que') enim in uno sicut et in lege continetur. Sed et illud non omittamus, quod hic quidem, qui liberat a lege peccati et mortis, spiritus 2) vitae dicitur: in Evangelio autem secundum Joannem scriptum est Domino dicente: ,,si 3) manseritis in verbo meo, agnoscetis veritatem, et veritas liberabit vos." In quo mihi quidem videtur, quod, quamvis opere haec a se diversa videantur vel nomine, tamen re ipsa unum sint. 4) Christus enim vita est, et ipse est, qui liberabit; et hic spiritus vitae liberat. Et quomodo non in utroque una libertas est? Quae enim agit Spiritus, haec et Christus agit, et') quae Christi sunt, Spiritus agit. Sicut enim, quos sanctificat Spiritus sanctus, sanctificat Christus: ita et quos liberat spiritus vitae, liberat et vita. Tantum est, ut liberati a lege spiritus vitae, in Christo maneamus, nec ultra inveniamur servire legi peccati: quia sicut is, qui liberatur a lege spiritus vitae, permanet in Christo, qui est vita: ita qui servit legi peccati, permanet in morte, quae venit ex condemnatione peccati.

12. „Nam) quod impossibile erat legi, in quo infirmabatur per carnem, Deus Filium suum mittens in similitudinem carnis peccati, et de peccato damnavit peccatum in carne, ut justificatio legis impleretur in nobis, qui non secundum carnem ambulamus, sed secundum spiritum. Qui enim secundum carnem sunt, quae carnis sunt sapiunt: qui vero secundum spiritum, quae) sunt

') Editi (v. c. edd. M.): „Utrumque ergo in uno sicut in lege continetur." R.

2) Rom. VIII, 2.

4) Edd. Merlini: sunt.

3) Ev. Joann. VIII, 31. 32.

5) Editi (v. c. ed. M. I.):,,et quem sibi Christi spiritus agit." R. Ed. M. II:,,et quem Christi spiritus agit."

6) Edd. Merlini: damnatione.

7) Rom. VIII, 3—9.

*) Edd. Merlini: quae sunt spiritus sentiunt. Prudentia etc.

spiritus. Prudentia enim carnis, mors est: prudentia autem spiritus, vita et pax: quoniam prudentia 1) carnis inimica est Deo: legi enim Dei non est subjecta; nec enim potest. Qui autem in carne sunt, Deo placere non possunt. Vos autem in carne non estis, sed in spiritu : Cum in supeenim et legem

si tamen Spiritus Dei habitat in vobis." rioribus tot leges nominaverit,

dixit 3)

e con

Dei, et legem mentis, et legem spiritus vitae trario quoque cum legem, quae in membris est, et legem mortis, et legem peccati commemoraverit, hic nunc, de qua harum lege dicat:,,nam 4) quod impossibile erat legi, 3) in quo infirmabatur per carnem :" non est parvae deliberationis eligere. Puto tamen, quod legem Mosis etiam 6) hic, sicut et in aliis saepe diximus, in duas partes Apostolus dividat, et aliud in ea carnem, aliud spiritum nominet: et illam quidem observantiam, quae secundum literam geritur, sensum carnis appellet, sicuti dicit de hujusmodi Judaeo:7) „,frustra inflatus a sensu carnis suae:" illam vero, quae accipitur spiritualiter, spiritum nominet, 3) sicut et alibi dicit: „litera 9) occidit, spiritus autem 10) vivificat." Et) in hoc ergo loco quod dicit: impossi

1) Edd. Merlini: sapientia.

2) Alias:,,Qui enim in carne sunt“ etc. R.

3) Alias (v. c. in edd. M.): „dixit enim et legem mentis, et legem spiritus vitae: e contrario quoque legem in membris esse, et legem mentis, et legem peccati cognominaverit (al. commemoraverit).“ R.

4) Rom. VIII, 3.

5) Alias: „legis, quae infirmabatur.“ R.

6) Edd. Merlini: et hic.

7) Sic plerique Mss. et Rabanus. Msc. vero unus: ,,Judaeos frustra inflatos a sensu carnis suae.“ Editi (v.

c. edd. M.):,,Judaeis: frustra inflatos sensu carnis suae."

R.

Cfr. Coloss. II, 18.

8) Editi (v. c. edd. M.): „nominat.“ R.

9) II Cor. III, 6. 10) Deest,,autem" in edd. M.

11) Edd. Merlini: In hoc ergo loco.

bile') legi:" et: „,in quo infirmabatur per carnem :" intellectus, qui secundum literam est, accipi potest. Ipse enim et 2) impossibilis erat, et infirmus, si secundum carnem, id est, secundum literam sentiretur. Quid enim tam impossibile, quam sabbati observatio secundum literam legis, ut in multis sacpe jam diximus? Jubetur 3) enim non exire de domo sua, non se movere de loco suo, nihil oneris levare. Quae quia impossibilia vident 4) Judaei, qui secundum carnem legem observant, inepta quaedam et ridicula commentantur, quibus impossibilitatem legis sarcire videantur. Quid 5) autem dicam de sacrificiorum ratione, quae simul omnis ex integro impossibilis facta est? Quippe ubi nec templum est, nec altare, nec ullus prorsus sacrificandi locus. In quibus singulis lex, non dicam, impossibilis et infirma, sed et 6) plane jam morNam) ante hanc mortem infirmabatur, tunc cum sanguine vitulorum et hircorum conabatur, nec tamen poterat, auferre peccata: 8) et infirmabatur in legibus ) leprae, quas nec explanare unquam potuit, nec implere. In his ergo omnibus aliisque innumeris et impos

tua est.

