tes"). Quocirca monemur ne credamus neque assentiamur illis, ne daemones circumveniendi nos ansam inde accipiant, prout nonnullis contigit. Porro somnia saepe nascuntur ex actionibus quibus interdiu occupati fuimus. Immittuntur etiam a daemonibus. Elevantur insuper ex stomacho vapores, quibus variae phantasiae excitantur. Sed et Deum aliquando auctorem habent. Crebro quoque angeli per insomnia nos dirigunt vel perterrefaciunt. Ad haec anima tanquam rationalis et intellectualis creatura praecognoscit et praenuntiat quaedam homini, maxime si Spiritum sanctum possideat 2).... Sola igitur illa somnia amplectere et dilige, quae te ad contritionem, emendationem, conversionem Deique timorem inducunt. QUAESTIO CXXXIII. In haec quaestione dicit 3): "Si egestate impeditus fratribus tuis pecunia subvenire nequeas, consilium omnibus tam opulentis, quam egenis salutare suggeram. Et quodnam est istud consilium? Ut quotiescunque mensae tuae accumbis et diversitatem eduliorum tibi appositam contemplaris, ingemiscas teque condemnans dicas: 0 Deus, ne mihi ad damnationem imputetur tanta bonorum, quibus me cumulasti, copia! Quot jam sunt fratres nostri, qui exiguum panis frustillum desiderant! Quot in solitudinibus ne ipsam quidem aquam ad satietatem bibunt, sed a solis aestu exuruntur! Similiter quando cubitum vadis, eadem in lectu cum animo tuo reputa. Idem fac in balneo, in foro, in ecclesia, semper quasi in statera teipsum appendens et damnationis reum pronuntians. Nec vane mihi persuadeo, omnem illum, qui talem confessionem ediderit et contra se damnationis sen 1) Eccl. 34, 1. 2) Joel 2, 38; Act. 2, 17. 3) post ea verba, quae supra pag. 83 allegavi. tentiam tulerit, misericordiam a Deo inventurum. Qui vero oggerunt: Ideo dedit mihi Deus divitias, ut comedam et bibam et voluptatibus fruar, et si voluisset, potuisset utique etiam mendico edendi, bibendi et deliciis fruendi materiam subministrare, illi januam coeli sibimetipsis occluserunt. QUAESTIO CXXXV. Quid est vera humilitas? et quomodo illam, Deo adjuvante, exercere valemus? Responsio. Non consistit humilitas in hoc quod quis peccet seque peccatorem et supplicio dignum agnoscat; hanc enim de se existimationem quilibet peccator habet, forsan et daemones.... Igitur vera humilitas est bonis operibus insistere, se vero immundum Deique favore indignum reputare neque salutem nisi ex Dei benignitate sibi polliceri. Quaecunque enim bona opera agimus, non rependimus Deo vicem pro solo aere, quem respiramus. Nam licet universa quae suppetunt offeramus Deo, nullam nobis mercedem debet, ipsius enim omnia sunt; nullus autem qui, quae sua sunt, accipit, offerenti debitor efficitur. De cetero, qui retribuamus Domino pro ipso ortu nostro? pro bonis quibus nos cumulare dignatus est? pro liberis, pro divitiis, pro periculis, ex quibus saepius nos liberavit? pro sanguine, quem pro nobis effudit? Et post haec pro peccatis nostris, quae clementer condonavit, et pro regno coelorum, quod nobis promisit? Cum igitur tot et tanta debeamus, neque quidquam persolvamus, quanta in humilitate cordisque contritione perpetim versari debemus, ita ut memini nos anteponamus, neminem condemnemus, neminem caluminiemur, memoriam illatae injuriae deponamus, omnes diligamus et omnibus compatiamur. Desideremus Dominum eo affectu quo multi amicas desiderant. Non raro enim accidit, ut qui alicujus mulieris cupiditate tenebatur, omnes