verisimilius est ab homine, qui naturam arefactionis, et spirituum super solida corporis deprædationes bene norit; quique naturam assimilationis, atque alimentationis, vel perfectioris, vel pravioris, perspexerit; naturam etiam spirituum, et quasi flammæ corporis, alias ad consumendum appositæ, alias ad reparandum, notarit; posse per diætas, balnea, unctiones, medicinas proprias, accommodata etiam exercitia, et similia, vitam prolongari, aut vigorem juventutis aliqua ex parte renovari: quam quod hoc fieri possit per guttas pauculas, aut scrupulos alicujus pretiosi liquoris, aut quintessentiæ. Rursus ex astris fata elici posse, non statim, aut facile homines consenserint: illa vero; quod hora nativitatis (quæ sæpissime ex pluribus accidentibus naturalibus, vel acceleratur, vel differtur) vitæ totius fortunam regat; aut quod hora quæstionis sit cum re ipsa, quæ quæ cum jam tam speculativam quam operativam partem doctrinæ de natura tractaverimus, locus est ut de mathematica dicamus, quæ ad utramque est scientia auxiliaris. Hæc siquidem in philosophia recepta, physicæ et metaphysicæ pars tertia adjungitur. At nobis ista retractantibus et recolentibus, si eam ut scientiam substantivam, et principalem, designare in animo esset, magis consentaneum videretur, et rei ipsius naturæ, et ordinis perspicuitati, ut constitueretur tanquam portio metaphysicæ. Quantitas enim (quæ subjectum est mathematicæ) materiæ applicata, veluti dosis naturæ est, et plurimorum effectuum in rebus naturalibus causativa: ideoque inter formas essentiales numeranda est. Figuræ autem et numerorum potentia in tantum apud antiquos valere visa est, ut Democritus " principia varietatis rerum" in "figuris atomorum" præcipue ritur, confatalis; meras nugas dixeris. Attamen | collocaverit: ac Pythagoras "naturam rerum ex tanta exercet humanum genus impotentia et intemperies, ut non solum, quæ fieri non possunt, sibi spondeant, sed etiam maxime ardua, sine molestia aut sudore, tanquam feriantes, se adipisci posse confidunt. Verum de magia hactenus, cujus et vocabulum ipsum ab infamia vindicavimus, et speciem veram a falsa et ignobili segregavimus. Hujus vero partis, operativæ scilicet de natura, duæ sunt appendices, magni utraque pretii. Prima est, ut fiat inventarium opum humanarum, quo excipiantur, et breviter enumerentur, omnia hominum bona et fortunæ (sive sint ex fructibus et proventibus naturæ, sive artis) quæ jam habentur, et quibus homines fruuntur, adjectis iis, quæ olim innotuisse constat, nunc autem perierunt: ad hunc finem, ut qui ad nova inventa accingitur, de jam inventis et extantibus negotium sibi non facessat. Hoc vero inventarium magis erit artificiosum, magisque etiam utile, si quæ communi hominum opinione impossibilia reputantur, in unoquoque genere adjunxeris: atque una proxima impossibilibus, quæ tamen habentur, copules; ut alterum humanam inventionem acuat, alterum quadantenus dirigat; utque ex his optativis et potentialibus activa promptius deducantur. Secunda est, ut fiat calendarium eorum experimentorum, quæ maxime polychresta sunt, et ad aliorum inventionem faciunt et ducunt. Exempli gratia, "Experimentum artificialis conglaciationis aquæ," per glaciem cum sale nigro, ad infinita pertinet: hoc enim modum condensationis secretum revelat, quo homini nihil est fructuosius. Præsto enim est ignis ad rarefactiones; verum in condensationibus laboratur. Plurimum autem facit ad inveniendi compendium, si hujusmodi polychresta proprio catalogo excipiantur. numeris" constitui asseruerit. Illud interim verum est, quantitatem