FRANCISCI DE VERULAMIO, SUMMI ANGLIÆ CANCELLARII, INSTAURATIO MAGN A. NOBILISSIMI AUCTORIS VITA. FRANCISCUS BACONUS, seculi et gentis suæ decus, præ aliis contemporaneis suis, mirifice profecisse deornator, et ornamentum literarum, natus est in pala-prehensus est. Dum adhuc in academia studiis intio Eboracensi, infra plateam dictam Le Strand, juxta cubuit, tantum non sexdecim annos ætatis nato Londinum, xxII° Januarii, anno salutis humanæ (prout dominationi suæ mihi seorsum impertire plaMDLX. Patrem habuit illustrem illum Elizabethæ cuit) philosophia Aristotelica primum insipida visa reginæ consiliarium, regni ejus (dum ipse vixit) fuit; non propter vilipendium auctoris, quem sumcolumen alterum, dominum Nicolaum Baconum, mis semper laudibus evehere in more habuit, sed equitem auratum, magni sigilli Angliæ custodem, propter inefficacitatem vitæ ; ejusmodi nimirum cum heroëm perspectæ prudentiæ, judicii, moderationis, esset hæc philosophia (sicut dominationi suæ sæpius et integritatis; matrem, Annam Cocam, Antonii inculcare visum est) quæ ad disputationes et contenCoci, equitis itidem aurati (qui eruditioni Edwardi tiones solummodo nata, ad productionem autem sexti Angliæ regis præfuit) e filiabus unam; fœmi- operum pro vitæ humanæ commodis sterilis omnino nam lectissimam, tam pietate et virtute, quam doc- fuerit. In qua mente ad extremum usque spiritum trina, præpollentem ; necnon Græcæ et Romanæ perstitit. linguæ peritia non mediocriter, pro sexu muliebri, imbutam. His ortus parentibus, in qualem prolem evasurus esset, etiam tum facile conjicere licuit; cui nulla, vel a natura, vel ab educatione adjumenta defuere. Annos pueritiæ teneriores non sine eximiis præcellentiæ speciminibus transegit; qua ætate, ea indole et ingenii acumine præditus fuit, ut spem magnam injecerint profundæ illius et universalis apprehensionis, qua postea inclaruerit, et in notitiam procerum complurium, aliorumque, tam dignitate quam officiis eminentium virorum, induxerint; ante omnes autem reginæ ipsius, cui (ut a fide dignis accepi) cum eo colloqui, et quæstionibus difficilioribus tentare, sæpiuscule volupe fuit: ille autem tanta gravitate et judicii maturitate, supra ætatem, se expedire valebat, ut regina eum dominum custodem sigilli minorem appellare solita sit. Interroganti, Quot annos natus esset? ingeniose, etiam puer adhuc, respondit, "Se regimine ejus felici duobus annis juniorem fuisse." Ætate academicæ literaturæ pro more idonea, vel potius paulo maturius, in album collegii Sanctæ et individuæ Trinitatis Cantabrigiæ, patris jussu, relatus est, sub tutela reverendissimi viri, domini Joannis Whitgifti, sacræ theologiæ doctoris, eo tempore collegii illius præfecti, postea autem percelebris archiepiscopi Cantuariensis, præsulis magnitudinis primæ, sanctitate, doctrina, patientia, et humilitate fulgentissimi; sub quo in artibus et studiis liberalibus, A quo Postquam artium liberalium encyclopædiam emensus fuerat, operæ pretium patri visum est eum ad artes politicas effingere atque formare: cujus rei gratia, in Galliam in comitatu Amicii Powletti, equestris dignitatis viri, ad regem Galliæ eo tempore legati ordinarii designati, mittendum curavit. non ita multo post idoneus habitus est qui in Angliam ad nuncium aliquem reginæ perferendum remitteretur. Quo quidem negotio perfunctus, non sine gratiis a regina redditis, in Galliam secundo remeavit; eo consilio, ut non nisi post annos aliquct exactos Angliam denuo inviseret. Dum in Galliis peregrinatus est, pater ejus, dominus custos magni sigilli, diem suum obiit; relicta (sicut a quibusdam ejus rei gnaris accepi) satis ampla nummorum vi, ad id congesta, ut latifundia aliqua