codd. citt., ed. cit. I. p. 1285), 73) epistola Ravennii aliorum episcoporum Gallorum ad Leonem M.:,,perlata ad nos“ (3a in codd. citt., ed. cit. I. p. 1107), 74) epistola Ceretii, Talonii etc.:,,recensita epistola" (ed. cit. I. p. 1003), 75) epistola Cyrilli ad Nestorium (c. 66 coll. Quesnell.), 76) epistola Leonis M. ad Leonem augustum inde a verbis:,,in magno se sacrilegio" (ed. cit. c. 9. Tom. I. p. 1375) usque ad verba:,,merearis regnare cum Christo" (1. c. p. 1381) quae epistola integra 23a in codd. A1 profertur, 77) ad episcopos et presbiteros intra terciam provinciam constitutos: ,,tanta saeculi" (ed. cit. I. p. 1471), 78) ad Rusticum: ,,impletis per" (1. c. p. 1140), 79) ad episcopos per Gallios et Hispanias constitutos:,,cum in omnibus" (1. c. p. 1283), 80) ad Theodosium:,,pro integritate fidei" (1. c. p. 955), 81) ad Julianum:,,litterae dilectionis" (1. c. p. 869), 82) ad Flavianum:,,litterae tuae“ (1. c. p. 885), 83) ad Theodosium (1. c. p. 886), 84) ad eundem (1. c. p. 887), 85) ad Flavianum:,,anget sollicitudinem" (1. c. p. 889), 86) ad Constantinopolitanos:,, in notitiam nostram" (1. c. p. 931), 87) ad Anastasium:,,quantum relatione" (1. c. p. 929), 88) ad Flavium:,,quae et quanta (l. c. p. 931), 89) ad Iulianum:,,cognitis quae“ (Î. c. p. 930), 90) ad Faustum:,,quamvis ea“ (I. c. p. 937), 91) ad Martinum:,,gratias egimus" (1. c. p. 1019), 92) ad Martianum:,,litteras pietatis" (1. c. p. 1033), 93) ad Iulianum:,,litteras fraternitas" (1. c. p. 1042), 94) ad Pulcheriam:,,religiosam" (1. c. p. 1048), 95) ad Anatolium:,,ad declinandum" (1. c. p. 1054), 96) ad Martianum: credebamus" (1. c. p. 1060), 97) ad Pulcheriam:,, quamvis“ (1. c. p. 1206) 98) ad Maximum:,,quantum dilectioni" (1. c. p. 1212), 99) ad Leonem augustum:,,officiis" (1. c. p. 1300), 100) ad eundem:,,licet proxime" (1. c. p. 1305), 101) ad eundem:,,litteras clementiae" (1. c. p. 1321), 102) ad Pulcheriam:,,quantum sibi" (1. c. p. 847).

Quas epistolas sequitur:,,incipit breviarium cause Nestorianorum et Euthicianorum collectum a sancto Liberato archidiacono ecclesiae Carthaginis" in tabula sub no. CI. prolatum (ed. apud Mansi 9, 659 sqq.).1

7) Epistolis Hilari subiunguntur tres aliae: a) ad Veranum etc.: movemur ratione", b) et c) duae epistolae Tarraconensium ad Hilarium quae in editione Merlini leguntur.

8) Inter primam et secundam epistolam Simplici inseruntur a) epistola ad Johannem Ravennatem, b) ad Florentium etc., c) ad Acacium, quae etiam in editione Merlini extant.

9) Felicis III. eadem decreta quae in codicibus B proferuntur.

10) Gelasi papae decretorum plura quam in codicibus prioribus exhibentur alioque ordine. Sunt haec: a) epistola ad episcopos per Lucaniam etc. constitutos:,,necessaria" (cf. p. LIX. no. 5, b), b) ad Sicilienses (1. c. sub c), c),,incipit tomus de anathematis vinculo“ (c. 47 coll. Quesnell.) qui in prioribus codicibus non invenitur, d) epistola ad Faustum (cf. 1. c. sub d), e) ad Anastasium (cf. 1. c. sub e), f) ad Dardanos, epistola ex duabus in codd. A1 prolatis epistolis in unam coniuncta (cf. 1. c. sub f), g) ad Euphemium: „, quod plene cupimus" (Mansi 8, 5), h) ordo veteris testamenti2, i) decretum cum LXX episcopis habitum.

11) Symmachi decreta ita ut in codicibus B exhibentur.

