ubi lectiones habent ab iis, quas libri manuscripti et citationes in aliorum Patrum operibus suppeditant, diversas.

tasse.

Neque vero scriptores Profanos prorsus neglexit. Ex haud ita paucis locis patet, Firmicum Ciceronis libros de Natura Deorum sedulo tracNonnulia hausit ex Porphyrii libro de Antro Nympharum, forsitan quoque ex alio ejus libello de Abstinentia ab esu carnium. Allegat præterea Cap. XIV. hujus philosophi librum περὶ τῆς ἐκ λογίων φιλοσοφίας, qui jam dudum injuria temporum periit. Verum etiam in Firmico leguntur fabulæ apud nullum alium scriptorem Profanum Christianumve reperiundæ, qua quoque de causa recentiores rerum Mythologicarum scriptores haud ita raro ad ejus testimonium provocant. Unde vero hæc aliis ignota hausit? dicam quid sentiam! Ex Euhemeri Ieo "Avaroapй. Cum enim Ethnicas fabulas, spreta quavis physica mysticave interpretatione, historice tantummodo intellexerit explicaveritque, arridere ei qvammaxime debuit Euhemeri illa totius Mythologiæ Græcæ expositio, quam in iis, quæ de Jove habet, eum secutum esse, luculenter patet. Unde vero Euhemerus, Græcus scriptor, illi innotuerit, palam est ante oculos omnium. Ennius namque Euhemerum latinitate donaverat; cujus versionis complura fragmenta a Lactantio Instit. Divine Libro I. c. 11. 13. 14. 17. 22 et de Ira Dei laudantur vel exscribuntur. Cicerone de Natura Deorum I. c. 42. a Clemente

A

Alexandrino Protrept. c. 2. p. 20. ed. Potteri, a Minucio Felice Octavii c. 21. ab Arnobio adv. Gentes IV c. 29. similiter allegatur. Itaque nil mirum, hunc auctorem, religionum Ethnicarum destructorem, Firmicò innotuisse, placuisse, atque ab eo consultum fuisse. Mirari potius subit, Apologetas rei Christianæ, in eodem cum Euhemero argumento tractando adeo sedulos, ejus tamen nomen et librum justo rarius laudasse atque locos ex eodem attulisse. Pauca tantummodo hactenus ex auctoribus veteribus ejus, Ennianæ inprimis versionis, excerpta sunt fragmenta; nullus tamen dubito, quin, ut ex Firmico ita quoque ex aliis scriptoribus complura hujusmodi 2ɛipava, quibus collectio Hesseliana in editione Ennii*) locupletari queat, majori adhibita diligentia, sanaque in secernendo dijudicandoque crisi, erui possint**). Id quod certe præstitisset vir præclare doctus Jo. Lundblad S. Theol. D. et Eloquentiæ atque Poëseos in Universitate Lundensi Professor Publ. Ordin. qui duabus Dissertationibus de Euhemero (Londini Gothor. 1804) ejus fragmenta edere atque illustrare coeperat, e vivis autem ereptus est, antequam opus inchoatum absolvere potuerit. Cujus viri optimi mihique amicissimi vestigiis insistens, si Deus otium fecerit,

*) Amstelædami 1707 in Qu.'

**) Locos ubi allegatur sedulo collegit Jo. Conr. Orellius panugins. adnotat. in Arnob. IV. 29. Tom. II. p. 245. alia Jo, Lydus et Scholiaste fortasse suppeditabunt.

Euhemeri quotquot reperire potero reliquias colligere atque publicam in lucem edere penes me constitui.

VI.