in usum hujusce filii sui natu minimi coëmeret et compararet; qui solus sine patrimonio post obitum patris remansit: et quamvis in bonis paternis, in affectu tamen paterno, non infimum locum tenuit. Verum cum ejusmodi terrarum coëmptio, superstite adhuc patre, designata tantum et non perimpleta fuerit, non plus ei cessit, quam pro rata pecuniæ inter quinque fratres distribuendæ. Quod in causa fuit, ut fortuna aliquantulum dura, ætate juniore usus sit. Neque enim præclarum illud et peramænum prædium Gorhamburiense,, nisi multis postea annis, adeptus est; per mortem scilicet carissimi fratris sui germani, Antonii Baconi, magni nominis viri, et in aulis principum externorum versatissimi, celsitudine quidem ingenii paris, sed in artium liberalium scientia fratri concedentis; inter quos magna necessitudo intervenerat siquidem qui, præter eandem paternam originem, unius matris nexu arctius conjungerentur. Reverso e Galliis, de genere vitæ statuendum fuit. Itaque juris Angliæ municipalis studio et professioni se addixit. In qua sparta ornanda eximios brevi progressus fecit, licet (ut ipsius verbis utar) peritiam illam, tanquam accessoriam, sive subsidiariam, non tanquam principalem, amplexus sit. Varios tractatus circa hoc argumentum a principio emisit. In quibus, quamvis ab aliquibus professionis illius coryphæis mole et casuum numero forte superetur; pondere tamen, et fundamentorum ac mysteriorum juris | scientia, nemini cessit. Nondum tyrocinium in lege egressus, a regina in concilium suum doctum extraordinarium adscitus est; gratiam (uti accepi) vix cuiquam antea indultam. Sedem sibi delegit, studiis suis et officio advocati commodam, inter honorabilem societatem hospitii Greiensis: in cujus societatis numerum sese adscripsit; ubi elegans illud ædificium sive structuram erexit, quæ hodie baronis Baconi nomine innotescit; quam per vices maximam partem vitæ (paucis solummodo annis exemptis) usque in diem mortis incoluit. In qua societate ea demum suavitate, comitate, et animi generositate usus est, ut magnum exinde amorem et reverentiam ab hospitii illius senioribus et alumnis sibi conciliaverit. Quamvis autem legis consultorum professioni pro vitæ et convictus sui exigentia astrictus esset, animo tamen et affectu in artes politicas et officia status magis propendebat; quibus sane, si majestati tunc augustæ placuisset, cum primis habilis fuit. Ætate adhuc integra, in numerum eorum, qui rebus nobilis illius sed infelicis herois, comitis Essexiæ, studebant, se adscripsit; cui, tanquam intimus et fidissimus consultor, omnibus viribus inservivit, et in id incubuit, ut tuta tantum et honorifica monita animo ejus instillaret: donec ad extremum comes ille, temerariorum quorundam et furiosorum hominum consiliis aures præbens, in exitium se præcipitaverit. Natalibus atque ingenuis animi sui dotibus hoc debuit, ut facilior ei et liberior ante reliquos professionis ejusdem aditus pateret ad aulam principis, adeoque in conspectum reginæ ipsius; quæ ser mones cum eo seorsum et summa cum facilitate miscere (quoties commodum erat) non aspernata est, non solum circa professionis ejus res et materias juridicas, sed etiam circa ardua negotia status regni; cujus responsis de tempore in tempus libentissime acquievit. Veruntamen quamvis benignitate vultus sui eum abunde refocillaverit, nunquam tamen refocillavit benignitate manus; utpote quæ ad nullum publicum munus, sive honoris sive emolumenti, eundem promoverit; dempta una reversione sicca officii registrarii in camera stellata, annui ut putabatur valoris mille et sexcentarum librarum, in cujus possessionem non ante annos viginti aut circiter devenit: de quo officio dominatio