αὐτὸς κατὰ τὴν αὐτοῦ βλασφημίαν ἐφθαρμένος μᾶλ- Α ignoratione versantur. Ad hunc modum ille de Deo λον, καὶ τὴν ἀγνωσίαν, ὡς ἀπὸ γενετής τύφλωσιν κεκτημένος, λέγων μὲν περὶ Θεοῦ, λόγοις δὲ ἀπει κάζων.

serinonem instituit, et corruptam nescio quam nobis, mutam, ac surdam cæcamque virginem per ludibrium objicit. pro sua in divinum numen petu

lantia corruptus ipse, et ignorantia velut ab origine contracta cæcitate laborans. Qui ita de Deo disputat, ut de ejus natura sermocinando conjicere ac divinare studeat.

VI. Postremo discipulos suos ad extremam im pudentiam perduxit. Nihil enim est quo non illorum pertingat audacia. Prophetarum apostolorumque nomina contumeliis incessunt. Cumque urgeri rationum vi, ac male 992 haberi cœperint, effugiunt subinde ac prosiliunt; et, Ista, inquiunt, Apostolus, tanquam homo, dixit. Alias : Quid tu mihi Vetus, aiunt, Testamentum objicis ? Quod

Γ ́. Λοιπὸν δὲ καὶ εἰς ἀναισχυντίαν τοὺς ὑπ' αὐτοῦ με μαθητευμένους παρασκευάσας. Οὐδὲν γὰρ αὐτοῖς ἀτόλμητον. Βλασφημοῦσε μὲν οὖν προφητῶν ὀνόματα, καὶ ἀποστόλων· ὅταν ἐλεγχόμενοι ὑπό τινων ὑπωπιάζωνται ', εὐθὺς ὑποτρέχοντες, καὶ ἀποπηδῶντες, καὶ λέγοντες· Τοῦτο ὁ ̓Απόστολος ὡς ἄνθρωπος ἔφη· ἄλλοτε δὲ, Τί μοι φέρεις τὰ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης; Οὐκ ἔστι δὲ θαυμαστὸν κατὰ τὰ ὑπὸ τοῦ Σωτῆρος εἰρημένα, ὅτι Εἰ τὸν οἰκοδεσπότην Βεελζεβούλ Β quidem minime mirum est, si dictum illud Sal

ἐκάλεσαν, πέσῳ μᾶλλον τοὺς οἰκειακοὺς αὐτοῦ; Εἰ γοῦν αὐτὸν τὸν Κύριον, καὶ τὴν ἀληθινὴν αὐτοῦ δόξαν ἀρνοῦνται, πόσῳ γε μᾶλλον προφήτας αὐτοῦ, καὶ ἀποστόλους ; Ἔτι δὲ εἰς περισσοτέραν μανίαν ἀρθέντες οἱ ἀπ' αὐτοῦ μεμαθητευμένοι, καὶ ὁ τούτων διάδοχος Ευνόμιός τις ψευδωνύμως καλούμενος, ἔτι καὶ δεῦρο περιὼν τῷ βίῳ, μέγα κακόν τόλμημα· ἀναβαπτίζει γὰρ τοὺς ἤδη βαπτισθέντας, οὐ μόνον τοὺς ἀπὸ ὀρθοδόξων πρὸς αὐτὸν ἐρχομένους καὶ αἱρέσεων, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀπ' αὐτῶν τῶν ̓Αρειανών. Αναβαπτίζει δὲ αὐτοὺς εἰς ὄνομα Θεοῦ ἀκτίστου, καὶ εἰς ὄνομα Υἱοῦ κεκτισμένου, καὶ εἰς ὄνομα Πνεύματος ἁγιαστικοῦ, καὶ ὑπὸ τοῦ κεκτισμένου Υἱοῦ κτισθέντος. Ἵνα δὲ τὸ πᾶν κυβείας, καὶ θυμέλης, καὶ σκηνῆς τὸ ἐργαστήριον αὐτῶν ὀφθείη, ὅτι οὐκέτι πίστις ἡ ἀπ' αὐτῶν καταγγελ λομένη, ἀλλὰ, σχεδὸν εἰπεῖν, μίμων εργαστήριον· διεβε βαιώσαντό τινες, ὅτι κατὰ κεφαλῆς τοὺς ἀναβαπτιζο μένους βαπτίζει, καὶ τοὺς πόδας ἄνω, καὶ τὴν κεφαλὴν κάτω· καὶ οὕτως ἐνωμάτως βιάζεται αὐτοὺς ὁμόσαι, μὴ ἀποπηδῆσαι τῆς ἀπ' αὐτοῦ μεμηχανημένης τοιαύτης αἱρέσεως. Φασὶ δὲ τὸν αὐτὸν ̓Αέτιον μετὰ τὴν τελευτὴν Κωνσταντίου ὑπὸ Ἰουλιανοῦ τοῦ βασιλεύσαντος ἀνακληθέντα τῆς ἐξορίας, ἔτι ὄντα διάκονον τῆς αὐ τοῦ αἱρέσεως, ὑπὸ τῆς αὐτοῦ αἱρέσεως ἐπισκόπου εἰς ἐπισκοπὴν προήχθαι.

