III. 179 et c. 13. concilii IV. Carthaginiensis et Ionae Aurelianensis de institutione laicali II.1 2) Ben. III. 462. Evarist. 5. 6. amare Episcopum vero oportet oportune et inportune atque sine intermissione ecclesiam suam docere eamque prudenter regere et admonere ut a vitiis se abstineat et salutem consequi possit aeternam. Et illa cum tanta reverentia eius doctrinam debet suscipere eumque amare et diligere ut legatum dei et praeconem veritatis, quia testante veritate, quaecumque liga- quodcumque. verit super terram erunt ligata et in coelo, et erit ligatum quaecumque solverit super terram erunt soluta quodcumque et in coelo. Nimis timenda est haec sententia erit solutum et providendum vobis, ne offendatis eos qui est fratres haec tantam a domino habent potestatem. Et ideo praevidenpotius oboediendi, diligendi et summopere dum ....... sunt venerandi, non detrahendi vel lacerandi pienda. Et ita secundum legem et evangelium publicis nuptiis honestata in coniugio licite sumenda; et omnibus diebus vitae suae nisi ex consensu et causa vacandi deum numquam propter hominem separanda. Et si fornicata fuerit et vir eius voluerit, dimittenda: sed illa vivente altera non ducenda, quia adulteri regnum dei non possidebunt; et poenitentia illi accipienda. Nolite vos viri habere uxores, quarum priores mariti vivant: adulterina enim sunt ista coniugia. Et hoc ut diximus omnino providendum est, ne eius sit propinqua quia scriptum est (Levit. XVIII. 6): Omnis homo ad proximam sanguinis sui non accedat, ut revelet turpitudinem eius. Similiter scriptum est (Levit. XVIII. 20): Cum uxore proximi tui non coibis nec seminis eius commixtione maculaberis. Et in decretalibus papae Gregorii legitur: Si quis diaconam aut monacham aut commatrem spiritalem aut fratris uxorem aut neptem aut novercam aut nurum suam aut consobrinam aut de propria cognatione vel quam cognatus habuit, duxerit uxorem, anathema sit. Et responderunt omnes tertio: anathema sit. Item, si quis viduam rapuerit vel furatus fuerit in uxorem vel consentientes ei, anathema sit. Et responderunt omnes tertio: anathema sit. Si quis virginem,nisi desponsaverit eam, rapuerit vel furatus fuerit in uxorem vel consentientes ei, anathema sit. Et responderunt omnes tertio: anathema sit. Et alibi in canonibus scriptum est, ut nemo usque ad affinitatis lineam ex propinquitate sui sanguinis connubia ducat neque virginibus sive benedictione sacerdotis quis nubere praesumat: oppido enim ista omnia cavenda sunt ne fiant. Sed postquam ista omnia probata fuerint et nihil impedierit, tunc si virgo fuerit, cum benedictione sacerdotis, sicut in sacramentario continetur et cum consilio multorum bonorum hominum et non occulte ducenda est uxor; ut boni ex eis filii domino miserante procreentur, et non tales, sicut superius dictum est. Clement. ep. I. c. 4. Idcirco tu quidem ad hoc solum vacato, ut opportune et sine intermissione doceas verbum dei, per quod salutem consequi possint. Illi vero cum tanta reverentia tua verba suscipiant, ut sciant legatum te et praeconem esse veritatis et quodcumque super terram ligaveris esset ligatum et in coelo, et quodcumque solveris etiam ibi esset solvendum. cundum legem et evangelium publicis nuptiis honesta in coniugium legitime sumenda est et omnibus diebus vitae suae, nisi ex consensu et causa vacandi deo numquam a viro suo separanda est, excepta fornicationis causa. enim fornicata fuerit, relinquenda est, sed illa vivente altera non ducenda est, quia adulteri regnum dei non possidebunt. Si Concil. Rom. sub Greg. II. a. 721 (D.) c. 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11. Tolet. II. 5. Nam et haec salubriter praecavenda sancimus ne quis fidelium propinquam sanguinis sui, usque quo affinitatis lineamenta generis successione cognoscit, in matrimonio sibi desideret copulari... Carth. IV. c. 13. Sponsus et sponsa cum benedicendi sunt, a parentibus suis vel a paranymphis offerantur, qui cum benedictionem acceperint, eadem nocte pro reverentia ipsius benedictionis in virginitate permaneant. 