius Dei, ut humanum genus a mortis laqueis liberaret, omnia ista sustinuit ut captivitatis duræ jugum tolleret, ut hominem patri redderet ut mitigata offensa hominem cum Deo prospera conciliatione componeret, ut promissæ resurrectionis 1 2 Psal. II. 1. 2. Initio differt a reliquis, cum Augustino in Ps. 1. habens ut quid. fructum proprio monstraret exemplo, fecit filius Dei quod ante promiserat, clausit januas sedis infernæ, et duræ legis necessitatem calcata morte prostravit. Per triduum recens ita ab eo justorum turba collecta est1, ne diutius contra eos mortis 1 Malim recensita: melius, si sic distinxeris, omnia cohærebunt. Agit nimirum de descensu Christi ad inferos 1 Petri III. 19. Justorum turba. Tertullianus de anima c. 7. Quid est autem illud, quod ad inferna transfertur (anima) post divortium corporis? quod detinetur? quod in diem judicii reservatur? ad quod et Christus moriens descendit? puto ad animas Patriarcharum, si nihil anima sub terris? et c. 55. Nec ante ascendit in sublimiora coelorum, quam descendit in inferiora terrarum, ut illic Patriarchas et Prophetas compotes sui faceret. Justinus Martyr. Dial. c. Tryphone p. 220. Jebb. citat Jeremiæ locum deperditum: εμνήσθη δὲ κύριος ὁ Θεὸς ἀπὸ Ισραηλ τῶν κεκοιμημένων ἐπὶ τῆς χώματος, καὶ κατέβη πρὸς αὐτοὺς εὐαγγελίσασθαι αὐτοῖς τὸ σωτήριον avrov. Eundem habet Iren. adv. Hæres. III. 20. 22. IV. c. 33. V. 31. Massuet. Clem. Alex. Strom. VI. 6. p. 762. Evangelium Nicodemi c. 24. seq. Multique alii quos recensitos invenies a Dittelmaiero in Historia dogmatis de descensu Christi ad inferos, et Pottii Excursu III. ad 1 Petri III. 19. de desc. J. C. ad inferos. lis vero se adjungit Firmicus, qui negabant Christum omnes ex inferno eduxisse incredulos ad meliorem mentem revocatas (Aug. de hæres. c. 79. Philastrius hæres. 121.) statuebantque, nonnisi credentes, qui ex hac vita spe futuri Messiæ discesserint, a Christo exinde liberatos esse. Sic quoque inter Latinos Cassiodorus in Ps. 48. Gregorius M. epist. lib. V. Indict. XV. ep. 15. Apud Lactantium et Arnobium hujus dogmatis nulla fit mentio. Ex litibus illud Apollinaristicis de humana Jesu Christi anima insigne accepit momentum. Ad illa quoque tempora referenda videtur altera pars Evangelii Nicodemi, hunc Jesu Christi ad inferos descensum uberrime narrans. Unicum tantum, quod sciam, exstat monumentum ecclesiasticum ex media ætate, in quo descensus Christi ad inferos spectandus proponitur. Est vero hoc Bulla plumbea Alberti Patriarchæ Hierosolymitani (1204–1214.) in cujus aversa Christus animam solutis vinculis ex inferis reducit, comitante et dominaretur improbitas, ne justorum meritum ex longa desperatione concideret, fregit claustra perpetua, et ferrea fores Christo jubente collapsæ sunt: ecce terra contremuit, et, fundamentorum suorum stabilitate concussa, præsentis Christi numen agnovit. Ante præfinitum tempus præcipitat diem mundi rotata vertigo; et sol non completo diurnarum horarum spatio properato cursu vergit in noctem". Ecce veli fastigia summa finduntur, et obscurioribus tenebris orbem terrarum caligo noctis abscondit 5. Omnia elementa Christo pugnante turbata sunt, tunc scilicet cum primum contra mortis tyrannidem humanum corpus armavit. Per triduum ista conflictatione pugnatum est, quam diu mors superatis plaudente altera: adstant duæ figuræ coronatæ, Regis puto et Reginæ Hicrosolymorum. Epigraphe est H ANACTACIC. In adversa legitur: † ALBERTVS IEROSOLIMITANVS PATRIARCHA. Edidi hanc Bullam in Commentat. altera de numis Francorum in Oriente, Actis Soc. R. Scientiarum Danicæ Ann. 1821. inserta. 2 Quod J. C. adventum frustra exspectassent. 1 3 Oratio a Thaddæo Edessæ habita ap. Euseb. H. E. I. c. 13. καὶ πῶς ὁ χριςος) ἐςαυρώθη, καὶ κατέβη εἰς τὸν Αδην, καὶ διέσχισε φραγμὸν τὸν ἀπ' αἰῶνος μὴ σχισθέντα &c. Evang. Nicodemi c. 21. Hæc autem audientes omnes Sancti ab Esaia, dixerunt ad principem inferorum, aperi nunc portas tuas et vectes ferreos submove, quoniam vinctus eris et nullius potentiæ. Euseb. Dem. Evang. IV. 12. Τὰς δὲ ἐξ αἰώνας πύλας τῶν σκοτίων μυχῶν διαρρηγνύς. Athanas. in passione et cruce Domini: Εἶτα ἐκβληθεὶς ὁ ἄθλιος ἀπὸ τοῦ Αδου, καθήμενος παρὰ τὰς πύλας θεωρεῖ ἐξαγομένους πάντας τοὺς πεπεδημένους, τῇ τοῦ Σωτῆρος ἀνδρείᾳ. Proclus hom. in Dominic. passionem. Σήμερον πύλας χαλκᾶς συνέτριψε και μοχλούς σιδηρούς συνέθλασεν ὁ καταποθεὶς ὡς, ψιλὸς νεκρὸς, καὶ πυρπολήσας, ὡς Θεὸς λόγος. 4 Luc. XXIII. 44.. |