vatoris consideretur: Si Patrem familias Beelzebub vocaverunt, quanto magis domesticos illius '? Si Dominum ipsum, ac verum ejus decus, et gloriam abnegare non dubitant, quanto magis prophetas illius, et apostolos negabunt? Præterea vero majore quadam insania ac furore correpti Actii discipuli, cum horum successore, qui Eunomius falso nominatur, et ad hæc tempora superest, aliud quiddam sceleratum ac nefarium committunt : siquidem eos qui baptizati jam fuerint, iterum baptizat Eunomius, non modo qui a Catholicis, aut ab aliis heresibus, sed eos etiam qui ab ipsismet Arianis deficiunt. Repetiti porro illius baptismi ea formula est: In nomine Dei increati, et in noC mine Filii creati, et in nomine Spiritus sanctificantis et a creato Filio procreati. Atque ut tota illorum fraus, ac scenicæ velut artes, et fallacia penitus appareant; et id omnino constet, non fidem esse quod isti prædicant, sed histrionum oficinam; sunt qui narrent, quotquot ab iis denuo baptizantur, in caput demergi, pedibus in sublime porrectis; itaque jusjurandum adigi : Nunquam se ab illius errore atque hæresi discessuros. Ferunt insuper Aetium ipsum post Constantif obitum a Juliano imperatore revocatum ab ex

silio, cum seclæ suæ diaconus esset, ab ejusdem sectæ episcopo ad episcopi dignitatem esse provectum.

Ταῦτα δὲ εἰς ἡμᾶς ἐλθόντα Αετίου, καὶ τῶν αὐτοῦ D μαθητῶν. Οἷστισί τινες ανομοίους ἐπέθεντο ὄνομα, διὰ τὸ ἔτι περισσότερον τῆς τοῦ ̓Αρείου πεφρονηκέ ναι αὐτὸν αἱρέσεως δεινοτέρως· ἅτινα κατὰ τὸ δυνα τὸν λεπτομερῶς ἐν Θεῷ διεξελθόντες, ὥσπερ πολύπουν σκολόπενδραν, καὶ ἴουλον τὸ καλούμενον έρπετὸν τῷ τῆς ἀληθείας ποδί καταπατήσαντες, καὶ τῇ τοῦ Μονογενοῦς ἀληθινῇ ὁμολογία συντρίψαντες, συνήθως θεῷ εὐχαριστοῦντες, τὴν αὐτοῦ δύναμιν ἐπαγόμενοι εἰς βοήθειαν τῆς ἡμετέρας ἀσθενείας, ἐπὶ τὰς ἑξῆς ὑπολειφθείσας κατὰ τὴν δύναμιν ἡμῶν καὶ κατάληψιν ἡμῶν ἴωμεν, ὦ ἐπιπόθητοι, αὐτὸν ἐπικαλούμενοι, ὡς ἔφην, τὸν Δεσπότην συμπαρεῖναι ἡμῖν πρὸς τὴν ἐκείνων ὑπόδειξιν καὶ τὴν πρὸς αὐτοὺς ἀνατροπήν· ἵνα ἐν τῇ αὐτοῦ δυνάμει δυνηθείημεν πλη

* Η. ὑποπιέζονται. 9 F. κακῶν. 3 Matth. xx, 25.