1...,, Unde etiam damnanda consuetudo inolevit, ut perraro sponsus et sponsa in missarum celebratione secundum praemissum ordinem benedicantur; nam et filii qui ex tali concubitu generati sunt, licet uterque parens liberae conditionis, in hereditate tamen cum fratribus ex legitimo matrimonio natis quod dolendum est, minime iuxta mundanae legis censuram succedere valent." Sequitur hic c. 7 Evaristi: audivimus ... suum Clem. ep. cit. c. 11. Unde et vos qui veri dei estis discipuli abiUnde et vos qui estis veri cite a cordibus ante omnia discordias et ani- qui veri dei estis prophetae discipuli, abicite a morum dissensiones ex quibus omne opus discipuli, abi- cordibus vestris etc. ut Ben. malum procedit et benignitatem ac simplici- cite a cordibus c. 151. c. Verumtamen tatem tota mente servate. Veruntamen vestris ante om- et singulorum, ut Ben. scitote cuncti quod supra omnes vos laboret nia discordias episcopus, quia unusquisque vestrum suum et animorum proprium fert laborem, ille vero et suum et dissensiones ex singulorum. Et ideo sicut ille pro vobis quibus omne omuibus, ita et vos omnes pro eo summopere opus malum laborare debetis, in tantum ut si etiam necesse procedit, et befuerit, animas vestras pro eo ponatis; sicut et nignitatem ac ipse animam suam pro vobis, si necesse fuerit, simplicitatem ponere debet, ipso dicente salvatore: bonus tota mente serpastor animam suam dat pro ovibus suis. Vos vate etc. excevero oboedite eis et vigilate pro eis; quia ipsi ptis: vigilant quasi rationem pro animabus vestris reddituri, ut cum gaudio hoc faciant et non gementes. pervigilant. Initium et finis capituli Benedicti secundum epistolam cit. Clementis concepta sunt, attamen hac ex re non consequitur, Pseudo-Isidorum a Benedicto adhibitum esse. Ex diversitate lectionum Benedicti et Pseudo-Isidori nihil deduci licet, nam fere verbotenus conveniunt, immo pro mea sententia id facere mihi videtur, quod apud Pseudo-Isidorum quaedam alia medium in capitulum Benedicti inseruntur. 3) Syn. III. sub Symm. (D.) Ben. III. 116. De epi- Jul. 19. Felic. II. pp. 12 V. ...sperans(sc.Symm.)ut Si quis episcopus suis Et apostolica auctori- Si quis episcoporum visitator qui contra reli- fuerit rebus expoliatus tate roboratum, ut si quis suis fuerit rebus expogionem, contra statuta et accusatione pulsatus episcoporum suis fuerit liatus aut a sua aeccĺaeveterum vel contra regu- ordinatione pontificum rebus expoliatus et in sia vi aut terrore expullas maiorum a parte oportet prima fronte accusatione pulsatus or- sus quod omnichristiano cleri vel aliquibus laicis cedere ut omnia quae dinatione pontificum nomini est inimicum, postulatus, ex ordina- per suggestiones inimi- oportet et decet san- oportet et decet episcotione antistitum sicut corum amiserat, lega- ctum propositum prima porum propositum semdecebat sanctum propo- liter potestati eius ab fronte certare vel ce- per prima fronte vel cesitum, prima fronte ce- honorabili concilio re- dere ut omnia quae per dere ut omnia que ei deret et omnia quae per dintegrentur et praesul suggestiones inimico- ablata sunt potestati suggestiones inimico- prius statui pristino rum amiserat, legaliter eius legaliter reddanrum suorum amiserat, reddatur; ipseque de- primo potestati eius ab tur et presul prius potestati eius ab hono- mum potestative non su- honorabili concilio re- restituatur et postea non rabili concilio redde- bito sed diu dispositis or- integrentur et praesul statim sed diu et per rentur et tanti loci prae- dinatisque suis tunc ad regulariter prius statui spatiosa tempora suis sul legaliter prius statui tempus veniat ad cau- pristino reddatur et ipse potestative dispositis et pristino redderetur et sam et si iuste videtur, dispositis ordinatisque ad suam necessitatem tune veniret ad causam accusantium proposi- suis tunc ad tempus ve- preparatis ad tempus veet si ita recte videretur tionibus respondeat. accusantium proposi tionibus responderet. niat ad causam et si niat ad causam et si ita iuste videtur, accu- iuste visum fuerit, accusantium propositioni- satoribus respondeat suis. bus respondeat. 