cas, nihil in eum posse. Imperator Sigismundus Ludovico Bavariæ Duci jussit ut igne periret, juxta leges tunc vigentes. Eum propterea incusarunt Bohemi violatæ fidei publicæ, dederat quippe Joanni Huss Salvum Conductum; sed a tanto crimine facile vindicatur, quum Salvus Conductus communi forma concessus solum efficeret ut ipse libere posset concilium adire, seque ab impactis erroribus vindicare, non tamen ut juste damnatus pœnam evaderet. Præterea, fuga sese proripere conatus, Joannes privilegium concessum amiserat, ejusque errores seditioni excitandæ erant accommodati.

HIERONYMUS DE PRAGA Hussiticos errores in concilio ejuravit,1 sed in hæresim relapsus in judicium vocatus est. Præter errores immania etiam in concionatores Catholicos crudeliaque facinora, et turbæ excitatæ ei objecta sunt, ipseque propterea damnatus, quum fateretur se metu impellente Hussi placita prius abjurasse, simulque se Transubstantiationis dogmati ex animo adhærere contra accusatores suos vehementer contenderet. Sæculari potestati traditus igne combustus est.

FRATRES BOHEMI dicti sunt quidam ex Hussitis, anno 1467, qui sese a Calixtinis separarunt, duce Kelesiski sutore, eos arguentes, quod, præter calicis usum, Romanis per omnia similes essent. Rejecerunt transubstantiationem, orationes pro defunctis, sanctorum cultum, et imprimis Papæ potestatem. Hodie vocantur Moraviani.

Secta hominum Intelligentiæ orta est auctoribus Guillelmo de Hildernissen Carmelitano et Ægidio Cantoris laico Belgis. Asserebat Ægidius se esse Salvatorem hominum, qui per ipsum Christum viderent, sicut per Christum Patrem ; diabolum omnesque homines tandem salvandos; actus carnales sine peccato exerceri et ad Dei voluntatem referendos ; aliaque tradebat principia perversa. Ejuravit errores suos Guillelmus anno

1411.

Adamitæ anno 1420, auctore Pikardo ex Gallia Belgica, orti sunt. Hi in Bohemia grassati insulam quamdam, amne Lusinicio cinctam, occuparunt, in qua et nudi incedere et promiscuam exercere libidinem non verebantur Eos. omnes, duobus tantum exceptis, Zischa Thaboritarum dux gladio delevit. Sæculo XVI. alii eadem labe inquinati apparuerunt, duce Adamo Pastore, matrimonium tamquam per se malum damnantes. Ex Anabaptistis quosdam "vidit nudos discursitare nosıra Hollandia anno 1535" inquit Lindanus Ruremondensis episcopus."

Joannes Parvus, theologus Parisiensis, propositionem de tyranni cæde protulit, quam Concilium Constantiense tamquam hæreticam damnavit : “Quilibet tyrannus potest et debet licite et meritorie occidi per quemcumque vassallum suum, vel subditum, etiam per clanculares insidias, et subtiles blanditias vel adulationes, non obstante quocumque præstito juramen

(1) Sess. xix.

(2) Lib. Dubitantium dial. ii.

to, seu confœderatione factis cum eo, non expectata sententia vel mandato judicis cujuscumque."

Matthæus Grabon, ex ordine Prædicatorum, in plures errores impegit, impugnando vitam communem, quam degebant quidam nullo Religionis voto adstricti. 25 illius propositiones damnatas ipse abjuravit.

Petrus de Osma, Theologiæ in urbe Salamanticensi professor, anno 1479, divinam confessionis sacramentalis institutionem negavit, aliosque propugnavit errores, quos post Toletanum Archiepiscopum Sixtus IV. damnavit.

Hermanus Ruissvich, anno 1499, Hage, Christum negavit, et Evangelium inter fabulas recensuit: animam asseruit esse mortalem; infernum nullum esse; aliaque a fide prorsus aliena docuit.

XVI. SECULO.

Fossarii, anno 1501, in Bohemia grassati sunt, qui præter errorum portenta, scelera turpissima in fossis et speluncis patrabant.