suas facultates insumpserit, quo sordibus ejus potiretur. Timeamus Deum, saltem ut feras et catulos. Saepe enim contingit, ut dum aliqui furatum tendunt, canes latrantes audiant, pedemque e vestigio referant: non timore Dei, sed canum. Quapropter timeamus Deum. Animo afficiamur sicuti damnati, qui vinculis adstricti semper solliciti sunt plenique curis et angustiis, sciscitantes, quandonam quaesitor et judex venturus ipsisque pro operibus debitam mercedem persoluturus sit. Nam qui hujusmodi curis sese occupat, is ad genuinam humilitatem provehitur. QUAESTIO CL. Quomodo intelligendum illud: „Qui habet tunicam, vendat illam et emat gladium ?" 1) Responsio. Dum Dominus discipulis suis Judaeorum adversus se aggressionem et impressionem indicare vellet, aenigmate quodam gladii id fecit. Nam cum dixisset: „Emat gladium", subdidit: Quoniam adhuc hoc quod scriptum est, oportet impleri in me: Et cum iniquis deputatus est" "). Igitur neque omnino subticuit, ne improviso impetu turbarentur, neque omnino patefecit, ne formidine aliqua percellerentur 3). At cum discipuli dicerent: „Ecce duo gladii hic", nec dictum Christi intelligerent, respondit Dominus: „Satis est". Quamquam satis non erat; nam si humana ope uti voluisset, ne 3) Hucusque excerpta exstat haec quaestio inter Dicta et Interpretationes parabolarum Evangelii S. Athanasio ascripta sub num. 33. (Vid. opp. S. Athan. Paris. tom II. p. 315.) Exstat etiam integra in cod. Bav. num. 68. centum quidem gladii suffecissent. Si nec tot, etiam duo superflui erant. Nihilominus aenigma non dissolvit. Quod et alibi saepius fecit. Nam cum sensum ejus, quod dictum erat, non assequerentur, praeterit illud et ipsi rerum eventui veram intelligentiam declarandam permittit; ut et tunc, quum dixit: Solvite templum hoc" 1). Sed hae quaestiones, ex quibus judicari possit, satis sint; nunc de libris XII in Hexaemeron disseram. 1) Joh. 2, 19. CAPUT V. DE LIBRIS XII IN HEXAEMERON. Exstant sub nomine Anastasii „Anagogicarum Contemplationum libri XII", qui teste Fabricio ') Graece passim asservantur in variis Bibliothecis 2), solus liber XII. Graece editus habetur etiam in Editione Migniana. Itaque cum codicis manuscripti nullius copia mihi esset, quae de his in Hexaemeron libris mihi dicenda esse viderentur, solum depromere et judicare potui ex versione Latina, quae habetur in Editione Mign. col. 851 et seqq. ex Bibl. Vet. PP. Lugdun. tom. IX. p. 857. " Priusquam autem de his in Hexaemeron libris quaestionem instituam, quid sibi hoc opere auctor velit, ejus ipsius verbis praemittam. Atque id aperte nobis declarat3) his verbis: Totus scopus et institutum hujus operis est, ut ostendamus, quod universa sex dierum tam in coelis quam in terris creatio praefigurat et describit Verbi Dei incarnationem et Ecclesiam". Item fusius scribit in praefatione hujus operis ad Theophilum1) quendam in hunc modum '): „Te, o valde desiderabilis fili mi et caput omnium mihi amabilissimum, laudans ob concinnum et propensum 1) Edit. Mign. Patrol. Gr. tom. 89. col. 29 et 30. 2) Exstant etiam Monaci in cod. graeco 145. fol. 146 et sequentibus sub hoc titulo: τοῦ ἁγίου Αναστασίου πρεσβυτέρου καὶ μοναχοῦ τοῦ ἁγίου ὄρους Σινᾶ καὶ ἀρχιεπισκόπου Αντιοχείας εἰς τὴν πνευματικὴν ἀναγωγὴν τῆς Eanuépou zτioews" (teste Hardio in Aretini Beitraegen &c. ad a. 1804, part. 10, pag. 22). 3) lib. 7. col. 944 B. 4) cf. lib. III. init. col. 877 C. |