suo commenti sunt; quemadmodum in sequentibus ') et alibi fuse demonstravimus“. Haec summa est totius hujus fidei expositionis, cui aptiorem alibi locum non video. Nam quae sequuntur, hanc de duabus in Christo voluntatibus atque operationibus doctrinam magis indirecte respiciunt, in quantum necessario derivatur ex duabus in Christo naturis, quas potissimas Anastasius vindicat, paucis solummodo locis ") lectorem de duabus in Christo voluntatibus atque operationibus commonens. Iis ergo assentiri non possum, ne quoad hos quidem tractatus cap. I. insertos, qui istud Hodegi opus vocant collectaneum perturbatum, nullo penitus ordine compositum, atque farraginem potius inconditam. At, objicit mihi Caveus 3), nonne auctor ipse testatur in prooemio) hujus operis: librum nullo ordine esse con→ scriptum? Respondeo auctorem id quidem non dicere, sed solum, opus non eo ordine atque industria esse conscriptum atque expolitum, quam res postulare videretur et ipse quidem optaret, cum tamen aegritudines frequentes id fieri non sinerent. Ipse eum audias velim, benevole lector! Rogamus ait, lectores hujus libri, ut nobis ignoscant ob varias correctiones passim adhibitas et propter tautologias "): nam frequentia aegritudinum nostrarum non ferebat, ut in his pro animi nostri sententia versaremur. Par enim est, ut qui hujusmodi Christianae religionis dogmatibus expli 1) vid. cap. 14. col. 251, 254, 256. 2) ut cap. 14. col. 248 B, 252 C; cap. 15. col. 257 ABC; cap. II. in definitionibus (col. 65 C), ubi agit de operatione, haec interjicit: ,,Propterea duas in Christo statuimus voluntates et operationes, ne corpus inamine et animam rationis expertem in illo constituamus. Nam animati corporis operatio est ambulare et laborare. At animae rationalis operatio est actio illa volendi et ratiocinandi et consultandi". 5) „ἐπὶ ταῖς πλείσταις ἐν αὐτῇ διορθώσεσι ἢ ταυτολογίαις. candis operam navat, omnia in schedis annotet, corrigat, inque versus distinguat; et tum concinne venusteque descri- · benda curet'). Verum segnities et lentitudo eorum, qui una nobiscum sentiunt, debitam diligentiae et industriae laudem (non) retulit "). Quapropter schedulae loco tetradem adepti, hanc in lucem proferimus 3). Quodsi alicubi aliquid improbabile aut a vero sensu remotum diximus, veniam poscimus; solus enim unus Deus a lapsu immunis est. Adhaec obtestamur eos, qui librum hunc transscripturi sunt, ut et scholia adjiciant, accentusque accurate observent, et puncta et semipuncta et ipsa etiam soloeca '); quia alias quoque imperiti quidam nostrum dogmaticum tomum blasphemiis in descriptione oppleverunt". Hoc itaque est prooemium auctoris, ex quo complura comperimus. Ad primum quidem, auctorem frequentibus laborasse aegritudinibus; deinde jam aliud ante Hodegum opus ab eo scriptum fuisse; tum correctiones vel tautologias, quae in hoc libro occurrunt, causam esse non posse, cur librum totum uni eidemque auctori abjudicemus; denique etiam scholia ejusdem auctoris esse conjicimus, cum ea accurate describenda moneat aeque ac ipsum librum. Ceillierius quidem, scriptor saeculi elapsi clarissimus, scholia, sicut alias quoque nonnullas partes, Anastasii nostri esse non 1) „Δεῖ γὰρ τὰ τοιαῦτα Χριστοῦ δόγματα προσχιδεύσασθαι καὶ διορθοῦσθαι καὶ στιχίζεσθαι καὶ εἶθ οὕτως καλλιγραφεῖσθαι. 66 3) „, ἀλλὰ τὸ ῥᾴθυμον καὶ ὀκνηρὸν τῶν ἡμετέρων συμφρόνων αὐτὴν πρέπουσαν φιλοπονίαν καὶ σπουδὴν ἐν τοῖς τοιούτοις κέκτηται. Desidero vocem negantem; sensus enim expressus repugnare videtur. Fortasse legendum sit pro αὐτὴν οὐ τὴν. 66 3) „, Διὸ ἀντὶ σχέδους τὴν τετράδα κατέχοντες οὕτως ἐξεθέμεθα. Quid sit oxidos, quid terpás, dicant philologi. cf. supra pag. 24. not. 1. 4) „, δυσωποῦμεν τὸν μεταγράφειν μέλλοντα παραθέσθαι καὶ τὰ σχόλια σημειώσασθαι δὲ ἐπιμελῶς καὶ τοὺς τόνους καὶ στιγμὰς καὶ ὑποστιγμὰς καὶ τὰ σόλοικα. 66 censet'). "Potuit enim, inquit, auctor ipse se explicare neque opus fuit, ut scholia in suum ipsius opus adderet." At certe Anastasium ipsum scholia adjicere potuisse nemo negabit ideoque ratio quam affert Ceillerius, mihi non probatur. Nam et nostrae aetatis scriptores operibus suis quasdam ipsi adjicere solent annotationes, quae si nomen mutaveris, scholia erunt. Anastasium vero ipsum operi suo ut scholia addidisse credam, confirmor etiam ex definitione etymologica, quam ipse praebet de scholio in cap. II., ubi de etymologia loquitur. Dicit enim 2): oxólov sonrai dià τὸ κατὰ σχολὴν παρατίθεσθαι πρὸς φερτέραν ἑρμηνείαν τῶν δυσνοήτων νοημάτων καὶ ῥημάτων. Adverte eum non dicere, a quo scholia addantur, neque auctorem ipsum excludere, immo in auctorem non minus quam in alium haec ejus verba quadrant. Itaque