ritualem sensum ad carnalia haec et corporalia transtulerunt, quae rationem sapientiae habent in observatione religionis et humilitate corporis, non 1) tamen ut occasione hujusmodi observantiae honor aliquis apud homines et carnis deliciae requirantur, 2) dum pro paucorum abstinentia multi cibi requiruntur et electi. Vera autem ob

servantia est, ubi ita sumitur cibus, et ita aguntur omnia, ut non de talibus dicatur:,,quorum 3) Deus venter est." Abstinere enim 4) convenit ab omni cibo, quem concupiscentia et libido praesumit, quem deliciae parant, quem 5) luxus excogitat. Videndum 6) namque est, non solum quali, sed et 7) quanto cibo, et quo in tempore, et quam parco utamur. Sic 8) enim,,omnia munda mundis" mentibus fiunt:,,contaminatis autem," ut dicit Apostolus, et „infidelibus nihil mundum.“ In quo ostendit, quia etiam ea, quae apud Judaeos munda nominantur in cibis, si quis contaminatus sit et infidelis, munda ei esse non possunt. Consequens igitur erit, ut si ea, quae munda sunt, contaminatis immunda efficiantur, etiam 9) ea, quae dicuntur immunda, sanctis et fidelibus munda fiant. „San

1) Editi (v. c. edd. M.): „,non tantum vero оссаsione hujus (edd. Merlini: hujusmodi) observantiae honorabilis apud homines“ etc. Sed omnes Mss. ut in nostro textu. R.

2) Ed. M. II: requiruntur.

3) Philipp. III, 19.

4) Deest in libris antea editis (e. c. edd. M.): ,,enim." R.

5) Edd. Merlini: et luxus etc.

6) Editi (e. c. edd. M.): „Videndum sane est." R. 7) Deest,,et" in edd. M.

8) Editi (e. c. edd. M.): „Sic enim omnia mundis munda fiunt.“ Mss. plerique: „Sic enim omnia munda mundis fiunt." Sed Msc. Reg. num. 1639. ut in nostre textu. R. Tit. I, 15.

9) Edd. Merlini: et ea, quae etc. ORIGENIS OPERA. TOM. VII.

24

ctificantur1) enim per verbum Dei2) et orationem, quia omnis creatura Dei bona, et nihil abjiciendum, quod cum gratiarum actione percipitur." Per orationem autem non cujuscunque sanctificantur, sed eorum, qui levant3) "puras manus sine ira et disceptatione." Vis autem magnificentius adhuc de mundis et immundis, quod non de corporibus, sed de animis dicantur et mentibus, edoceri?4) Audi ipsius Domini et Salvatoris in Evangelio sententiam dicentis: „,non') quae intrant in os, communicant 6) hominem, sed quae ex ore procedunt: quoniam ab 7) intus de corde exeunt cogitationes malac, homicidia, adulteria," et cetera. Cogitatio ergo est et mens non recte sentiens, quae polluit hominem, non ciborum qualitas, quae, cujuscunque modi fuerit, pari eodemque exitu usum corruptionis explebit. ) Et nihil mirum, si sanctus cibum, quem sumit, verbo Dei et oratione sanctificat, cum etiam ipsa, quibus induitur, sancta sint vestimenta. Sudaria o) denique Pauli et semicinctia tantum ex ipsius puritate sanctificationis acceperant, ut aegris adhibita corporibus 10) fugarent morbos, et redderent sanita

1) I Tim. IV, 5. 4.

2) Desiderantur in antea editis (v. c. edd. M.): ,,Dei," R.

3) Cfr. I Timoth. II, 8.

4) Omittitur,,edoceri“ in editis“ (e. c. edd. M.), et in plerisque Mss., sed restituitur ex Msc. Reg. num. 1639. R.

5) Matth. XV, 11. 19.

in os intrant" etc.

Edd. Merlini: „non quae

6) Editi (v. c. edd. M.): „coinquinant." Male. R.

7) Deest,,ab" in edd. M.

8) Edd. Merlini: explevit.

9) Cfr. Act. XIX, 12.