inter formas naturales (quales nos eas intelligimus) omnium maxime esse abstractam, et a materia separabilem: quod ipsum in causa fuit, cur et diligentius exculta, et acrius inquisita ab hominibus fuerit, quam aliæ quæcunque formæ, quæ omnes in materia magis sunt immersæ. Cum enim id hominum animis plane insitum sit (plurimo certe cum scientiarum detrimento) ut generalium quasi campis liberis, magis quam particularium sylvis et septis, delectentur, nil repertum est mathematicis gratius et jucundius, quo appetitus iste expatiandi et meditandi expleretur. Etsi autem hæc vera sint, nobis tamen, qui non tantum veritati et ordini, verum etiam usui et commodus hominum, consulimus, satius demum visum est, mathematicas, cum et in physicis, et in metaphysicis, et in mechanicis, et in magicis plurimum polleant, ut omnium appendices et copias auxiliares, designare: quod etiam quodammodo facere compellimur, propter delicias et fastum mathematicorum, qui hanc scientiam physicæ fere imperare discupiant. Nescio enim quo fato fiat, ut mathematica et logica, quæ ancillarum loco erga physicam se gerere debeant, nihilominus certitudinem suam præ ea jactantes, dominatum contra exercere præsumant. Verum de loco et dignitate hujus scientiæ minus curandum: de re ipsa videamus. Mathematica aut pura est, aut mixta. Ad puram referuntur scientiæ, quæ circa quantitatem occupatæ sunt, a materia et axiomatibus physicis penitus abstractam. Eæ duæ sunt, geometria et arithmetica: quantitatem altera continuam, altera discretam tractans. Quæ duæ artes, magno certe cum acumine, et industria, inquisitæ et tractatæ sunt: veruntamen et Euclidis laboribus, in geometricis, nihil additum est a sequentibus, quod intervallo tot seculorum dignum sit; et doctrina de solidis, nec a veteribus, nec a modernis, pro rei usu et excellentia, instructa et aucta est. In arithmeticis autem, nec satis varia et commoda inventa sunt supputationum compendia, præsertim circa progressiones, quarum in physicis usus est non mediocris; nec algebra bene consummata est; atque arithmetica illa Pythagorica et mystica, quæ ex Proclo et reliquiis quibusdam EuOPTIME Aristoteles, "physicam et mathematicam clidis cœpit instaurari, expatiatio quædam speculagenerare practicam" sive "mechanicam." Quare | tionis est. Hoc enim habet ingenium humanum, ut CAPUT SEXTUM. De magna philosophiæ naturalis, tam speculativæ quam operativæ, appendice mathematica. quodque inter appendices potius poni debet, quam inter scientias substantivas. Partitio mathematicæ in puram et mixtam. cum ad solida non sufficiat, in supervacaneis se at- | priscis et receptis opinionibus discesserimus, eoque terat. Mixta habet pro subjecto axiomata et portiones physicas: quantitatem autem considerat, quatenus est ad ea elucidanda, et demonstranda, et actuanda, auxiliaris. Multæ siquidem naturæ partes, nec satis subtiliter comprehendi, nec satis perspicue demonstrari, nec satis dextre et certo ad usum accommodari possint, sine ope et interventu mathematicæ. Cujus generis sunt perspectiva, musica, astronomia, cosmographia, architectura, machinaria, et nonnullæ aliæ. Cæterum in mathematicis mixtis integras aliquas portiones desideratas jam non reperio, sed multas in posterum prædico, si homines non ferientur. Prout enim physica, majora indies incrementa capiet, et nova axiomata educet; eo mathematicæ opera nova in multis indigebit, et plures demum fient mathematicæ mixtæ. Jam autem doctrinam de natura pertransivimus, et desiderata in ipsa notavimus. Qua in re si a nomine contradicendi ansam