3

Martinus Lutherus, Islebii in Saxonia, plebeis parentibus, anno 1483 natus, fulminis in sodalem immissi ictu perterritus, "terrore et agone mortis subitæ circumvallatus, emisit coactum et necessarium votum," ut ipse narrat, et in Ordinem Eremitarum S. Augustini ingressus, Theologiæ Professor creatus est anno 1508. Quum Leo X. S. Petri templum, a Julio II. inchoatum, perficere cuperet, fidelium per orbem ad tantum opus largitiones solicitavit, propositis etiam indulgentiis, iis qui pio animi motu eas impertirentur. Alberto, Marchioni Brandeburgensi, et archiepiscopo Moguntino, injunxit pontifex, ut indulgentias per Germaniam promulgaret, qui Joannis Tetzelii Ordinis Prædicatorum Professoris, cæterorumque illius Ordinis Professorum opera ea in re usus est. Id Augustinianorum promovit invidiam, qui Dominicanorum, ut aiebant, abusus vehementer redarguere aggressi sunt, favente Staupitio, Vicario Generali in Germania Ordinis Eremitarum. Inter alios Lutherus scripsit epistolam ad Archiepiscopum, anno 1517, querens de immodicis illis laudibus quibus Dominicani indulgentiarum vim efferre dicebantur, et contra eas palam debacchari cœpit. Ad justificationem discutiendam progressus, eam in imputatione extrinseca justitiæ Christi, speciali fidei apprehensæ, constituit, sacramentorumque inhærentem vim denegavit. Veniæ certitudinem omnimodam haberi posse, quin tamen de cordis pœnitentia certi simus asseruit. Ad Papam delatis ejus erroribus, se paratissimum ad pontificia mandata excipienda simulavit, Christum in eo, ut aiebat, auditurus. A Leone 40 ejus errores damnati sunt 18 Junii 1520; quod cum accepisset Lutherus, pontificium diploma, una cum Juris Canonici Corpore, publice Wittembergæ combussit, 10 Decembris die; librumque scripsit contra exe

(1) Vide Conc. Const. acta Sess. xv.

crabilem Antichristi Bullam, aliumque de Captivitate Babylonica. Exinde sese divinitus missum ad reformandam Ecclesiam jactabat, omniaque munia ecclesiastica pro lubito usurpans, Nicolaum Amsdorfium episcopum Naumburgensem constituere aggressus est. Landgravio Hessiæ indulsit ut secundam duceret uxorem, priore adhuc superstite. In pontificem principesque ei faventes vehementius invectus, plurimos maximosque motus in Germania excitavit, bellique incendium gravissimum. Scriptis suis plurima inseruit ridicula, obscoena, et turpia. Probavit, summisque celebravit laudibus, Leonardum Koppen, aliosque ejus asseclas, qui septem virgines nobiles ex monasterio Nimicensi rapuerunt, quarum unam, Catharinam de Borè nuncupatam, suo thoro sociavit, tresque ex ea reliquit filios. Obiit anno 1546, 17 die Februarii, Islebii noctu cum sero præcedenti opipare cœnasset, et facetiis pro more indulsisset.

SACRAMENTARIORUM error, negantium Christum in eucharistia adesse, propugnatorem habuit Andream Carolostadium, archidiaconum Wittembergensem, qui primus reformatorum sacerdotum uxorem duxit; sacrilegam nuptiarum umbram cæteris Missæ officia celebrantibus, ut Deo ob spretam cœlibatus legem gratias tribuerent. Huldricus Zuinglius, Tigurinus pastor, anno 1519, eundem errorem cum aliis quamplurimis prædicavit, peccatum originis, baptismi vim, purgatorium et Pontificis primatum impugnans. Obiit in acie adversus Catholicas Helvetiorum tribus, die 11 Octobris 1532. Joannes Ecolampadius, ab Ordine S. Birgittæ apostata, linguarum peritia clarus, eidem adhæsit errori, diversam tamen adhibuit verborum Domini explicandorum rationem. Dicitur Basileæ exanimis in lecto repertus anno 1531, a fœmina quam duxerat, ut nonnulli suspicati sunt, suffocatus. Philippus Melanchton, in Palatinatu natus, 24 annos natus Luthero comitem se adjunxit, anno 1521, plurimumque causæ illius inservivit, humaniorum literarum elegantia insignis. Augustanam conscripsit confessionem, in qua emollita sunt duriora Lutheri placita, quapropter molles Lutherani Confessionista dicti sunt. De eucharistia, sicut et de justificatione varie scripsit. Martinus Bucerus, Germanus, ab Ordine Dominicano apostata, Elizabethæ sanctimoniali matrimonii nomine junctus, subtilitate ac ambagibus verborum insignis, Sacramentariorum errorum propugnavit, verbis tamen ambiguis suam sententium sæpius obvelans. Gaspar Schvenkfeldius, nobilis Silesius, novam excudit explicationem verborum Christi, et docuit Spiritui Sancto interius illustranti mentem, non verò Scripturæ literæ esse attendendum. Joannes Brentius, Suevus, Wittembergensis canonicus et sacerdos, factus apostata, uxorem duxit, docuitque inter plures errores Corpus Christi vi hypostaticæ unionis esse ubique, specialem propterea negans in Eucharistia existendi rationem.

