cum dixit: Secretum meum mihi, secretum meum ▲ SERMO III Quod homo debeat semper esse paratus Domino advenienti. 1.Paratus estIsrael in occursum Domini, quoniam venit (Amos IV, 12). Et vos, fratres, estote parati; quia, qua hora non putatis, Filius hominis veniet (Luc. XII, 40). Nihil certius quam quod veniat, sed nihil incertius quam quando veniat. Usque adeo siquidem non est nostrum scire tempora, vel momenta, quæ Pater posuit in sua potestate (Act. 1, 7), ut nec angelis qui assistunt ei, de die illa vel hora scire datum sit. Dies quoque noster ultimus, certissimus nobis quod veniat : incertissimus est quando, vel ubi, vel unde nobis adveniat ; nisi quod, ut ante nos dictum est, senibus est in januis juvenibus est in B insidiis. Et utinam vel illi se observarent, qui mortem tam paratam intrare, imo 914 jam intrantem vident. An non ex parte jam intravit, quæ aliquas partes corporis jam permortuas occupavit? In pluribus tamen semimortuis videre est adhuc viventem concupiscentiam mundi: frigescunt membra, et fervet avaritia vita finitur, et ambitio protrahitur. Quandoquidem nobis quoque quibus fortassis ætas, aut salus aliquid longius promittere videtur, quanto minus mors in conspectu est, tanto magis utique, si sapimus, suspecta est: ne videlicet dies illa, sicut fur in nocte, incautos et imparatos nos comprehendat; quæ in insidiis posita, quominus videri aut caveri potest, co magis timenda est. Una igitur securitas est, nunquam esse securum : quatenus timor se observans reddat semper paratum; donec securitas succedat timori, non timor securitati. Observabo me, inquit sapiens, ab iniquitate mea (Psal. xvii, 24), quandoquidem non possum a mor te mea ; sciens quia justus, si morte præoccupatus fuerit, in refrigerio,erit (Sap. v, 7), imo in morte triumphat, cui non dominatur iniquitas in vita, Quam pulchrum, fratres, quam beatum, in morte non modo securum, sed et gloriosum triumphare; ex auctoritate conscientiæ, spiritu et voce Martini cruentam bestiam, si astare præsumpserit, increpare; Judici venienti et pulsanti gratanter aperire! Tum vero videas, heu, similes mei trepidare, inducias petere, nec accipere; oleum conscientiæ lamentis pœnitentiæ velle emere, nec tempus sufficere: larvales illas facies declinare velle, nec posse a facie iræ tonantis velle in corpore delitescere, et cogi exire! Exibit spiritus ejus, et revertetur peccator in terram suam, unde sumptus est.In illa die peribunt omnes cogitationes eorum. Scio quidem, quia conditionis humanæ est, sub discrimine exitus conturbari, cum etiam perfecti nolunt exspoliari, sed supervestiri et qui nihil sibi sunt conscii, quia tamen non in hoc sunt justificati, necesse habent judicium, quod ignorant, vereri. Sed, sive conditionis affectu, sive sanctitatis defectu, sive judicii metu conturbata fuerit anima mea, inquit justus: Tu, Domine, misericordiæ memor eris, mittesque misericordiam tuam et veritatem tuam,et eri pies animam meam de medio catuorum leonum(Psal. Christo, qui via est per quam itur, et æternitas ad quam pervenitur; via immaculata, mansio beata. LVI, 4, 5): et qui prius conturbatus eram, postmo- A deduc me in via æterna (Psal. cxxxvIII, 24), id est, dum in pace in idipsum dormiam et requiescam(Psal. Iv, 9). Vocavit Deus terram, et audivit eum in tremore. Cum enim auditum fecit de cœlo judicium, auditu solo terra tremuit, et terrore purgata quievit. Beati qui nunc eatenus excoquunt in se omnem scoriam peccati, ut tunc solo sufficiat timore purgari. Mecum siquidem servo inutili etnegligenti bene agitur, si vel per ignem salvus fiam; si, crematis lignis, feno, stipula, quæ mihi coarcervavi, vel semiustus evadam. Et quidem comparatione mali, bonum vel per ignem salvari; sed indubitanter longe melius, sola purgatione metus consummari: optimum autem et felicissimum, nec metu turbari. 