Hæc sunt, quæ de Aetio Aetiique discipulis investigare potuimus. Quos nonnulli Anomos, hoc est dissimiles, nominant: quod Arianam hæresin uberiore quadam ac magis exsecranda dogmatum impietate superarunt. De quibus posteaquam singillatim pro viribus, divina opitulante gratia, disputavimus, ac velut multipedem scolopendram, quod insecti genus jiulum vocant, veritatis pede proculcavinius, et unici Dei Filii vera confessione contrivimus, gratiis Deo more nostro persolutis, 993 ejusque ad imbecillitatis nostra præsidium implorata virtute, ad reliquas hæreses pro captu virium nostrarum intelligentiæque transeamus. Ac Domini in primis opem, ut diximus, imploremus, ut is ad illas explicandas ac refutandas præsto nobis

esse velit : quo illius viribus ac potestate freti, Α ρῶσαι τὸ ἐπάγγελμα τῆς ἡμῶν σμικρότητος καὶ quod tenuitas mediocritasque nostra suscepit ad

exitum perducere possimus.

βραχύτητος.

ΤΑΔΕ ΕΝΕΣΤΙ ΚΑΙ ΕΝ ΤΩ ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΟΜΩ

ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ,

Εβδόμῳ δὲ ὄντι καθ ̓ ἣν εἴπομεν τῶν τόμων τοῦ ἀριθμοῦ διαίρεσιν· ὅς ἐστι τόμος έβδομος, καὶ τέλος τῆς πραγματείας πάσης· ἐν ᾧ εἰσιν αἱρέσεις τέσσαρες.

INDICULUS EORUM QUE IN LIBRI III TOMO II

CONTINENTUR:

Qui est ex instituta hactenus tomorum distributione VII, idemque totius operis ultimus; in quo hæreses sunt IV.

1. Dimæritæ, qui perfectam Christi incarnationem B minime confitentur: quorum alii consubstantiale divinitati corpus asserere ausi sunt; alii vero assumptam esse ab eodem animam negarunt ; quidam his Evangelii verbis, Verbum caro factum est, freti,'ex creata carne, hoc est Maria, carnem ab illo susceptam esse voluerunt, sed solum Verbum carnem esse factum pertinaciter defenderunt: postea vero, quam ob causam nescio, mentem illum non assumpsisse dixerunt.

II. Antidicomarianitæ, beatam, semperque Virginem Mariam post editum Salvatorem cum Josepho consuevisse putant.

Α'. Διμοιρῖται, οἱ μὴ τελείαν τὴν Χριστοῦ ἐναν θρώπησιν ὁμολογοῦντες· ὧν τινες ὁμοούσιον τὸ σῶμα τῇ θεότητί ποτε ἐτόλμησαν λέγειν· τινὲς δέ ποτε ψυχὴν αὐτὸν εἰληφέναι ἡρνοῦντο τινὲς δὲ διὰ τοῦ λόγου του, Ὁ λόγος σάρξ ἐγένετο, επερειδόμενος Αρνοῦντο τὸ ἀπὸ κτιστῆς σαρκός, τουτέστι Μαρίας, τὸ κατὰ σάρκα αὐτὸν εἰληφέναι· μόνον δὲ φιλονεί χως ἔλεγον τὸν Λόγον σάρκα γεγενῆσθαι· εἰσύστερον δὲ τί διανοούμενοι οὐκ οἶδα ελληφέναι.

Β'. Αντιδικομαριανῖται, οἱ τὴν ἁγίαν Μαρίαν τὴν Αειπάρθενον, μετὰ τὸ τὸν Σωτῆρα γεγεννηκέναι, τῷ Ἰωσὴφ συνήφθαι λέγοντες.

Γ'. Κολλυριδιανοὶ, οἱ εἰς ὄνομα τῆς αὐτῆς Μαρίας

II. Collyridiani, qui in ejusdem Mariæ nomen stato anni die collyridem offerunt : quos idcirco Col- C ἐν ἡμέρᾳ τινὶ τοῦ ἔτους ἀποτεταγμένη κολλυρίδα lyridianos nominavimus.

994 IV. Massaliani, quos interpretari possumus precantes. His adjunguntur e gentilium sectis, quos Euphemitas, et Martyrianos, et Satanianos appellant.

Summa hæc est tomi septimi, ac trium librorum finis. Colliguntur hæreses LXXX. Sub finem tertii libri, septimique tomi, formula fidei, quam Ecclesia catholica profitetur, subjecta est, ac veritatis defensio, et Evangelii Christi prædicatio, ac denique catholicæ apostolicæque Ecclesiæ forma, quæ cum ab æterno fuerit, successione temporum post incarnationem Christi evidentissime patefacta est.

