induistis, id est, fides est haec vestis, qua induimus iustitiam Christi coram Deo. Alii dicunt esse caritatem, non fidem. Hos sinimus ambulare suo sensu et dicimus: Si possunt hanc vestem afferre, bene concordabimus nos. Sed ipsi nesciunt hoc esse impossibile, ideo nunquam afferent. In nuptiis enim oportet, vestem sponsi afferre, non propriam et communem vestem. Wir müssen in seiner Farbe gehen, iustitia Christi nos ornat, non nostra opera.

Poena igitur hypocritarum est non temporalis, sed aeterna, non segregatio corporalis, sed spiritualis, scilicet tenebrae exteriores, id est, aeterna damnatio. Nam tenebrae interiores sunt fides in hac vita, id est, ignorantia rationis et captivatio intellectus in obsequium fidei, sed tunc erit foris damnatio, id est, separatio a luce aeterna, per totum et sine spe, quia ligati manus et pedes erunt, ut nec mereri possint nec liberari.

Dominica XXIV post Trinitatis. Matth. 9.

Haec illo loquente ad eos ecce princeps unus accessit et adorabat eum dicens: Domine, filia mea modo defuncta est, sed veni, impone manum tuam super eam et vivet. Et surgens Iesus sequebatur eum et discipuli eius. Et ecce mulier, quae sanguinis fluxum patiebatur duodecim annis, accessit retro et tetigit fimbriam vestimenti eius; dicebat enim intra se: Si tetigero 1) tantum vestimentum eius, salva ero. At Iesus, conversus et videns eam dixit: Confide, filia, fides tua te salvam fecit. Et salva facta est mulier ex illa hora. Et cum venisset Iesus in domum principis et vidisset tibicines et turbam tumultuantem, dicit illis: Recedite, non est enim mortua puella, sed dormit. Et deridebant eum. Et cum eiecta esset turba, intravit et tenuit manum eius, et dixit: Puella, surge; et surrexit puella. Et exiit fama haec in universam terram.

1) In ed. orig. verba Evangelii hactenus tantum redduntur, reliqua a nobis repetita sunt ex ed. Ien.

Ostendit hic Christus verum contemptum mortis, dum negat puellam esse mortuam, sed affirmat eam dormire. Hoc proprie pertinet ad officium Christi, scilicet mortem extenuare, sicut officium Mosi fuit et est mortem exaggerare. Igitur sicut Moses expergefacit mortem, ita Christus sopit mortem, ille vocat eam mortem, hic somnum. Ergo hac voce Christus mire consolatur et avocat omnes afflictos a Mose ad sese, a morte ad vitam etc. Et vult nos scire, omnibus credentibus in eum mortem esse sublatam et mutatam vere in somnum.

Finis.

28

Lutheri opp. V. A. ad ref. hist. i. p. Vol. VII.

Cur et quomodo Christianum Concilium debeat esse liberum. Item de coniuratione Papistarum.

1537.

In scriptis Lutheri, quae anno 1537 typis impressa sunt, etiam hoc est, quod inscribitur: Cur et quomodo Christianum Concilium debeat esse liberum, item de coniuratione Papistarum. Uberius de hoc scripto agit Seckendorfius in Hist. Luth. III §. 99. „Ab initio huius libri," inquit ille,,,auctor spem omnem deponi iubet de reformatione ecclesiae et sinceritate doctrinae restituenda propter iuramenta horrendissima, quibus omnes fere Doctores, Praelati et Episcopi Pontifici obstricti sint, nec praestituros multum esse paucos quosdam, qui nuper veluti postliminio errores agnoverint, fore potius, ut ceterorum exprobrationibus animi illorum frangantur: ideoque iuramentorum relaxationem ante omnia necessariam esse, nihil enim sperari posse a colluvie illa hominum, quorum, licet plurimi ex iis sint indoctissimi et puri puti asini, una et quaestuosissima ars sit, unius horae spatio discenda: Papae servire, adulari, honores divinos ei tribuere, ius et fas in ipsius gratiam pervertere et secreta, cum commodum est, prodere etc." Ad haec dicta confirmanda ille porro non