12) Hormisdae papae epistolis quae in codicibus A1 et B leguntur, duae aliae adduntur ex collectione Hadriano-Dionysiana desumtae: a) epistola Iustini Hor

1 Cui breviario subiunguntur: a) epistola Constantinopolitani episcopi Iohannis ad Theodorum Movisvestenum episcopum:,, si esset quidem venire possibile - vigilans anime tue dilectio", b) sancti Gregorii Nazanzeni episcopi ad eundem Theodorum:,,tempus mihi est illud" (op. ed. Ben. Tom. II. cura Caillau. Par. 1840. p. 128), c) pars eiusdem epistolae sancti Gregorii ad eundem Theodorum episcopum:,, quia assumpsit David famulum suum" (1. c. p. 116), d) item epistola sancti Gregorii ad eundem Theodorum episcopum:,,habuit quidem et apud nos livor quem non facile" (1. c. p. 150), e) epistola Ysidori Pelusiote ad Cyrillum: ,,terrent me divinarum scripturarum" (cf. ep. 370 lib. I. S. Isidori Pelusiotae opera. Paris. 1638), f) eiusdem ad eundem:,, compassio quidem non acute videt" (cf. lib. I. ep. 310 1. c.), g) eiusdem ad eundem:,,multa quidem testimonia" (lib. I. ep. 323 1. c.), h) eiusdem ad eundem: ,,oportet admirabilis inconvertibilem" (lib. I. ep. 324 l. c.), i),,defensio fidei facta a Cyrillo. Invicta pariter veritate", k),,iterum capitula b. Cyrilli et testimonia diversorum" (excerpta ex operibus et epistolis Cyrilli, Athanasii, Gregorii Nysseni, Gelasii, Theodoreti), 1),,S. Quintiani episcopi Asculani ad Petrum Antiochenum: omnes itaque qui dicit naturam dei", m) epistola Athanasii ad,,Epictitium" (c. 52 coll. Quesnell.), n) epistola Cyrilli ad Iohannem (c. 53 l. c.), o),,incipit libellus Augustini de fide catholica contra omnes hereticos" (op. ed. Bened. Tom. VIII. app. p. 75 sqq.). 2 Epistola ad Euphemium et ordo veteris testamenti a Merlino editi in codicibus vetustiorum classium non proferuntur.

misdae scriptum:,,quo fuimus semper" et b) exemplar precum ab clericis Hierosolymitanis ad Iustinianum scriptum:,,haurite aquam."

13) Silverü decretis subiungitur: a) damnatio Vigilii, quae in codd. B non profertur, in codd. A1 autem inter epistolas Leonis M. legitur, et b) liber sancti Prosperi pro praedicatoribus gratiae dei contra librum Cassiani presbiteri qui praenotatur de protectione dei (S. Prosperi opera. Paris. 1711. p. 307).

14) Gregori M. decretis quae omnia ut in codd. B exhibentur, adduntur: a) epistola Felicis ad Gregorium M. et b) rescriptum Gregorii M. ad eundem, quae iam in cod. Darmstadt. (cf. p. XLVII.) leguntur.

15) Decretis Gregorü iunioris subiiciuntur praemissa inscriptione et numero CXXI. (ad tabulam decretalium respiciente),,incipiunt epistolae Vitaliani papae“ 4 epistolae eiusdem: a) ad Paulum Cretensem: „, decimo nono" (Jaffé 1614), b) ad Vaanum:,,semper celsitudo" (Jaffé 1615), c) ad Paulum:,,ad cognitionem" (Jaffé 1616), d) ad Georgium Syracusanum: gesta sive" (Jaffé 1617), quas sequitur,,exemplar epistolae Martini papae“: „, fraternitatis tuae" (Jaffé 1595).

Numero CXXII, nulla tamen rubrica praemissa, subiicitur: 1) iuramentum Bonifacii (ep. S. Bonifaci ed. Wuerdlwein p. 19), 2) epistola Gregorii II. ad Bonifacium:,, exigit" (1. c. p. 11), 3) ad episcopos:,, sollicitudinem" (1. c. p. 22), 4) ad clerum et plebem Thuringiae: „, probabilibus" (1. c. p. 27), 5) ad eosdem: ,, insinuatam nobis" (1. c. p. 25), 6) ad eosdem: „,dominus Iesus" (1. c. p. 24), 7) ad Saxones:,,sapientibus et insipientibus" (1. c. p. 25), 8) ad Bonifacium: ,, creditae speculationis“ (l. c. p. 41), 9) epistola Gregorii III. ad eundem:,,magna nos gratulatio" (1. c. p. 65).