etiam scholia et ea quidem omnia Anastasio meo attribuere minime dubitaverim, excepta forsan illo solo, quod capite 21. confessioni fidei auctoris additur 3): Δόξης διαφορὰν ἐπεν, οὐ φίσεως, si nempe veritas sit in textu edito neque potius legendum ɛnov vel ɛina in persona prima. Itaque ne scholia quidem ab alio interpolata esse censeo, nedum totum opus a posteriore quadam manu haud leviter interpolatum esse Caveo clarissimo 1) concesserim. Quod autem „Expositio fidei“ (cap. I.) in nonnullis codicibus deest ), in aliis vero, quemadmodum etiam Definitiones", S. Joanni Damasceno attribuitur 6), argumentum 1) Histoire des Auteurs Sacrés et Ecclésiastiques, par le R. P. Dom Remi Ceillier, tom. 17. Par. 1750 p. 432. 2) col. 85 B. 3) col. 281 C. Hanc fidei confessionem habes supra pag. 38 et 39. 4) Cave p. 345. 5) ut in regio quodam Parisiensi et Colbertino et in cod. Caesar. Vindob. (vid. Ceillier, 1. c. p. 431). 6) Vid. notitiam ex Fabricio, col. 13 & 14. Edit. Mign. tom. 89. Patrol. Gr. nostrum minime evertit. Nam codicum inscriptionibus non omnimodam fidem adhibendam esse, ex hac ipsa quam tractamus quaestione perlucide apparet. Nam hoc ipsum Hodegi opus in codicibus inscribitur: Tov v ayios 'Avaoτασίου Σιναΐτου Αντιοχείας ἐπισκόπου Οδηγός, neque dubium est, quin hic titulus respicit Anastasium patriarchum seniorem Antiochenum, quippe qui fuerit vir clarissimus et columen orthodoxae fidei inconcussum, cui etiam Nicephorus Hodegum attribuit. Quod quam falsum sit, ex iis quae postea de tempore auctoris eruemus, manifestissime patebit. Quod ergo haec opuscula, quae dixi, in nonnullis codicibus S. Joanni Damasceno ascribuntur, non est, cur ea vere hujus S. Patris esse credamus. Immo celeberrimus Michael Lequienus in novam editionem operum S. Joannis Damasceni ea opuscula inserere noluit, quia Anastasii ea esse agnovit 1).- „Definitiones" etiam sub nomine S. Athanasii circumferuntur. Quod falsissimum esse, vel ex eo suspicari licet, quod in ipsis citatur 2) S. Gregorius Nyssenus, qui post Athanasium (ob. 373) claruit ac demum mortuus est a. 396, ideoque ab Athanasio citari vix potuit. Praeterea in his Definitionibus disseritur etiam de natura, de corruptibili, de voluntate, proprietate atque operatione, ex quo conjeceris, auctorem scripsisse exorta jam Monotheletica perversitate 3). Denique „Definitiones“ auctor ipse sibi vindicat in capite 23. *) in relata disceptatione Gajanitae et Orthodoxi quorundam, Alexandriae habita, in qua cum Gajanita quaesierit: Et quomodo multi ex SS. Patribus affirmant corpus Christi esse incorruptibile?" Orthodoxum sic respondentem facit: Incorruptibile et corruptibile bifariam in divinis Litteris usur 99 1) Ceillier, 1. c. p. 431; Oudin. tom. II. col. 560 et 561. 2) col. 65 B, ubi de operatione loquitur. 3) cf. supra pag. 45 not. 2. 4) col. 299. pantur, sicut jam antea in definitionibus diximus (zα9ws καὶ ἐν τοῖς ὅροις εἰρήκαμεν): interdum secundum corpus, interdum secundum animam. Unde in Genesi dicitur: Vidit Deus et ecce omnis caro corrupta erat ""'), hoc est, omnes homines sceleribus addicti erant: de quibus canit David: "Corrupti sunt et abominabiles facti sunt in iniquitatibus et 'studiis suis“). Respectu igitur hujus corruptionis, incorruptibile, hoc est, peccati expers, profitemur sacratissimum et integerrimum Christi corpus. At vero corpus Christi omni penitus alio modo incorruptibile esse, nullus SS. Patrum unquam asseruit". Quae omnia fere ad verbum consonant cum ipso definitionum loco ab auctore citato 3), quo corruptibile definit hoc modo: „Accipitur corruptio dupliciter in divinis Litteris, id est secundum corpus et secundum animam, ut quum dicitur: Vidit Dominus Deus et ecce omnis terra corrupta erat peccato"". Et iterum dicitur de hominibus:,,Corrupti et abominabiles facti sunt in iniquitatibus et studiis suis."" Caeterum quando audis a doctore corpus Christi ante crucem fuisse incorruptibile, accipere id debes de incorruptione a peccato; prorsus quippe immaculatum et illibatum est; non autem intelligendum est, quasi corpus Christi quoad mortalitatem alienum quid subtilissimum et peregrinum a nostris corporibus habuerit." Definitiones ergo ad Anastasium auctorem spectare minime dubitandum est. Sed et illam fidei expositionem" ab Anastasio nostro non alienam esse, jam ex aliis ejus, quas tibi proposui, lucubrationibus vel facile judicare poteris. Hic addo, eum locum, ubi dicit ),,, naturale et probe et improbe accipi posse; dici enim naturale etiam id, quod fiat secundum communem consuetudinem eorum, qui nihil aliud sint quam homines", consonare ei loco quo dicit in 2) Ps. 52, 2. 3) col. 74 D. 1) Gen. 6, 12. |