sua Elizabethæ tempore festive dixit," Illud sibi esse instar fundi alieni ædibus suis adjacentis, qui prospectum meliorare, horreum autem ejus replere non possit." Verum, regnante Jacobo, illo tandem officio potitus est, et per deputatum administravit. Hoc autem tribui possit nullo modo | malevolo aut infenso in eum reginæ ipsius animo, sed artibus et æmulationi cujusdam e proceribus ea tempestate apud reginam potentis, qui eum omnibus modis deprimere et coërcere sedulo curavit, ne, si ad fastigium aliquod attoleretur, propria per eum gloria obfuscaretur. Quamvis autem tempore dominæ suæ Elizabethæ reginæ retardationem diutinam passus sit, post regiminis tamen mutationem, et ingressum domini sui novi Jacobi regis, incitato gradu perrexit: a quo fiduciæ, honoris, et proventuum muniis eximie cohonestatus est. Ipse vidi literas quasdam, propria manu ad Jacobum regem conscriptas, quibus "talem illum fuisse erga se dominum agnoscit, qui repetitis subinde favoribus novies cumulasset; ter honoribus, sexies autem officiis." Officia, quæ intelligit (ut puto) hæc erant, consilium doctum extraordinarium regiæ majestati suæ, (quo loco antea inservivit majestati reginæ,) regis solicitator generalis, atturnatus regis generalis sive procurator primarius, cooptatus in sanctius regis concilium dum adhuc atturnati locum gessit, dominus custos magni sigilli Angliæ, ultimo dominus cancellarius Angliæ. Quæ quidem munera posteriora duo licet auctoritate et potestate eadem sint, diplomatibus tamen, fastigio, et favore principis differunt. A cujus magistratu successorum nullus domini cancellarii Angliæ titulo in hunc usque diem decoratus est. Honores erant, primo, eques auratus; dein, baro Verulamius; postremo, vice-comes Sancti Albani: præter alia dona magnifica et manus benignitates, quibus eum dotare majestati suæ visum fuit, tam ex proventibus magni sigilli, quam ex officio alienationis. Circa annos magis propitios de matrimonio contrahendo consilium cepit. Itaque in uxorem duxit Aliciam, filiam, et hæredum unam Benedicti Barn| hami, armigeri, et aldermanni Londinensis: cum qua dotem satis amplam et lautam, tam in terris, quam in pecuniis numeratis, recepit. Liberos ex ea suscepit nullos: qui quamvis adjumento sint ad nomen nostrum post obitum perpetuandum; illi tamen alia propagine ad nomen suum perpetuandum beari contigit, propagine scilicet cerebri sui, in qua semper felix et mirabilis fuit; instar Jovis, cum Pallada enixus sit. Neque vero liberorum defectus ullo pacto amorem ejus erga nuptam imminuit, quam summa semper dilectione conjugali et amoris indiciis prosecutus est; supellectili lauta, monilibus variis, et fundis insuper donavit: addita etiam trabea honoraria maritali, quam viginti plus minus annos post obitum ejus gestavit. Totidem enim annis honoratissimo marito superstes fuit. Quinquennium extremum vitæ suæ, a negotiis civilibus et vita activa retractus, studiis et contemplationibus insumpsit. Quæ res sane visa est ei maxime cordi fuisse; ac si in umbra potius, quam in luce, commori optasset. Cujus etiam non obscura indicia in operibus ejus perlegendis reperire licet. Quo temporis spatio, librorum suorum, tam Anglicano quam Romano sermone conscriptorum, maximam partem exaravit. Quos jam juxta temporis seriem, quo conscripti erant (quam præsens observavi) enumerare satagam. Ii sic se habuerunt. 'Historia regni Henrici septimi regis Angliæ,' sermone patrio. • Abecedarium naturæ,' scriptum metaphysicum; quod, nescio quo malo fato, periit. 6 Historia ventorum.' 'Historia vitæ et mortis.' 'Historia densi et rari,' jam primum typis mandata. 