aliquis infirmiore judicio, et nimium fortasse ethi- | putes, sciscitabitur, quem satis norit, inter plurimos cus, improbaverit; illud nemo negarit, dandam sal- esse optimum, et censuræ minime obnoxium. Ante Defectuum enimvero sedula occultatio, minoris haudquaquam momenti est, quam virtutum prudens et artificiosa ostentatio. Defectus autem occultantur et latent maxime, triplici quadam industria, et quasi tribus latebris: cautione, prætextu, et confidentia. Cautionem dicimus, quando iis rebus prudenter abstinemus, quibus pares non sumus: ubi contra ingenia audacula et inquieta se facile ingerunt, sine judicio, rebus quibus non insueverunt; et proinde defectus suos proprios publicant et quasi proclamant. Prætextum dicimus, cum sagaciter et prudenter viam nobis sternimus et munimus, qua benigna et commoda de vitiis et defectibus nostris fiat interpretatio; quasi aliunde provenientibus, aut alio tendentibus, quam vulgo existimatur. Etenim, de latebris vitiorum non male poëta: Sæpe latet vitium proximitate boni." Quare, si quem defectum in nobis ipsis perceperimus, opera danda, ut personam et prætextum virtutis finitimæ mutuemur, sub cujus umbra lateat. Verbi gratia, tardo gravitas prætexenda, ignavo lenitas, et sic de cæteris. Illud etiam utile, probabilem aliquam causam obtendere, et in vulgus spargere, qua adducti, ultimas vires nostras promere refugiamus ; ut quod non possimus, nolle videamur. Quod ad confidentiam attinet, impudens certe est remedium, sed tamen certissimum atque efficacissimum: nempe, ut quis ea omnino contemnere, et vilipendere se profiteatur, quæ revera assequi non possit: mercatorum prudentium more, quibus solenne est et proprium, ut pretium mercium suarum attollant, aliorum depriEst tamen et aliud confidentiæ genus, hoc ipso impudentius; nimirum, perfricta fronte defectus suos etiam opinioni obtrudere et venditare, quasi in iis, quibus maxime destituitur, se eminere credat: atque ut hoc facilius cæteris imponat, se in iis rebus, quibus revera plurimum pollet, fingat diffidentem; quemadmodum fieri videmus in poëtis. Poëta enim carmina sua recitante, si unum aliquem versiculum non admodum dixeris probandum, audias illico: Atque hic versus pluris mihi constitit, quam reliquorum plurimi. Tum vero alium quempiam versum adducet, quasi sibi suspectum, et de eo, quid mant. 66 Quod vero ad se declarandum attinet; id alia res innumeris technis moliebatur, ut, cupiditates suas et ambitionem alte recondendo, interim rempublicam in anarchiam et confusionem redigeret, quo illa se necessario in sinus ejus conjiceret; atque hoc pacto summa rerum ad eum deferretur, quasi invitum et renitentem. Cum vero hoc se putaret consecutum, factus consul solus (quod nunquam cuiquam contigisset) nihilo plus ad fines suos proficiebat, eo quod etiam illi, qui proculdubio eum fuissent adjuturi, quid vellet non perciperent. Adeo ut tandem coactus sit, tritam et vulgarem inire viam, ut scilicet, prætextu se Cæsari opponendi, arma et exercitum compararet. Adeo lenta, casibus obnoxia, et plerumque infelicia solent esse ea consilia, quæ profunda dissimulatione obteguntur! Qua de re idem sensisse videtur Tacitus, cum simulationis artificia tanquam inferioris subsellii prudentiam constituit, præ artibus politicis: illam Tiberio, has vero Augusto Cæsari attribuens. Etenim, de Livia verba faciens, sic loquitur; quod fuisset illa "cum artibus mariti, et simulatione filii, bene composita." Quod ad animum flectandum et effingendum attinet; totis viribus certe incumbendum, ut animus reddatur occasionibus et opportunitatibus obsequens, neque ullo modo erga eas durus aut renitens. Neque enim majus fuerit impedimentum ad res gerendas, aut fortunas