ORIGENIS COMMENTARIORUM

IN

EPISTOLAM

BEATI PAULI APOST. AD ROMANOS

LIBER VIII.

1. „Frat

ratres, ') voluntas quidem cordis mei, et obsecratio apud Deum fit pro illis in salutem. Testimonium enim perhibeo illis, quod aemulationem Dei habeant, sed non secundum scientiam. Ignorantes enim Dei justitiam, et suam justitiam quaerentes constituere, justitiae Dei non sunt subjecti." Et ex initio, et procedente 2) textu epistolae, diximus Paulum nunc pro Gentibus, nunc etiam pro Israel facere sermonem. Quia ergo in his, quae nuper exposita sunt, multis testimoniis adversum Israel usus est prophetarum, ita ut proferret de Esaia:,,nisi 3) Dominus Sabaoth reliquisset nobis semen, sicut Sodoma facti essemus, et sicut Gomorrha similes fuissemus:" et ite

1) Rom. X, 1. 2. 3.

2) Sic omnes Mss. nostri. Editi vero (v. c. edd. M.) perperam: „praecedente." Loca hic citata ab Origene reperiuntur supra Tom. III. num. 1. 2. et 9., et Tom. VI. num. 8. R.

3) Rom. IX, 29. coll. Jesai. I, 9.

rum:,,si') fuerit numerus filiorum Israel tanquam arena maris, reliquiae salvae fient:" et 2) his addit, quia „Israel 3) sectans legem justitiae, in 4) legem non pervenit:" propterea nunc consolari rursus populum suum volens, et per hoc invitare ad fidem, dicit: „,fratres, 5) voluntas quidem cordis mei, et obsecratio apud Deum fit pro illis in 6) salutem." Et causam, cur voluntas sua, et obsecratio pro illis apud 7) Deum habeatur, ostendit., „Testimonium 8) enim, inquit, perhibeo illis, quod aemulationem quidem Dei habeant, sed non secundum scientiam." Quamvis, inquit, tot et tantis involuti sint 9) peccatorum suorum malis, tamen 10) est iis ineffabilis zelus et aemulatio Dei. Et haec me commovit causa obsecrare Deum pro ipsis, ut vel in fine aliquando perveniant ad saluHabent enim zelum Dei, sed non secundum scientiam. Et probat, quomodo non secundum scientiam ze

tem.

1) Rom. IX, 27. coll. Jesai. X, 22.

2) Editi (v. c. edd. M.): „et hic addit.“ R.
3) Rom. IX, 31.

4) Mss. quidam, editi (v. c. edd. M.), et Rabanus: ,,in legem justitiae non pervenit." Male. Nam supra vox "justitiae" in omnibus Mss. et apud ipsum Rabanum_omittitur, et hic etiam deest in Msc. Reg. num. 1639. R. 5) Rom. X, 1.

6) Edd. M. hoc loco, cfr. pag. 191. not. 1.,,ad salutem." 7) Desunt verba: „apud Deum," in editis (v. c. edd. M.), qui postea habent: „ostendit dicens: testimonium perhibeo illis, quod" etc. R.

8) Rom. X, 2. 9) Edd. Merlini: sunt.

10) Editi (v. c. edd. M.):,,tamen ineffabilis zelus et aemulatio Dei, haec me commovit causa, ut obsecratio fieret pro ipsis ad Deum." Rabanus:,,tamen quia ineffabilem zelum, et aemulationem Dei habent, haec me commovit causa obsecrasse Deum pro ipsis." Msc. unus Reg. num. 1639. „,tamen inest illis zelus et aemulatio Dei. Haec me commovet causa obsecrare Deum pro ipsis." Ceteri vero Mss. ut in nostro textu. R.

lum Dei habeant:') quia ignorantes, 2) inquit, Dei justitiam, justitiae suae obtemperant. Non multum erge prodest habere zelum Dei, et non habere scientiam 3) zeli. Denique Judaei putantes se zelo Dei agere, sacrilegi exstiterunt in Filium Dei: quia non secundum scientiam zelati sunt, sicut Phinees, 4) filius Eleazari, qui secundum scientiam zelatus interemit Madianitidem 3) pariter et Israelitam fornicantem cum ea: et sicut Elias, 6) qui dixit: „zelans 7) zelatus sum Domino ) omnipotenti, Deo Israel, quia 9) dereliquerunt te filii Israel, prophetas tuos occiderunt, et altaria tua subverterunt:" et sicut Mathathias, 10) de quo in primo libro Machabaeorum scriptum est, quia 11) „zelatus est in lege Dei, et intremuerunt renes ejus, et adscendit 12) furor ejus secundum judicium." Horum omnium zelus et aemulatio secundum scientiam fuit. Judaeorum vero zelus non erat secundum scientiam, idcirco quia ignorantes Dei justitiam, propriam 13) conabantur, id est, quae hominibus justitia vi

1) Sic omnes Mss. nostri, et Rabanus. Editi vero (v. c. edd. M.): „,habent, dicens: ignorantes enim Dei justitiam, et suam quaerentes statuere, justitiae Dei non sunt subjecti." R.

2) Rom. X, 3.

