SCHISMA GRÆCORUM, quod in VIII. Concilio Ecumenico compositum fuerat, e cineribus redivivum apparuit anno 1053, Michaele Cerulario, patriarcha Constantinopolitano, Latinos de quibusdam disciplinæ capitibus, et de adjecta Symbolo particula, "filioque," vehementius arguente. Frustra Romanæ Ecclesiæ auctoritatem erudita ac forti epistola studuit vindicare Leo IX., viasque pacis conciliandæ tentavit. Pontificios Legatos anathemate ferire ausus est Michael, ipsumque pontificis nomen e dyptichis delere, et schisma penitus conflare, quod tamen non statim effectum est, duodecimo enim sæculo Græcos plerosque Ecclesiæ Romanæ communione conjunctos fuisse ex pluribus documentis evincitur.

ROSCELINUS, Compendiensis, Dialecticus, asseruit in Deo tres personas esse tres res ab invicem separatas, sicut sunt tres angeli; ita tamen ut una sit voluntas et potestas, et tres Deos vere posse dici, si usus admitteret. Ejus error in concilio Suessionensi damnatus est anno 1092.

XII. SECULO.

BOGOMILI, anno 1118, renovarunt in Oriente Manichæorum portenta, Basilio Medico duce. Psalterium, sexdecim Prophetas, 4 Evangelia, actus Apostolorum, epistolas et Apocalypsim recipiebant, cæteris Scripturæ libris rejectis. Tres Trinitatis personas nomine tenus admittebant, Patri tribuentes corpoream formam, Filium verò et Spiritum Sanctum dicentes ex illius cerebri binis panniculis, tamquam radios, manare. De dæmone, quem Satanaelem vocabant, insulsa tradebant. Imaginum ac crucis rejiciebant cultum idololatriæ eum insimulantes. Baptismum aquæ Joannis esse dicebant, Christi autem Baptisma conferre se solos jactabant singulari hoc ritu statuto ad confessionem, continuamque precationem tempore, Joannis Evangelium capiti baptizandorum imponebant, Spiritum Sanctum suum invocabant, et canebant Pater noster. Eucharistiam penitus rejiciebant, panis loco orationem Dominicam habentes, calici autem Testamentum substituentes; omnes precandi formulas, sola Dominica oratione excepta, damnabant: continentiam omnibus necessariam prædicabant; aliosque innumeros tuebantur errores.1

TANCHELINUS, anno circiter 1109, Antuerpiæ hæresim propagavit, episcoporum et sacerdotum ministerium inane esse docens, negansque corpus et sanguinem Christi ad salutem prodesse. Pietatis specie multis illusit, capla occasione infundendi virus hæreseos ex sacerdotis qui Antuerpiæ præerat flagitiosa vita; ipse tamen gravissimis sceleribus se inquinavit multos ejus asseclas in Ecclesiæ gremium reduxit S. Norbertus Præmonstratensis Ordinis conditor, anno 1126.

PETROBUSIANI ante annum 1118, auctore Petro de Bruis, in provincia Arelatensi, aliisque finitimis grassati sunt. De iis scribit Petrus Venera

(1) Vide Euthymium Panopliæ tit. xxiii.

bilis Abbas Cluniacensis: "Primum hæreticorum capitulum negat parvulos infra intelligibilem ætatem constitutos Christi baptismate posse salvari. Secundum capitulum dicit, templorum vel ecclesiarum fabricam fieri non debere. Tertium capitulum, cruces sacras confringi præcipit et succendi. Quartum capitulum Eucharistiam omnino nihil esse, neque Deo offerri debere decernit." "Quintum capitulum, sacrificia, orationes, eleemosynas, et reliqua bona pro defunctis fidelibus a vivis fidelibus facta deridet, nec ea aliquem mortuorum vel in modico posse juvare affirmat.” Eos etiam damnasse carnium et matrimonii usum ex S. Bernardo constat.1 Meritò igitur inter Manichæos recensentur a Bossuetio."

