in qua ei minus loquor, quem plus omnibus diligo". Unde nihil mirum, quod eidem in suam sedem restituto maximo animi gaudio gratulatur eumque de amissa quiete conquerentem consolatur his verbis:,,Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonae voluntatis (Luc. 2, 14); quia magnus ille fluvius, qui quondam arentia Antiochiae saxa reliquerat, tandem ad proprium alveum reversus et subjectas juxta positas valles rigat. Jam nunc dubium non est, multos in ejus vallibus animarum flores excrescere eosque ad maturos usque fructus per linguae vestrae fluenta pervenire. Unde omnipotenti Deo debitam laudem cordis atque oris vocibus ex omnibus medullis reddimus, et in vestra beatudine non vobis tantummodo, sed omnibus qui vobis subjacent, congaudemus. Suscepi vero epistolas dulcissimae atque suavissimae sanctitatis vestrae, ipsum ut ita dicam laborem sudantes. Et quidem scio, quod post illa quietis culmina, in quibus secreta coelestia cordis tangebas manu, grave valde sit, exteriora tolerare. Sed memento quia apostolicam sedem regis, et dolorem citius temperas, quoniam omnibus omnia factus es. Benedictionem autem vestram qua debuimus mente suscepimus, bene redolentem, bene sapientem: et omnipotenti Deo gratias agimus, quia et odora sunt et sapora, quae agitis, quae dicitis, quae datis. De vita igitur vestra dicamus pariter, dicamus omnes: Gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bonae voluntatis“ '). Eundem denique sub finem vitae constitutum inter adversitates hujus mundi confirmat ep. 2. lib. 8. Suscepi, inquit epistolas suavissimae beatitudinis vestrae, quae pro verbis lacrymas fluebant.... Ecce in sancta senectute beatitudo vestra multis tribulationibus laborat, sed perpendat, cujus sedem sedeat." Et postea: „Indicat mihi suavissima sanctitas vestra, quod mecum, si potuisset fieri, sine charta et calamo loqui voluisset et dolet, quod nobis Orientis pene et Occidentis spatium

1) Lib. V. ep. 39. data indict. XIII.

T

interjacet. Sed hoc quod sentio verum dico: et in charta mihi mens vestra sine charta loquitur, quia in verbis vestrae sanctitatis sola charitas sonat; et divisi locis non sumus, qui ex dono omnipotentis Domini dilectionis vinculo uniti sumus. Cur igitur accipere pennas columbae deargentatae quaeritis, quas jam habetis? Pennae quippe ejus sunt charitas Dei et proximi. Per ipsas enim sancta Ecclesia evolat, per ipsas terrena omnia transcendit: quas si vestra sanctitas non haberet, ad me cum tanta charitate per litteras non venisset. Rogo autem, ut pro mei cordis infirmitate enixius rogetis, quatenus omnipotens Deus mentem meam vestra intercessione tueatur, et citius me de tot procellis hujus tempestatis eripiat, atque in aeterna quietis littora perducat. Benedictiones vero locupletissimas omnes quae directae sunt, suscepi, quas mihi vir Dei pauper spiritu transmisisti, de quibus dicitis: Quid enim det pauper nisi ea quae paperis sunt? Sed nisi vos per humilitatis spiritum pauperes essetis, benedictiones vestrae locupletes non fuissent. Omnipotens Deus sua vos a malis omnibus protectione defendat: et quoniam vita vestra bonis omnibus valde est necessaria, post longa adhuc tempora vos ad coelestis patriae gaudia perducat". Sed quum arctissimo hoc amicitiae et charitatis vinculo conjuncti essent, tamen non in omni prorsus re eandem mentem habebant. Quum enim Anastasius universalis vocabulum, a Constantinopolitano Episcopo usurpatum, non magni interesse sentiret atque Gregorium maligno spiritui animas quaerenti cribrare pro nulla causa locum dare dixisset, hoc ei Gregorius non consentit atque eo vocabulo superbo fidem Ecclesiae corrumpi contendit').