τινὰ προσφέροντες, οἷς ἐπεθέμεθα όνομα Κολλυρίδια

νῶν.

Δ'. Μασσαλιανοὶ ", ἑρμηνευόμενοι ευχόμενοι. Συνάπτονται δὲ τούτοις καὶ τῶν ἀπὸ Ἑλλήνων ἐπι τετηδευμένων αἱρέσεων οὗτοι, οἱ λεγόμενοι Εὐφη μῖται, καὶ Μαρτυριανοί, καὶ Σατανιανοί.

Αὕτη καὶ ἡ τοῦ ἑβδόμου τόμου ἀνακεφαλαίωσις, καὶ τέλος τῶν τριῶν βιβλίων, ὁμοῦ δὲ αἱ πᾶσαι αἱρέσεις π'. Ἐν αὐτῷ δὲ τῷ τέλει τοῦ τρίτου βιβλίου, ἑβδόμου δὲ τόμου, ἐν ὑστέρῳ ἡ πίστις τῆς καθολι κῆς Ἐκκλησίας, καὶ ἀπολογία ὑπὲρ ἀληθείας, καὶ κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου - Χριστοῦ, καὶ χαρακτήρ τῆς καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, τῆς ἀπ' Ο αἰῶνος οὔσης, κατὰ δὲ διαδοχὴν χρόνων φανερώτατα ἐν τῇ τοῦ Χριστοῦ ἐνσάρκῳ παρουσίᾳ ἀποκαλυ φθεῖσα.

ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ.

995 LIBRI III TOMUS II.

Β ́. Ο πρεσβύτης καὶ σεμνοπρεπής, ὁ ἀεὶ ἡμῖν ἀγα- D πητὸς, καὶ τῷ μακαρίτῃ πάπα ̓Αθανασίῳ, καὶ πᾶ σιν ὀρθοδόξοις, Απολλινάριος ὁ ἀπὸ Λαοδικείας,

Ο Γ. ὑπό τινων. 9 11 Tim. ιν. 3.

cenus, hujus dogmatis auctor ac propagator exstitit. Α οὗτος ἦν ὁ ἐν ἀρχῇ τοῦτο τὸ ῥῆμα ἐπινοήσας τε και