HENRICUS, monachus apostata, anno 1140 Petrobusianorum sectam auxit, addito contra cantum ecclesiasticum improperio. Flagitiis nefandis se polluit. Henricianorum plurimos S. Bernardus ad fidem reduxit.

ARNALDISTÆ anno circiter 1138 orti sunt, auctore Arnaldo e Brixia monacho turbulento. "De Sacramento Altaris et Baptismo parvulorum non recte dicitur sensisse." Dicebat etiam "nec clericos proprietatem, nec episcopos regalia, nec monachos possessiones habentes, aliqua ratione posse salvari." Magnam austeritatis speciem præ se tulit; attamen, teste S. Bernardo, "ubicumque conversatus est, tam fœda post se et tam sæva reliquit vestigia, ut ubi semel fixerit pedem, illuc ultra redire omnino non aúdeat." Romæ magnam conflavit seditionem anno 1144, quam cum restaurare aggrederetur anno 1155, jussu Friderici Imperatoris captus est, et ad rógum damnatus.

ABAELARDUS, non longe ab urbe Nannetica in Britannia minori natus, et ob amorem Heloissæ infelix, postquam pœnitenti animo habitum monasticum induerat, et doctrina et virtutibus evaserat insignis, in varios incidit errores, ingenio suo abductus. De Trinitatis mysterio, aliisque fidei capitibus minus recte sensit; plerumque tamen, vocibus, magis quam animo erravit. Ejus errores in Synodo Suessionensi anno 1120, et anno 1140 damnatos reprobavit Innocentius II., quem ipse appellaverat. Iis abjectis, pœnitens sancte obiit.

GILBERTUS PORRETANUS, Pictavensis episcopus, minus accurate de Deo sensit, subtilitati ingenii nimis indulgens; docuit quippe Divinitatem non esse Deum, sed formam qua Deus est; attributa divina ab essentia, et personarum proprietates a personis distingui contendens. In concilio Remensi Eugenius Papa ejus errores damnavit; quos ipse statim abjecit et cum honoris plenitudine" in suam diœcesim reversus est anno 1148.5

(1) Serm. Ixvi. in Cantica.

(2) Hist. Var. l. xi. § 66.

(3) Otto Frisingensis 1. xii. de rebus gestis Frederici imperat.

(4) Ep. cxcv. ad epis. const.

(5) Vide Ottonem Frising. l. i. de gestis Fred. c. lvi.

EUDO DE STELLA, alias Eon, ex Britannia oriundus, dementia potius: quam hæresi idem sub tempus turbas concitavit. Damnatus in mox laudato concilio mancipatus est carceri, in quo periit. Se judicem vivoium et mortuorum jactaverat, sibique cum Deo orbis imperium divisum. APOSTOLICI, Manichæorum principiis infecti, sub idem tempus circa: Coloniam Agrippinam sese prodiderunt. Damnabant nuptias, utebantur tamen fœminarum contubernio. "Irrident nos" inquit S. Bernardus, "quia baptizamus infantes, quod oramus pro mortuis, quod sanctorum suffragia postulamus." Jactabant potestatem se habere quotidie in mensa sua corpus Christi et sanguinem consecrandi. "Abstinent a cibis quos creavit Deus ad percipiendum cum gratiarum actione. Hinc quoque hæreticos se probantes, non sane quia abstinent, sed quia hæretice absti

nent."1

FOLMARUS, præpositus Petræ Stillantis, seu Treiffensteinii in Franconia, sensit solum sanguinem Christi esse in Eucharistia sub specie vini, solam carnem absque ossibus, sub specie panis. Emendavit erroconfutatus a Gerocho Reicherspergensi in Bavaria præposito.