cuiquam præbuerimus; quod ad nos attinet, ut dissentiendi studium longe a nobis abest, ita etiam et contendendi consilium. Si hæc vera sunt; "Non canimus surdis, respondent omnia sylvæ:" vox naturæ ingeminabit, etsi vox hominum reclamet. Quemadmodum autem Alexander Borgia dicere solebat, de expeditione Gallorum Neopolitana, " Eos venisse cum creta in manibus, quo diversoria sua notarent, non cum armis, ut perrumperent:" sic nobis magis cordi est pacificus veritatis ingressus; ubi quasi creta consignentur animi, qui tantam hospitem excipere possint; quam qui pugnax est, viamque sibi per contentiones, et lites sternat. Absolutis igitur duabus partibus philosophiæ, de Numine et de natura, restat tertia de homine. FRANCISCI BARONIS DE VERULAMIO, VICE-COMITIS SANCTI ALBANI, DE DIGNITATE ET AUGMENTIS SCIENTIARUM. LIBER QUARTUS. CAPUT PRIMUM. AD REGEM SUUM. Partitio doctrinæ de homine, in philosophiam humanitatis, et civilem. Partitio philosophiæ humanitatis, in doctrinam circa corpus hominis, et doctrinam circa animam hominis. Constitutio unius doctrinæ generalis de natura, sive de statu hominis. Partitio doctrinæ de statu hominis, in doctrinam de persona hominis, et de fædere animi et corporis. Partitio doctrinæ de persona hominis, in doctrinam de miseriis hominis, et de prærogativis. Partitio doctrinæ de fædere, in doctrinam de indicationibus, et de impressionibus. Assignatio physiognomiæ et interpretationis somniorum naturalium, doctrinæ de indicationibus. SIQUIS me (rex optime) ob aliquid eorum, quæ proposui, aut deinceps proponam, impetat aut vulneret (præterquam quod intra præsidia majestatis tuæ tutus esse debeam) sciat is, se contra morem et Χαίρετε, κήρυκες, Διὸς ἄγγελοι ἠδὲ καὶ ἀνδρῶν. Hi enim inter hostes, etiam infensissimos et acerbissimos, ultro citroque inviolati ubique commeabant. Neque vero nostra buccina homines advocat et excitat, ut se mutuo contradictionibus proscindant, aut secum ipsi præœlientur et digladientur; sed potius ut pace inter ipsos facta, conjunctis viribus, se adversus naturam rerum comparent, ejusque edita et munita capiant et expugnent, atque fines imperii humani (quantum Deus Opt. Max. pro bonitate sua indulserit) proferant. Veniamus nunc ad eam scientiam, ad quam nos ducit oraculum antiquum: nempe ad scientiam nostri. Cui, quo magis nostra intersit, eo incumbendum est diligentius. Hæc scientia homini pro fine est scientiarum; at naturæ ipsius portio tantum. Atque hoc pro regula ponatur generali; quod omnes scientiarum partitiones ita intelligantur et adhibeantur, ut scientias potius signent aut distinguant, quam secent et divellant, ut perpetuo evitetur solutio con disciplinam militiæ facere. Ego enim buccinator | tinuitatis in scientiis. Hujus etenim contrarium tantum, pugnam non ineo; unus fortasse ex iis, de quibus Homerus : particulares scientias steriles reddidit, inanes et erroneas, dum a fonte et fomite communi non aluntur, nem oratorem, de Socrate et ejus schola conquerentem, quod hic primus philosophiam a rhetorica disjunxerit, unde facta sit rhetorica ars loquax et inanis. Constat similiter sententiam Copernici de rotatione terræ (quæ nunc quoque invaluit) quia phænomenis non repugnat, ab astronomicis principiis non posse revinci; a naturalis tamen philosophiæ principiis, recte positis, posse. Artem denique medicam videmus, si a naturali philosophia destituatur, empiricorum praxi haud multum præstare. Hoc igitur posito, accedamus ad doctrinam de homine. Ea duplex est: aut enim contemplatur hominem segregatum, aut congregatum atque in societate. Alteram harum philosophiam humanitatis; alteram civilem vocamus. Philosophia humanitatis sive humana ex partibus similibus illis, ex quibus homo ipse, consistit: nempe ex scientiis, quæ circa corpus; et ex scientiis, quæ circa animam versantur. 