A

Ac principio quidem cum id nobis nonnulli ex ejus προαγόμενος. Καὶ τὰ πρῶτα μὲν ἐνηχούμενοι ἀπό discipulis narrarent, fidem non habebamus, neque τίνων τῶν ὑπ' αὐτοῦ μεμαθητευμένων, ἠπιστοῦμεν, verisimile putabamus a tanto viro errorem ejusmodi εἰ ἄρα ὁ ἀνὴρ τοιοῦτος τυγχάνων τοῦτο παρεισήγαγε profectum. Itaque nonnulla adhuc meliorum spe pa- τῷ βίῳ τὸ ῥῆμα, ἔτι ἐν προσδοκίᾳ ἐλπίδος μακροtienter exspectavimus, donec rem omnem accurate θυμοῦντες, ἕως τακριθὲς ἐπιγνῶμεν. Ἐλέγομεν γὰρ cognovimus. Hoc enim dicebamus : Discipulos illius, τοὺς παῖδας τοὺς ὑπ' αὐτοῦ, πρὸς ἡμᾶς ἀφικομέ qui ad nos ventitabant, cum ea minime caperent, νους, μὴ νοοῦντας τὰ βαθέως ὑπὸ τοῦ τοιούτου λο quæ ab erudito illo ac sapienti viro præceptore γίου ἀνδρὸς, καὶ συνετοῦ, καὶ διδασκάλου, ἀφ' ἑαυ suo abstrusa, ac recondita proferrentur, ejusmodi τῶν ταῦτα πλάττειν, μὴ ἀπ' αὐτοῦ μεμαθηκότας. quædam finxisse sibi, quæ ab illo nunquam didi- Πολλὰ γὰρ ἦν, ἃ ἐν αὐτοῖς πρὸς ἡμᾶς ἐρχομένοις cerant, præsertim cum multa inter illos, qui nos Αμφιβάλλετο. Τινὲς μὲν γὰρ αὐτῶν ἐτόλμησαν λέω adibant, opinionum varietas esset. Quippe nonnulli γειν ἄνωθεν τὸν Χριστὸν τὸ σῶμα κατενηνοχέναι· eo progressi sunt, ut Christum corpus e cœlo detu- ἐπιμένουσα δὲ ἐν τῇ τῶν ἀνθρώπων ἐννοίᾳ ἡ ξενοlisse dicerent: quæ absurda peregrinaque commi- λογία ἐπὶ τὴν δεινότητα προκοπήν εἰργάζετο. "Αλλοι miscendi licentia, hominum semel animis incidens, Β δὲ ἐξ αὐτῶν καὶ τὸ ψυχὴν εἰληφέναι τὸν Χριστὸν ad graviora acerbioraque 997 processit. Alii vero Αρνήσαντο. Τινὲς δὲ καὶ ὁμοούσιον τὸ σῶμα τοῦ Christum animam assumpsisse negaverunt. Quidam Χριστοῦ τῇ θεότητι λέγειν ἐτόλμησαν, καὶ τὰ ἀνω ejusdem Christi corpus divinitati consubstantiale τερικά μέρη εἰς πολλὴν ταραχὴν κατέστησαν· δι' non dubitarunt asserere. Quibus opinionum por- οὓς ἀνάγκη γέγονε (92) σύνοδον συγκροτηθῆναι, καὶ tentis Orientem magnopere perturbarunt: propter ἀναθεματίσαι τοὺς τοιούτους. Ἀλλὰ καὶ ὑπομνή quos confari synodum necesse fuit, ejusdemque ματα πέπρακται, ὧν ἀντίγραφα τῷ μακαρίτῃ πάπι decreto condemnari. Quin etiam commentarii qui- ̓Αθανασίῳ ἀπεστάλη· δι ̓ ἣν αἰτίαν τῶν ὑπομνημάτ dem præscripti sunt, quorum exempla ad B. M. των καὶ αὐτὸς ὁ μακαρίτης αναγκάσθη γράψει papaш Athanasium missa sunt: quibus ille com- ἐπιστολὴν κατὰ τῶν τὰ τοιαῦτα λεγόντων, μετά mentariis adductus est, ut adversus dogmatum illo. ἀπειλητικῶν λόγων ἐπιπεμψάμενος τῷ αἰδεσιμωτάτῳ rum assertores minaces litteras ad venerabilem ἐπισκόπῳ Ἐπικτήτῳ, ὅτι κατηξίωσε περὶ ταύτου episcopum Epictetum scriberet, a quo rogatus fue- κἂν ἀπόκρισιν τοῖς ταράξασι δοῦναι. Σαφὼς δὲ περὶ rat, ut tempestatis illius ac tumultus auctoribus τῆς πίστεως γράψας ὁ αὐτὸς μακαρίτης ἐν ταυτῷ, responderet. Quamobrem in eadem epistola de fide καὶ τοὺς αὐτὰ φάσκοντας καὶ ταράττοντας ἀπεκής perspicue accurateque beatus ille disseruit, et illos G ρυξεν. Ης ἐπιστολῆς τὸ ἀντίγραφον ἐνταῦθα παραC novorum dogmatum propagatores perturbatoresque – θέσθαι διόλου ἀναγκαῖον ἡγησάμην. Καὶ ἔστι τόδε proscripsit. Cujus epistolæ integrum exemplum hic ascribere necessarium esse duxi. Est autem ejusmodi :

Athanasius episcopus Alexandriæ Epicteto Corinthiorum episcopo.

111. Equidem arbitrabar hæreticorum, quotquot unquam fuerunt, omnium vanam absurdamque loquacitatem ab Nicæna synodo penitus esse compressam. Quæ enim illic a Patribus ex sacrarum auctoritate Litterarum proposita fidei formula est, cum ad omne genus impietatis evertendum, tum ad religiosam in Christo fidem affirmandam sufficere videtur. Quamobrem cum per Galliam, Hispaniam, Romæque adeo frequentia hoc tempore concilia ce- D lebrata sint, quotquot in illis congregati sunt, oce cultos Arii fautores, Auxentium dico Mediolanensem, et Ursatium, ac Valentem, Caium quoque Pannonium, velut unius afflatu spiritus, communi suffragio condemnarunt, et encyclicas litteras scripserunt : quibus, quod isti synodorum falsa nomina jactarent, ullam in Ecclesia catholica synodum præter Nicænam nominari vetuerunt: quæ cum de cæteris omnibus, tum de Ariana potissimum hæresi