1 Text. sec. codd. Sang., Bamberg., Darmst., Par. 3852; de Mutin. cf. edit. p. 91. His allatis non solum Pseudo-Isidorum et Benedictum cohaerere apparet, sed etiam Pseudo-Iulium et Ps.-Fel. secundum Benedictum conceptos esse; exoritur tamen dubitatio ex eo quod apud Iul. „,et decet sanctum propositum" et apud Felic.,,et decet episcoporum propositum" legitur, haec autem verba non ex Bened., sed ex fonte genuino hausta esse videntur. Attamen Pseudo-Isidorum a Benedicto exscriptum esse hac ex re colligi non potest. Pseudo-Isidorus enim locos ita ampliatos et mutatos exhibet, ut a Benedicto eos adhibitos et ex ambobus unum factum verisimile non sit. Initium enim capituli debuisset desumere ex c. 19 Iul., item verba,,quae per suggestiones" etc., finem autem partim ex Fel. II. (cf. verba,,non statim" etc.) partim ex Iul. (cf. verba,,accusantium propositionibus respondeat"). Maiore iure dicitur, Pseudo-Isidorum etiam hic Benedicto usum esse, simul autem fontem genuinum (syn. III. Symm.) ante oculos habuisse, illam enim non solum integram in collectionem suam recepit, sed etiam quosdam locos eiusdem profert, quos Benedictus non adhibuit (cf. Dam. 19, Fel. II. pp. 7. 18, Pelag. II. pp. ep. 3, Zeph. 12). Silvestri excerpt. 8. quia episcopi qui throni dei vocantur non sunt lacerandi, sed magis portandi ac venerandi. A Benedicto Pseudo-Isidorum adhibitum esse colligi posset ex eo quod apud Gregorium verba „perturbari debeat" habentur, quae in c. 5 cit. conc. Tolet., sed non apud Bened. leguntur. Attamen hac re sola a Benedicto Pseudo-Isidorum exscriptum esse non probatur, neque enim eo auctoritas locorum antea (I-IV.) allatorum tollitur, et cum „turbare" et „perturbare" facile confundantur et facile quis pro „, turbetur" dicat „perturbari debeat", illa mutatio apud Pseudo-Isidorum etiam fortuito, non ratione fontis genuini habita facta esse potest, praesertim cum omnes loci Benedicti ita concepti sint, ut in ceteris magis quam Pseudo-Isidoriani cum fontibus genuinis conveniant, neque ullus locus Pseudo-Isidorianus monstrari possit, secundum quem Benedictus capitula sua confinxerit. 1 Ad quos locos citatos capit. Bened. et Pseudo-Is. concepta esse videntur, cum alios fontes reperire mihi non licuerit. bus dilanient, perpendentes rationibus dilanient, per- Et si David iustissimus in Saul quem constabat iam a domino reprobatum et abiectum esse, manum mittere non praesumpsit, multo magis cavendum est, ne manum detractionis aut vituperationis sive indiscretionis aut dehonorationis quidam mittant in unctum domini et praedicatores sanctae dei ecclesiae. Ben. III. 331. De detractione principum ac maiorum natu [Quae sequuntur apud Greg. ante, non post locum allatum uti apud Bened. exhibentur.] Quoniam si David regum iustissimus in Saul quem constabat iam a domino reprobatum et abiectum esse, manum mittere non praesumpsit, quanto magis cavendum est, ne manum detractionis aut vituperationis sive indiscretionis aut dehonorationis quidam mittant in unctum domini vel in praedicatores sanctae aecclesiae, quia eorum vexatio sive detractio ad Christum pertinet cuius vice in accclesia legatione funguntur. Isidori Hisp. alleg. sacr. script. Numer. XII. 1. 8. 10. Greg. M. reg. past. P. III. c. 4 (ed. Ben. T. II. p. 39): cumque eum (scil. Daviden) viri sui ad feriendum Saul accenderent fregit eos responsionibus quia manum mittere in christum domini non deberet.... Quid enim per Saul nisi mali rectores, quid per David nisi boni subditi designantur... Quem tamen David ferire metuit, quia piae subditorum mentes ab omni se peste obtrectationis abstinentes praepositorum vitam nullo linguae gladio percutiunt, etiam cum de inperfectione reprehendunt. ab omnibus cavenda. Quod omnibus fidelibus omnibusque ordinibus summopere cavendum sit, ne clanculo aut publice unctum domini detractionibus et vituperationibus dilanient perpendentes illud exemplum Mariae quae pro eo quod