hominum constituendas, quam illud; idem manebat, neque idem decebat: videlicet, cum homines iidem sint, et natura sua utantur, postquam occasiones se mutaverint. Bene itaque Livius, cum Catonem Majorem introducit, tanquam fortunæ suæ architectum peritissimum, illud subjungit; quod ei fuerit ingenium versatile. Atque hinc fit, quod ingenia gravia et solennia, et mutare nescia, plus plerunque habeant dignitatis, quam felicitatis. Hoc vero vitium in aliquibus a natura penitus insitum est, qui suopte ingenio sunt viscosi et nodosi, et ad versandum inepti. At in aliis consuetudine obtinuit (quæ est altera natura) atque opinione quadam (quæ in animos hominum facile obrepit) ut minime mutandam sibi putent rerum gerendarum rationem, quam prius bonam et prosperam sint experti. Prudenter enim observat Machiavellus in Fabio Maximo; "Quod pristinum suum et inveteratum cunctandi et bella trahendi morem retinere mordicus voluerit, cum natura belli esset alia, et acriora postularet consilia." In aliis porro idem vitium ex inopia judicii progignitur; cum homines periodos rerum et actionum non tempestive discernant; sed tum demum se vertant, postquam opportunitas jam elapsa sit. Tale quidpiam in Atheniensibus suis redarguit Demosthenes, eos aiens esse "rusticis similes, qui in ludo gladiatorio se probantes, semper post plagam acceptam in eam partem muniendam scutum transferunt, qua percussi sunt; non prius." In aliis rursus hoc ipsum contingit, quia operam in via ea, quam semel ingressi sunt, collocatam, perdere gravantur, nec receptui canere sciunt; sed potius se occasionibus superiores fore constantia sua confidunt. Verum ista animi viscositas et renitentia, a quacunque illa tandem radice pullularit, rebus gerendis et fortunæ hominum est damnosissima: nihilque magis politicum, quam animi rotas reddere cum rotis fortunæ concentricas, et simul volubiles. Atque de præceptis duobus summariis, circa fortunæ architecturam, hactenus. Præcepta autem sparsa haud pauca sunt; nos tamen perpauca diligemus, pro modo exempli. ; Primum præceptum est; faber fortunæ amusse sua perite utatur, eamque rite applicet; hoc est, animum assuefaciat, ut rerum omnium pretium et valorem æstimet, prout ad fortunam et fines suos magis aut minus conducant; hocque curet sedulo, non perfunctorie. Mira enim res, sed verissima inveniuntur plurimi, quorum mentis pars logica (si ita loqui licet) est bona, mathematica pessima: videlicet, qui de rerum consequentiis satis firmiter judicant; de pretiis vero imperitissime. Hinc fit, ut alii privata et secreta cum principibus colloquia, alii auras populares, tanquam magna adepti, admirentur; cum sit utrumque sæpenumero res et invidia et periculo plena: alii autem res metiuntur ex difficultate atque opera sua in eis impensa; fieri oportere existimantes, ut quantum moverint, tantum etiam promoverint: sicut Cæsar de Catone Uticensi, veluti per ironiam, dixit, narrando, quam laboriosus fuerit et assiduus, et quasi indefatigabilis, neque tamen multum ad rem: "Omnia" (inquit) "magno studio agebat." Hinc etiam illud accidit, ut homines sæpius se ipsos fallant; qui, si magni alicujus aut honorati viri opera utantur, sibi omnia prospera promittunt; cum illud verum sit, non grandissima quæque instrumenta, sed aptissima, citius et felicius opus quodque perficere. Atque ad mathematicam veram animi informandam, operæ pretium est, illud imprimis nosse et descriptum habere, quid ad cujusque fortunam constituendam et promovendam primum statui debeat, quid secundum, et sic deinceps. Primo loco emendationem animi pono; animi enim impedimenta et nodos tollendo et complanando, citius viam fortunæ aperueris, quam fortunæ auxiliis animi impedimenta