monebo: Firmicum potius adversarii superstitionis Ethnicorum quam Apologeta dogmatis cultusque Christiani personam egisse. Neque illa amplius ætate opus erat Apologis eo sensu, quo ab Athenagora, Justino, Tertulliano, Minucio ' Felice, aliisque, florente numinum cultu, conscriptæ erant. Namque Constantiniano ævo omnes jam Ethnicorum res vacillabant; Imperatores sese Christo addixerant; immensa hominum multitudo aras deorum deseruerat; leges jam in Ethnicum cultum latæ erant, qui olim dominans. nunc fere opprimebatur. Hæc sane considerari et perpendi debent, ubi Firmicus cum antiquioribus Apologetis componitur; inde explicanda est totius orationis diversitas, quæ vel ad cultum Ethnicorum vi destruendum Imperatores plus semel hortatur atque excitat, id quod antiquioribus Apologetis, licet et hi hostilem in religionem quam adgrediuntur animum ubivis fere locorum declarent, in mentem nunquam venire potuit,

IX.

Post prooemium in editione Oberthüriana capitum ordo incipit, quem sequimur. Cap. I. Elementa ponit esse principia rerum; cnm vero hæc diversa sint et potestate contraria, eorum nullum esse summum numen, (licet do igne tantum h. 1. loquatur, ceterorum cultu in sequentibus destructo), sed omnia Deum fabricatorem et moderatorem habere.

Cap. II. Aquæ cultum apud Aegyptios refutat; Cap. III. Terræ apud Phryges;

Cap. IV. Aëris apud Assyrios et Africanos non

Cap. V. Ignis apud Persas. Horum mysteria fabulasque detegit, lascivos tristesque ritus detestatur, admixtis sæpe e sacris Christianorum cohortationibus, et ad finem Cap. V. ubi post secundam lacunam de anima humana loquitur, philosophico etiam de indissolubili animi natura ratiocinio.

Cap. VI. Ab Elementorum cultu ad alias superstitiones transit earumque secreta pandit; et primo quidem duorum Liberorum, Cretensis quippe ac Thebani, historiam narrat; deinde Cap. VII. Liberæ vel Proserpinæ historiam ex

ponit, et Liberum pro sole, Liberam pro luna coli asserit.

Cap. VIII. Continet maximam partem Prosopceïam, qua sol divinum, quem homines ipsi exhibebant, cultum oratione ad eos habita refutare atque detestari fingitur.

Cap. IX. Luctum de morte Adonidis a Marte in aprum converso percussi perstringit, et narrationem evangelicam de ejecto Dæmonio paucis commemorat.

Cap. X. Flagitia in cultu Veneris Paphiæ,
Cap. XI. Iovis Sabazii,

Cap. XII. et Corybantum, foedosque ritus explodit.

Cap. XIII. Narrationibus de Deorum facinoribus quævis flagitia hominibus commendari, et

numina hominibus inferiora atque deteriora pingi docet.

Cap, XIV. Serapidem, ejus nomen et sacra, e

Iosephi Patriarchæ historia fictum esse contendit; et Dæmones in simulacris ex assiduis sacrificiis colligi et hostiarum sanguine nutriri. Serapidem humanis obedire jussis et nolentem ad loquendum adactum fuisse, ex Porphyrio probat, et idem hoc de omnibus reliquis gentilium Diis, Christianorum imperio obnoxiis, statuit.

Cap. XV. De Penatibus agit, quorum nomen ex Penu derivat, et de Vesta, domestico tantummodo igne; rebus igitur hominibus, gratis utilibusque, quas Deos fecerint.

Cap. XVI. Palladii originem exponit, ejusque numine neque Troiam neque Romam ab incendio tutam fuisse, nec ejus cultores in posterum tutos futuros.

Cap. XVII. De quinque Minervis agit. Quintæ, Pallantis filiæ, Palladium dedicatum fuisse, cujus ut concremetur imago, deleanturque templa, hortatur, simul in sacrorum ritus, quibus homines peccare docentur, turpes et cruentos invehitur, eosque abrogari po'stulat.

Cap. XVIII. Etymologias, sive origines nominum, quæ Diis attribuebantur, exponit.

Symbola deinde et signa cultus Deorm ex-) planat, multis simul, ubi occasio ipsi ex genio seculi atque sacræ Scripturæ interpretandæ ratione ferre videbatur, locis biblicis allatis. Et in quinque inprimis Symbolis

exponendis versatur.

Cap. ΧΙΧ. 1. In Eleusinio: ἐκ τυμπάνου βέβρωκα &c. ubi multa habet de pane coelesti, fortassis eucharistico..

Cap. XX. 2. In Mithriaco forte: xaige vuugie, xaiqe vtov qus; qua occasione de Christo sponso mundique luce multa habet.

Cap. XXI. 3. In alio, certe Mithriaco, eds Ex

лéτoas; ubi multa congerit ex S. S. de Christo
πέτρας
lapide.

Cap. XXII. 4. In Bacchico: λιλικερος δέμορφοι, rectius: ¿Mğıztows Sipoops. quod de Diabolo dracone intelligit, cujus cornua ad crucem Christi trahit.

Cap. XXIII. 5. In Isiacis, de redivivo Osiride: Japóɛtte μvotai; ubi occasione unguenti, quo fauces mystarum deliniebantur,

Cap. XXIV. de unguento loquitur, quod pater filio tradidit, filiusque credentibus largitur. Excursu facto,

Cap. XXV. de misero hocce profanorum hominum errore graviter monet, et regnum Christo datum hác unctione indicari docet, multis S. S. allatis locis; simul descensum Christi ad inferos tangit.

Cap. XXVI. Breviter ecclesiæ de Christo cum Adamo comparato dogma exponit; quidquid Adamus perdidisset, eum, e Maria Virgine natum, invenisse. Redit in viam, et

Cap. XXVII. 6. ultimum Mithriacorum initiorum symbolum, ταῦρος δράκοντος, και δράκων Taúρov лaτng, exponit. Serpentis meminit, ταύρου πατὴρ, Protoplastorum seductoris, funestique ejus cultus, draconemque eo die percussum esse, quo Christus apparuerit.

Cap. XXVIII. Draconem fictorum numinum auctorem dicit, sacrorumque suorum per lignum instaurationem semper curasse. Ligni hinc o in sacris idolorum abusum exemplis paucis ex sacris Phrygiis, Osiridis et Proserpinæ petitis notat; Crucis deinde ordinem expositurus, locos N. T. affert, quos prisca ecclesia atque illud ævum de cruce interpretabatur. Atque ita expositis et refutatis præcipuis, in cultu idolorum tum temporis viguere, quæ symbolis signisque, ut Imperatores, ad quos hoc scripsit, eo confidentius ad Idola eorumque sacra penitus delenda accederent, Cap. XXIX. sententias colligit ex sacro Codice, quæ vanitatem Idolorum testantur, de prospero et florente R. P. statu iis regnantibus deque proxime instanti impietatis Ethnice poena monet. Denique.

Cap. XXX. Divinum de Idololatris exstirpandis mandatum (Deuteron. XIII) Imperatoribus inculcat, cui si morem gerant, et prospe