1) Rom. VIII, 3. 2) Deest „et" in edd. M.

3) Msc. unus:,,Jubet enim lex non exire" etc. Sed caeteri Mss., Rabanus, et editi (v. c. edd. M.) habent ut in nostro textu. R.

4) Alias (v. c. in edd. M.): „videntur, Judaei, qui“ etc. R.

5) Editi (v. c. edd. M.): „Quid autem de sacrificiorum ratione, quae simul omnis facta est impossibilis? Quippe" etc. Msc. unus:,,Quid autem dicent de ratione, quae simul omnis ex integro impossibilis facta est? Quippe" etc. R.

6) Deest,,et" in edd. M.

7) Editi (v. c. edd. M.): „Nam ante mortem infirmabatur, tunc" etc. R.

8) Deest in libris antea editis (e. c. in edd. M.): „peccata." R.

9) Cfr. Levit. capp. XIII. et XIV.

ut

sibilis erat lex, et infirmabatur, quantum ad carnis intelligentiam spectat: et ideo,,Deus') Filium suum mittens in similitudinem carnis peccati, et de peccato," vel verius habetur apud Graecos "et pro peccato damnavit peccatum in carne." Quod dixit: „in similitudinem carnis peccati:" ostendit, nos quidem habere carnem peccati, Filium vero Dei similitudinem habuisse carnis peccati, non carnem peccati. Omnes enim nos homines, qui ex semine viri cum muliere convenientis concepti sumus, illa necessario 2) utimur voce, qua 3) dicit David, quoniam,,in 4) iniquitatibus concepit me mater mea.“ Verum qui ex nulla viri contagione, sed solo Spiritu sancto super 5) virginem veniente, et virtute Altissimi obumbrante venit ad corpus immaculatum, naturam quidem corporis nostri habuit, pollutionem tamen peccati, quae ex concupiscentiae motu conceptis traditur, omnino non habuit. Idcirco ergo,,in 6) similitudinem carnis peccati“ venisse dicitur Filius Dei. „Et pro peccato, inquit, damnavit peccatum in carne." Quod hostia pro peccato factus sit Christus, et oblatus sit pro purgatione peccatorum, omnes Scripturae testantur, et praecipue Paulus ad Hebraeos scribens, cum dicit: „hoc) enim fecit semel, semet ipsum offerendo hostiam:" et iterum: „qui) proprio Filio non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum." Per hanc ergo hostiam carnis suae, quae ') dicitur „pro peccato," damnavit peccatum in carne, sicut

1) Rom. VIII, 3.

2) Editi (v. c. edd. M.):,,necessaria utimur voce." R. 3) Alias (v. c. in ed. M. II.): „,quam.“ R.

4) Psalm. LI, 5. (L.). Edd. Merlini: in iniquitate. 5) Msc. unus: „super virginem descendente." R.

6) Rom. VIII, 3.

9) Rom. VIII, 32.

7) Hebr. VII, 27.

9) Editi (v. c. edd. M.): „,aeque dicitur, pro peccato" etc. R. Cfr. Rom. VIII, 3.

-

tum."

idem Apostolus in aliis dicit, quia „apparuit 1) in novissimis diebus ad destructionem peccati:" et iterum propheta dicit: „ipse 2) peccata nostra tulit, et iniquitates nostras portavit." Pro peccato ergo, hoc est, per hostiam carnis suae, quam obtulit pro peccato, damnavit3) „peccatum in carne sua, ut justificatio legis impleretur in nobis, qui non secundum carnem ambulamus, sed secundum spiriPer 4) hanc etenim hostiam carnis, quae oblata est pro peccato, et damnavit peccatum, hoc est, fugavit peccatum, et abstulit, ut justificatio legis impleretur in nobis, qui legem secundum spiritum custodimus, et non secundum carnem: in qua parte, secundum ea, quae supra exposuimus, impossibilis erat lex et infirma. „Qui3) enim secundum carnem sunt, quae carnis sunt sapiunt: qui vero secundum spiritum, quae sunt spiritus." Hic jam apertius quasi) inter nos et Judaeos in medio statuens legem Mosis dicit:,,qui7) secundum carnem sunt, quae carnis sunt sapiunt:" hoc est, Judaei, quos) dicit secundum carnem Israel, quae9) carnis1o) legis sunt sapiunt, in eo, quod secundum carnem legem intelligunt: „,qui 11) vero secundum spiritum, de his dicens, quos Judaeos dicit spiritu, non litera, ,,quae 12) sunt spiritus." Et

1) Hebr. IX, 26.

3) Rom. VIII, 3. 4.

2) Jesai. LIII, 4.

4) Editi (v. c. edd. M.): „Post hanc etenim" etc. R.

5) Rom. VIII, 5.

6) In editis (v. c. in edd. M.) deest „quasi.“ R.

7) Rom. VIII, 5.

8) Ed. M. I. perperam : quod dicit.

9) Alias: „,quia quae" etc., al.,,qui ea, quae" etc. Sed utraque vox deest in editis (v. c. edd. M.), et in Mss. plerisque. R.

10) Ed. M. I. perperam: carnem.

11) Rom. VIII, 5.

12) Alias:

tiunt." R.

», quae sunt spiritus sapiunt," al. ,,sen