Ponitur deinde inscriptio:,,CXXIII. Hucusque Gregorius a primo secundus. Hine Gregorius a secundo iunior." Sequuntur epistolae Gregorii III. a) ad episcopos omnes:,,domino cooperante" (1. c. p. 94), b) ad episcopos Germaniae:,,quoniam decessor" (1. c. p. 95), c) ad episcopos Boioariae et Alemanniae:,, catholica et sanctorum" (1. c. p. 97), d) epistola Gregorii II. ad Bonifacium:,,desiderabilem mihi" (L c. p. 58), e) epistola Gregorii III. ad eundem:,, doctoris gentium" (1. c. p. 99).

Sub rubrica:,,CXXIV. Zacharias" afferuntur: a) epistola Bonifacii ad Zachariam: „confitemur, domine pater", b) epistola Zachariae ad Wittam: „, domino cooperante" (1. c. p. 117), c) eiusdem ad Bonifacium:,,Virgilius et Sedonius" (1. c. p. 154), d) eiusdem ad diversos:,,gratias ago" (1. c. p. 219), e) ad Bonifacium: ,cum nobis sanctissimae" (1. c. p. 182), f) ad eundem:,, benedictus deus" (1. c. p. 248), g) ad eundem:,, susceptis sanctissimae" (1. c. p. 111)1, h) epistola Bonifacii ad Stephanum:,,sanctitatis vestrae clementiam" (1. c. p. 258), i) eiusdem:,,nam tempore Sergii" (1. c. p. 278), k) epistola Danielis ad omnes reges, duces cet.:,,dum universis" (1. c. p. 9), 1) epistola Caroli maioris domus: ,, cognoscentibus qualiter" (1. c. p. 29), m) epistola Karlomanni" (capitulare a. 742. Leg. 1, 16), n) capitulare Liftinense a. 743 (1. c. p. 18), o) epistola Bonifacii ad Ethobaldum:,,confitemur coram deo" (ep. Bonif. ed. cit. p. 189), p) ad abbatissam Buggam:,,notum sit tibi" (1. c. p. 78).

Tum proferuntur capitula Angilramni, quorum inscriptio in duobus Montepessulanis, Vatican. 1340, Venet. CLXIX. est:,,haec capitula sparsim collecta sunt et Angilramno Mediomatrice urbis episcopo Rome a beato Adriano tradita sub die XIII. Kal. Octobr. indictione nona, quando pro sui negotii causa agebatur“, at Parisiensis illam ita conceptam exhibet: „,incipiunt capitula collecta ex diversis conciliis sive decretis Romanorum pontificum ab Angilrammo Metensi episcopo et Adriano papae oblata."

Sequuntur a) exceptiones ex diversis constitutionibus de rebus ecclesiasticis, b) nonnullae sanctiones sparsim collectae sancti et magni Calcedonensis concilii,

1 Quae omnia etiam a Merlino edita sunt.

c) excerpta ex concilio Constantinopolitano, d) altercatio Liberii papae et Constantii imperatoris, quae etiam in codicibus B et in nonnullis Al leguntur.

Postea proferuntur epistola Innocenti II. ad Henricum Senonensem:,,testante apostolo" (Jaffé 5767), ad Samsonem Remensem: „, per praesentia scripta" (ib. 5768),,,concilium Lateran. a. 1139 sub Innocentio II. habitum (Mansi 21, 526), concilium II. Remense a. 1148 sub Eugenio III. celebratum (1. c. 21, 713)1, quo clauduntur duo codices Montepessulani.

In Parisiensi tum exhibentur duae epistolae Friderici I. imperatoris: Theodoro et Philippo comitibus Flandrensibus vicis illustribus gratiam et omne bonum. Litteras benignitatis vestre et honorabiles" et,,dilectis filiis suis venerabili clero beneficiatis Cameracensis ecclesie gratiam suam et omne bonum. Cum firmissime domus decor.". In fine codicum leguntur,, assertiones Gilleberti Pictaviensis episcopi" (cf. Gieseler, Kirchengeschichte Tom. II. 2. 4. Aufl. p. 399. not. 29), et symbolum (1. c.) cui praemittitur: ,,anno incarnationis verbi M° C° XLVIII° simbolum istud sub Eugenio papa in Remensi concilio firmatum est a patribus X provinciarum."

