primitur, quod Patrem vocent eva Oeóv deinde quod Filium dicant Θεὸν ἐκ Θεοῦ, φῶς ἐκ φωτός· κ. λ.

De his omnibus fidem Patrum Antenicænorum cum Nicæna optime convenire, per singula capita, quo ordine a nobis modo proposita sunt, euntes, manifestum faciemus.

SECTIO I.

7

DE FILII τῇ Προϋπάρξει·

SIVE

PRÆEXISTENTIA ANTE B. MARIAM, ADEOQUE ANTE
CONDITUM MUNDUM, ET DE CREATIONE
MUNDI PER ILLUM.

CAP. I.

Thesis proponitur, ejusque pars prima, de Filii præexistentia ante B. Mariam, demonstratur.

1. QUID de Filii præexistentia senserint Patres catholici Antenicæni, hac thesi explicabimus:

THESIS.

Jesum Christum, hoc est, eum qui postea Jesus Christus dictus est, ante suam vavoρŋow, sive ex beatissima Virgine secundum carnem nativitatem, in natura altera, humana longe excellentiori, extitisse ; sanctis viris, velut in præludium incarnationis suæ, apparuisse; ecclesiæ, quam olim sanguine suo redempturus esset, semper præfuisse ac prospexisse; adeoque a primordio omnem ordinem divinæ dispositionis (ut Tertullianus loquitur) per ipsum decucurrisse; quin et ante jacta mundi fundamenta Deo Patri suo adfuisse, perque ipsum condita fuisse hæc universa, catholici doctores trium primorum sæculorum uno omnes ore docuerunt.

8

Hoc, cum nunquam negarint Ariani, contra alios tamen catholicæ de Servatore nostro doctrinæ oppugnatores paucis ac breviter demonstrasse, operæ fortasse pretium fuerit. Duo in hac thesi (quasi per incrementum quoddam) de Patribus primævis asserimus; nempe, credidisse et docuisse ipsos, Jesum Christum 1. ante suam évaváŋow extitisse, sanctis viris apparuisse, &c. 2. Deo Patri adfuisse ante jacta mundi fundamenta, perque ipsum condita fuisse hæc universa.

2. Quod ad thesis membrum prius attinet, Patres primorum sæculorum communiter docent, Filium Dei sanctis viris sub Veteri Testamento frequenter apparuisse; imo apparitiones illas universas, in quibus nomen Jehovæ et honores divini tribuuntur ei, qui apparet, (etsi alias fortasse angelus appelletur,) de illo ipso Dei Filio exponunt. In scriptis Patrum peregrinus est, cui id ignotum sit. Libet tamen in gratiam sanctæ theologiæ candidatorum, qui ad lectionem Patrum (a qua certe, secundum sacras Scripturas, studia sua theologica incepisse debuerant) nondum fortasse progressi sunt, testimonia quædam ex veterum illorum scriptis hic proferre.

3. Justinus Martyr in Dialogo cum Tryphone pluribus ostendit, Christum fuisse, qui ad ilicem Mamræ apparuit Abrahamo "; qui Dominus ille fuit, qui a Domino in cœlis, ex Пlaтpès Tv öλwv, hoc est, ab universorum Parente accepit, ut ignis et sulphuris pluviam super Sodomam demitteret ; qui Jacobo apparuit in somnis, in specie hominis cum eodem fuit luctatus, eundem in exilio fuit consolatus; qui denique apparuit Mosi in rubo ardenti y

4. Irenæus de eo, qui Mosi et Abrahamo apparuit, idem sensit quod Justinus. Sic enim ille2: "Qui igitur a prophetis adorabatur Deus vivus, hic "est vivorum Deus, et Verbum (Aóyos) ejus, qui et "locutus est Moysi, qui et Sadducæos redarguit, qui "et resurrectionem donavit." Et ejusdem libri cap. 12. de Abrahamo: "In Abrahamo prædidicerat et "assuetus fuerat homo sequi Verbum Dei. Etenim "Abraham secundum fidem suam secutus præcep"tum Verbi Dei prono animo unigenitum et dilec"tum Filium suum concessit sacrificium Deo a." Et paulo post: "Non incognitus igitur erat Dominus "Abrahæ, cujus diem concupivit videre: sed neque "Pater Domini: didicerat enim a Verbo Domini, et "credidit ei, &c."

