conditore susceperit. Quoniam 1) ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia." Vides, quomodo in ultimis ostendit, 2) quod in omnibus, quae supra dixit, signaverit 3) mysterium Trinitatis. Sicut enim in praesenti loco quod ait: quoniam 4) ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia:" convenit illis dictis, quae idem Apostolus in aliis memorat locis, cum dicit: „,unus 5) Deus Pater, ex quo omnia, et unus Dominus noster Jesus Christus, per quem omnia:" et 6) item in Spiritu Dei dicit revelari omnia, et per haec designat, in omnibus esse providentiam Trinitatis: ita et cum dicit: „,altitudo ') divitiarum :" Patrem, ex quo omnia dicit esse, significat: et sapientiae altitudinem, Christum, qui est sapientia ejus, ostendit: et scientiae altitudinem, Spiritum sanctum, qui etiam alta Dei novit, °) declarat.") Verumtamen quod dicit: „ex 10) ipso:" hoc ipsum, quod sumus, indicat: „,per ipsum" autem, quod per ejus providentiam dispensamur in vita: „in ipso" vero, quod perfectio omnium et finis in ipso erit tunc, cum erit 1) Deus omnia in omnibus: et tunc ipsi 12) gloria in saecula saeculorum. 13) Amen."

1) Rom. XI, 36.

2) Ed. M. II: ostendat.

3) Editi (v. c. edd. M.), quibus consentiunt omnes nostri Mss. Codices:,,segregaverit." Sed rectius Rabanus:,,signaverit." R.

4) Rom. XI, 36.

6) Edd. Merlini:

Cfr. I Cor. II, 10.

7) Rom. XI, 33.

5) I Cor. VIII, 6.

et iterum spiritum Dei dicit" etc.

8) I Cor. II, 10.

9) Praetermittitur in libris antea editis (e. c. edd.

M.): „declarat." R.

10) Rom. XI, 36.

12) Rom. XI, 36.

11) Cfr. I Cor. XV, 28.

13) Deest,,saeculorum" in editis, et in Msc. Reg. núm. 1639. R.

„In ') saecula," propter hoc, quod perfectio 2) omnium non intra unum saeculum concluditur, sed in multa protenditur, et vix aliquando adimplenda speratur. Jungit autem et „Amen," 3) ut intelligamus per illum ad istam beatitudinem veniendum, de quo scriptum est in Apocalypsi:,,haec 4) dicit, qui est Amen."

1) Rom. XI, 36.

2) Editi (e. c. edd. M.): „perfectio omnis.“ R.

3) Rom. XI, 36.

*) Apocal. III, 14.

1

ORIGENIS COMMENTARIORUM

IN

EPISTOLAM

BEATI PAULI APOST. AD ROMANOS

LIBER IX.

1. Cum per omnem textum epistolae in superioribus do

cuisset Apostolus, quomodo a Judaeis ad Gentes, a cirtumcisione ad fidem, a litera ad spiritum, ab umbra ad veritatem, ab observantia carnali ad observantiam spiritualem religionis 1) summa translata sit, et haec ita futura propheticis. ostendisset vocibus designata: jam nunc spiritualis hujus observantiae, ad quam cultus Dei ritum docuit esse translatum, aggreditur mores et2) instituta sancire, et ait: „obsecro 3) itaque vos, fratres, per misericordiam Dei, ut 4) exhibeatis corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo placentem, rationabile obsequium ve

1) Editi (v. c. edd. M.): „religio summa." R.
2) Msc. Reg. num. 1639.,,et statuta." R.

3) Rom. XII, 1. 2.