Contra Vatican. 1340 et Venet. in fine proferunt a) notitiam provinciarum, quae etiam in codicibus B et nonnullis A1 invenitur, b) nomina Romanorum imperatorum usque ad Fridericum I., c) nomina Romanorum pontificum alter usque ad Clementem III. (1187—1191), alter usque ad Hadrianum IV. (1154—1159).

Dubitari non potest quin omnes codices hac §. descripti recentioris sint originis. Collectio Pseudo-Isidoriana omnibus fere in rebus ita ordinata exhibetur ut in codicibus B, attamen ex multis additamentis in hanc classem manuscriptorum insertis apparet, librarium multos alios codices unde ea, velut epistolas Leonis M. repeteret adhibuisse, et inter illos etiam codicem sive codices classis A1, cum non solum quasdam epistolas in codicibus B omissas, quae in classe A1 inter decreta Pseudo-Isidoriana leguntur, proferat, velut epistolam Hieronymi ad Damasum, Damasi epistolam ad eundem, damnationem Vigilii, sed etiam additamenta quaedam iam in codicibus A1 exhibita, velut epistolas Vitaliani papae quae leguntur

in codice Vatic. 1344.

Appendix: De codice quo Merlinus in collectione conciliorum edenda usus videtur esse.

Integram collectionem Pseudo-Isidorianam ab Iacobo Merlino solo a. 1523 sub hoc titulo:,,Tomus primus IV conciliorum generalium, XLVII conciliorum provincialium authenticorum, decretorum LXIX pontificum etc. Venundatur Parisiis in edibus Galioti a Prato", editam esse quis est qui ignoret? Quae editio postea repetita est Coloniae anno 1530 et Parisiis 1535. Aetate nostra J. P. Migne editionem Coloniae a. 1530 factam denuo in tomo CXXX° ,, patrologiae cursus completi“ (Par. 1853) sine ulla diligentia et cura typis expressit. Ballerinii (1. c. P. III. c. 7. no. 1) iam observaverunt, Merlinum ad suam editionem conficiendam exemplari quod codice Vaticano 1340 simile erat, itaque codice quodam, qui classi C attribuendus est, usum esse. Si editionem illius cum iis quae modo de hac classe attulimus comparaveris, hoc in dubium non vocabis. Equidem affirmare audeo codicem a Merlino adhibitum esse Parisiensem B. 19. asservatum in bibliotheca quae,,du corps législatif“ vocatur.

Cum verisimile sit codicem Parisiensem in Gallia exaratum esse et editio Parisiis prodierit, iam hinc opinari licet, hoc codice Merlinum usum essc. Huc accedit, quod omnium huius classis codicum praeter hunc nullus est, in quo tale sit praefationis initium quale est in editione laudata, in qua post verbum,,Isidorus" cognomen,,Mercator" omittitur. Denique gravissimi momenti est, quod

1 In Montepessulano H. 3, ubi folia aliqua exsecta sunt, desunt posteriora capitula concilii I. (inde a c. 18) et priora secundi (usque ad initium c. 7).

codex et editio Merlini' c. 82 conc. IV. Carthagin. sic exhibent: „venientes etiam diebus remissionis genua flectant", cum in ceteris codicibus et collectione Hispana legimus: „poenitentes" etc. Hinc, quamquam Merlinus plurima ex codice omisit et in textu, ut anterioribus temporibus fiebat, plurima mutavit, colligere licet, Parisiensem codicem fuisse, secundum quem editionem suam typis expresserit 1.

§. 9. Cap. V. De codicibus quae non integram collectionem, sed tantum excerpta ex eadem continent.

Codices qui non integram collectionem sed tantum excerpta exhibent, sunt:
I. Cod. Vatican. 1343. membr. 8. saec. XI. foliorum 173.

II. Cod. Parisiens. 3856. membr. fol. saec. XII. foliorum 179.
III. Cod. Rotomag. E. 11/6. membr. fol. saec. XII. foliorum 135.
IV. Cod. Rotomag. E. 12/7. membr. fol. saec. XII. foliorum 145.

V. Cod. Londinens. (King's library) 9. B. XII. membr. fol. saec. XII. foliorum 273.

VI. Cod. Londinens. (King's library) 11. D. VIII. membr. fol. saec. XII. foliorum 249.

VII. Cod. Londinens. Cod. Cottonian. Claudius D. IX. membr. fol. saec. XII. foliorum 234.

VIII. Cod. Lincolnensis B. 2. 3. membr. fol. saec. XII. foliorum 222. IX. Cod. Parisiens. 1563. membr. fol. saec. XIV. exeunt. aut saec. XV. ineunt. foliorum 274.