'Historia gravis et levis,' quæ itidem periit. Hi libri stylo Romano elucubrati. Dein fragmenta quædam Anglicana, quæ fuerunt, Dissertatio de bello cum Hispanis gerendo.' 'Dialogus de bello sacro.'' Fabula Nova Atlantidis.' 'Præfatio digesto de legibus Angliæ' præfigenda. Initium Historiæ regni Henrici octavi regis Angliæ.' Intervenerat opus 'De augmentis scientiarum ;' in quo e lingua vernacula, proprio marte, in Latinam transferendo honoratissimus auctor plurimum desudavit, et multis subinde ac variis additionibus locupletavit. Postea, Consilia civilia et moralia' (antea Delibationes' dictæ) tunc autem et numero et pondere aucta, idiomate Anglicano. Psalmorum Davidis nonnulli, in rhythmos Anglicanos compositi.' | Iterum, versio quorundam e scriptis suis de patrio in sermonem Romanum: quæ fuerunt, Historia regni Henrici septimi regis Angliæ.' 'Consilia civilia et moralia,' exinde dicti, 'Sermones fideles, sive interiora rerum.' " Dialogus de bello sacro :' et 'Fabula Nova Atlantidis;' in gratiam exterorum, apud quos expeti inaudiverat. Liber De sapientia veterum' recognitus. Inquisitio de magnete.' 'Topica inquisitionis de luce et lumine.' Ultimum locum tenuit Sylva sylvarum, sive historia naturalis,' opus Anglicum. Atque hi fructus fuerunt, qui in umbra annorum quinque memoratorum maturuerunt. Libros ante quinquennium illud elaboratos non hic recito. Quin et propositum illi fuit (mandante serenissimo nuper rege Carolo) Historiam Henrici octavi Angliæ regis' contexuisse: sed opus illud ultra designationem solam non processit, Deo ulteriorem vitam celeberrimo auctori minime largiente. Extat tamen specimen quoddam historiæ illius, quam paucæ unius diei horulæ matutinæ olim parturierunt, inter opera ejus historica Anglice edita; per quod ex ungue leonem dignoscere possis. Virtutes et animi dotes non minus, quam curriculum vitæ, in heroë isto commemorando locum sibi vendicant. Facultates illæ, quas in aliis non infimi ingenii hominibus dissociatas fere et solitarias reperies, in illo conjunctæ, et quasi connubio copulatæ eminebant. Eæ fuerunt ingenii acumen, memoria fida, judicium penetrans, et elocutio profluens. Ac de prioribus illis tribus libri ejus abunde testantur; de quibus (ut de Julio Cesare Hirtius) "quam bene atque emendate, cæteri judicent; nos etiam, quam facile atque celeriter, eas præscripserit, scimus." Sed de quarta (puta elocutione) illud effari libet, quod ipse audivi insignem illum Gualtherum Raleghum, virum equestri dignitate et singularibus virtutibus ornatum (cujus judicio non immerito fidendum est) semel disserentem: nimirum, "Comitem Sarisburiensem oratorem bonum fuisse, scriptorem malum; e contra, comitem Northamptoniensem scriptorem bonum fuisse, oratorem malum; sed dominum Franciscum Baconum in utroque, tam dicendo, quam scribendo, præcelluisse." Non raro mentem subiit cogitatio, Deum, si ullum mortalium novissimis his temporibus radio quodam scientiæ humanæ illuminare dignatus sit, illum procul dubio illuminasse: quanquam enim sedulo libros evolverat, ex libris tamen solis scientiam suam deprompsisse haudquaquam concedere licet, sed ex principiis et notionibus quibusdam, intra se accensis; quas nihilominus non temere, sed caute admodum, et lente, propalavit. Opus illud Novi Organi' (cui ipse inter opera sua primas tribuit) neutiquam sane cogitatio umbratilis, aut cerebri proprii commentum fuit; sed veluti fixa et radicata notio, multorum annorum et laboris improbi proles. Ipse reperi, in archivis dominationis suæ, autographa plus minus duodecim Organi novi,' de anno in annum elaborati, et ad incudem revocati; et singulis annis, ulteriore lima subinde politi et castigati; donec in illud tandem corpus adoleverat, quo in lucem editum fuit: sicut