1 sustentantur, et rectificantur. Sic videmus Cicero- | At virtutum moralium palmæ non minus celebres, corporis lineamenta animi indicat propensiones; | diætæ, et delectus ciborum et potuum, et ablutiones, hominis indivisa, ac etiam de fœdere animi et cor- tibus, somno, et vigiliis, vices prope infinitas variaporis, explicavimus. Verum priusquam distributionis particulares persequamur, constituamus scientiam unam generalem, de natura et statu hominis: digna enim certe res est, ut emancipetur hæc scientia, et in scientiam seorsum redigatur. Conficitur autem illa ex iis rebus, quæ sunt tam corpori quam animæ communes. Rursus, hæc scientia de natura et statu hominis, dis"tribui potest in duas partes; attribuendo alteri naturam hominis indivisam, alteri vinculum ipsum animæ et corporis: quarum primam doctrinam de persona hominis, secundam doctrinam de fædere vocabimus. Liquet autem hæc omnia, cum sint communia et mixta, primæ illi divisioni scientiarum circa corpus, et scientiarum circa animam versantium, assignari non potuisse. Doctrina de persona hominis duas res præcipue complectitur; contemplationes scilicet de miseriis humani generis; et de ejusdem prærogativis sive excellentiis. Atque deploratio humanarum ærumnarum eleganter et copiose a compluribus adornata est, tam in scriptis philosophicis, quam theologicis: estque res et dulcis simul et salubris. At illa altera de prærogativis, digna visa res nobis, quæ inter desiderata proponatur. Elegantissime certe Pindarus (ut plerunque solet) inter laudandum Hieronem ait, "Eum decerpere summitates ex omnibus virtutibus." Equidem plurimum ad magnanimitatem et humanum decus conferre posse putarem, si ultimitates (ut loquuntur scholastici) sive summitates (ut Pindarus) humanæ naturæ colligerentur; præcipue ex historiæ fide. Illud est quid ultimum et supremum fuerit, quo unquam humana natura per se ascenderit, in singulis et corporis et animi dotibus. Quanta res, quæ de Cæsare narratur, quod amanuensibus quinque simul dictare suffecerit? Quin et exercitationes illæ antiquorum rhetorum, Protagoræ, Gorgiæ; etiam philosophorum, Callisthenis, Posidonii, Carneadis, ut de quovis themate in utramque partem ex tempore disserere eleganter et copiose potuerint; ingenii humani vires haud parum nobilitant. Res autem usu minor, at ostentatione et facultate fortasse major, quam de Archia magistro suo memorat Cicero: "eum magnum numerum optimorum versuum de iis rebus, quæ tum aggerentia, potuisse dicere ex tempore." Tot millibus hominum nomina reddere potuisse Cyrum aut Scipionem, magnum memoriæ decus. quam intellectualium. Quantam rem in exercitio patientiæ exhibet historia illa vulgata de Anaxarcho, qui quæstioni et tormentis subjectus, linguam (indicii spem) dentibus præscidit, et in os tyranni exspuit? Neque tolerantia cedit (licet dignitate plurimum) quod seculo nostro accidit in Burgundo quodam, principis Arausionensis interfectore; is virgis ferreis flagellatus, et forcipibus ignitis laceratus, nullum prorsus gemitum edidit: quinetiam cum forte fractum aliquid desuper in caput astantis cujuspiam incideret, ustulatus jam nebulo, et in mediis tormentis, risit; qui tamen paulo ante, cum cincinni capillitii, quos gestabat, tonderentur, fleverat. Animi quoque mira serenitas et securitas, sub ipsum tempus mortis, in