5. Theophilus Antiochenus ad Autolycum lib. II.b eum, qui Adamo mox a lapsu visus est, Filium Dei fuisse asserit, qui ἀναλαμβάνων τὸ πρόσωπον τοῦ Πατρὸς καὶ Κυρίου τῶν ὅλων παρεγίνετο εἰς τὸν παράδεισον ἐν προσώπῳ τοῦ Θεοῦ, καὶ ὡμίλει τῷ ̓Αδάμ. i. e. “ Assumens personam Patris et Domini universorum venit in pa"radisum sub persona Dei, et colloquebatur cum Adamo." Fateor, ibidem loqui videri Theophilum minus honorifice de Filio Dei; sed de eo alias.

66

66

6. Clemens Alexandrinus eadem ferme cum Justino tradit, Pædag. I. 7. ubi dicit Pædagogum (per quem Christum ubique intelligit) apparuisse Abrahamo, visum fuisse Jacobo, cum eo quoque colluctatum, se denique Mosi manifestasse. Idem

• Adv. Hæres. IV. 11. ed. Par. 1639. [c. 5. p. 232.]

[Nonnulla ex his verbis Græce extant:-προθύμως τὸν ἴδιον μός νογενῆ καὶ ἀγαπητὸν παραχωρήσας θυσίαν τῷ Θεῷ.]

b Ad calcem Just. Mart. ed. Par. 1615. p. 100. [c. 22. p. 365.] < Ed. Par. 1641. p. 110. [p. 131.]

8

alibi docet, Christum dedisse mundo legem tam scriptam Mosis quam naturæ, Strom. VII. Ad Kai Tàs ἐντολὰς ἃς ἔδωκεν, τάς τε προτέρας τάς τε δευτέρας ἐκ μιᾶς ἀρυττόμενος πηγῆς ὁ Κύριος, οὔτε τοὺς πρὸ νόμου ἀνόμους εἶναι ὑπεριδὼν, οὔτ ̓ αὐτοὺς μὴ ἐπαΐοντας τὰ βαρβάρου φιλοσο φίας ἀφηνιάσαι συγχωρήσας. τοῖς μὲν γὰρ ἐντολὰς, τοῖς δὲ φιλοσοφίαν παρασχὼν, συνέκλεισεν τὴν ἀπιστίαν εἰς τὴν παpovoíav K. λ. i. e. "Quocirca dedit præcepta, et pri"ora et posteriora, ex uno fonte hauriens Domi

66

nus;" (Christum hic etiam intelligit, ut ex antecedentibus apparet ;) "nec eos, qui erant ante legem, "sine lege esse nihili pendens: nec eos, qui non au"diebant barbaram philosophiam, ferri effrænatos "permittens. Nam cum illis quidem præcepta, his "vero præbuisset philosophiam, incredulitatem con"clusit in adventum, &c."

66

7. Similiter Tertullianus contra Judæos cap. 9.f "Qui ad Mosen loquebatur, ipse erat Dei Filius, qui "et semper videbatur 8." Sed apertissime hac de re ac plenissime loquitur lib. adv. Prax. cap. 16. “Fi"lius est qui ab initio judicavit, turrim superbissi"mam elidens, linguasque dispertiens, orbem totum " aquarum violentia puniens, pluens super Sodomam "et Gomorram ignem et sulphurem, Dominus a Do"mino. Ipse enim et ad humana semper colloquia "descendit, ab Adam usque ad patriarchas et prophetas in visione, in somnio, in speculo, in ænig"mate, ordinem suum præstruens ab initio semper, quem erat persecuturus in finem. Ita semper edis

d Pag. 705. [c. 2. p. 834.] [ at Toùs Sylburg.] [Pag. 194.] & Vide eundem lib. de Carne Christi cap. 6. [p. 311.] et cont. Marcion. II. 27. [p. 395.] et III. 6. [p. 400.] et contra Prax. cap. 14. [p. 507.]

b [Pag. 509.]