X. Cod. Vaticanus 3829. membr. 8. saec. XII. foliorum 278.
XI. Cod. domini illustris Thomae Phillips (Middlehill).

I. Initio codicis Vaticani 1343 proferuntur tractatus de vestimentis sacerdotalibus, de sacramentis ecclesiae, de ordinatione missae. Deinde ponuntur concilia a Nicaeno usque ad canones conciliorum Africanorum ex collectione Hadriano-Dionysiana desumta, inter quae desiderantur concilium Laodicenum et canones concilii Constantinopolitani: conciliorum prolatorum quidem librarius neque omnes. canones neque omnes subscriptiones posuit, sed nonnumquam quaedam omisit. Sequuntur capita quaedam decretalium Innocenti I., Zosimi, Leonis M., Anastasi ex eadem collectione hausta. Post quae excerpta leguntur: a),,praecepta sancti Petri de conservandis sacramentis. Clemens Iacobo karissimo" (epistola Clementis: „,quoniam sicut", et quidem sine additamentis a Pseudo-Isidoro confictis, qualis extat in edit. cit. op. Leon. M. Tom. III. p. 674), b),,Statuta antiqua Orientis“, e) incipit epistola canonica quam. adimplere debent presbiteri, diaconi, subdiaconi" (1. c. p. 669), d) incipit decretum Silvestri pape urbis Rome", cuius inter inscriptionem et textum insertus praemittitur can. 14. Martini Bracarensis. Inveniuntur deinde decreta Leonis M., Gelasi, Gregorii M. ex collectione citata desumta, quae enumeraverunt fratres Ballerinii (1. c. P. III. c. 8. no. 3): quibus subiunguntur epistola Gregorii ad Augustinum, quam ex hoc codice Ballerinii (1. c. p. CCXLIV.) ediderunt et excerptum ex epistola Hieronymi ad Evangelium a verbis:,,nam Alexandriae a Marco" usque ad verba:,,presbiteros turba contemptibiles facit“

1 De codicibus ab iis, qui conciliis edendis one.ain dederunt, adhibitis pauca asserere licet. Mansi (1, 5. 6) lectiones varias ex cod. Vaticano 630 (classis A/B) praefationi Ps.-Isidori adnotavit et usus est codice Lucensi 123 classis A2 (cf. p. XIV. 125.130.138 etc.). Labbe (1,3) mentionem facit codicis cuiusdem Iustelli et Harduinus manuscripti Collegii Parisiensis societatis Iesu (1, 4). De quibus nihil aliud affirmari potest quam videri fuisse aut codices classis A1 aut classis A/B et in quibusdam epistolis proferri rubricas easdem quae leguntur in codicibus tantum excerpta decretalium velut Paris. 3856 exhibentibus (cf. Labbe 1, 566. Harduin 1, 93. Mansi 1, 664). Textus decretalium apud Blondellum (Pseudo-Isidorus et Turrianus vapulantes. Genevae 1628) prolatus etiam ex codice quodam classis A1 aut A/B desumtus esse videtur. Saltem et in editionibus conciliorum et apud Blondellum textus melior et purior est quam in editione Merlini.

(op. Hieronymi ed. cit. Tom. I. p. 1082. 1083). Postea codex profert praemissis epistola Aurelii Carthaginiensis ad Damasum et Damasi rescripto ad eundem decretales Pseudo-Isidorianas, sed non omnes neque eas quas affert omnes integras et primum quidem:

1) epistolam ultimam Clementis. 2) Anacleti epistolam primam usque ad verba c. 6: ,,nec fratres infestare"; eiusdem secundam et tertiam integras. 3) Evaristi primam usque ad finem c. 2:,,viros venerabiles consecuta", cui subiunguntur verba c. 3 i. f.:,,haec vero fratres praedicate dat. IX. Kal. April. Valere et Vetere vv. cc. conss."; eiusdem secundam integram. 4) Alexandri primam usque ad verba c. 9:,,super infirmos etiam manus imponite et bene habebunt." 5) Sixti I. epistolam secundam integram. 6) Pü epistolam primam. 7) Annicü et 8) Sotheri epistolas integras. 9) Eleutheri epistolam. 10) Victoris, 11) Zepherinique epistolas primas integras. 12) ambas Calixti. 13) Urbani unam. 14) Anteri epistolam usque ad verba c. 5:,,nostra vero iudicat deus", quibus subiungitur:,,dat. XIII. Kal. April. Maximiano et Affricano vv. cc. conss." 15) Fabiani secundam et tertiam. 16) Cornelü secundam. 17) Stephani secundam usque ad verba c. 13:,,mala quisquam vexetur", quibus verbis additur:,,data Non. April. Valeriano et Gallicano vv. cc. conss." 18) Dionisi secundam. 19) Felicis I. secundam. 20) Euticiani secundam usque ad verba c. 9:,,gaudium meum impletum in semetipsis", additis: „,dat. XIV. Kal. Octobr. Caro II. et Canano vv. cc. conss." 21) Gai epistolam usque ad verba c. 4:,, sub stipulatione valeant." 22) Iulii epistolam primam: .,decuerat vos fratres"; epistolam Orientalium ad eundem missam:,,licet circa"; epistolam Iulii secundam:,,decuerat vos adversus," omnes integras. 23) Partem epistolae Felicis II. primae inde a verbis c. 15:,,de induciis" usque ad verba c. 16:,,dilectionem habueritis ad invicem", subiunctis:,,dat. Id. Febr. Rogario et Iuliano vv. cc. conss." 24) Stephani conciliorumque Africae epistolam ad Damasum scriptam et rescriptum eiusdem, integra.

Ex epistolis quas codex affert itemque ex epistolis in causa Rothadi Suessionensis scriptis quae excerpta decretalium sequuntur, apparet, librarium codice quodam qui similis Valicellano D. 38 fuerit, itaque codice classis A2 usum esse. Postremo afferuntur:

1) Fragmentum Leonis M. epistolae Dioscoro Alexandrino scriptae (op. Leon. I. p. 628). 2) Gregorü M. epistola ad Serenum (Jaffé 1361). 3) Synodus sub Zacharia a. 743 celebrata (Mansi 12,381). 4) Liber Gennadii de ecclesiasticis regulis Augustino adscriptus. 5) Excerpta ex epistola Gregorü M. ad Ianuarium episcopum Carilitanum directa (Jaffé 933). 6) Innocenti I. epistolae ad Marcianum Naisitanum et ad Rufum, Eusebium ceterosque episcopos Macedoniae. 7) Canones ex concilio Carthaginiensi et conciliis Africanís collectionis Hadriano-Dionysianae excerpti. 8) Fragmentum epistolae sub nomine Hormisdae prolatae (cf. Berardi, Gratiani canones genuini ab apocryphis discreti. P. II. T. I. Venet. 1783. p.384. et c. 29 dist. L.). 9) Epistola Gregorü M. ad Etherium episcopum Lugdunensem (Jaffé 1263). 10),,Haec sunt dicta Zachariae papae de eo quod nullus consanguineus debeat copulari“. 11) Formata ex hoc codice edita a Balleriniis (1. c. P. III. c. 8 no. 5). — Quibus omnibus diversis manibus posterioribus adduntur excerpta breviora ex epistolis Marcelli et Gelasü et formata Attici.

II. Codices Parisiensis 3856, Rotomag. E. 11/6, Rotomag. E. 12/7, Londinens. (King's library) 9. B. XII., Londinens. (King's library) 11. D. VIII., Londinens. Cod. Cottonian. Claudius D. IX., Lincolnensis B. 2. 3, Parisiensis 1563 etiam tantum excerpta collectionis Pseudo-Isidorianae sed aliter concepta exhibent. Praemisso titulo: „,excerpta ex decretis Romanorum pontificum" proferunt epistolas tres priores Clementis integras. Ex aliis epistolis tantum excerpta inveniuntur, singulaque in capita numeris titulisque appositis distinguuntur. Cum longius sit exponere, qui loci ex singulis epistolis hausti exhibeantur, satis habeo aliqua exempla huius rei attulisse:

a) Epistola I. Anacleti ita concepta est:

,,Decreta Anacleti."

Deinde ponuntur tituli:

,,I. De iis qui sacerdotes accusant.

1 Sunt epistolae a Philippo Jaffé enumeratae sub numeris: 2053, 2052, 2054, 2058, 2066, 2067, 2082, 2097, 2101, 2102, inter quas (inter 2082 et 2097) inseritur libellus proclamationis Rothadi (Mansi 15, 681). - 2 Cod. Paris. 3856 in principio mutilus incipit a verbis:,,oportet ligari solvet" (c. 2).