3. Puto tamen quia et ante mansionem illam beatam, si paraveris Domino viam immaculatam, ipse dignabitur sæpius in via ponere gressus suos, dilatabitque subtus te gressus tuos, ut dilatato corde curras viam mandatorum, cujus angustum forte causabaris initium. Sapientia namque, ut ipsa perhibet, in viis justitiæ ambulat (Prov. vш, 20): et: Qui continens est justitiæ apprehendet illam, et obviabit illi quasi mater honorificata. Dignos se ipsa circuit quærens, et in viis suis ostendit se illis (Eccli. xv, 1, 2, et Sap. vi, 17). Si minus aut tibi eam occurrere conquereris, vide ne nunquam forte viam tuam corruperis. Sic enim scriptum habes: Insipientia viri corrumpit viam suam; Deus autem causabitur in corde suo. Ipse siquidem stat ad ostium et pulsat: ut si quis aperuerit ei, cœnet cum eo cœlestis mensæ delicias. Loquitur sponsa : Vox dilecti mei pulsantis : Aperi mihi, soror mea sponsa (Cantic. v, 2). Aperi mihi cor tuum, et cibabo illud. Aperi mihi os tuum, et implebo illud. Os meum, inquit David, aperui, et attraxi spiritum (Psal. cxvIII, 131). Spiritus enim ante faciem nostram Christus Dominus, non modo invitandus, sed el attrahendus quadam violentia precis, vehementiaque fervoris in hospitium cordis : sicut de duobus discipulis in typum hujus rei historia refert C Evangelii (Luc. XXIV, 28, 29). Et ipse siquidem non ob aliud, nisi ut probet devotionem charitatis tuæ, aliquando se fingit longius ire: sicut et duo angeli, Loth adorante et obsecrante ut intrarent, dissimulabant tamen dicentes, Minime, sed manebimus in platea. Sed quid dicit Scriptura? Compulit illos oppido, ut diverterent ad eum (Gen. xix, 2, 3). Pia violentia, qua regnum cœleste rapitur : laudabilis importunitas, quæ Christum ho pitem, aut angelos promeretur. Sed quid est, inquis, quod Jesus fingit se longius ire? Quid, nisi illud quod Ecclesiastes confitetur de se? Dixi, sapiens efficiar; et ipsa longius recessit a me (Eccle. vu, 24). Hoc autem sponsa manifestius exponit, nostram utique quotidianam exprimens querimoniam, ubi ait: Surrexi aperire dilecto meo: at ille declinaverat, atque transierat. Quæsivi illum, et non inveni (Cantic. v, 5, 6) vocavi, et non respondit mihi, sicut nec mulieri Chananeæ. Spiritum sapientiæ invocabas, spi ritum gratiæ quærebas in oratione si tibi videtur longius recedere, ne desperes, sed importunus insiste; donec respondeatur tibi, Magna est fides tua, fiat tibi sicut petisti (Matth. xv, 28). 2. Idcirco paratus esto, o verus Israel, in occurB sum Domini: non solum, ut cum venerit et pulsaverit, aperias ei; sed etiam adhuc illo longe agente, alacer et gratulabundus occurras ei ; et tanquam fiduciam habens in die judicii, regnum ejus advenire pleno preceris affectu. Si ergo vis tunc paratus inveniri: Ante judicium para justitiam tibi (Eccli.xvIII, 19), juxta consilium Sapientis ; paratus sis ad omne opus bonum faciendum; paratus sis nihilominus ad omne malum patiendum : ut sine reprehensione cordis cantet os tuum, Paratum cor meum, Deus, paratum cor meum. Paratum quidem, ut te cooperante faciam digna; paratum, ut patiar indigna. Et ideo paratum ad utrumque, quod cantabo et psallam in gloria mea: id est, laudabo et gloriabor pro utroque. Et statim in hoc ipsum se justus excitat, Exsurge, inquiens, psalterium et cithara (Psal. LVI. 8,9); id est cor meum et caro mea, ad exsultandum in Deum vivum cor scilicet, propter speciales actiones; caro, propter suas passiones. Cor namque sapiens quæ sursum sunt, psalterium est sonans de superiori : caro patiens quæ deorsum sunt, cithara sonans ab inferiori. Sic et alibi devotionem suam David offerens Deo, Paratus sum, inquit, ut custodiam mandata tua et tam paratus, quod non sum turbatus (Psal. cxvIII. 