pluribus enituit. Qualis fuit illa centurionis apud Tacitum: is cum a milite, qui eum ex imperato occisurus esset, juberetur, ut cervices porrigeret fortiter, "Utinam," inquit ille, " tu tam fortiter ferias." At Joannes dux Saxoniæ, cum inter ludum scacchorum diploma, quo nex ejus in posterum diem mandabatur, allatum esset, astantem quendam ad se vocavit, et subridens: "Specta," inquit, "num non potiores partes ludi hujus teneam. Iste enim" (ad collusorem innuens) "me mortuo, jactabit, suas potiores partes fuisse." Noster vero Morus, Angliæ cancellarius, cum pridie quo moriturus esset, tonsor ad eum veniret (missus scilicet ad hoc, ne forte capillitio promisso esset apud populum in spectaculo miserabilior) eumque interrogaret, num tonderi placeret; renuit, atque ad tonsorem versus : "Mihi," inquit, "cum rege de capite meo controversia est; antequam vero illa terminata fuerit, sumptus in illud non faciam." Quin et idem, sub ipsum mortis articulum, postquam jam caput in truncum fatalem reclinasset, rursus se paululum erexit, et barba, quæ ei erat promissior, leniter amota, "At certe hæc," inquit, "non offendit regem." Verum, ne hoc loco longiores simus, satis patet quid velimus, nempe ut miracula naturæ humanæ, viresque ejus et virtutes ultimæ tam animi quam corporis, in volumen aliquod colligantur; quod fuerit instar fastorum de humanis triumphis. Qua in re institutum Valerii Maximi et C. Plinii probamus, diligentiam et judicium eorum requirimus. Quantum ad doctrinam de fœdere, sive de communi vinculo animæ et corporis; ea in duas partes tribui possit. Quemadmodum enim inter fœderatos intercedunt, et mutua rerum suarum communicatio, et mutua officia; sic fœdus istud animæ et corporis duabus similiter rebus continetur: nimirum ut describatur quomodo hæc duo (anima scilicet et corpus) se in vicem detegant; et quomodo invicem in se agant; notitia sive indicatione, et impressione. Harum prior (descriptio scilicet, qualis possit haberi notitia de anima ex habitu corporis; aut de corpore ex accidentibus animi) duas nobis peperit artes, utramque prædictionis; inquisitionibus alteram Aristotelis, alteram Hippocratis decoratam. Quanquam autem tempora recentiora has artes superstitiosis et phantasticis mixturis polluerint; repurgatæ tamen, ac in integrum restitutæ, et fundamentum habent in natura solidum, et fructum edunt ad vitam communem utilem. Prima est physiognomia, quæ per altera somniorum naturalium interpretatio, quæ corporis statum et dispositionem ex animi agitationibus detegit. In harum priore partem nonnullam desiderari perspicio. Siquidem Aristoteles ingeniose et solerter corporis fabricam, dum quiescit, tractavit; eandem in motu (nimirum gestus corporis) omisit; qui tamen non minus artis observationibus subjiciuntur, et majoris sunt usus. Etenim lineamenta corporis, animi inclinationes et propensiones generales ostendunt; oris autem et partium motus et gestus, insuper aditus, et tempora, et præsentis dispositionis et voluntatis signa, declarant. Ut enim aptissimis atque elegantissimis majestatis tuæ verbis utar, "Lingua aures ferit, gestus vero oculos alloquitur." Hoc vero bene norunt veteratores complures, et astuti homines, quorum oculi in aliorum vultu et gestibus habitant; idque in commodum suum trahunt; utpote in quo facultatis et prudentiæ suæ pars maxima vertatur. Nec sane negari potest, hoc ipsum simulationes in altero indicem esse mirificum, et monere homines optime de electionibus temporum et opportunitatum adeundi personas; quæ civilis prudentiæ pars est non parva. Nemo autem