multa ex animalibus fœtus lambere consuescunt, usque quo ad membrorum firmitudinem eos perducant. In libris suis componendis, verborum vigorem et perspicuitatem præcipue sectabatur; non elegantiam, aut concinnitatem sermonis: et inter scribendum, aut dictandum, sæpe interrogavit, num sensus ejus clare admodum et perspicue redditus esset? Quippe qui sciret æquum esse ut verba famularentur rebus, non res verbis Et si in stylum forsitan politiorem incidisset (siquidem apud nostrates eloquii Anglicani artifex habitus est) id evenit, quia evitare arduum ei erat. Neque vero verborum minutiis, et allusionibus capiebatur; sed eas semper ex composito, et de industria, effugit; probe sciens ejusmodi futilitates nihil aliud esse, quam deviationes et aberrationes a scopo proposito, et gravitati et dignitati styli non modicum officere et detrahere. Legendo usque ad satietatem aut tædium non immorabatur. Quamvis enim multum legerit, idque summo cum judicio, et rejectione omnis scoriæ, quæ in scriptoribus plurimis sese offert; commodam tamen animi relaxationem studiis suis intermiscuit: veluti, deambulationem lenem, vectionem in rheda, equitationem, non citam sed lentam, globorum lusum; et alia id genus exercitia. Neque vero jacturam temporis ullam fecit: quamprimum enim domum redierit, confestim et absque ulla mora lectioni aut meditationi renovandæ incubuit: sicque nullum momentum, aut temporis segmentum, perire et intercidere passus est. Mensam ejus refectionem aurium diceres, æque ac ventris non absimilem noctibus illis Atticis, aut conviviis deipnosophistarum; in quibus mente et intellectu refici licebat, non minus quam corpore. Novi etiam nonnullos sublimioris ingenii viros, qui ad pugillares se recepisse professi sint, quoties a mensa ejus surrexerint. Convivantium neminem, aut alias colloquentium, pudore suffundere gloriæ sibi duxit, sicut nonnulli gestiunt; sed facultates eorum qualescunque fovere et provehere paratus erat. Quin et sermonis licentiam sibi soli arripere in more non erat; sed et aliis simul considentibus libertatem et vicissitudinem loquendi permittere : hoc etiam addendo, quod in arte unumquemque propria lubentissime audiret; et ad ejusmodi dissertationem pellicere et provocare consueverit. Ipse autem nullius observationes contempsit; sed ad | aliqui gratia, et favore ejus perperam usi sint, id candelam cujuslibet lampada suam accendere non erubuit. Dicta, et pronunciata ejus, vix unquam in dubium vocata sunt; eumque disserentem omnes audierunt, nullus se opposuit; ac si oracula magis, quam eloquia, protulisset. Quod quidem, sive exactæ sententiæ suæ, antequam declarasset, in lance veritatis, et rationis librationi; sive existimationi, qua ab omnibus habitus fuit, ut nemo contrairet, tribuendum censeo. Unde argumentationis genus illud, qua in utramque partem disceptatur, mensa ejus haud novit; aut si aliqua forte intervenerit, eadem cum magna submissione, et moderatione, agitata fuit. Sæpe observavi, neque virorum quorundam illustrium notitiam effugit; quod si occasio forte interveniret sermonis alieni inter colloquendum repetendi, ea facultate præditum fuisse, ut novis subinde et melioribus vestibus indutum proferret: adeo ut auctor ipse sermonem proprium ornatu cultiorem cerneret; sensu autem, et materia minime mulctatum; ac si formulis bonis uti res esset ei a natura indita: id quod in carminibus componendis de se cecinit Ovidius, "Et quod tentabam scribere, versus erat." Quotiescunque ex officio premebatur reum aliquem peragere (quod muneris regiæ majestatis consilio docto incumbebat) sive in criminalibus, sive in capitalibus, nunquam se superbum, aut fastuosum, versus delinquentem