quasi puniendarum) recordetur ignem gehennæ æternum prædicari in pænam æternam.”1

1

OBJECTIONES SOLVUNTUR.

72. Obj. 1. Doctrina de æternis impiorum suppliciis tota nititur vocibus ἀίων et ἀιωνιος, quæ ævum, vel tempus diuturnum significant. -επ' αιωνα, και ετι Exod. xv. 18. Dan. xii. 3. Mic. iv. 5. "Omnes populi ambulabunt unusquisque in nomine Dei sui: nos autem ambulabimus in nomine Dei nostri in æternum et ultra :"-ἑις τον ἀιωνα, και ἐπ' ἐκεινα. Prætera quinquies tantum in novo Testamento voces hæ de impiorum suppliciis adhibentur: vix autem dogma tanti momenti vocibus ambiguis raro usurpatis probari potest.

Resp. Doctrina hæc ex prædicatione et traditione perpetua Ecclesiæ claret, et plurimis fulcitur scripturæ testimoniis. Quod ad voces illas attinet, ævum, æternitatem plerumque designant, quamvis nonnumquam ad tenipus diuturnum referantur. Cæterum dum agitur de impiorum suppliciis, quæ adjunguntur amplissimam postulant explicationem. “Quale est, æternum supplicium pro igne diuturni temporis existimare, et vitam æternam credere sine fine? cum Christus in eodem ipso loco, in una eademque sententia dixerit, utrumque complexus: 'sic ibunt isti in supplicium æternum, justi autem in vitam æternam.' "5 Quod ad textuum numerum spectat, satis est ut vel semel tradatur veritas. Cæterum non sola nitimur Scriptura; sed perpetua fide ab Apostolorum temporibus ubique vigente, cujus testes insignes adduximus.

73. Obj. 2. Ex eo quod vita æterna dicatur et supplicium æternum, non sequitur eadem amplitudine vocem illam utroque loco prædicari, nam alias dicitur: "contriti sunt montes sæculi. Incurvati sunt colles mundi, ab

שָׁחוּ גְבְעוֹת עוֹלָם הֲלִיכוֹת עוֹלָם לוֹ ".itineribus æternitatis ejus

–ἐτάκησαν βουνοὶ τε ἀιώνος ἁι ὀδοι ἀιώνιαι αυτο.-Colles non sunt æterni eadem ratione qua Dei viæ. Præterea κόλασις pœnam qua corrigatur et emendetur quis denotat; et proinde æterna esse non potest.

Resp. Objecto loco ipsi montes sæculi dicuntur itinera Dei, ideoque eodem prorsus sensu vox Hebraica עולם, et Græca o in utraque sententiæ parte usurpatur: vates scilicet vetustos montes veluti Dei itinera pingit, poetarum more. Cæterum in loco Matthæi justorum et impiorum

(1) De Resur. carn. c. 35.

(2) Chauncy's Salvation for all men p. 263.

| (3) Unitarian Miscellany Vol. 2. p. 31. Note et Vol. vi. p. 126.

(4) Joan. viii, 35. Gen. xvii. 8. Exod. xl. 15.

(5) Aug. l. xxi. de civ. Dei. c. xxiii.

(6) Alias enumerantur tredecim, quarum undecim in novo Testamento reperiuntur.

Unitarian Miscellany Vol. vi. p. 125.

(7) Hab. iii. 6.

adversa conditio exhibetur; et quum beatitudo illis in præmium a judice tributa, dicatur æterna, et pæna etiam impiis irrogata æterna quoque nuncupetur, nulla interpretationis justæ regula sinit ut diversimode explicetur. " Nam si æterni supplicii aliquando finis est futurus," animadvertit optime Basilius M., "omnino habebit et vita æterna finem. Sin in vita non sic evangelici dicti sensum accipimus, quæ ratio est statuendi finem supplicio æterno? Eterni enim adjunctio pariter in utroque ponitur. • Ibunt enim hi,' inquit, 'in supplicium æternum, justi autem in vitam æternam.'"1 Quod ad vocem κολασις pertinet, pœnam suppliciumque denotat, nec necessariò ad correctionem refertur, quamvis pœnæ in hac vita irrogatæ ad hunc finem plerumque referendæ sint.