1) Lib. VII. ep. 27. data indict. XV.: „Quod vero dicitis pro nulla causa dare nos locum scandalo non debere, haec mihi et piissimus Dominus filius noster scripsit; et quod ille ex potestate, scio quia hoc vos ex amore dicitis.... Vos tamen eandem causam nullam esse dicere non debetis, quia si hanc aequanimiter portamus, universae Ecclesiae

Scripsit autem Anastasius hic Antiochenus episcopus praeter alia etiam „orationes quinque de rectis nostris veritatis dogmatibus", quae exstant col. 1309 et sequentibus ').

2. Successit ei Anastasius alter a. 599, qui de more post ordinationem, suam confestim professionem fidei suae ad Gregorium Romanum Pontificem misit, ut Gregorius ipse testatur ep. 49 lib. IX. "): „Fraternitatis tuae, inquit, scripta suscepi, professionem fidei recte servantia, magnasque omnipotenti Deo laudes retuli, qui et immutatis gregis sui pastoribus, fidem quam semel sanctis Patribus tradidit, etiam post eos immutabilem custodit“. Porro Anastasius, cum in professione sua fidei sanctam Ephesinam synodum primam se custodire dixisset, a Gregorio monetur, ut genuinum hujus synodi exemplar vel apud Alexandrinam atque Antiochenam Ecclesiam requirat, vel ab ipso accipiat, non illius, quae sub imagine primae Ephesinae quondam ab haereticis composita traderetur. Alter hic Anastasius Antiochenus episcopus martyrii palmam adeptus est a. 608.3) die 21. Decembris, ut habet Martyrol. Rom. 1).

Cujus mortem Nicephorus Callisti Anastasio seniori attribuens sic refert ): „Antiochiae gravis tumultus fuit, quod Hebraei rursum adversus Christianos insurrexerint. In ea

fidem corrumpimus. Scitis enim quanti non solum haeretici, sed etiam haeresiarchae de CP. Ecclesio sunt Eggressi. Et ut honoris vestri injuria taceam, si unus episcopus vocatur universalis, universa Ecclesia corruit, si unus universus cadit".

1) Vide infra cap. VI. 4.

2) Data indict. II., quae currebat a mense Septembri a. 598 usque

ad eundem mensem a. 599.

3) I. e. septimo anno Phocae (regn. ab a. 602 610) col. 1303 B. ex Act. SS. tom. II. April; Damberger dicit ann. 610 pag. 321, et in annot. crit. ad hanc ipsam paginam.

4) Graecorum autem Menologium eodem die meminit Anastasii Sinaitae, sed nulla facta mentione Antiochiae aut Episcopatus. (Col. 1299 B. ex Act. SS. tom. II. Apr.)

5) Nicephorus, Hist. Eccl. lib. XVIII. cap. 44.

seditione autem Hebraei superiores fuere. Ingentem namque Christianorum multitudinem aut ferro conciderunt aut igni quem in aedes eorum conjecerant exusserunt. Ejus Phocas impii et flagitiosi facinoris poenas sumens, tormentis subdidit atque urbe exegit. Illi vero et civitatis illius antistitem Anastasium Gregorii successorem, e throno suo deturbatum, funeque pedibus alligato, per urbem tractum foeda morte affecerunt. Verendas namque ejus partes inter trahendum ense excisas in os ejus injecere. Postea vero illum perinde ac holocaustum quoddam igni tradidere“.

Huic Anastasio juniori communiter ') attribuunt versionem Graecam libri de cura pastorali, quem Gregorius M. composuerat. Quam versionem Gregorius aegre tulit, ut patet ex ejus ep. 24. lib. XII. ad Joannem subdiaconum Ravennae his verbis:,, Nam quia dilectissimae memoriae Anatolius Diaconus quaerenti ac jubenti domino Imperatori librum regulae pastoralis dedit, aegre suscepi: quem sanctissimus frater et coepiscopus meus Anastasius Antiochenus in Graecam linguam transtulit. Et sicut mihi scriptum est, ei valde placuit, sed mihi valde displicuit, ut qui meliora habent, in minimis occupentur".