6), cum tentatio irrueret, et persecutio grassaretur. Cum persequeretur æmulus, malediceret servus, animam quæreret filius (II Reg. XV-XVIII); non sum tamen 915 turbatus, quominus custodirem mandata perfectionis evangelicæ retribuentibus mala pro bonis, retribuens bona pro malis; sollicitus de persecutorum salute, moestus de morte; sustinens a servo exprobari, non sustinens ab amico vindicari. Ecce ante Evangelium evangelica perfectio, charitas scilicet patiens et benigna, etiam erga malignos, quos tolerat. Quia igitur tam paratus erat, fiducialiter Domino nimirum occurrebat : Sine iniquitate, inquit, cucurri et direxi distortos, quantum in me fuit. Tu exsurge igitur in occursum meum, occurrentis tibi: et quia nec sic pertingere passum ad celsitudinem tuam, nisi tu condescendens operi manuum tuarum porrigas dexteram Exsurge in occursum meum (Psal.LVIII. 5,6),et vide si via iniquitatis in me est : et si inveneris nescio quam viam iniquitatis,amove a me et de lege tua misertus mei, : 4. Cum tamen invitas Jesum, vide ne Deum majestatis ad sordidum et indignum invites hospitium; ubi nec te ipsum patiatur habitare quietum uxor litigiosa, seu fumus, aut stillicidium. Non enim nisi in pace fit locus ejus nec aliud quam justitia et judicium præparatio sedis ejus. Nunc autem me, inquit, de die in diem quærunt, et scire vias meas volunt, quia gens quæ justitiam fecerit, et judicium Dei sui non dereliquerit (Isa. LVIII, 2). Justitia, inquit, et judicium præparatio sedis ejus (Psal. LXXXVIII, 15). Noli causari quasi sumptuosum [fort. præsumptuosum] sit, viresque tuæ excedat paupertatis, tam magnifico, tamque potenti præparare domum hospiti : habes ad manum unde id possis. Humanum dico propter infirmitatem carnis tuæ, vel magis angustiam mentis tuæ. Confitere perfecte de præterito: bonam voluntatem habe de cætero; pax enim hominibus bonæ voluntatis (Luc. 11, 14), et hoc judicio et justitia sedem Altissimo præparasti. Vis manifestius audire de confessione, quod eam oporteat fieri in præparatione adventus Domini? Justus, ait Scriptura, 916, in initio sermonis accusator est sui. Et quid sequitur? Venit amicus ejus (Prov. xviii, 17), qui modo ante confessionem inimicus assistebat longius. Cum enim dixit, Confitebor adversum me injustitiam meam Domino (Psal. XXXI, 5); et ipse remisit: Venit, inquam, et investigabit eum. Prorsus investigabit, tanquam potio valida, scrutans corda et renes; pertingens usque ad divisionem animæ et spiritus, exhauriens noxia de medullis animæ, mentisque visceribus, purgans affectus ut fructum plus afferat: de cujus primitivo fructu confessionis jam gaudet pater agricola. Ipse tamen qui post confessionem nonnunquam et antequam invocetur, adest, nonnunquam exspectat ut tu prior eum invites et ut meritum tibi augeat, sæpe diutius dissimulat; ut tu attentius psallendo, C non immemor bonitatis, consolabitur te, et dicet instantius orando, dulciter violentus intrare compellas alioquin planget propheta quod civitates au tri clausæ sint, nullo introeunte (Jerem. XIII, 19). Cum ergo dicere potueris, Paratum