præbuit; sed semper lenem, et decenti temperie affectum: et quanquam sciebat ex munere suo esse pro parte regis crimen adversus reum, pro virili sua, urgere et aggravare; ita tamen se gessit, ut severitatis oculo exemplum, misericordiæ oculo personam, intueretur. In negotiis autem status, quando in sanctius regis concilium ascitus fuit, optimum consulendi modum tenuit; non implicando dominum suum in consiliis aliquibus temerariis, aut populo gravioribus, sed temperatis, et æqualibus: Jacobo rege hoc eum testimonio ornante, "Illum viam calluisse negotia ejus tractandi suavibus modis; atque id majestati suæ maxime cordi fuisse, pronunciavit." Neque vero (cum occasio tulerat) minus gratiosus apud subditos regni fuit, quam apud regem ipsum. Comitiis parliamentariis inferioris consessus, dum in ea domo sedit, pergratus semper fuit; in qua sæpe peroravit, non sine magno applausu. Postquam ad munus atturnati generalis evectus fuisset, et ad locum in parliamento electus, libertas inter ipsos consultandi communi suffragio ei concessa est; quæ aliis atturnatis generalibus minime indulta. Sicut autem erga herum suum servi boni laudem reportavit; siquidem in annorum novendecim administratione (prout ipse asseruit) in reprehensionem regis propter aliquam offensam in majestatem regiam immediate admissam nunquam incurrerat; ita erga servos proprios heri boni nomen obtinuit ; et servitia eorum diuturna præclaris officiis, cum in potestatem suam devenerunt, gratis compensavit. Quæ res in causa fuit cur tot melioris notæ juvenes, e claris familiis oriundos, in numerum asseclarum suorum recipere precibus pene fatigatus sit. Quod si eorum solummodo errori bonitatis suæ nativæ, eorum autem perpetuæ infamiæ et intemperantiæ tribuendum est. Heros iste divini Numinis cultor fuit. Quamvis enim viris politicis, et ingeniis præaltis, atheismi notam inurere vulgo inoleverat; ille tamen Deum et agnovit, et coluit. Id quod ex variis testimoniis, per filum operum suorum sparsis, liquidissime apparet. Alias enim principia propria destruxisset et evertisset; quæ fuerunt, "Philosophiam primoribus tantum labiis degustatam a Deo abducere ; utpote, quæ causas secundas ultra debitum magni faceret: philosophiam autem plene haustam ad Deum denuo reducere." Illum autem philosophum profundum extitisse nemo, opinor, est, qui neget. Neque hoc solum, sed et "omni poscenti rationem reddere de ea, quæ in illo erat, spe," et potens et paratus fuit. Hocque opus illud "confessionis fidei" abunde testatum reliquit. Interesse frequenter solebat (cum per valetudinem liceret) divinis officiis, sive privatim, sive publice celebratis; concionibus audiendis; sacræ eucharistiæ participandæ ; et tandem in fide vera, in ecclesia Anglicana stabilita, placide obdormivit. Hoc pro certo ponendum est, eum malevolentiæ omnis penitus expertem fuisse; quam (ut ipse dixerat) neque parturivit, neque pavit. De injuriarum vindicta ne cogitavit quidem: ad quam si ita animo affectus fuisset, et opportunitate et potestate armatus fuit. Deturbator officiariorum a muneribus adeptis neutiquam fuit; ac si exitio, et ruina aliorum se impinguasset. Calumniator apud principem non cluit. Die quodam, cum quidam e ministris status primariis, neutiquam ei favens, nuper defunctus fuisset, rex eum percontatus est, quid de domino illo, jam fatis functo, sentiret ? Cui respondit, "Ejusmodi eum fuisse, qui majestatis tuæ res nunquam promovisset, aut auctiores fecisset; verum a præcipitio et declinatione servare haud dubie sategisset." Neque enim duriorem de eo sententiam proferre voluit. Quam quidem non inter virtutes illius morales, sed Christianas, numero. Nomen ejus magis foris, et apud