4) Verba: „,ut exhibeatis

vestrum. Et nolite

sensus vestri: ut, et beneplacitum, et perfectum," desiderantur in libris antea editis (v. c. edd. M.), sed restituuntur ex omnibus Mss. R.

strum. Et nolite conformari huic saeculo, sed reformamini renovatione sensus vestri: ut probetis, quae sit voluntas Dei, quod bonum, et beneplacitum, et perfectum.“ Quoniam, inquit, ostendimus, a sacrificiis carnalibus recedendum, secundum quod et propheta dicit: „hostias') et oblationem noluisti, nec placita sunt tibi:" nunc, ait, doceo vos, quibus hostiis delectetur Deus: et haec doceo non quasi imperans, nihil enim proficit legis impe

rium sed quasi qui officium susceperim reconciliandi vos Deo, obsecro 2) „vos, fratres;" et obsecro non per potentiam, sed „per misericordiam Dei." Quia enim, sicut3) supra ostendi omnes conclusi sunt sub peccato, nunc jam non in meritis, sed in misericordia Dei salus humana consistit. Quid autem est, quod vos obsecro?,,Ut) exhibeatis corpora vestra hostiam viventem, sanctam, Deo placentem," ut 5) sit „rationabile obsequium vestrum." Obsequium hic cultum Dei") dicit. Qui cultus quoniam dudum in pecudum mutorum corporibus consistebat, nunc, inquit, in corpore rationabilis hominis offeratur, et corpora magis vestra quam pecudum fiant sacrificium Deo, atque in sacris altaribus collocetur. Hi enim, qui membra sua mortificant ab incentivo libidinis et furoris, et actus corporis sui Deo placitos habent, hostiam viventem, sanctam, placentem 7) Deo rationabiliter

1) Psalm. XL, 6. coll. Hebr. X, 8. Edd. Merlini: oblationes.

2) Rom. XII, 1.

3) Msc. unus: sicut supra ostendit." R. Cfr. Rom. XI, 32. coll. Gal. III, 22.

4) Rom. XII, 1.

5) Desunt in libris antea editis (v. c. edd. M.) verba: „ut sit." R.

6) Omittitur,,Dei“ in editis (e. c. edd. M.), et in plerisque Mss., nec non et apud Rabanum; sed restituiturex Msc. Reg. num. 1639. R.

7) Edd. Merlini: Deo placenter.

nens,

offerunt, et legem sacrificiorum, quae in Levitico lata 1) est, secundum spiritualem intelligentiam complent. Verbi causa, ut 2) ibi offerebant vitulum primo 3) loco, vel secundo arietem, aut tertio hircum, aut quarto turtures, vel etiam pullos columbarum, ut in his uniuscujusque anima purificaretur pro qualitate gestorum: haec nunc in suo corpore unusquisque purificans, et spirituali sensu discerrationabili obsequio viventem hostiam offert 4) Deo. De quibus singulis, cum in librum 5) Levitici aliqua diceremus, pro viribus explanare tentavimus, quomodo unusquisque rationabili obsequio cultus 6) Dei, si superbiam corporis sui vincat, immolet vitulum; si iracundiam superet, arietem jugulet; si libidinem vincat, in holocaustum offerat hircum; si vagos et lubricos cogitationum resecet volatus, columbas et turtures immolet. 7) Sed haec, ut dixi, si quis scire dignum putat, ibi latius disserta®) reperiet. Nunc autem Paulus obsecrat credentes in Christo, ut corpora sua exhibeant,,hostiam 9) viventem, sanctam, placentem Deo.“ ,,Viventem" dicit hostiam, quae vitam, hoc est, Christum in se gerit, et dicit: „mortem 1o) Jesu in corpore nostro 11) circumferimus, ut et vita Jesu

1) Alias: „data est,“ al. „collata est.“ R.

2) Mss. quidam:,,ut ubi offerebant vitulum primo in loco" etc. Msc. Reg. num. 1639. „,ibi offerebant" etc., omisso,,ut." R.

3) Edd. Merlini, cfr. p. huj. not. 2. primo in loco." 4) Mss. plerique, Rabanus, et editi (v. c. edd. M.): „obtulit.“ Sed rectius 'Msc. Reg. num. 1639. „offert.“ Ŕ. 5) Edd. Merlini: libro. Vide homil. II. in Levi

tic. num. 2.

6) Msc. unus: „,cultus Dei faciat; si superbiam“ etc. R. 7) Sic Msc. Reg. num. 1639. Ceteri vero Mss., Rabanus, et editi (e. c. edd. M.): „immolaverit." R.

8) Ed. M. II: diserta.

9) Rom. XII, 1.

10) II Cor. IV, 10.

Edd. Merlini: Deo placentem.

11) Deest,,nostro" in ed. Genebrardi.