cor meum, Deus, quia vacuatum a malis; paratum cor meum, quia sanctis plenum desideriis tunc sedulus fac quod sequitur, Cantabo et psalmum dicam (Psal. LXIV, 8). Et quicunque sit sonus cantantis vel psallentis, hæc sit intentio mentis: Exsurge, gloria mea, exsurge in occursum mei; quia, quantum potui, occurri tibi. O benigne Jesu, quam alacer et promptus, quam lætus et festivus occurris hujusmodi devotioni! quam hilarem te ostendis in viis istis Occurristi, inquit Isaias, lætanti et facienti justitiam: in viis tuis recordabuntur tui (Isa. LXVI, 5). Si enim psallas sapienter, in via immaculata veniet; veniet qui et illuminabit abscondita tua, ut quæ nescis intelligas mysteria Scripturarum, eritque ut dicas: Psallam et intelligam in via immaculata, quando veniet ad me (Psal. c, 1, 2). Excita, Domine, potentiam tuam, quæ excitet pigritiam nostram in occursum tui : et veni, ut salvos nos facias (Psal. LXXIX, 3), Salvator mundi; qui vivis et regnas per omnia sæcula sæculorum. Amen. SERMO IV. initio gratiæ, quieti sanctorum meruit consecrari. Consecravit nobis plane habitationem deserti vox clamantis in deserto, Joannes prædicans et tribuens baptismum pœnitentiæ in deserto; quanquam et ante ipsum quibusque sanctissimis prophetarum, velut auditorium Spiritus, amica semper iuerit solitudo. Longe tamen excellentior atque divinior ipsi loco gratia sanctificationis accessit, cum Jesus Joanni successit : qui etiam, antequam prædicare pœnitentibus inciperet, locum pœnitentibus præparandum putavit; atque per dies quadraginta, dum versatur in deserto, velut purificans locum, novumque novæ vitæ dedicans locum, tyrannum qui incubabat, omnemque malitiam et subtilitatem ejus, non tam sibi, quam illis qui accolæ eremi futuri B erant, superavit. Si ergo elongasti fugiens et manens in solitudine, ibi permane, ibi exspecta eum qui te salvum faciet a pusillanimitate spiritus, et tempestate. Quantalibet ingruat tibi tempestas bellorum, quantacunque patiaris in deserto, penuriam etiam victualium, noli pusillanimitate spiritus redire mente in Egyptum. Felicius te pascet eremus mauna, id est pane angelorum, quam Egyptus ollis carnium. Ipse Jesus quidem in eremo jejunavit; sed multitudinem sequentium se in deserto, sæpe et mirabiliter pavit. Sæpius autem et mirabilius te satiabit, qui tanto gratiore merito, quanto sanctiore proposito secutus es eum in deserto. Cum enim diutius eum tui oblitum putaveris, ipsi suæ De vita solitaria, et de via Domino paranda. 1. Vox clamantis in deserto, Parate viam Domini (Isa. xL, 3). Primo omnium considerandam arbitror gratiam deserti, beatitudinem cremi; quæ ab tibi: Recordatus sum tui. miserans adolescentiam tuam, et charitatem desponsationis tuæ, quando secuta es me in deserto (Jerem. 11, 2). Tunc plane ponet desertum tuum quasi delicias paradisi : et ipse confiteberis quia gloria Libani data est ei, decor Carmeli et Saron (Isa. xxxv, 2). Sicut enim in multis hodie locis, etiam juxta litteram illud propheticum videmus impleri, Pinguescent speciosa deserti (Psal. LXIV, 13); et, Deserta in ubertatem versa advenæ comedent (Isa. v, 17); sic quilibet Scripturæ locus, qui ante 917 tibi sterilis videbatur et aridus, repente ad benedictionem Dei mira replebitur ubertate, ac pinguedine spiritus; ut de saturitate mentis eructes hymnum laudis, ConfiteanD tur, inquiens, Domino, misericordiæ ejus, et mirabilia ejus filiis hominum : quia satiavit animam inanem, et animam esurientem satiavit bonis (Psal. CVI, 8, 9. 