Firmicum, ad seculum XVI medium usque penitus ignotum, typis primus vulgavit Matthias Flacius Illyricus Argentorati 1562 ex codice Mindæ Westphalia reperto. Hic unicus est codex qui auctorem nostrum posteris servavit. Eadem fortuna obtigit Phædro, Vellejo Paterculo, quinque prioribus annalium Taciti libris, Hesychio, primæ

Clementis Romani ad Corinthios Epistolæ, Minucio Felici et Arnobio. Ubi vero Firmici nostri codex hodieque lateat, (latere enim dico, quum nusquam commemoretur) nescius sum. Editionis Flacianæ meminit Ritterus in Biographia Illyrici (Francofurti 1725.) pag. 353. haud tamen indicato loco annnove impressionis: unde colligo, Ritterum eam oculis haud usurpasse. At rara est admodum. Desideratur in Bibliothecis nostris, cum Regia tum Universitatis, neque fuit in Bunaviana jam cum Regia Dresdensi conjuncta. Inveni vero in selectissima Rever. Hansen Pastoris Slangerupiensis Dioeceseos Selandiæ, qui hocce κειμήλιον liberaliter dono mihi dedit. Ita vero Flacius in Prooemio ad Andream Meiendorfium de codice, ex quo suam editionem hausit, verba facit.

"Ad hanc vero piam gratitudinem zelumque "in animis nostris excitandum, cum aliqua pia "et aliqua etiam impia scripta profuerint, tum et "hoc Julii Firmici contra errores profanarum re"ligionum, quod a me in veteri et non ignobili "civitate Westphalia Minda repertum nunc pri"mum in publicam utilitatem evulgatur. Est "sane dignissimus libellus qui exstet, cum pro"pter sermonis elegantiam, tum propter vetusta"tis Ethnicæ et simul Christianæ, quæ in eo con"tinetur, cognitionem. Non pauca enim hinc "de doctrinæ sinceritate et rituum ecclesiæ sim-"plicitate et puritate cognoscere possis, si modo "paullo attentius, quæ de Christo, de sacrificiis, pane coelesti, et de imaginibus ac aliis dicun

"de

"tur, expendas"..

Hæc ille. Ceterum vix ulla est spes fore ut alius hujus nostri auctoris codex emergat. In ditissimis enim Bibliothecis ejus exemplaria desiderantur. Desunt nimirum in Vindobonensi, Monacensi, Parisiensi, Veneta Divi Marci, et in San-Gallensi; neque habentur in Britannicis Belgicisque, cum editores Batavi de hac re investiganda certo certius solliciti fuerint; nec in Vaticana, quæ quasi est Bibliotheca Bibliothecarum, cui a duobus inde seculis viri doctissimi, Holstenius, Leo Allatius, Zaccagnius, Marinius aliiqne præfuerunt, qui hujusmodi vonua minime neglexissent. Nisi enim forte fortuna in palimpsesto aliquo codice detegatur, aut ex angulo Bibliothecæ alicujus monasticæ nondum satis diligenter

perlustratæ in lucem producatur, unico eo in posterum quoque fruendum nobis erit, quod ante tria fere hæc secula emersit, exemplari.

Ejus quidem ætatem Flacius haud indicavit. Ex tota vero textus indole apparet, descriptum id esse a librario haud imperito. Mendas enim habet haud adeo multas et facili negotio corrigendas. Lacunæ librario haud sunt culpæ vertendæ; exstiterunt enim sine dubio in codice quem exscripsit. Prooemium mutilum est ab initio; verba autem Flacii: Desunt quædam, indicare videntur, in codice Mindensi haud ita multa defuisse. Eo vero in loco, ubi Woweri editio et post eam reliquae (in hac editione pag. 2.) lacunam exhibent, nullam in suo codice reperit Flacius, saltem haud notavit. Attamen aliquid deesse contextus docet, cum Firmicus promissis * suis haud steterit;

Capite quinto post verba: at Persarum legibus sequatur, apud Flacium una, apud Wowerum eadem, 'et brevi post altera habetur lacuna a Flacio haud notata: a Wowero igitur ex conjectura indicata videtur. Reliquæ ex singulis tantummodo verbis elisis ortæ videntur; nec sensum magnopere impediunt.

Nounulla sphalmata correxerunt Wowerus atque Gronovius; ego quoque pauculas emendationes addidi in notis; in duobus tantum locis, c. XVI. p. 60 et 61; ipsi textui medelam afferens, ubi aperte Abaris Scytha legendum est pro Avaro Scythaption