exteros, quam domi, inter populares. suos, celebratum est, et inclaruit: veluti id quod oraculo illi divino etiam subjicitur, "Non est propheta sine honore, nisi in patria sua, et in domo sua." In qua re, paucula quædam ex epistola, ab Italia (ingeniorum politorum apotheca) ad comitem nuper Devoniensem, eo tempore baronem Candishium, missa, excerpam: quæ sic se habuerunt; "Delibationes novas domini cancellarii Baconi, nec non Historiam ejus, et quicquid aliud jam molitur, ingenti cum animi ardore exspectabo: speciatim autem in Historia sua opus perfectum, ct limatum, mihi spondeo; præsertim in Henrici septimi rebus gestis; in quibus enarrandis acuminis sui divini talentum exercere licebit. Dominus iste indies in majus innotescit, et opera ejus magis magisque apud nos in deliciis habentur ; atque ii, qui in rebus humanis ultra vulgare sapiunt, eum inter ingenia seculi hujus capacissima et celsissima reputant: et sic revera est." Jam fama ejus diuturnitate non deflorescit, sed potius augescit. Librorum ejus plurimi alias linguas, tam eruditas quam modernas, et pridem et nuper, callere edocti tueretur. Persuasum habeas, illud nullatenus ipsum neglexisse quod in scriptis suis toties decantatum reperies, usum nimirum crebrum nitri; cujus quidem grana circiter tria quotidie in jusculo tenui et tepido, per triginta ad minus annos immediate mortem ejus antecedentes, mane sumpsit. Quantum ad medicinam; verum est, medice eum vixisse, sed non misere. Siquidem rhabarbari sesqui-drachmam, et non amplius, in haustu cerevisiæ et vini albi simul commixtorum ad spatium semi-horæ infusi et macerati (sex aut septem diebus interjectis) continuo sumpserit : idque paulo ante cibum (sive prandium, sive cœnam) quo minus corpus desiccaret: quod (sicut ipse asseruit) humores excrementitios corporis sæpius asportaret; spiritus autem exhalare non provocaret ; sicut sudores repetiti faciunt. Jam tantillum medicinæ sumere, miserum non fuit. Aliis autem medicamentis (quicquid vulgo jactatum fuit) non omnino assuevit. Remedium adversus podagram, cujus ipse auctor fuit, quodque intra spatium horarum duarum, sæpius experto, dolorem lenivit, extat in fine "Historiæ naturalis." sunt ab illarum nationum indigenis. Viri primarii | pascebatur, licet mensa ejus ferculis aliis non destialiquot, dum adhuc in vivis fuit, nullam aliam ob causam huc in Angliam transfretarunt, quam ut eum conspicerent, et cum eo coram loquendi opportunitatem captarent, quorum unum pictura sua, a capite ad pedes usque delineata, in Galliam secum portanda donavit : : quam hospes ille tanquam rem gratissimam conterraneis suis futuram fassus est; ut ita imagine personæ non secus, ac imaginibus cerebri (libris nimirum) potirentur. Inter cæteros marchio Fiatus, nobilis Gallus, qui legatus in Angliam venerat anno primo Mariæ reginæ, Caroli regis nuptæ, ingenti animi ardore eum invisendi captus est. Ad quam rem opportunitatem nactus, et cubiculum ingressus præ infirmitate in lectulo decumbentis, stylo aliquantum grandiore eum adortus est, "Dominationem suam sibi semper angelis similem fuisse; de quibus multa ad illius aures pervenerunt, et in libris similiter lectitarit, sed eos nunquam coram conspicere concessum fuit." A quo congressu tanta inter eos amicitia inita fuit, et marchio eum tanta reverentia prosecutus est, ut præter visitationes crebras, literæ invicem sub nominibus et titulis patris et filii intercesserint. Quod ad salutationes innumeras per epistolas, ab exterarum nationum viris primariis, sapientiæ aut bonarum artium studio deditis, missas, nihil hic addo; utpote rem aliis melioris notæ hominibus cum eo communem. Jam vero cum de fama ejus dissero, intelligi velim, ac si in stylo non exclusivo, sed comparativo tantum scriberem: fama enim ejus etiam apud Anglos suos non flaccida aut enervis, sed vivida et vegeta est; præcipue apud eos, qui ingenio acutiore et sublimiore, emineant. Cujus rei testimonia tantum duo inserere libet, et non plura. Prius est, cum "Historia regni Henrici septimi" jam prælo matura fuerit, Fulconi baroni Brooko a Jacobo rege perlegenda tradita est: is, cum totam absolvisset, hoc elogio ad auctorem remisit, "Commendatum me habeas dominationi suæ ; et exora eum, ut de papyro et atramento bono comparando curam suscipiat; opus enim ipsum supereminet." Alterum doctoris Samuelis Collini, in inclyta academia Cantabrigiensi nuper et theologiæ professoris regii, et collegii regalis præpositi, viri minime vulgaris ingenii; qui mihi ipsi (sive festive, sive serio) affirmavit, "Quod postquam librum De profectu scientiarum perlegisset, co se adactum putaverit, ut studia sua de integro renovare necesse fuerit; et quod oleum et operam antea impensam perdiderit." Efflagitatum a nonnullis est ut de diæta ejus, et regimine valetudinis, quædam insererentur; eo, quod, propter universalem ejus in rebus naturalibus cognitionem, poterit fortasse quibusdam exemplo suo præire. Quod ad diætam; plena potius et liberali usus est, prout stomachus ferebat, quam tenui aut parca: quam etiam in "Historia vitæ et mortis " alicubi collaudavit. Ætate juniori, cibis delicatioribus et levioribus (veluti carnibus volatilium et hujusmodi) præcipue vescebatur; sed experientia edoctus, carnes fortiores, quales in macello veneunt, potius probavit; utpote, quæ succos corporis magis firmos et solidos, et (ut ipsius verbis utar) minus dissipabiles progenerarent; ex quibus solis sæpenumero Verisimile est, lunam in themate ejus natalitio præcipuum aliquem locum (veluti in horoscopo, aut medio cœli) tenuisse. Quoties enim luna defecit, aut eclipsim passa est, repentino animi deliquio correptus fuit: idque etiam si nullam defectionis lunaris notitiam præviam habuisset. Quamprimum autem luna lumini priori restituta fuisset, confestim refocillatus est, et convaluit. Obiit ix° die Aprilis, anno MDCXXVI, summo mane illius diei qui in festum resurrectionis Domini tunc illuxit, ætatis sexagesimo sexto, apud ædes comitis Arundeliæ in villa de High-gate prope Londinum; ad quem locum, animi reficiendi, non commorandi gratia, ante dies octo casu devenit, Deo sic ordinante, ut illic animam efflaret, e febri lenta, una cum catarrho vehemente; unde humor adeo copiose ad pectus ejus defluxit, ut per suffocationem extinctus sit. Sepultus autem est in ecclesia Sancti Michaelis, fano Sancti Albani vicina, loco supremis tabulis sepulturæ suæ destinato: tum quia matris ejus corpus in eadem ecclesia humatum recumbat; tum quia ecclesia illa ex urbis vetustæ Verulamii ruderibus hodie sola superstes sit. Ubi monumentum præclarum e marmore candido in memoriam illius exstructum est (cura et gratitudine Thomæ Meutesii, equitis aurati, et administratoris ultimi ipsius testamenti, quondam dominationi suæ a secretis, postea concilii regis sanctioris sub regibus duobus clerici) exhibens effigiem suam in cathedra sedentis, et studio incumbentis; una cum epitaphio, quod lectissimus ille, et nitidioris ingenii, nec non equestris dignitatis, vir, Henricus Wottonus, amoris et admirationis ergo, composuit. Quamvis autem corpus, quod deposuit, mortale fuerit, libri tamen ejus, et memoria, haud dubie perennes erunt; neque prius fatis cessuri, quam orbis terrarum machina dissolvatur. Quo permotus, quantulacunque hæc, pro tenuitate mea, colligere visum est, ut nomini ejus in posterum propagando quoquo modo inservirem. |
