quosdam in ecclesiastica fide, quasi velut stultè, et penitus insipienter de resurrectione crederet, praecipue haereticos, « Multum quoque prodessent ad hujus argumenti illustrationem Hammonis Hadrianopolitae libri adversus Origenem super ea quaestione scripti, si vel superessent illi, vel tantumdem certe ex iis depromtum pervenisset ad nos, quantum e Methodii opere ejusdem instituti Epiphanius et Photius excerptum servarunt. Verum vetustate consumtis his commentationibus, hac ope destituti, partim ex Origenis dogmatum dλnλouzie, partim ex aliorum expostulationibus, partim ex ejus scriptis, cujusmodi ad nostram pervenerunt aetatem, quid ipsi visum sit, pro viribus aestimemus.

II. Quod si rem primum ex doctrinae ipsius textura spectare velimus, meminisse oportet accusatum fuisse eum, quod animam solam hominem constituere, post Platonem, dixerit: et quod animas pro peccatis in varia‹ corpora, sic tanquam in vincula conjectas tradiderit, ut supra observavimus. Ferunt praeterea persuasum fuisse illi, Adamum propter noxam mortali fuisse corpore indutum, quo prius carebat, cum immortalis a Deo fuisset procreatus; pelliceasque tunicas, quas ei Deus post praevaricationem circumposuisse dicitur, nihil fuisse aliud quam corpora mortalia; ossa vero, et carnes, quas ante peccatum habuisse Adamum Scriptura commemorat, carnes esse intelligibiles, et ossa intelligibilia. Cum igitur mortale corpus adventitium quid ac extraneum esse arbitratus sit, sequitur inde necessario, expurgatis peccatis, exsolutisque suppliciis, liberam' tandem aliquando animam, corporaliumque compedum pondere exoneratam resurgere. Nam si poena est gestare corpus, gestare certe corpus desinet anima, cum poena cessabit. Corpus illud intelligo, quod in sceleris luelam subiit ipsa, grave illud nempe, terrenum, et carneum; ron illud autem, quicum' Huic conseprocreata primum et a Deo formata est.

ctarium est, futurum, ut anima humanorum illam configurationem membrorum a se abjiciat, utpote quae carnei corporis propria sit; meliorem autem et perfectiorem formam suscipiat, ut quae in melius mutata, et perfectiori statui reddita sit; formarum autem omnium cum perfectissima sit sphaerica, futurum quoque, ut in globum animae perfectiores a mortuis suscitatae rotundentur. Ex ea praeterea assertione, quae animis pro criminum modo corpora plus minusve crassa imponi sciscit, efficitur illud, diversum fore resurgendi modum; splendidiusque ac subtilius inituras corpus animas, quae in virtutibus sese, dum in terris agunt, diligentius exercent; quae contra prorumpunt in vitia, densioribus ac rudioribus corporibus adjunctum iri. Nunc utrum doctrinae suae ordinem ac consecutionem Origenes tenuerit, ex aliorum criminationibus, ipsiusque scriptis, expendamus.

III. Accusatum eum refert Pamphilus, quod resurrectionem mortuorum absolute sustulerit, atque hanc criminationem septimo loco positam confutat. Epiphanius Haer. 64. cap. 11. conatum ait eum in Commentario in Psalmum 1. ἐκ τῶν κατὰ φύσιν ἡμῖν συμβαινόντων ἀνατρέψαι τῆς αὐτῆς ἀναστάσεως ἡμῶν ἐν ἀληθείᾳ ἐλη nidos rηv oμodoyíar. Idem cap. 63. subdole eum ait et vafre resurrectionis nomen admittere, rem ipsam infitiari; quippe qui corpus neutiquam resurgere, sed solam animam decernat; animam autem non resurgere, quae non cadit, nec exstinguitur; corpus quoque juxta ipsius sancita non resurgere; nihil igitur resurgere, nee ullam proinde mortuorum esse resurrectionem. Itaque Augustinus ad Quod vult Deum Haer. 43, resurrectionem ab Origenis sectatoribus negatam scribit. Hieronymus in ep. 59. ad Avit. cap. 1. dixisse Origenem tradit » corporales substantias penitus delapsuras; aut certe in fine omnium hoc esse futura corpora, quod nunc est aether, et coelum, et. si quod aliud corpus sincerius et purius intelligi potest.«<

Tum addit: >> Quod cum ita sit, quid de resurrectione sentiat perspicuum est.«< Deinde verba Origenis in eandem conspirantia sententiam sequentibus capitibus producit. Similia carpit in Joanne Hierosolymitano epist. 61. ad Pammach. Quo et illud pertinet, quod scripsit libr. 12. in Ezech. 40. >> Non quod juxta saevissimam haeresin corpora abolenda credamus. << Theophilus Alexandrinus epist. Pasch. 2. »Inter cetera etiam resurrectionem a mortuis, quae spes salutis nostrae est, ita corrumpit et violat (Origenes), ut audeat dicere, corpora nostra rursum corruptioni et morti subjacentia suscitari:« et postea: >> Dicit corpora, quae resurgunt post multa saecula, in ›nihilum dissolvenda, nec futura aliquid, nisi cum de coelorum mansionibus animae ad inferiora dilapsae indiguerint nobis, quae aliae rursum fiant, prioribus omnino deletis. «<› Tum infra: >> Quod si, ut falso putat Origenes, non solum corruptibile, sed et mortale corpus est suscitandum, ergo unum atque idem corruptio et incorruptio.«< Alter ejus locus adversus hanc haeresin ex quadam epist. ad sanctos, qui erant in Sceti, depromitur a Justiniano in epist. ad Menam: nec non et locus ex ep. Cyrilli ad monachos, qui erant in Phua, quo significatur anathemati subjectum fuisse Origenem, quod mortuorum resurrectionem negaverit. Huic ep. ad Menam geminum subjungitur ex Origene testimonium hoc errore adspersum, aliud ex libr. 2. пɛì άoxov, quo corpora ab omnibus depositum, et in nihilum redactum iri statuitur, cum Deo omnia subjicientur, rursumque futura corpora, si rationales a superioribus descendant: aliud ex libro 4., quo idem significatur. Queritur praeterea Justinianus apud quintam synodum, in epistola, quam descripsit Cedrenus, affirmare Origenistas, ὅτι παντελής ἐστι τῶν σωμάτων ἀναίρεσις, αὐτοῦ τοῦ κυρίου πρώτου ἀποτιθεμένου τὸ ἴδιον σῶμα, καὶ τῶν λοιπῶν ἁπάντων, καὶ ὅτι ἀνακομίζονται πά λιν ἅπαντες εἰς τὴν αὐτὴν ἑνάδα, καὶ γίνονται νόες,". ORIGENIS OPERA. TOM. XXIII.