sustuleris. Secundo loco opes pono, et pecuniam: quam summo loco plurimi fortasse collocaverint, cum tanti sit ad omnia usus. Verum eam opinionem, similem ob causam abjudico, atque Machiavellus fecit in alia re, non multum ab ea discrepante. Cum enim vetus fuerit sententia, pecuniam esse nervos belli; ille contra, non alios esse nervos belli asseruit, quam nervos virorum fortium et militarium. Eodem prorsus modo vere asseri possit; nervos fortunæ; non esse pecuniam, sed potius animi vires, ingenium, fortitudinem, audaciam, constantiam, moderationem, industriam, et similia. Tertio loco colloco famam et existimationem; eo magis, quod illa æstus quosdam habeant, et tempora, quibus si non opportune utaris, difficile erit rem in integrum restituere. Ardua enim res, famam præcipitantem retrovertere. Postremo loco pono honores, ad quos certe facilior aditus per unumquodque ex illis tribus, multo magis per omnia conjuncta, datur; quam si ab honoribus auspiceris, et deinde adreliqua perrexeris. Verum, ut in ordine rerum servando haud parum est momenti, ița non multo minus in servando ordine temporis; cujus perturbatione frequentissime peccatur, dum ad fines tum properatur, quando initia essent curanda; atque dum ad maxima quæque subito advolamus, quæ in medio posita sunt, temere transilientes. Tertium præceptum cum proxime præcedente nonnihil pugnare videri possit; licet, probe intellectum, minime. Illud hujusmodi est; ut occasiones non semper expectemus, sed eas quandoque provocemus et ducamus. Quod etiam innuit Demosthenes; magniloquentia quadam: "Et quemadmodum receptum est, ut exercitum ducat imperator, sic a cordatis viris res ipsæ ducendæ, ut quæ ipsis videntur, ea gerentur; et non ipsi persequi eventus tantum cogantur." Etenim, si diligenter attendamus, duas observabimus, easque discrepantes, species eorum, qui rebus gerendis et negotiis tractandis pares habeantur. Alii siquidem occasionibus commode sciunt uti, sed nihil ex se moliuntur, aut excogitant; alii toti sunt in machinando, qui occasiones, quæ opportune incidunt, non arripiunt. Harum facultatum altera, alteri non conjuncta, manca omnino et imperfecta censenda est. Quartum est præceptum; ut nihil suscipiamus, in quo necesse sit temporis plurimum insumere; verum ut versiculus ille aurem semper vellicet: Quintum est præceptum ; ut naturam quodammodo imitemur, quæ nihil facit frustra, Id quod factu non erit admodum difficile, si negotia nostra omnium generum perite commisceamus et contexamus. In singulis enim actionibus ita animus est instituendus et præparandus, atque intentiones nostræ aliæ aliis substernandæ et subordinandæ; ut si in aliqua re voti compotes in summo gradu fieri non possumus, in secundo tamen liceat consistere, imo vel in tertio; quod si nec in aliqua omnino parte rei hærere aut consistere possimus, tum vero ad alium quempiam (præter destinatum) finem operam impensam flectamus; sin nec in præsenti aliquem fructum demetere queamus, saltem aliquid ex ea extrahamus, quod in futurum prosit: si vero nihil solidi,. nec in præsenti nec in futuro inde elicere detur, satagamus saltem, ut aliquid existimationi nostræ inde accrescat; et alia id genus: rationes semper a nobis ipsis exigendo, quibus constet nos fructus aliquid, plus minus, ex singulis actionibus et consiliis nostris percepisse neque ullo modo permittendo, ut tanquam confusi ac consternati animum illico despondeamus, si forte scopum principalem non licuerit attingere. Nihil enim minus convenit viro politico, quam uni rei unice esse intentum. Qui enim hoc facit, occasionem innumerarum jactura mulctabitur; quæ rebus agendis ex obliquo intervenire solent, quæque fortasse magis fuerint propitiæ et commodæ ad alia quæ postea usui futura sint, quam ad ea, quæ in manibus habeamus. Ideoque bene calleamus illam regulam, "Hæc oportet facere, et illa non omittere." Septimum præceptum, est antiquum illud Biantis ; modo non ad perfidiam, sed ad cautionem et moderationem adhibeatur: "Et ames tanquam inimicus futurus et oderis tanquam amaturus." Nam utilitates quasque mirum in modum, prodit et corrumpit, si quis nimium se immerserit amicitiis infelicibus, molestis et turbidis odiis, aut puerilibus et futilibus æmulationibus. i "Sed fugit interea, fugit irreparabile tempus." Hæc exempli loco circa doctrinam de ambitu vitæ sufficient illud enim hominibus in memoriam subinde reducendum est, longe abesse, ut adumbrationes istæ, quibus utimur in desideratis, loco justorum tractatuum ponantur; sed sint solummodo tanNeque alia subest causa, cur ii, qui professionibus quam schedæ aut fimbriæ, ex quibus de tela integra laboriosis, aut rebus similibus se addixerunt, veluti judicium fieri possit. Neque rursus ita desipimus, jureconsulti, oratores, theologi doctiores, librorum ut fortunam absque tanto, quantum diximus, moliscriptores, et hujusmodi, in fortuna sua constituendamine minime parari asseramus. Probe enim noviet promovenda minus sint solertes, quam quod tem- mus, eam tanquam sponte in gremium aliquorum pore (alias scilicet insumpto) indigent ad particularia defluere: alii autem eam diligentia sola et assiduipernoscenda, opportunitates captandas, et machinas, tate (cautione nonnulla aspersa) absque arte multa quæ ad fortunam suam spectent, comminiscendas et aut operosa, adipiscuntur. Verum sicut Cicero, orameditandas. Quinetiam in aulis principum et re- torem perfectum depingens, non id vult, ut causidici buspublicis eos reperias, et ad fortunam suam pro- singuli tales esse debeant, aut possint; ac rursus, movendam, et ad aliorum invadendam, maxime effi- sicut in principe aut aulico describendo (quod noncaces, qui nullo publico munere funguntur; sed in nulli tractandum susceperunt) modulus effingitur, hoc, de quo loquimur, ambitu vitæ perpetuo occu- prorsus secundum artis perfectionem, non autem sepantur. cundum practicam vulgatam: idem et nos in politico instruendo præstitimus; politico (inquam) quoad fortunam propriam. Enimvero, illud utique monendum, præcepta, quæ circa hanc rem delegimus et proposuimus, omnia ex genere eorum esse, quæ bonæ artes vocantur. Quod enim ad malas artes attinet; si quis Machiavello se dederit in disciplinam, qui præcipit virtutem ipsam non magnopere curandam, sed tantum speciem ejus, in publicum versam: quia virtutis fama et opinio homini adjumento sit, virtus ipsa impedimento; quique alio loco præcipit; ut homo politicus illud tanquam fundamentum prudentiæ suæ substernat, quod præsupponat, homines non recte nec tuto ad ea, quæ volumus, flecti aut adduci posse, præterquam solo metu: ideoque det operam ut omnes, quantum in se est, obnoxii sint, atque in periculis et angustiis constituti; ita ut politicus suus videatur esse, quod Itali dicunt, seminator spinarum: aut si quis axioma illud, quod a Cicerone citatur, amplecti velit: "Cadant amici, dummodo inimici intercidant;" sicut triumviri fecerunt, qui inimicorum interitum amicissimorum exitio redimebant: aut si quis L. Catilinæ imitator esse velit, ut rerumpublicarum incendiarius fiat et perturbator, quo melius in aquis turbidis piscari et fortunam suam expedire possit; 'Ego" (inquit)" si in fortunis meis incendium sit excitatum, id non aqua sed ruina restinguam;" aut si quis illud Lysandri ad se transferat, qui dicere solebat; pueros placentis, viros perjuriis alliciendos; cum aliis ejusdem farinæ pravis ac perniciosis dogmatibus; quorum (ut