Anastasium porro hunc juniorem a Necephoro male confundi cum Anastasio seniore, qui antecessit, jam supra deprehendimus, dum Anastasium seniorem, Gregorii successorem quem a. 599. mortuum esse ex Gregorii M. epist. 49. lib. IX. constat, vitam prorogasse vult usque ad Phocam Imperatorem jam regnantem (ab ann. 602--610), quamquam in fine ejusdem capitis 44. Anastasio restituto sex solum annos assignat. Nicephorum autem illam foedissimam martem Anastasio priori attribuere, etiam ex eo intelligitur, quod et ipse alterum Anastasium huic tam crudeliter interfecto succedentem

1) Oudin. tom. I. col. 1486; Cave, p. 357, Fabric. (in Patrol. Gr. t. 89. col. 9 et 10.); cf. tamen col. 1305 B. ex Act. SS. tom. II. A pr. p. 853.

facit ). Jam vero audiamus, quae amplius de hoc Anastasio seniore et quem vult a Judaeis occisum, nobis referat. Atque vocat eum,,virum sapientia et virtute clarum primariumque dogmatum ecclesiae doctorem, quippe qui lucubrationes multas eidem reliquerit. Τούτου καὶ ἡ βίβλος, ἢ ὁδηγὸς ὄνομα ἔσχεν· οἵ τε ὅροι τῶν τῆς ἐκκλησίας δογμάτων και ἀλλὰ πολλά. καὶ ὁ εἰς τὸν ἕκτον ψαλμὸν λόγος ταῖς εἰσβάσεσι τῶν νηστειῶν ἐκδοθείς. ἐμοὶ δ ̓ ἐντυχεῖν ἐγένετο καὶ λόγῳ αὐτοῦ, ὃν πρὸς ̓Αντιοχεῖς ἔγραψεν εἰσιτήριον καὶ εἰρηνικὸν ἕτερον, διὰ τριῶν καὶ εἴκοσι ἐτῶν αὖθις ἐπανήκων ἐπὶ τὸν θρόνον, Μαυρικίου τὴν ἡγεμονίαν ἐθύνοντος· ὃν δέ καὶ ἐν τῷ λόγῳ ἐξαίρει. καὶ ὡς τῆς ὑπερορίου ἀνεκλήθη φυγῆς. τούτῳ δὲ τῷ ̓Αναστασίῳ διὰ τὸ ἐν Σιναίῳ φιλοσοφῆσαι καὶ τοῦ φρονήματος τῆς σαρκὸς ἐκεῖσε κατακρατῆσαι καὶ Σιναΐτης ἔστιν ἐπώνυμον. καὶ ὁ μὲν δήμου γενόμενος παρανάλωμα ἀπεβίῳ. 2). Itaque Nicephorus eum putat Sinaitam fuisse. Ideo etiam successionem ejus post Domninum ex Evagrio describens interjicit haec verba: Αναστασίου τοῦ ἐκ Σιναίου χειροτονηθέντος *). Unde autem Nicephorus id exploratum habet, qui integris septem saeculis post hunc Anastasium vixit, cum Evagrius, ejusdem temporis scriptor aequalis et ipse quidem Antiochenus, nil tale retulerit neque etiam Gregorius M. in epistolis? Et quidem si solum diceret Anastasium hunc ex Sinai accersitum esse, poteramus ei acquiescere. Quum autem eundem male confundat cum Hodegi auctore, eum aperte mentientem deprehendimus. Nam alium fuisse Hodegi auctorem atque hunc Anastasium priorem ejusque successorem, postea videbimus. Itaque in hac quaestione ei nullam prorsus fidem adhibendam esse patet, qui quidem ex Evagrio quamplurima bene describit, ipso autem duce

99

1) Niceph. lib. XVIII, cap. 44. in fine: μετὰ δὲ τοῦτον ἔτη ἕξ διαπρέψαντα τὴν τῆς ̓Αντιόχου ποιμαντικὴν ̓Αναστάσιος ἕτερος διεδέχετο. 2) Niceph. lib. XVIII. eod. cap. 44.

* Niceph. lib. XVII. cap. 29.