Moysi famulo domini propter Aethiopissam detraxit, inmunditia leprae multata sit. Et illud psalmistae: Nolite tangere christos meos et in prophetis meis nolite malignari. Capitula Benedicti et Pseudo-Isidorus prope verbotenus conveniunt, itaque nihil certi ex iis afferri potest, quod aut illam aut hanc sententiam confirmat. Sed magis a mea opinione loci laudati stare videntur; neque enim ratio afferri potest, cur Benedictus, si epistolam Gregorii exscripsisset, verba,,episcopum suum“ et finem ,,quoniam iniuria" etc. omisisset. Alii loci qui in dubium vocent, Benedicto ut fonte Pseudo-Isidorum usum esse, non inveniuntur et si hac de re longius egi, id hac causa commotus feci, cum haec quaestio maximi momenti sit ad tempus quo scripserit Pseudo-Isidorus et ad patriam collectionis determinandum. Omnia capitula quae Knust (Leg. 1. c. p. 19 sqq.) ex Pseudo-Isidoro hausta esse contendit, proferri non possunt, sed praetermissis iis quae aperte sententiam meam confirmant, cetera ita sunt concepta, ut aut ex iis Pseudo-Isidorum a Benedicto adhibitum non esse appareat aut saltem demonstrari non possit, in eis conficiendis Benedictum Pseudo-Isidoro usum esse 1. 1 Cf. Epit. Aegidii ad c. un. 1. Rom. Visig. C. Th. II. 2: Ne in sua causa quis iudicet aut testimonium dicat. (Knust p. 26 fontem esse dicit: C. Th. II.2 interpr. Fab. ep.2.) Ben. III. 152. De non iudi- Ut nullus in sua causa iudicet Fab. 22: Nec ullus umquam praesumat accusator simul esse et iudex vel testis. Ex textu fontium cum capitulis Benedicti atque decretalibus Pseudo-Isidori comparato apparet, Pseudo-Isidorum multa ad imaginem capitulorum Benedicti confinxisse. Sed etiam Benedicti collectionem ante Pseudo-Isidorum absolutam esse concedes, si rationem habueris eorum quae Benedictus et Pseudo-Isidorus de iisdem rebus statuunt et rationis quae est inter ipsam collectionem tresque priores additiones et quartam a prioribus valde diversam. Quod attinet ad ea quae Benedictus et Pseudo-Isidorus statuunt, Benedictus multa inordinate et confuse undique digesta multaque inter se repugnantia tum fontibus genuinis, tum suis propriis figmentis usus profert, e contrario Pseudo-Isidorus in iis quae cum rebus a Benedicto tractatis conveniens pontificibus affinxit, certo consilio agit, non tam discrepantia decreta de una eademque re proponit, severiora, pleniora, accuratiora praecepta Benedicti reddit. Cuius rei sufficient haec exempla: 1) Benedicto et Pseudo-Isidoro propositum est, ut chorepiscoporum iura imminuerent. Proferuntur apud illum (I. 320. 321) constit. Wormat. a. 829 (de pers. sacerd. c. 6), quae tantum statuunt, ne chorepiscopi,,modum mensurae in sacris canonibus praefixum excedant"; in aliis autem capitulis (II. 121. 369. III. 260. 402. 423. 424) omnino prohibetur, ne chorepiscopi in posterum fiant, et cum tempore Benedicti fuerint chorepiscopi, de iis fingitur (cf. III. 260): „ista vero omnes maxime regni nobis a deo commissi episcopi cum eodem Arnone per Accusandi vel testificandi licentia denegetur omnibus qui christianae religionis et nominis dignitatem et sue legis vel sui propositi normam aut regularum (al.cod.,,regulariter") prohibita (Knust p. 26 citat: C. Th. XVI. 7. 1 interpr. et p. 29: Ben. neglexerunt. III. 427, quod nullo modo cum add. III. 12. cohaeret.) Eutic. 8: Omnibus quoque similiter accusandi vel testificandi licentia denegetur (etc. ut Anaclet. usque ad)... regulariter prohibita neglexerint. Fel. II. pp. 12. X. Ut accusandi etc., sicut Eutic. Quot personae solent in iudiciis... quoniam in omni esse? quattuor: accusator causae, iuditio quatuor persodefensor causae, testes, iudex. Quo nas necesse est semper quisque utitur officio? Iudex aequi- adesse i. e. iudices tate, testes veritate, accusator inten- electos et accusatores tione ad amplificandam causam, de- ac defensores atque fensor extenuatione ad minuendam testes. causam. Saepe enim fit causa ratiocinationis aut metu aut gloria aut pecunia i. e. aut commodi aliquid appetendi vel incommodi aliquid vitandi. |