2. Illud sane mirabili gratia provisum est divinæ dispensationis, ut in his desertis nostris quietem habeamus solitudinis, nec tamen consolatione careamus gratiæ et sanctæ societatis. Licet cuique sedere solitarium, et tacere, co quod neminem patiatur interpellantem; nec tamen væ soli, eo quod non habeat confoventem aut, si ceciderit, sublevantem (Eccle. iv. 10). In frequentia hominum sumus, et sine turba sumus ; velut in urbe versamur, nullum tamen tumultum patimur, quominus vox clamantis in deserto a nobis audiatur si modo in terius, sicut exterius silentium habeamus. Verba A via bibunt, propterea exaltabunt caput; quia caput namque sapientium, ait Salomon, audiuntur in silentio, plus quam clamor principis inter stultos (Eccle. ix, 17). Et nunc quoque si medium silentium teneant omnia interiora tua, omnipotens sermo tibi secretus illabetur de sede paterna. Felix igitur, qui sic clongavit fugiens tumultum mundi: qui tam procul recessit in secretum et solitudinem quietæ mentis, ut non modo vocem Verbi, sed et Verbum ipsum; non Joannem, sed Jesum mereatur audire! Interim tamen quid vox Verbi nobis clamet audiamus, ut quandoque de voce ad Verbum proficiamus. Parate, inquit, viam Domino: rectas facite semitas ejus (Isa. XL, 3). Parat viam, qui corrigit viam : reclam facit semitam, qui per arctiorem se dirigit viam. Plane vita correcta, via est recta, per quam Dominus veniat ad nos, qui in hoc ipsum prævenit nos. A Domino siquidem gressus hominis dirigentur, et viam sic ejus volet, ut gratanter per eam veniens ad hominem, cum eo jugiter ambulet. Nisi enim suum ad nos adventum ipse præveniat, qui est via, veritas et vita (Joan. XIV, 6); non potest via nostra corrigi secundum regulam veritatis, ac per hoc nec dirigi ad vitam æternitatis. In quo vero corrigit adolescentior viam suam, nisi in custodiendo sermones ejus, nisi in sequendo vestigia ejus, qui viam fecit se ipsum, qua veniamus ad ipsum? Utinam dirigantur viæ meæ, ad custodiendas, o Domine, vias tuas (Psal. cxvIII, 5); ut propter verba labiorum tuorum custodiam etiam vias duras : quæ etsi duræ videantur carni, quia infirma est, suaves et pulchræ videbuntur spiritui, si promptus est! Viæ, inquit, ejus viæ pulchræ, et omnes semitæ ejus pacificæ (Prov. III, 17). Non solum pacatæ, sed et pacificæ sunt viæ sapientiæ : quia, cum placuerint Domino viæ hominis, etiam inimicos ejus convertet ad pacem (Id. xvi, 7). Israel, si in viis meis, inquit, ambulasset, pro nihilo forsitan inimicos eorum humiliassem,et super tribulantes eos misissem manum meam (Psal. LXXX, 14, 15). Quare enim contritio et infelicitas in viis eorum, nisi quia viam pacis non cognoverunt (Psal. x, 3)? Eapropter, si quando vidi hominem inquietum, contumacem, litigiosum, gravissima tentatione vexari, vel tribulatione flagellari, recordabar illius proverbii: Semper jurgia quærit malus: angelus autem crudelis mittetur contra eum (Prov. XVII, 11), cui traditur forsitan in afflictionem carnis, ut spiritus salvus sit in die Domini. Si tamen aliquando prosperatur via impiorum, noli æmulari in eo qui prosperatur in via sua, in homine faciente injustitias (Psal. xxx, 7) : quia hæc via eorum scandalum ipsis ; ut tanto liberius in mortem currant, quanto minus sepitur eis via qua ambulant. De istis Sapiens loquitur: Via peccantium complanata lapidibus : sed in fine illorum, inferi, tenebræ et pænæ (Eccli. xx1, 11):et, Ducunt in bonis dies suos, et in puncto descendunt ad inferos (Job xx1, 13). Beati igitur immaculati in via, qui ambulant in via Domini! quia, etsi de torrente in B C D suum, quod sequuntur per viam passionis, consequentur in fine mansionis. 