66

..

74. Obj. 3. Psaltes dicit: "Numquid in æternum projiciet Deus, aut non apponet ut complacitior sit adhuc? aut in finem misericordiam suam abscindet, a generatione in generationem? aut obliviscetur misereri Deus ? aut continebit in ira sua misericordias suas ?" Alias: " Non in perpetuum irascetur, neque in æternum comminabitur." Isaias: congregabuntur congregatione unius fascis in lacum, et claudentur ibi in carcere, et post multos dies visitabuntur." Apostolus: "Si cujus opus arserit, detrimentum patietur: ipse autem salvus erit; sic tamen quasi per ignem."5 Resp. Psaltes graviter afflictus Deum aliquando sibi propitium futurum confidebat: " in die tribulationis meæ Deum exquisivi. Renuit consolari anima mea, memor fui Dei, et delectatus sum." Cæterum si quis malit verba ejus ad vitam alteram referre, non repugnamus; spem scilicet enuntiat se haud fore a Deo ob peccata, quorum illum pœnitebat, in æternum repellendum. De ira minisque iis qui in hac vita versantur intentatis altero loco agit, Dei efferens misericordiam, qui haud semper se præbet adversum vel minacem; sed indulgentia summa hominum remittit peccata: "Non secundum peccata nostra fecit nobis: neque secundum iniquitates nostras retribuit nobis." Isaias loco objecto justitiæ divinæ exercitium in dæmones et homines inpios semper continuandum dicit. “Hoc verò loco," animadvertit ipse Rosenmüller "quum proxime (vs. 23.) Iova regnaturus dicatur, verbum יִפְקָדוּ haud dubie de pæna est intelligendum, ut infra 29,6. Sensus est, sceleratos illos, quos divina justitia in carcerem conjecerit, post multos etiam dies fore torquendos, i. e. numquam futurum esse pænarum terminum. Ita ABEN-EZRA: sensus est, malum hoc protrahendum esse, dum ipsi, inclusi carceri, ibi pœnæ loco essent detinendi." De Apostoli loco objecto diximus, de purgatoriis

(1) S. Basil. in regulis compendio traditis inter. 267.

(2) Ps. lxxvi.

(3) Ps. cii.

(4) Isai. xxiv. 22.

(5) 1 Cor. iii. 15.

(6) Rosenmüller in loc.

pœnis disserentes. Liquet de reprobis non esse sermonem, sed de iis qui supra fundamentum lignum, fænum et stipulam ædificant, scilicet de iis qui doctrina fidei servata, vana quædam tradunt, vel qui in leviores incidunt culpas.

75. Obj. 4. Ignis inextinguibilis in Scripturis haud denotat ignem perpetuum, nam minatur Deus sabbatum violantibus se ignem in portis Jerusalem accensurum qui non extinguetur ; quod significat incendium quod durabit donec urbs fuerit penitus consumpta. Sic et per Ezechielem." Isaias Idumæis minatur iisdem vocibus quibus utitur Joannes de impiorum suppliciis: "quia dies ultionis Domini, annus retributionum judicii Sion. Et convertentur torrentes ejus in picem, et humus ejus in sulphur: et erit terra ejus in picem ardentem. Nocte et die non extinguetur, in sempiternum ascendet fumus ejus." Liquet hæc ad literam non esse accipienda, sed Dei magnam ultionem designare.*

Resp. Voces eaedem non ubique eandem obtinent vim, ex adjunctis enim sæpe pendent. Ignis qui non extinguetur apud Jeremiam et Ezechielem denotat incendium totius urbis. Idumææ desolatio ab Isaia depingitur, mutuatis imaginibus a Sodomis incendio consumptis. Cæterum licet prophetarum descriptiones non sint ad litteram urgendæ, Christi verba de igne numquam extinguendo, et de igne supplicioque æterno, non possunt idcirco ad temporalem pœnam referri: hic enim, Magister et judex, proprie loquitur, illi poetarum more vehementioribus vocibus, et vividioribus imaginibus utuntur. Quæ occurrit similitudo inter Joannis verba et vatum, probabilem præberet rationem illa pari ratione interpretandi, nisi adjuncta discrimen ostenderent; agit enim ille de cruciatibus alterius vitæ post rerum mundanarum finem.