· (92) Δι' οὓς ἀνάγκη γέγονε. Duplex illis temporibus habita synodus est, in qua error Apollinarii damnatus est: prima Alexandriæ ab Athanasio, et Eusebio Vercellensi, postquam Juliano imperante, Georgio ab Alexandrinis occiso, sedi suæ restitu

Αθανάσιος ἐπίσκοπος Αλεξανδρείας πρὸς Ἐπικτητον ἐπίσκοπον Κορινθίων.

Γ'. Ἐγὼ μὲν ἐνόμιζον πᾶσαν ματαιολογίαν πάντων, ὅσοι δηποτοῦν εἰσιν αἱρετικοί, πεπαῦσθαι ἐκ τῆς γενομένης ἐν Νικαίᾳ συνόδου. Ἡ γὰρ ἐν αὐτῇ παρὰ τῶν Πατέρων κατὰ τὰς ἁγίας Γραφὰς ὁμολογηθεῖσα πίστις αὐτάρκης ἐστὶ πρὸς ἀνατροπὴν μὲν πάσης ἀσεβείας, σύστασιν δὲ τῆς ἐν Χριστῷ εὐσεβοῦς πί στεως. Διὰ τοῦτο γοῦν καὶ νῦν διαφόρων γενομένων συνόδων, ἔν τε τῇ Γαλλίᾳ καὶ Σπανίᾳ, καὶ τῇ μεγάλη Ρώμῃ, πάντες οἱ συνελθόντες τοὺς μὲν ἐπικρυπτομένους, καὶ φρονοῦντας τὰ ̓Αρείου, Αυξέντων δὴ λέγω τὸν ἐν Μεδιολάνῳ, καὶ Οὐρσάκιον, καὶ Οὐάλεντα, Γάϊον ἀπὸ τῆς Παννονίας, παμψηφὶ, ὡς ἀπὸ ἑνὸς πνεύματος κινούμενοι, ἀνεθεμάτισαν· ἔγραψαν δὲ πανταχοῦ, διὰ τὸ τοὺς τοιούτους ἐπινοεῖν ἑαυτοῖς ὀνόματα συνόδων, μηδεμίαν ἐν τῇ καθολικῇ Ἐκκλησία σύνοδον όνομάζεσθαι, εἰ μὴ μόνον τὴν ἐν Νικαία γενομένην, τρόπαιον μὲν οὖσαν πάσης αἱρέσεως, ἐξαιρέτως δὲ τῆς 'Αρειανῆς, δι' ἣν μάλιστα καὶ ἡ σύν

tus est Athanasius, anno Christi 362; altera Rome sub Damaso, anno Christi 373. Vide Annales ecclés. De hoc posteriori concilio, cujus recens cum hæc scriberet Epiphanius memoria erat, eun:dein intelligendum existimo.

οδος τότε συνήχθη. Πῶς τοίνυν ἔτι μετὰ τοσαῦτα A triumphavit, cujus unius gratia potissiinum est colἀμφισβητεῖν τινες ἢ ζητεῖν ἐπιχειροῦσιν ; Εἰ μὲν οὖν lecta. Post ea vero tot tantaque, quid est quod nonἐκ τῶν ̓Αρειανῶν εἰσιν, οὐδὲν θαυμαστὸν, εἰ τὰ καθ ̓ nulli controversiam facere ac quæstiones agitare ἑαυτῶν γραφέντα διαβάλλουσιν· ὥσπερ καὶ Ἕλληνες conantur? Qui si ex Ariana factione sunt, 998 ἀκούουσι· Τὰ εἴδωλα τῶν ἐθνῶν ἀργύριον, καὶ χρυ- nihil mirum est illos quæ contra se sunt scripta, σίον, ἔργον χειρῶν ἀνθρώπων, μωρίαν ἡγοῦνται criminari. Quemadmodum et gentiles cum e Psalτὴν περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος διδασκαλίαν. Εἰ δὲ τῶν mis istud audiunt : Simulacra gentium argentum, et δοκούντων ὀρθῶς πιστεύειν, καὶ ἀγαπᾶν τὰ δηλω aurum, opus manuum hominum', illam Spiritus θέντα παρὰ τῶν Πατέρων εἰσὶν οἱ διὰ τοῦ ζητεῖν ἀνα sancti doctrinam meram esse stultitiam arbitranσκευάζειν ἐθέλοντες. οὐδὲν ἕτερον ποιοῦσιν, ἢ κατὰ τὸ tur. Sin ex eorum numero sunt, qui sana ac sinγεγραμμένον· Τὸν μὲν πλησίον ποτίζουσιν ἀνατροπήν cera fide præditi videntur, et in iis, quæ a Patribus θολεράν, λογομαχούσι δὲ ἐν οὐδενὶ χρησίμῳ ἢ ἐπὶ decreta sunt, acquiescere, ac nihilominus suis illis καταστροφῇ τῶν ἀκεραίων. quæstionibus evertere omnia conantur, nihil aliud turbidam eversionem propinant'; et otiosas verquam ad rudiorum perniciem atque exitium perti