3) Editi (v. c. edd. M.): „scientiam Dei;" qui postea cum duobus Mss. habent: „putantes zelum se Dei habere." Sed Msc. Reg. num. 1639. et Rabanus rectius ut in nostro textu. R.

4) Num. XXV, 7. 8.

5) Ed. R. sola: Madianitem.

6) Edd. M. et R. „Helias.“

7) I Regg. XIX, 10. (III Regg.)

8) Deest,,Domino" in edd. M.

9) Editi (e. c. edd. M.): „,quia dereliquerunt pactum Domini filii Israel." R.

10) Edd. M. et R.,,Mathathias," et,,Machabaeorum." 11) I Maccab. II, 24. 12) Edd. Merlini: accendit.

13) Ed. M. II: „propriam statuere conabantur.“ ORIGENIS OPERA. TOM. VII.

13

debatur, implere: cum utique ipsos magis Dei 1) justitiae, quae 2) est Christus, convenerit 3) obedire. Sed vide nunc, ne forte non illis solis dici sermo iste videatur, quia 4),,zelum Dei habeant, 5) sed non secundum scientiam." Similiter enim potest dicere Apostolus et de aliis, quia,,testimonium 6) perhibeo iis," quod timorem Dei habeant, sed non secundum scientiam: et de aliis, quia 7) caritatem Dei habeant,) sed non secundum scientiam. Si enim habeat quis affectum erga Deum, ignoret 9) tamen, quia caritas patiens debet esse, benigna, non invidens, non perperam agens, non inflata, non ambitiosa, non quaerens quae sua sunt: et 10) haec et his similia si in caritate non habeat, sed in solo affectu diligat Deum, competenter et ad ipsum dicetur, quia caritatem Dei habet, sed non secundum scientiam. Similiter autem dici potest et de alio, quia fidem Dei habet, sed non secundum scientiam, si ignoret, quia „fides 11) sine operibus mortua, est:" et quia fides Dei non in solis verbis est, quae interdum ab alio composita vel scripta discuntur, sed 12) in affectu mentis tali quodammodo, qualem ha

1) Edd. Merlini: justitiae Dei.

2) Editi (v. c. ed. M. I.): „qui est Christus.“ R.
3) Ed. M. I: „convenit," ed. M. II: „conveniret.“
4) Editi (v. c. edd. M.): „qui." R. Cfr. Rom. X, 2.
5) Edd. Merlini: habent. 6) Rom. X, 2.

') Editi (v. c. edd. M.): „qui.“ R.

8) Edd. Merlini: habent.

9) Editi (v. c. edd. M.):,,ignorat autem quia (ed. M. II: quod quia) caritas patiens est, debet esse benigna“ etc. R. Cfr. I Cor. XIII, 4. 5.

12) Sic Msc. Reg. num. 1639. Ita etiam ceteri Mss. nostri, nisi quod habeant,,quodam" pro: „,quodammodo." Editi vero (v. c. edd. M.): „,sed in affectu mentis. Talem quondam habuit illa, quae dixit: si tetigero" etc. Rabanus:,,sed in affectu mentis sunt aliquando, qualem habuit" etc. R.

,,si) tetigero fimbriam

SI

buit illa, quae dixit intra se: vestimenti ejus, salva ero." Si quis ergo non ita habeat fidem, ut ex actibus suis bonis, cui credit, ostendat, potest et ad ipsum dici, quia fidem Dei habet, sed non secundum scientiam. Potest et de alio dici, quia castitatem 2) Dei habet, sed non secundum scientiam. Et3) alius curam pauperum habet, sed non secundum scientiam: quippe si ab hominibus laudari vult. Et alius abstinens potest 4) dici, sed non sccundum scientiam, propterea jejunat, ut hominibus pareat.") Et sic per singula quaecunque, quae gerimus, nisi 6) secundum scientiam et intellectum geramus, potest ad nos dici, quia habemus zelum operis 7) boni, sed non secundum scientiam. Et ideo danda est praecipue opera scientiae, res nobis infeliciter accidat, ut in fide positi frustremur a fide, et) zelum habentes bonorum decidamus a bonis. Vis autem scire, quia 9) potest quis, si scientiam non habeat, evanescere in fide? Audi ipsum Paulum quibusdam dicentem: „nisi1o) sine causa credidistis." Accidit ergo sine causa credidisse his, qui scientiae operam non dant, ut in eo, quod 11) crediderunt, etiam intellectum

1) Matth. IX, 21.

ne

2) Editi (v. c. edd. M.):,,caritatem Dei habet." Male. Msc. Reg. num. 1639.,,castitatem quidem habet.“ R.

3) Desiderantur verba: „Et alius curam pauperum habet, sed non secundum scientiam," in editionibus Merlini (I. et II.) et Genebrardi. R.

4) Edd. Merlini: dici potest.

5) Edd. Merlini:,,placeat." Cfr. Matth. VI, 16.

6) Editi (v. c. edd. M.): „nisi scientiam et intellectum geramus." R.

7) Edd. Merlini: boni operis.

*) Deest „et“ in edd. M.

9) Editi (v. c. edd. M.): „quia potest qui scientiam non habet" etc. R.

10) I Cor. XV, 2.

11) Ed. Ruaei sola: quo.