3. Quidquid igitur occurrerit vobis in via Domini, læto ac dilatato corde currite via mandatorum Dei quia et si pusillanimis arcta videtur via, tamen recta; et si dura videtur, immaculata est. Plane beati immaculati in via! qui sic immaculato calle transeunt viam mundi, ut non inquinent vestimenta sua aut certe, si inquinaverint, secundum beatitudinis non amittunt locum; sed lavant vestimenta sua baptismo pœnitentiæ, quo Joannes baptizat 918 in eremo, viam parans Domino. Via utique immaculata, castitas; via grata, per quam Dominus gratiæ dignanter veniat : cui propheta cantat, Deus meus, impolluta via ejus. Impolluta castitas Virginis, qua venit in uterum illius impolluta necesse est sit castitas hominis, qua veniat in animam illius. Felix conscientia, cui convenit vox illa: Deus præcinxit me virtute continentiæ, et posuit immaculatam viam meam (Psal. XVII, 31, 33)! Verumtamen, ne de castitate sine virtutibus aliis glorieris, quasi jam viam immaculatam Domino praveris scito quia nihilominus necesse est ut via hæc etiam recta sit, plana sit, ut cliam tenebrosa vel lubrica non sit. Nam via impiorum tenebræ et lubricum; et angelus Domini persequens eos (Psal. xxxiv, 6). Et via impiorum tenebrosa nesciunt ubi corruant (Prov. Iv, 19). Putamusne, fratres, in aliquo nostrum inveniatur adhuc pravum aliquid in voluntatibus, asperum in moribus, tenebrosum per ignorantiam sensus, lubricum per inconstantiam actus? Quomodo autem scripturam de via paranda implebimus, nisi sicut scriptum est, faciamus: Ut sint prava, in directa; et aspera, in vias planas (Isa. XL, 4, et Luc. III, 5)? 4. Primo itaque necesse est ut, si qua est in nobis prava et distorta voluntas, corrigatur, et ad regulam divinæ voluntatis dirigatur. Aliter videbimur dicere, sicut impii dicunt: Non est recta via Domini. Sed statim refellit nos irrefragabilis veritas, et increpat terribilis severitas: Nunquid non viæ meæ recta sunt, et non magis viæ vestræ pravæ sunt (Ezech. XVIII, 29)? Qui igitur viam Domino parare festinas primo omnium bona sit voluntas ; quoniam in malevolam animam non introibit sapientia (Sap. 1, 4). Cum autem hoc modo posueris prava in directa, scito quia non minus necesse est ut aspera sint in vias planas: ut scilicet omnem morum complanes asperitatem, et in quamdam vitæ socialis sternas æqualitatem, ne mitis et suavis ille viator offensus asperitate viæ resiliat. Quidni resiliret ille mitis et milis corde, qui non nisi super mansuetum requiescit et humilem; cum etiam humanus omnis sensus refugiat et horrcat homin^m irac»ndum, et intractabilem? Sed, et si eatenus profecisti in via Domini, ut et propositum rectitudinis, et disciplinam mansuetudinis assecutus sis; profecisti quidem, sed non perfecisti, nisi lucerna sit pedibus tuis verbum Dei, et lumen semitis tuis. A liberabuntur scientia (Prov. XI, 9.) 5. Sed utinam hæc via, qua salutem vel Salvitorem suscipere debemus, sicut jam non est tenebrosa per ignorantiam veri, sic nec lubrica sit per inconstantiam operis. Sed, sicut Balaam cadens apertos habebat oculos (Num. XXII, 27, 31), sic et nos et videmus apertis oculis per scientiam, et cadimus per negligentiam. Volentes et scientes peccamus, et libentes lubricamus: nec tam lubricum viæ causari possumus, quam propositum mentis, id est, pedem cui innitimur. Quis enim non ambulat in lubrico, dum in mundo, dum in corpore vivit lutco? Non igitur tam via quam 919 pes in culpa est, qui in via Dei minus firmus est. Sed nunquid, qui cadit, non adjiciet