putet hujusmodi solertiam aliquid quidem valere circa homines individuos, sub regula autem non cadere: nam ad unum fere modum omnes ridemus, et ploramus, et erubescimus, et frontem contrahimus; et sic (ut plurimum) de motibus subtilioribus. Si quis autem hic chiromantiæ meminet, sciat rem esse prorsus vanam; et in hujusmodi sermonibus, quos tractamus, nec dignam quidem quæ nominetur. Quod vero ad somniorum naturalium interpretationem attinet: res est quorundam laboribus pertractata, sed plurimis ineptiis scatens. Illud tantum in præsenti innuo, basim illam huic rei, quæ maxime est solida, non substerni. Ea hujusmodi est; ubi idem fit ab interna causa, quod fieri quoque solet ab externa, actus ille externus transit in somnium. Similis et stomachi oppressio, ex crasso vapore, atque incubitu ponderis externi: itaque qui incubo laborant, pondus sibi superimponi, magno cum apparatu circumstantiarum, somniant. Similis viscerum pensilitas ex fluctuum agitatione in mari, et ex flatu circa præcordia collecto: itaque hypochondriaci sæpius navigationes et agitationes super aquas somniant. Sunt et innumera id genus. Posterior pars doctrinæ fœderis (quam impressionem nominavimus) in artem nondum redacta est, sed obiter tantum, et carptim, inter alios tractatus aliquando intervenit. Illa eandem antistrophen cum priori habet. Quippe duo considerat: Aut quomodo, et quousque humores et temperamentum corporis immutent animam, in eamque agant: Aut rursus, quomodo, et quousque animæ passiones, vel apprehensiones, immutent corpus et in illud agant. Horum prius in re medica interdum tractari videmus; at id ipsum se miris modis religionibus inseruit. Pharmaca enim præscribunt medici, quæ morbis animæ persanandis inserviant, ut in curationibus maniæ et melancholicæ : quinetiam medicinas porrigunt ad animum exhilarandum, ad cor muniendum, atque inde fortitudinem augendam, ad ingenium acuendum, ad memoriam roborandam, et similia. At et aliæ circa corpus observanticæ, in secta Pythagoreorum, et in hæresi Manichæorum, et in lege Mahometi, omnem modum superant. Ordinationes quoque legis ceremonialis, sanguinis et adipis esum prohibentes, ac animalia munda ab immundis distinguentes (quatenus ad cibi usum) et plurimæ sunt et præcise. Imo Christiana fides ipsa (quamvis a ceremoniarum nube libera et serena) usum tamen retinet jejuniorum, abstinentiarum, et aliarum rerum, quæ ad corporis macerationem et humiliationem spectant, tanquam rerum non mere ritualium, sed etiam fructuosarum. Atqui radix omnium hujusmodi præceptionum, præter ipsam ceremoniam et exercitium obedientiæ, in hac re consistit, de qua loquimur: nimirum quod anima compatiatur corpori. Si quis autem judicio infirmior existimet, istas corporis in animam impressiones, aut immortalitatem animæ in dubium revocare, aut imperio animæ in corpus derogare; levi dubitationi leve responsum suffecerit. Exempla petat, vel ab infante in utero matris; qui simul cum matris affectibus compatitur, et tamen e corpore matris suo tempore excluditur: vel a monarchis, qui, licet potentes, a servorum impetu quandoque flectuntur, salva interim majestate sua regia. Jam quod ad partem reciprocam, (de anima, et affectibus ejus in corpus agentibus) illa quoque in medicina locum invenit. Nemo enim medicus est paulo prudentior, quin accidentia animi, ut rem maximi ad sanationes suas momenti, quæque omnia alia remedia plurimum vel adjuvet, vel impediat, consideret et tractet. At aliud quippiam, quod huc pertinet, parce admodum, nec pro rei vel subtilitate vel utilitate inquisitum