76. Obj. 5. Ignis metaphorice adhibetur, ut conscientiæ remordentis cruciatus indicetur, qui et vermis semper rodentis figura significatur; ergo æternitas suppliciorum ex ignis æterni metaphora haud certò infertur.

Resp. Quidquid sit de metaphora, constat pœnam summam vehementemque cruciatum utraque voce designari: quapropter adductis Christi Domini verbis, exclamat Augustinus : "Non eum piguit uno loco eadem verba ter dicere: quem non terreat ista repetitio, et illius pœnæ comminatio tam vehemens ore divino?"5 Vocibus illis corporis cruciatus significari putat: "facilius est ut ad corpus dicam utrumque pertinere, quam neutrum; et ideo tacitum in illis divinæ Scripturæ verbis animi dolorem, quoniam consequens esse intelligitur, etiamsi non dicatur, ut corpore sic dolente animus quoque sterili pœnitentia crucietur." Eternitas pœnarum

(1) Jer. xvii. 27.

(2) Ezech xx. 45. 48.

(3) Isaiæ xxxiv. 8.

(4) Unitarian Miscellany vol. vi. p. 136.

(5) L. xxi. de civ. Dei c. ix.

(6) Ibidem.

non pendet ex voce unica vel ambigua; sed ex claris testimoniis, suffra gante traditione perpetua.

77. Obj. 6. Pii doctique homines, in Scripturis exercitatissimi, pœnas æternas negarunt. Sic Origenes, Gregorius Nyssenus, Gregorius Nazianzenus, Ambrosius, imo et Hieronymus.

Resp. Origenis quidem scripta huic errori favent: sed eruditi hominis ingenio nimis fidentis auctoritas vetustæ fidei et concordi aliorum doctrinæ prævalere nequit. Gregorii Nysseni opera ab Origenistis corrupta fuisse olim contendit S. Germanus Constantinopolitanus. Habetur autem ejus testimonium de sempiternis impiorum pœnis in oratione in eos qui differunt baptisma, quibus omnem tollit salutis spem: "Cum non sit obsignata" anima, eam exhibet "frustra deflentem et inutiliter pœnitentem, non secus atque divitem qui induebatur purpura et bysso, quemque lautus, ac delicatus omnis generis cibus alebat materiam ignis qui non potest extingui." Nazianzenus catholico sensu locutus est de igne, vitii omnis levitatem absumente, eum enim sempiternum agnovit: "Omnibus his formidabilior ignis, cum insomni illo verme conjunctus est, nec unquam extinguitur, verum in sceleratorum hominum pœnam, perennis est et sempiternus." Quod autem addit: "nisi tamen hoc quoque loco quispiam ignem mitius, atque ut Deo vindice dignum est, intelligendum putet;" de pœnarum acerbitate, potius quam duratione explicandum est. Profectò de damnatis ait: "Hos autem simul cum aliis, vel potius ante alia istud excruciabit, quia a Deo projecti sint, atque inustam in conscientia sempiternæ ignominiæ notam gerant." Ambrosius hominum flagella a diaboli et ministrorum ejus pœna distinguit, quatenus illa ad emendationem diriguntur, quæ scilicet in vita hac irrogantur: "ideo dives ille in Evangelio, licet peccator, pœnalibus urgetur ærumnis, ut citius possit evadere," De divite quem Deus monuit ipsa nocte eum moriturum esse, loquitur, non de illo qui sepultus est in inferno: ibidem enim ait: "Christus suos castigat, quos diligit: alienos, tamquam generali damnatione impietatis adstrictos, pœna damnat æterna." Lapsam virginem alloquens ait: "Ego tamen qui scio graviora facinorosis servari tormenta, et sine fine impias animas cruciatus manere, non temporales utique, sed æternos; aliis te volo cruciatibus affici, profuturis utique, non animam perdituris."7 Hieronymus arguit Pelagianos, quod peccatores Christianos eidem, cum Ethnicis, damnationi subjicerent, quum plurimis flagellis illos ad se revocet Deus: " Peccatum autem et iniquitas, pro qualitate vitiorum, post peccati

(1) L. cui titulus, Retribuens et legitimus.