efficiunt, nisi quod scriptum est: Proximo quidem borum contentiones movent, quæ ad aliud nihil,

nent.

Δ'. Ταῦτα δὲ οὕτως γράφω, ἐντυχὼν τοῖς παρὰ τῆς Β σῆς θεοσεβείας προσαχθεῖσιν ' ὑπομνήμασιν· ὁ μηδὲ & γραφῆναι ὤφελον, ἵνα μηδὲ μνήμη τις τούτων τοῖς μετά ταῦτα γένηται. Τίς γὰρ ἤκουσε τοιαῦτά ποτε; τίς δὲ ὁ διδάξας, ἢ μαθών; Ἐκ μὲν γὰρ Σιὼν ἐξελεύσεται λόγος Κυρίου, καὶ νόμος Θεοῦ ἐξ Ἱερουσαλήμ. Ταῦ τα δὲ πόθεν ἐξῆλθε ; Ποῖος ᾅδης ἐξηρεύξατο, ὁμοούσιον εἰπεῖν ἐκ Μαρίας σῶμα τῇ τοῦ Λόγου θεότητι; ἢ ὅτι ὁ Λόγος εἰς σάρκα, καὶ ὀστᾶ, καὶ τρίχας, καὶ ὅλον σῶμα μεταβέβληται, καὶ ἡλλάγη τῆς ἰδίας φύσεως ; Τίς ὅλως ἤκουσε παρὰ Χριστιανῶν, ὅτι θέσει, καὶ οὐ φύσει σῶμα πεφόρηκεν ὁ Υἱός; "Η τίς τοσοῦτον ἠσέ. Θησεν, ὥστε εἰπεῖν ἅμα καὶ φρονεῖν, ὅτι θεότης αυτ τοῦ ἡ ὁμοούσιος τῷ Πατρὶ αὐτὴ περιετμήθη, καὶ ἀτες λὴς ἐκ τελείου γέγονε; καὶ τὸ ἐν τῷ ξύλῳ καθηλούμενον οὐκ ἦν τὸ σῶμα, ἀλλὰ αὐτὴ ἡ δημιουργὸς οὐ- C σία τῆς φύσεως; τίς δὲ ἀκούων, ὅτι οὐκ ἐκ Μαρίας, ἀλλ ̓ ἐκ τῆς αὐτοῦ οὐσίας μετεποίησεν ἑαυτῷ σώμα παθητὸν ὁ Λόγος, εἴποι ἂν Χριστιανὸν τὸν λέγοντα ταῦτα; Τίς δὲ τὴν ἀθέμιτον ταύτην ἐπενόησεν ἀσέΓειαν, ὥστε κἂν εἰς ἐνθύμησιν ἐλθεῖν, καὶ εἰπεῖν, ὅτι ὁ λέγων ἐκ Μαρίας εἶναι τὸ Κυριακὸν σῶμα, οὐκέτι Τριάδα, ἀλλὰ τετράδα ἐν τῇ θεότητι φρονεῖ; ὡς διὰ τοῦτο τοὺς οὕτω διακειμένους τῆς οὐσίας τῆς Τριάδος λέγειν τὴν σάρκα, ἣν ἐνεδύσατο ἐκ Μαρίας ὁ Σωτήρ. Πόθεν δὲ πάλιν ἠρεύξαντό τινες ἴσην ἀσέβειαν τοῖς προειρημένοις, ὥστε εἰπεῖν μὴ νεώτερον εἶναι τὸ σῶμα τῆς τοῦ Λόγου θεότητος, ἀλλὰ συναΐδιον αὐτῷ διαπαντός γεγενῆσθαι, ἐπειδὴ ἐκ τῆς σοφίας συνέστη; Πῶς δὲ καὶ ἀμφιβάλλειν ἐτόλμησαν οἱ λεγόμενοι Χριστιανοί, εἰ ὁ ἐκ Μαρίας προελθών Κύριος, Υἱὸς μὲν τῇ οὐσίᾳ καὶ τῇ φύσει τοῦ Θεοῦ ἐστι, τὸ δὲ κατὰ σάγκα ἐκ σπέρματος Δαβίδ ἐστι, σαρκὸς δὲ τῆς ἁγίας Μαρίας; Τίνες ἄρα οὕτω τολμηροί γεγόνασιν, ὥστε εἰπεῖν τὸν Χριστὸν τὸν σαρκὶ παθόντα, καὶ ἐσταυρω μένον, μὴ εἶναι Κύριον, καὶ Σωτήρα, καὶ Θεὸν, καὶ Υιον τοῦ Πατρός; Η πῶς Χριστιανοὶ θέλουσιν ὀνομά ζεσθαι οἱ λέγοντες εἰς ἄνθρωπον ἅγιον, ὡς ἐπὶ ἕνα τῶν προφητῶν, ἐληλυθέναι τὸν Λόγον, καὶ μὴ αὐτὸν ἄνθρωπον γεγονέναι, λαβόντα ἐκ Μαρίας τὸ σῶμα, ἀλλ ̓ ἕτερον εἶναι τὸν Χριστὸν, καὶ ἄλλον τὸν τοῦ Θεοῦ