rem,

WALDENSES, anno circiter 1160, orti sunt auctore Petro Waldo, mercatore Lugdunensi, qui improvisa morte civis cujusdam territus, divitias suas pauperibus elargitus est. Plures sibi adscivit socios, qui, apostolicam vivendi formam restaurare cupientes, paupertatem profitebantur. Inzabbathati vocati sunt a peculiari calceorum genere; Leonistæ ab urbe Leona seu Lugduno, unde etiam Pauperes e Lugduno dicti sunt. Docendi officium sibi usurpabant, spretis Ecclesiæ pastoribus, quos gradu et auctoritate decidisse ob divitias, et flagitia contendebant. Eos damnavit Lucius III. ante annum 1185. Paulatim eorum crevit numerus et audacia, munera quippe ecclesiastica passim sibi usurpabant, tamquam pii idoneique Ministri; juramenta omnia damnabant; vindictam scelerum publica auctoritate factam scripturæ repugnare asserebant. Sacramenta omnia, ordine excepto, agnoscebant, quamvis, quod ad matrimonium pertinet, gravem culpam in ejus usu, nisi ob gignendos filios, astruerent. Sciscidenses in eo dicuntur a Waldensibus discrepasse" quod eucharistiam reciperent;" quæ Rainerii hæc referentis verba videntur intelligenda de hujus sacramenti a sacerdotibus Ecclesiæ receptione, collatis enim omnibus illius ævi monumentis Bossuetius demonstrat Waldenses omnes eucharistiam veneratos esse. Waldensiam mores specie integros fuisse veteres testantur, qui tamen eos incusant quod mulieres secum circumducerent, Apostolorum exemplum se imitari asserentes.

Ortlibenses, Ordibarii, Runcarii, Cathari, Poplicani, Albanenses, Contorezenses, Bagnolenses, Patareni, Bulgari, Tolosani, aliique quamplu

(1) Bernardus Serm. lxv. et lxvi. super cantic.

(2) Hist. Var. 1. xi. s. 92.

rimi, Manichæorum placita diversis sub formis renovantes, sæculum hoc fœdarunt.

XIII. SECULO.

ALBIGENSES, ab oppido Albiga in Gallia meridionali appellati, Manichæorum errores propagare non desierunt. Refert Petrus Vallium Cernai, Cisterciensis monachus, auctor coævus, qui optime eos novit, utpote occupatus in iis refellendis, iis ipsis in locis ubi grassabantur, duos rerum Conditores ab iis agnitos, bonum Deum qui invisibilia, malignum Deum qui visibilia creavit. Illi novum Testamentum, huic vetus tribuebant: Christum veram carnem assumpsisse, vel in eucharistia adesse negabant: matrimonium reprobabant. Baptismum nil prodesse docebant. Duo inter eos erant ordines, perfectorum scilicet, quibus sectæ arcana innotescebant, et credentium, qui eorum non erant conscii. Immania quæ patrabant flagitia,"fraudibus," quippe, "homicidiis, latrociniis, usuris" imo nefanda libidine se inquinabant, refert Lucas Tudensis in Hispania episcopus,* certa eorum habita relatione a plurimis ad fidem conversis. Inter cætera eorum facinora memoratur cædes Petri de castro novo, Cisterciensis monachi, et Legati Apostolici, qui a satellite Raymundi, Tolosani comitis, confixus est sagitta. Eo processit hæreticorum furor, ut Innocentius III. sacram in eos militiam, tamquam in societatis, et humani generis hostes, non minus quam fidei, duxerit instruendam, et quæsitores fidei instituerit, qui detectos hæreticos civili potestati traderent. Inde ortum est Inquisitionis Tribunal. De eo legendæ sunt litteræ comitis Le Maistre, et opusculum scriptoris recentissimi La Cordaire.3