fit in cæteris rebus omnibus) major est numerus, quam rectorum et sanorum: si quis (inquam) hujusmodi inquinata prudentia delectetur; non ierim inficias, eum (quandoquidem legibus charitatis et virtutis omnibus se ipsum solutum, fortunæ solummodo manciparit) posse, majore compendio et celerius fortunam suam promovere. Fit vero in vita, quemadmodum et in via, ut iter brevius sit fœdius et cœnosius; neque sane, ut per viam meliorem quis incedat, multa circuitione opus est. 66 Tantum vero abest, ut homines ad hujusmodi artes pravas se applicare oporteat; ut potius sane (si modo sint apud se, seque sustinere valeant, neque ambitionis turbine et procella in adversum rapiantur) ante oculos proponere debeant, non solum mundi chorographiam generalem illam, quod omnia sint vanitas, et vexatio spiritus; verum etiam et illam magis specialem, videlicet, quod ipsum esse, sejunctum a bene esse, maledictionis loco sit; et quo grandius sit esse, eo major sit maledictio; quodque amplissimum virtutis præmium sit ipsa virtus; quemadmodum et ultimum vitii supplicium est vitium ipsum; sicut egregie poëta: "Quæ vobis, quæ digna, viri, pro laudibus istis Præmia posse rear solvi? Pulcherrima primum Dii moresque dabunt vestri.—” erectum; mentem vero humi prostratam, et pulverem, instar serpentis, comedentem? Quod etiam ethnicos non fugit: Et e contra non minus vere ille de sceleratis, "atque eum ulciscentur mores sui." Quinetiam mortales, dum in omnes partes cogitationes suas agitant et diffundunt, ut fortunis suis recte prospectum atque consultum sit, interim in mediis illis animi transcursibus ad divina judicia et providentiam æternam oculos attollere debent; quæ sæpissime impiorum machinationes et consilia prava, licet profunda, subvertit et ad nihilum redigit; secundum illud Scripturæ, "Concepit iniquitatem, et pariet vanitatem." Imo, etsi injuriis et malis artibus abstineant; attamen hæc jugis et irrequieta anhelatio ad ardua fortunæ, absque cessatione, et quasi sine sabbato, tributum temporis nostri Deo debitum minime solvit: qui, ut videre est, facultatum nostrarum decimas, temporis autem septimas, exigit, et sibi seponit. Quorsum enim fuerit, os gerere in cœli sublimia "Atque affigit humo divinæ particulam auræ. Quod si in hoc sibi quisquam adblandiatur, quod fortuna sua, utcunque eam malis artibus obtinuerit, recte uti decreverit; sicut de Augusto Cæsare et Septimio Severo solitum erat. dici, debuisse illos, aut nunquam nasci, aut nunquam mori; tanta in ambitu fortunæ suæ patrarunt mala, tanta rursus, summa adepti, contulerunt bona: intelligat nihilominus, hanc malorum per bona compensationem post factum probari; consilium autem hujusmodi merito damnari. Abs re postremo nobis non fuerit, in cursu isto incitato et fervido versus fortunam nostram, frigidam paulisper aspergere, haustam e dicterio illo non ineleganta Caroli Quinti imperatoris, in institutionibus suis ad filium: imitari fortunam mores mulierum, quæ procos plus nimio ambientes plerunque superbe aversantur. Verum hoc ultimum remedium pertinet ad eos, quibus gustus ex morbo animi corruptus est. Innitantur potius homines lapidi illi, qui theologiæ et philosophiæ est tanquam angularis; quæ idem fere asserunt de eo, quod primum quæri debeat: etenim theologia edicit; "Primum quærite regnum Dei, et ista omnia adjicientur vobis." Philosophia autem simile quiddam jubet: "Primum quærite bona animi, cætera aut aderunt, aut non oberunt." Quamvis autem hoc fundamentum, humanitus jactum, interdum locetur super arenas; quemadmodum videre est in M. Bruto, qui in eam vocem, sub exitum suum, prorupit: "Te colui, virtus, ut rem: ast tu nomen inane es." At idem fundamentum, divinitus locatum, firmatur