est; quatenus scilicet (missis affectibus) ipsa imaginatio animæ, vel cogitatio perquam fixa, et veluti in fidem quandam exaltata, valeat ad immutandum corpus imaginantis? Quamvis enim vim habeat ad nocendum manifestam, haud tamen inde sequitur pari potentia præditum esse ad subveniendum. Non magis hercle, quam si quis concluserit, quoniam reperitur aliquis aër ita pestilens, ut subito interimat; debere quoque esse aliquem aërem ita salubrem, ut decumbentem subito restituat. Atque hæc inquisitio nobilis profecto esset usus; verum (ut ait Socrates) natatore Delio indiget, quia mergitur in profundo. Rursus inter has doctrinas de fœdere, sive consensibus animæ et corporis, non alia fuerit magis necessaria, quam illa disquisitio de sedibus propriis et domiciliis, quæ singulæ animæ facultates habent in corpore, ejusque organis. Quod genus scientiæ qui sectati fuerint, non desunt; sed quæ habentur in plerisque, aut controversa sunt, aut leviter inquisita; ut majori diligentia et acumine opus sit. Nam sententia introducta a Platone; qua intellectus in cerebro, tanquam in arce, collocatus est; animositas (quam ille satis imperite iracundiam vocavit, cum tumori et superbiæ sit propior) in corde; concupiscentia autem et sensualitas in jecinore; neque prorsus contemnenda est, neque cupide recipienda. Rursus nec collocatio facultatum illarum intellectualium (phantasiæ, rationis, memoriæ) secundum ventriculos cerebri, erroris expers est. Atque doctrinam de natura CAPUT SECUNDUM. Partitio doctrinæ circa corpus hominis in medicinam, cosmeticam, athleticam, et voluptariam. Partitio medicinæ in officia tria, viz. in conservationem sanitatis, curationem morborum, et prolongationem vitæ: quodque pars postrema de prolongatione vitæ disjungi debeat a duabus reliquis. DOCTRINA circa corpus hominis eandem recipit divisionem, quam bona corporis ipsius, quibus inservit. Bona corporis humani quatuor sunt; sanitas, forma sive pulchritudo, vires, voluptas. Totidem igitur scientiæ; medicina, cosmetica, athletica, et voluptaria, quam Tacitus appellat "eruditum luxum." Medicina ars in primis nobilis, et ex generosissima prosapia secundum poëtas. Illi enim introduxerunt Apollinem primarium medicinæ deum; cui filium dederunt Æsculapium, deum itidem, et medicinæ professorem: quippe cum sol in naturalibus sit vitæ auctor et fons, medicus ejusdem conservator, et tanquam scaturigo altera. At decus longe illustrius accedit medicinæ ex operibus Servatoris, qui et animæ et corporis medicus fuit; et sicut animam doctrinæ suæ cœlestis, ita corpus miraculorum suorum, objectum veluti proprium constituit. Nusquam enim legimus miraculum aliquod ab eo patratum circa honores, aut pecunias (præter unicum, quo tributum redderetur Cæsari) sed tantum circa corpus humanum, aut conservandum, aut sustentandum, aut persanandum. Subjectum istud medicinæ (corpus nimirum humanum) ex omnibus, quæ natura procreavit, maxime est capax remedii; sed vicissim illud remedium maxime est obnoxium errori. Eadem namque subjecti subtilitas et varietas, ut magnam medendi facultatem præbet, sic magnam etiam aberrandi facilitatem. Quocirca quemadmodum ars ista (præsertim quo nunc habetur modo) inter præcipue conjecturales; ita inquisitio ejus reponenda est inter summe arduas et accuratas. Neque propterea cum Paracelso et alchemistis ita desipimus, ut putemus inveniri in corpore humano, quæ singulis universitatis rerum speciebus (stellis, mineralibus, et aliis) respondeant, sicut illi fabulantur, leviter et crassa Minerva traducentes emblema illud veterum (quod