9

καθὰ καὶ ἐν τῇ προϋπάρξει ἐτύγχανον. Itaque propter sublatam corporum resurrectionem damnatum fuisse a synodo quinta Origenem testatur Photius in libello de synodis, et auctor incertus libelli de synodis, qui in Justellina Bibliotheca Juris Canonici insertus est, et Canon primus synodi quinisextae, et Cedrenus. Placitum huic idem adscribunt Sophronius in ep. ad Sergium, et anonymus apud Photium Cod. 117., et Joannes Damascenus in libro de haeresibus, et Constantinus Harmenopolus in libro de sectis, et ante eum Glycas annalium Part. 3., quamvis Parte 4. corpora quidem resurrectura, sed non eadem censuisse ipsum asseveret. Denique Cyriacus apud Simeonem Metaphrastem dixisse ait Origenistas Novae Laurae in Palaestina, » corpora nostra, quae habuerimus ex resurrectione, esse penitus ventura ad interitum, et Christi primi.«<

IV. Ab his criminibus purgat Adamantium quod supra demonstravimus, creatum nihil, ex decreto Origenis, corpore carere: unde sequitur, vel injuriam huic facere, qui sensisse eum ferunt penitus interitura corpora, et in nihilum dissolvenda, vel ipsum certe, juxta morem Scripturae, interitum appellasse instaurationem et in melius mutationem, Sic enim Methodius Haer. 64. cap. 32. Ἔθος ταῖς γραφαῖς λέξομεν τὴν εἰς τὸ κρεῖττον καὶ ἐνδοξότερον ἀποκατάστασιν ταύτην τοῦ κόσμου μεταβολὴν ἀπώλειαν λέγειν, οἷον τοῦ πρόσθεν σχήματος ἀπολ λυμένου κατὰ τὴν εἰς τὸ φαιδρότατον ἁπάντων ἐξαλλαyv. Purgat eum quoque Hieronymus in epistol. ad Pammach. cap. 8., cum ipsum scribit mediam tenuisse viam inter Catholicos veram carnis resurrectionem tuentes, et Haereticos Marcionem, Apellem, Valentinum, et Manem, resurrectionem nonnisi in phantasmate futuram arbitranSibi autem utramque displicere sententiam (asserit Origenes), fugere se et nostrorum carnes, (verba sunt Hieronymi), et Haereticorum phantasmata, quia utraque

tes. >>

pars in contrarium nimia sit, aliis id volentibus se esse quod fuerunt, aliis resurrectionem corporum omnino denegantibus. «<

V. Ostendit etiam non penitus sublatam ab eo fuisse corporum resurrectionem, quod narrat Pamphilus in Apologia, »> eum corpus quidem resurgere confiteri, carnem vero negare.<< Idem in eo culpat Methodius, in libro de resurrectione, quo hoc Origenis dogma convellit, et cujus epitomen Panario suo inseruit Epiphanius Haer. 64., quamque repraesentavit Photius Cod. 234., aitque Origenem super responsione Sadducaeis a Domino data dixisse futurum, ut angelis similes evadamus, ac proinde carne, nudemur. Quin 1) etiam Origenistas carpit, velut carnem

1) Certe ubique Origenes per corpus intelligit carnem, sicut per carnem intelligit corpus. Sed quemadmodum aliquid interesse statuit inter corpus et corpus, carnem et carnem, habita varii ejus státus ratione: sic aliquid interesse dicit inter carnem et corpus. Per car nem enim nihil aliud intelligit quam crassam illam ac terrenam corporis molem, et compagem corruptioni omnibusque infirmitatibus obnoxiam: per corpus vero ipsam eandemque carnem, sed quae qualitatibus, non natura, mutatis, talis in resurrectione evasit, qualem oportet esse eam, quae in aethere eoque superioribus locis versari ›debet, neque jam corruptioni, nec infirmitati ulti subjacet. Quod manifestum fit tum ex lib. III. nɛgì άozāv cap. 6. num. 5. »>Denique caro nostra ab imperitis et infidelibus ita post mortem deperire existimatur, « etc., usque ad verba: in gloria corporis proficiet spiritualis:«< quae verba non aliter ac nos intellexisse videtur Haetius, quippe quae Catholica reperiat: tum ex ipsis verbis, quae infra refert idem clarissimus praesul e Catena Corderiana in Psalm. CXIX, 25., quaeque Catholica itidem reperire debuisset, utpote praecedentibus in omnibus similia: Nuv μὲν ἐκολλήθη τῷ ἐδάφει ἡ ψυχὴ, καὶ γέγονε σάρξ ubi oάog nihil aliud significat quam carnem infirmam et cor