ALMARICUS e territorio Carnotensi "ausus est constanter asseverare, quod quilibet Christianus teneatur credere se esse membrum Christi, nec aliquem posse salvari, qui hoc non crederet, non minus quam si non crederet Christum esse natum et passum, vel alios fidei articulos." Damnatus est a Facultate Parisiensi, et postea ab Innocentio III. Rigordus coævus auctor, narrat discipulos Almarici, Spiritus Sancti regnum prædicantes, sacramenta omnia et opera jam minime requiri declarasse; et turpissima facinora caritatis nomine sanxisse. Dicebant etiam, ut refert Cæsarius Heisterbacensis "non aliter esse corpus Christi in pane Altaris, quam in alio pane, et in qualibet re: sic Deum locutum fuisse in Ovidio sicut in Augustino. Negabant resurrectionem corporum, dicentes: Nihil esse paradisum neque infernum sed qui haberet cogitationem Dei in se, quam ipsi habebant, habere in se paradisum: qui peccatum mortale, habere infernum sicut dentem putridum in ore." Altaria in memoriam

(1) Vide Petrum mon. Val. Cer. c. xi. Hist Alb.

(2) L. iii. adv. Albig. c. v.

(3) C. vi.

sanctorum erigere, et thus coram sacris imaginibus adolere, idolatriæ vertebant. Eos qui ossa martyrum deosculabantur, sugillabant. Eum in quo Spiritus Sanctus esset non peccare, etsi fornicationem patraret, asserebant. Inter sectæ præcones Willelmus aurifaber vatem egit, plagas Antichristo, quo nomine Romanum pontificem appellabat, denuntians. Damnata est Almarici hæresis in concilio Parisiensi anno 1209. Eam damnavit etiam Concilium Lateranense IV.1

JOACHIM, Abbas Florensis monasterii in Calabria, ex ignorantia subtilioris Theologiæ, visus est tueri tres personas divinas voluntatis concordia, non autem essentia conjungi, quem errorem rejecit mox laudatum concilium Lateranense. In concilio Arelatensi, anno 1260, et a Sede Apostolica damnatus est liber anonymus "Evangelium æternum," in defensionem Joachimi conscriptus, qui tamen plurimos gravissimosque errores ab illius mente prorsus alienos continuit.

STADINGHI in Germania, anno circiter 1230, erupere, qui Lucifero summos tribuerunt honores, eoque auctore turpissimos agebant conventus. In Clericos et Religiosos viros grassati, sacram in se provocaverunt expeditionem, Gregorio IX. Pontifice.

CIRCUMCELLIONES anno circiter 1248, in Germania nuncupati sunt aliqui, qui Conrado imperatoris Friderici filio favente, pontificem Romanum et episcopos omnes hæreseos et simoniæ incusabant, omnique idcirco spoliabant auctoritate.

FLAGELLANTES, anno circiter 1260, orti sunt Perusii in Italia, ex immoderato pœnitentis animi affectu, quippe qui publicam per vicos, denudatis humeris, flagellationem usque ad sanguinem adeo extollebant, ut eam ad salutem requiri et sufficere jactitarent. Sectam damnavit Clemens VI.

Guillelmus de Sancto amore apud Sequanos, plura hoc circiter tempore edidit opera contra Mendicantium ordines, quæ tamen improbarunt Pontifices. Joannes de Poliaco, alter Doctor Parisiensis, qui etiam Ordines Religiosos impugnavit, jubente Joanne XXII., suas retractavit sententias.

Petrus Joannis Olivi, Ordinis Minorum, in Postilla seu Commentario super Apocalypsim plures errores effutiit, quos damnavit Joannes XXII. Eum secuti sunt Fraticelli.

FRATICELLI, auctoribus Petro de Macerata, et Petro de Forose mpronio, Minoritis, sub finem sæculi decimi tertii orti sunt. Paupertatem sanctitatemque jactantes in Romanum Pontificem et Ecclesiam universam, quam carnalem appellabant, vehementius invecti sunt, omnem Ecclesiæ prælatis et sacerdotibus ob vitæ perversitatem, ut aiebant, denegantes potestatem. Damnati sunt a Bonifacio VIII. anno 1297 et a Joanne XXII. anno 1318.

VOL. IV.-29

(1) Cap. ii.