semper in petra. Hic autem doctrinam de ambitu vitæ, et simul doctrinam generalem de negotiis, concludimus. CAPUT TERTIUM. Partitiones doctrinæ de imperio sive republica omittuntur; tantum aditus fit ad desiderata duo, doctrinam de proferendis finibus imperii, et doctrinam de justitia universali, sive de fontibus juris. VENIO jam ad artem imperii, sive doctrinam de republica administranda: sub qua etiam œconomica continetur, ut familia sub civitate. In hac parte, sicut jam antea dixi, silentium mihi imperavi. Neque tamen prorsus diffidere debui, quin possim de illa fortasse non imperite aut inutiliter disserere : utpote qui longa experientia edoctus, et per tot munerum et honorum gradus ad amplissimum regni magistratum, favore majestatis tuæ indulgentissimo, nullo merito meo, evectus fuerim; eundemque magistratum per annos quatuor integros gesserim : et, quod pluris est, majestatis tuæ mandatis et colloquiis per annos octodecim continuos assueverim (quod etiam e stipite aliquo politicum exculpere potuisset) quique etiam, inter omnes artes, plurimum temporis in historiis et legibus contriverim. Quæ omnia non jactantia ad posteros refero, sed quia ad literarum | dignitatem nonnihil pertinere putem, quod homo quispiam, ad literas potius, quam ad aliud quicquam, natus, et ad res gerendas, nescio quo fato, contra genium suum abreptus, ad civilia tamen munera tam honorifica et ardua, sub rege prudentissimo, assumptus fuerit. Verum, si quid circa politicam posthac parturiet otium meum, erit fortasse proles, aut abortiva aut posthuma. Interim, ne, scientiis omnibus jam veluti in subselliis suis collocatis, sedes hæc tam excelsa omnino vacet, decrevi duas tantum civilis scientiæ portiones, quæ ad arcana imperii non pertinent, sed sunt naturæ magis communis, ut desiderata notare; earumque, more nostro, exempla proponere. | Cum artes imperii tria officia politica complectantur; primo, ut imperium conservetur: secundo, ut beatum efficiatur et florens: tertio, ut amplificetur, finesque ejus longius proferantur: de duobus primis officiis, maxima ex parte, egregie a nonnullis tractatum est, de tertio siletur. Illud itaque inter desiderata reponemus, et more nostro exemplum ejus proponemus, eam doctrinæ partem consulem paludatum, sive doctrinam de proferendis imperii finibus, nominantes. Magnitudo imperiorum, quoad molem et territorium, mensuræ subjicitur; quoad reditus, calculis. Numerus civium et capita, censu; urbium et oppidorum multitudo et amplitudo, tabulis excipi possunt: attamen non reperitur inter civilia res errori magis obnoxia, quam verum et intrinsecum excipere valorem circa vires et copias imperii alicujus. Assimilatur regnum cœlorum non glandi, aut nuci alicui grandiori, sed grano sinapis, quod inter grana est minimum; quod tamen habet interim intra se proprietatem quandam et spiritum innatum, quo se et citius attollat, et latius diffundat: eodem modo invenire est regna et status ambitu quidem et regionum tractu valde ampla, quæ tamen ad fines ulterius proferendos, aut latius imperandum, sunt minus apta; alia contra, dimensione satis exigua, quæ tamen bases, in quibus maximæ monarchiæ inædificentur, esse possint. (6 1. Urbes munitæ, plena armamentaria, equorum propagines generosæ, currus armati, elephanti, maDictum Themistocles sibi ipsi applicatum, incivile chinæ atque tormenta bellica omnigena, et similia; certe fuit et inflatum; sin de aliis atque in genere pro- sunt certe ista universa, nihil aliud, quam ovis induta latum fuisset, prudentem sane observationem et per- pelle leonina, nisi gens ipsa stirpe sua et ingenio sit gravem censuram complecti videatur. Rogatus in fortis et militaris. Imo, nec numerus