nullas formulas iuramentorum antea diligenter et insidiose celatas ex tenebris in lucem produxit. Hoc scriptum primum in vulgus editum est sub hac inscriptione:

au

Cur et quomodo Chri- stianum Concilium debeat esse Liberum | Item de coniuratione | Papistarum. Quae in tenebris dixistis, in lumine dientur, et quod in aurem locu- ti estis in conclavibus, praedi- | cabitur in tectis. Luc. 12. | (s. 1.) 1537. 8. In fine: Exsurge, Domine, iudica causam tuam, Vindica sanguinem servorum tuorum, qui effusus est. Amen. Impressum Vitebergae per Iosephum Klug. 1537. ·

Ex hac editione originali, quae nobis ex bibliotheca regia Monacensi praesto erat, nos textum huius libri typis excudendum curavimus. Memoratu autem dignum videtur, in margine huius exemplaris Monacensis ab antiquo possessore scriptum hoc legi: Huius libelli auctor est Urbanus Regius, ex qua quidem nota coniicere licet, fuisse superioribus temporibus, qui hunc librum ab Urbano. Regio compositum esse crederent.

Latine redditur hoc scriptum etiam in edit. Ien. Opp. Luth. IV, 591, germanice in Lips. XXI, 196. Walch. XVI, 2566.

Cur et quomodo Christianum Concilium debeat esse liberum.

Item de coniuratione Papistarum.

Cum Paulus huius nominis tertius, Pontifex Romanus, Concilium generale hoc anno, qui est a nativitate Domini millesimus quingentesimus tricesimus septimus, Mantuae celebrandum indixerit, animadverto nonnullos simplices homines magnam spem ecclesiae reformandae sinceriorisque doctrinae restituendae concepisse, quos tamen pro sua simpli citate rerumque imperitia miserabiliter errare act periculose falli nequaquam dubito. Nam omnes ubi

que fere Iuris et Theologiae Doctores, item Notarii, Abbates, generales Vicarii, ministri et Magistri ordinum, Episcopi, Archiepiscopi, Primates, Patriarchae et Cardinales omnes usque adeo Romano Pontifici addicti et in obedientiam atque servitutem illius iuramentis horrendissimis ac palam impiis adacti et constricti tenentur, ut sperandum non sit, quenquam ex iis pro Christi gloria, Evangelii veritate, ecclesiae puritate ac animarum salute strenue laboraturum, idque propter infinita pericula, quae illis imminerent, si vel suspicione aliqua contemti aut neglecti iuramenti aspergerentur.

Quae dum metu Pontificiae tyrannidis (quam reges etiam potentissimi exhorrent) anxie cavent, magis quid Pontifex rugiat, quam quid Deus approbet, considerant, exceptis paucissimis quibusdam, qui nuper ad Christum veluti postliminio redierunt et de erroribus ac impiis suis iuramentis vere et ex animo poenitentiam egerunt. Quorum animi tamen per se imbecilles magis franguntur opprobriis eorum, qui, cum eiusdem conditionis, ordinis atque dignitatis sint, violatum illis commune iuramentum exprobrant atque ita quantumvis in conscientia coram Deo securos coram mundo tamen pudefieri et pallescere et perfidiae infamiam horrere cogunt.

Reliqui vero docti, boni et pii viri, qui incorrupte et secundum verbum Dei recte iudicare possent, cum sententiae de rebus et dogmatibus in Christiana religione controversis dicendae sunt, in Concilium nequaquam admittuntur, quum soli digni essent et idonei, quibus tantae res committerentur.

Quapropter nisi liberum atque adeo vere et yvnolos liberum fuerit Concilium, hoc est, nisi talia, illicita, impia et horribilia iuramenta publice relaxentur, ex animo contemnantur ac prorsus aboleantur, pluresque boni, docti et pii viri, huiusmodi sceleratis ac nefariis iuramentis non contaminati et infecti, ad iudicandum admittantur, fieri non potest, ut veritas obtineat et ecclesiae Dei consulatur. Quis enim non intelligit, talium hominum colluviem non Christianum esse Concilium, sed nequis