ut resurgat? Septies cadit justus in die, et septies resurgit (Prov. XXIV, 16). Dominus enim erigit elisos, Dominus dirigit justos (Psal. CXLV, 8). Nam, si dicebam: Motus est pes meus; misericordia tua, Domine adjuvabat me (Psal. xc, 18). Quando igitur aliter non potes cadens, surgens viam ambula, clamans tamen semper ei, quem sequi et consequi desideras, Perfice gressus meos in semitis tuis ut non moveantur vestigia mea (Psal. XVI, 5): et, si via iniquitatis in me est (ut est humana fragilitas), deduc me in via æterna (Psal cxxXVIII, 24); quatenus per te, qui es via et veritas, perveniam ad te, qui es veritas, et vita æterna tibi gloria per æterna sæcula. Amen. SERMO V. Quomodo proficiendum in paranda via Domino. 1. Parate viam Domino (Isa. XL, 3). Via Domini, fratres, quam parare jubemur, ambulando paratur, parando ambulatur. Et licet multum profeceritis in ea, semper tamen vobis restat paranda: ut de his in quæ pervenistis, tendatis et extendatis vos in ulteriora; quatenus per singulos profectus Dominus, cujus adventui via paratur, quasi novus, ac seipso semper major occurrat. Ideo bene justus orat. Legem pone mihi, Domine, viam justificationum tuarum, et exquiram eam semper (Psal. cxvIII, 33). Ideo forsitan vita æterna dicta est; quia licet providentia semitam cujusque investigavcrit, terminumque constituerit quousque proficiat; terminum tamen non habet illius, in quam proficitis, bonitatis natura. Itaque sapiens impigerque viator cum consummatus fuerit, tunc incipiet: ita scilicet obliviscens quæ retro sunt, ut quotidie dicat sibi, Nunc cœpi (Psal LXXVI, 11). Exsultat ut gigas, quem nil terreat ad currendam viam mandatorum Dei Idithumque factus, pigros qui in via resident, facile transilit in impetu cursus sui. Et licet novissima diei hora venerit, consummatus in brevi explet tempora multa; ut repente de novissimo primus, inter primos coronam accipiat. 2. Sed nos qui de profectu viæ ejus loquimur, utinam vel initium ejus apprehenderimus! Meo namque sensu atque judicio non parum in ea proficit qui cœpit; si tamen vere cœpit, si viam civitaCtis habitaculi invenit. Quam pauci sunt, ait Veritas, qui inveniunt eam! (Matth. vII, 14.) Quam multi sunt qui in solitudine errant! prorsus omnes solitarii, id est omnes superbi, qui se solos reputant. Nullus corum adhuc dicere potest: Nunc cæpi, hæc mutatio dexteræ Excelsi (Psal. LXXVI, 11). Non enim est illis commutatio, ut desinant esse quod erant, quia non timuerunt Deum (Psal. LIV, 20), cum initium sapientiæ sit timor Domini (Psal. cx, 10). Si initium sapientiæ, nimirum et viæ bonæ. Ipse nempe timor Domini, ipse est qui statim illud sapiens consilium generat in corde viri, ut dicere possit Cogitavi vias meas, et converti pedes meos in testimonia tua (Psal. cxvIII, 59). Ipse confessio. nem persuadet, quam Psalmista initium boni operis esse docet Incipite, inquit, domino in confessione (Psal. CXLVI, 7). Ipse ad pœnitentiam superbum inclinat, ut vocem clamantis in deserto viamque parari jubentis, et unde incipiendum sit ostendentis, audiat Pænitentiam agite; appropinquabit enim regnum cælorum (Matth. 11, 2). Huic sententia consonat Salomonis, qui manifesta definitione rudes instruit, dicens: Initium viæ bonæ, facere justa (Prov. xvi, 5). Quid est enim justa facere, nisi pœnitentiam agere ? nisi de nobis ipsis quod Deo debemus exigere, et quod rapuimus exsolvere? Hæc est justitia quæ ante Dominum ambulat, viamque ei placitam parat, sicut scriptum est: Justitia ante eum ambulabit, et ponet in via gressus suos (Psal. D |