ipse copiarum convivio, ut citharam pulsaret, respondit, Fidibus se multum juvat, ubi milites imbelles sunt et ignavi. nescire; cæterum posse oppidum parvum in magnam Rècte enim Virgilius; Lupus numerum pecorum civitatem evehere. Ista certe verba, ad sensum po- non curat." Exercitus Persarum in campis Arbelæ liticum translatą, facultates duas, multum inter se oculis Macedonum tanquam vastum hominum peladiscrepantes, in iis, qui rerum gubernacula tractant, gus subjiciebatur; adeo ut duces Alexandri, nonoptime describunt et distinguunt. Etenim, si regum nihil ipso spectaculo perculsi, regem interpellarent, consiliarios, senatores, aliosque ad negotia publica atque ut noctu prælium committeret, ei auctores admotos, qui usquam fuerunt, attente intueamur, re- erant: quibus ille, "Nolo," inquit, "suffurari victoperientur profecto (licet rarissime) nonnulli, qui riam :" ea autem etiam opinione fuit facilior. Tiregnum aut civitatem e parvis ampla efficere possint; granes Armenius, castrametatus in quodam colle cum fidicines tamen sint valde imperiti: e contra autem exercitu quadringentorum millium, cum spectaret alii quamplurimi, in cithara aut lyra (hoc est, aulicis aciem Romanorum, quæ quatuordecim millia non tricis) miri artifices, qui, tantum abest, ut rempubli- excessit, contra se tendentem, in dicterio illo suo sibi cam amplificare possint, ut potius a natura comparati complacuit; "Ecce," inquit, "hominum pro legavideantur ad statum reipublicæ beatum et florentem tione nimio plus quam oportet, pro pugna longe milabefactandum et evertendum. Sane, artes illæ de- nus;" eosdem tamen, priusquam occubuisset sol, generes et præstigiæ, quibus sæpenumero consiliarii, satis multos ad illum infinita strage profligandum atque rerum potentes, et gratiam apud principes suos, expertus est. Innumera sunt exempla, quam sit et famam in vulgus, reportant, haud aliud nomen multitudinis cum fortitudine congressus impar. Primerentur, quam peritiæ cujusdam fidiculariæ, utpote mo igitur pro re certissima et exploratissima decercum sint res magis gratæ in præsens, et artificibus natur et statuatur, quod caput omnium, quæ ad magipsis ornamento, quam ad rerumpublicarum, quarum nitudinem regni aut status spectent, sit, ut populus sunt ministri, opes et amplitudinem utiles aut ac- ipse, sit stirpe et ingenio bellicosus. Atque illud commodæ. Occurrent proculdubio et alii consiliarii, magis tritum, quam verum, quod nervi belli sint peatque reipublicæ gubernatores, minime spernendi, cuniæ, si desint nervi lacertorum in gente molli et qui sint negotiis pares, possintque res commode ad- effœminata. Recte enim Croeso ostentanti aurum ministrare, easque a manifestis præcipitiis et incom- respondit Solon: "At si quis (o rex) venerit, qui modis conservare; a virtute tamen illa rerumpubli- melius, quam tu, ferrum gestit, illi profecto totum carum erectrice et amplificatrice longo intervallo hoc cedet aurum." Quare, quicunque is tandem absunt. sit princeps aut status, cujus subditi nativi et indiVerum, qualescunque demum fuerint operarii, genæ non sint animosi et militares, potentiam suam EXEMPLUM TRACTATUS SUMMARII DE PROFERENDIS conjiciamus oculos in opus ipsum; qualis nimirum censeri debeat vera regnorum et rerumpublicarum magnitudo, et quibus artibus obtineri possit: dignum profecto argumentum, quod principes perpetuo in manibus habeant, et diligenter meditentur; quo, nec vires suas in majus æstimantes, inceptis se vanis et nimis arduis implicent; nec rursus easdem plus æquo despicientes, ad consilia pusillanima et meticulosa se demittant. |
0 Reviews Reviews aren't verified, but Google checks for and removes fake content when it's identified Write review |