homo esset microcosmus, sive epitome totius mundi) ad hoc commentum suum. Verum nihilominus huc res redit, ut (quod occepimus dicere) non inveniatur inter corpora naturalia aliquod tam multipliciter compositum, quam corpus humanum. Videmus enim herbas et plantas ex terra et aqua nutriri; animalia ex herbis et fructibus; hominem vero ex carnibus ipsorum animalium (quadrupedum, avium, piscium) etiam ex herbis, granis, fructibus, succis, et liquoribus variis, non sine multiplici commixtione, conditura, et præparatione horum corporum, priusquam homini sint in cibum. Adde quod animalibus vivendi modus sit simplicior, affectusque, qui in corpus agant, pauciores, et ad unum fere modum operantes; ubi homo locis habitationum, exercitationibus, affec rum mutationum subit. Usque adeo verum est unam, inter res cæteras, corporis humani massam maxime fermentatam, et ex plurimis coagmentatam "-Purumque reliquit Æthereum sensum, atque auraï simplicis ignem." Unde minime est mirandum, animam sic collocatam, requiem non invenire, juxta axioma illud, "Motum rerum extra locum esse rapidum, placidum in loco." Verum ut ad rem redeamus; varia ista et subtilis corporis humani compositio et fabrica effecit, ut sit instar organi musici operosi et exquisiti, quod harmonia sua facile excidit. Quare apud poëtas, summa ratione, musica cum medicina in Apolline conjungitur; quia similis fere sit utriusque artis genius; atque in eo consistat plane medici officium, ut sciat humani corporis lyram ita tendere et pulsare, ut reddatur concentus minime discors et insuavis. Ergo demum ista subjecti inconstantia et varietas artem reddidit magis conjecturalem : ars autem tam conjecturalis cum sit, locum ampliorem dedit non solum errori, verum etiam imposturæ. Siquidem omnes aliæ propemodum artes et scientiæ virtute sua et functione, non successu aut opere, judicantur. Advocatum ipsa agendi et dicendi facultas, non exitus causæ, commendat; gubernator navis clavi tenendi peritia, non expeditionis fortuna, se probat. At medicus, et fortasse politicus, vix habent actiones aliquas proprias, quibus specimen artis et virtutis suæ liquido exhibeant; sed ab eventu præcipue honorem aut dedecus reportant, iniquissimo prorsus judicio. Quotus enim quisque novit, ægroto mortuo aut restituto, item republica stante, vel labante, utrum sit res casus, an consilii? Fit itaque sæpissime, ut impostor palmam, virtus censuram referat. Quin ea est hominum infirmitas et credulitas, ut sæpenumero agyrtam, aut sagam docto medico præponant. Quare poëtæ oculati plane et perspicaces fuisse videntur; cum Æsculapio Circem sororem dederunt, utrumque e Sole prognatum; sicut habetur in versibus, de Esculapio Phœbigena: "Ille repertorem medicinæ talis, et artis, Et similiter de Circe, Solis filia: "Dives inaccessis ubi Solis filia lucis Urit odoratam nocturna in lumina cedrum." Omnibus enim temporibus, fama et opinione vulgi, sagæ, et aniculæ, et impostores, medicorum quodammodo rivales fuere; et de curationum celebritate cum iisdem fere certarunt. Ex hoc die, sodes, quid sequitur? Nempe ut medici ita secum, quemadmodum Salomon in re graviori; "Si unus et stulti et meus eventus erit, quid mihi prodest, quod majorem sapientiæ dedi operam?" Equidem medicis minus succenseo, si sæpenumero vacent alicui alteri studio, quod adamant magis, quam arti suæ propriæ. Invenies etenim inter eos, poëtas, antiquarios, criticos, rhetores, politicos, theologos, atque in iis artibus magis, quam in professione propria, eruditos. Neque hoc fit, ut arbitror, quia (ut quidam declamator |