1 γρ. πραχθεῖσιν. * Psal. CXIII, 4 : cxxxiv, 15.

η

IV. Haec idcirco scribo, quod commentaria quædam legi a pietate tua nobis oblata. Quæ utinam scripta nunquam fuissent, ne vel tenuissima ad posteros illorum memoria perveniret! Quis enim hæc unquam audiit? quis docuit didicitve? Nam e Sion egreditur verbum Domini, et lex Dei ex Hierusalem F. At hæc unde prodierunt ? Quinam inferi illud eructarunt, consubstantiale divinitati Verbi corpus illud esse, quod a Maria genitum est? aut Verbum ipsum in carnem, ossa, capillos, ac totum denique corpus esse conversum, et a suapte natura mutatum? Quis omnino de Christianis audiit Filium Dei specie ac fictione sola corpus, non natura gessisse? Quis tam impius fuit, ut ipsammet ejusdem divinitatem circumcisam esse, atque impere fectam e perfecta redditam fuisse sentiret ne diceret? ltem illud ipsum, quod in ligno sulisum est, non corpus exstitisse, sed substantiam ipsam naturæ totius opificem? Quis cum istud audiat, non e Maria, sed ex propria substantia Dei Verbum obnoxium passioni sibi corpus effinxisse, Christianum qui hæc dixerit arbitretur? Quis exsecrandæ illius impietatis auctor est, ut ejusmodi quadam animo concipere, aut eloqui minime formidaret, eum qui Dom minicum e Maria corpus esse natum asserat, non Trinitatem, sed quaternitatem divinitati tribuere? Adeo ut qui ita sentiunt, carnem illam, quam Salvator e Maria Virgine suscepit, ex ipsa substantia Trinitatis esse fateantur. Jam vero undenam parem

huic ac germanam impietatem evomere alii quidam in animum induxerunt, uti corpus ipsum non divinitate Verbi recentius, sed coæternum ac perpetuo cum illo conjunctum exstitisse 999 definiant, quandoquidem ab ipsa sapientia constitutum est? Pos tuitne Christianis ab hominibus in dubium vocari, utrumnam Dominus noster de Maria Virgine natus substantia naturaque Dei Filius exstiterit, secundum carnem vero e Davidis stirpe, ac sacrosanctæ Virginis carne susceptus? Quinam porro tanta temeritate et audacia fuerunt, ut Christum iHum assererent, qui in carne passus, et in crucem actus Habac. 11, 15. I Tim. vi, 4. 3 Isa. k, 3.