(2) Orat. xxxix. in s. lumina,

(3) Orat. xl.

(4) Orat. 15.

(5) In Ps. cxviii. Serm. xx. n. 2.

(6) L. de Virg. laps. c. 8

et iniquitatis vulnera, accipit sanitatem. Unde scriptum est (Psalmo 31) Multa flagella peccatoris:' et non interitus sempiternus: et per omnia flagella atque cruciatus emendatur Israel." "Peccatorum atque impiorum, et tamen Christianorum, quorum opera in igne probanda sunt, atque purganda, moderatam arbitramur, et mixtam clementia sententiam judicis." Hæc suppliciorum æternam durationem non excludunt, sed christianis plurimas rationes purgandi delicta a Deo præberi innuunt, nec totam irrogari pœnam quam merentur, juxta justitiæ rigorem. Profectò Hieronymus alias dicit: "Sciamus peccatores in Evangelio mitti in ignem æternum, qui præparatus sit diabolo et angelis ejus, et de his dici: Vermis eorum non morietur, et ignis eorum non extinguetur." "In eo peccator maledictus erit, quod, incorrupto corpore, pœnas patiatur æternas."

78. Obj. 7. Pugnat cum Dei attributis suppliciorum æternitas. Deus summe bonus creaturas felices esse necessario optat: summe' sapiens adhibuit subsidia quibus tanta felicitas illis certo comparetur : summe potens omnia procul esse jussit, quibus benefica ejus consilia in irritum mitterentur. Quomodo posset condere creaturam æternæ miseriæ obnoxiam? Quomodo posset vitam tribuere, quæ parvo excepto intervallo, dum in terris quis versatur, summo foret in ævum cruciatui ?5

Resp. Bonitas infinita Dei in vita largienda exercetur, sicut et in tribuendis subsidiis quibus quis felix evadere possit. Sapientia divina in iis eligendis quæ tanto fini conveniant ostenditur: potentia etiam in iis amovendis obicibus quos adversa aliqua vis objiciat. Cæterum hæc non exigunt ut creatura rationalis libertate careat, quæ procul dubio insigne est donum; vel ut ejus abusus copiosissimis prorsus subsidiis divinis impediatur. Ipsa Dei libertas, quæ summa et necessaria perfectio est, exigit ut possit pro arbitrio suo dona majora vel minora tribuere: suprema ejus majestas postulat a creatura rationali et libera obsequium; et justitia, quæ illi, æque ac cæteræ perfectiones, convenit, injuriam illatam puniendam ostendit. Condendo creaturam æternæ felicitatis capacem, se bonum beneficumque probat Deus: quod autem æternæ miseriæ sit obnoxia, ex ejus libertate contingit, nullo cum divinæ bonitatis detrimento; nec enim aliqua necessitate in tantum malum incurrit. Vita est præclarum donum, quod ex facultate adipiscendi felicitatem perpetuam valde augetur. Si igitur per breve tantum intervallum quis felix sit, sibi est tribuendum.

79. Obj. 8. Pœna omnis juste irrogata ad correctionem peccantium dirigi debet: alias foret vindicta, quæ summo et optimo Deo indigna est. Jam verò correctis peccatoribus, tollitur omnis causa pœnas irrogandi: igitur hæ desinant necesse est.

(1) L. i. dial. adv. Pelag.

(2) In calce Comm in Isaiam.

(3) Comm. in c. iii. Jonæ.

(4) Comm. ad c. lxv. Isaiæ v. 20.

(5) Unitarian Miscellany, vol. vi. p. 116.

VOL. IV.-24