10) In antea editis (e. c. edd. M.) praetermittitur: "corporibus." R.

tem. Nam de Petro quid dicam, cujus etiam umbra 1) corporis tantum sanctificationis gerebat, ut, quoscunque praeteriens non ipse, sed sola ejus umbra tetigisset, contínuo ab omni aegritudine levarentur? Sed paulo latius excessimus de mundis cibis et communibus disserentes, ut Apostoli sensum, quantum possibile est, consideraremus excelsius. Sed memores propositae brevitatis, in his noni voluminis conclusione facta, decimi 2) ejusdemque ultimi aggrediamur exordium.

1) Cfr. Act. V, 15.

2) Editi (v. c. edd. M.): „decimi ejusdem aggrediamur exordium." Sed omnes Mss. ut in nostro textu. R.

ORIGENIS COMMENTARIORUM

IN

EPISTOLAM

BEATI PAULI APOST. AD ROMANOS

LIBER X.

1.

„Non1)

Non

on') blasphemetur ergo bonum 2) nostrum. enim regnum Dei est esca et potus, sed justitia, et pax, et gaudium in Spiritu sancto. Nam3) qui in hoc servit Christo, placet Deo, et probatus est hominibus." Requiro, quomodo blasphemari possit bonum 4) nostrum. Bonum est legem) spiritualiter intelligere, et impia atque inepta haereticorum, vel falsae philosophiae studentium dogmata tanquam immundos cibos pollutosque vitare. Hoc enim est, quod spirituali lege sancitur. Tamen 6) si quis ex

1) Rom. XIV, 16. 17. 18. Edd. Merlini: „Non ergo blasphemetur" etc.

2) Editi (v. c. edd. M.): „bonum nomen.“ R.

3) Verba:,,Nam qui Christo, placet Deo, et probatus est hominibus," in editis (e. c. edd. M.) non comparent; et restituuntur ex Mss. nostris. R.

4) Editi (v. c. edd. M.): „bonum nostrum bonum.“ R. ❝) Edd. Merlini: spiritualiter legem intelligere, impia et inepta etc.

6) Editi plerique (v. c. ed. M. II.): „Tamen si quis

Judaeis, verbi causa, aut ex his, qui Encratitae appellantur, velit Christo credere, putet tamen non parum inesse momenti in observantia continentiae, vel eorum ciborum, qui lege prohibentur, vel quos quasi castitati adversantes aestimant1) nonnulli etiam Scripturarum auctoritate declinandos: hujusmodi hominem si perurgeas ad communes omnium 2) cibos, nec dicas cum aliter posse salvari, vel ad fidem Christi ́et gratiam pervenire, nisi sumtis his, quos refugit, cibis, tune vere bonum spiritualis sententiae 3) blasphematur, putante eo, quem perurges, hanc apud nos haberi fidem, ut salvum fieri nullum credamus, nisi qui suillis) vescatur carnibus, vel aliis hujusmodi communibus et indifferentibus cibis. Addit autem his: ,,non 5) enim regnum Dei esca et potus est, sed justitia, et pax, et gaudium in Spiritu sancto." In quo iterum vehementer admiror sapientiam Pauli, qui praesentis temporis culpas futuri sacramenti auctoritate compescit, et ut ecclesiae formam statuat, regni coelorum mysterium prodit. Ait ergo quid opus est tantopere pro cibis et escarum qualitatibus fraternam pacem caritatemque turbare, cum regnum 6) Dei, propter quod laboramus et currimus, neque per escas constet, neque per potum, sed")

Judaeus, verbi causa, aut ex his, qui Severiani Tatianique appellantur" etc. Sed omnes Mss. et Rabanus ut in nostro textu. R. Ed. M. I:,,Tamen si quis ex Judaeis verbi causa, aut ex his, qui Severiani Tatianique appellantur" etc.

1) Ed. M. II: existimant.

2) Edd. Merlini: hominum.

3) Ita Mss. plerique et editi (v. c. edd. M.). Msc. vero Reg. num. 1639. „scientiae.“ Rabanus: „gratiae.“ R. 4) Rabanus:,,suilla vescatur carne.“ R.

5) Rom. XIV, 17. coll. pag. 372. not. 1.

6) Ed. Ruaci perperam: regum.

7) Editi (v. c. edd. M):,,sed aliena haec sunt a regno Dei" etc. R.