PROTESTANTIUM nomen ortum est anno 1529, occasione protestationis editæ a nonnullis principibus et civitatibus Lutherana labe infectis, contra regulas in conventu Spirensi statutas ad pacem imperii inter tot dissidia servandam. Quum anno sequenti Carolus V. in comitiis Augustanis

being for

edictum edidisset, Catholicis Principibus et Ordinibus consentientibus, quo omnes in prisca Religione permansuros absque ulla molestia sanciebatur, donec a concilio dissidia terminarentur, Protestantes fœdus Smalkaldæ inierunt anno 1531 ut sese armis tuerentur. Pax Norimbergensis inter Imperatorem et fœderatos, anno 1532, die 13 Julii coaluit, ea ratione ut nemini Religionis causa molestia usque ad futurum concilium inferretur. Lutheranos inter et Sacramentarios, gravissimis dissidiis divisos, concordia inita est anno 1536, Wittembergæ edita formula, quæ ambiguitate verborum utrisque placeret, ad horum tamen errorem propius accedens. Eam sic explicatam a Bucero quum Helvetii recepissent, Lutherus ira excandescens vinculum pacis iterum abrupit, vehementiusque sacramentarios est insectatus.1 Catholicos inter et Lutheranos, in comitiis Wormatiensibus et Ratisponensibus anno 1540, concordia frustra tentata est.

Suspensa ob morbum contagiosum Tridentina synodo, quæ die 13 Decembris anno 1545 inchoata est, imperator Carolus V. anno 1548, in Augustanis comitiis edictum promulgavit, in quo quid "interim” servandum foret Protestantibus in re Religionis præscripsit: unde nomen edicto. Libellum improbavit pontifex, Cæsaris in rebus Religionis sanctiones Ecclesiasticæ auctoritati noxias censens. Protestantes plerique eum quoque rejecerunt. Qui eum amplexi sunt, dicti sunt, Interimistæ, qui etiam Lipsici, Cæsarei et Francici, vocabantur, pro diversitate rationis qua eum servandum censebant. Cæsarei calicis usui, et sacerdotum connubio favebant.

Quum copiæ Protestanticæ, duce Mauritio Saxoniæ Septemviro, Oeni Ponte Carolum V. fuga sese proripere compulissent, pax in comitiis Passaviensibus, anno 1553, coaluit, et in Augustanis, anno 1555, confirmata est. Ad concordiam animorum inducendam plura habita sunt theologorum Catholicorum cum Lutheranis colloquia, absque ullo prorsus fructu. Inter Protestantes ipsos sæpius frustra tentata est concordia, editis fidei formulis admodum diversis. Cum Græcis etiam fœdus doctrinæ inire irrito conatu aggressi sunt anno 1576, Jeremia Patriarcha veterem fidem eorum commentis, pluribus epistolis, opponente.

Andreas Osiander, Brandeburgensis, schisma inter Lutheranos fecit, docendo hominem justificari non fide, sed eadem justitia essentiali qua Deus justus est. Paroxismo epileptico extinctus est anno 1552.

Matthias Flaccus Illyricus, Magdeburgensis Minister, rigidorum Lutheranorum dux, peccatum originis ipsam esse hominis substantiam docuit.

ANABAPTISTÆ, anno 1522 orti sunt auctore Nicolao Storkio, seu Pelargo dicto, Silesio, qui a Luthero deficiens revelationes per Michaelem Archangelum jactabat. Plurimis rusticis ut Baptismum iterum reciperent persuasit, omnesque ei adversantes igne ferroque delendos docuit, sectatores

(1) Vide Hospinian par. 11. hist. Sacr. p. 263.

suos adhortatus ut in episcopos, pastores, monachos sævirent, eorumque ædes sacras diruerent. Ei adjutor accessit Thomas Muntzerus, sacerdos Catholicus olim, deinceps Lutheranus, qui rusticorum in Germania bellum plurimum promovit, ideoque capite plexus est, postquam tamen pœnitentiam professus susceperat sacramenta. Anno 1534 in civitate Westphalia Metropoli, Müntzer vulgo dicta, Joannes Matthias, pistor Harlemiensis, et Joannes Bockhold, sartor Leidensis, seditiones cædesque excitarunt, morte aut exilio mulctantes quicumque baptismum iterum suscipere nollent. Lutherum ipso Romano Pontifice deteriorem inclamabant. Principis Monasteriensis, qui et episcopus erat, auctoritatem abrogare aggressus, obsessa urbe, in eruptione Joannes Matthias occisus est. Regimen tunc capessivit Joannes Bockhold, qui ab enthusiasta fabro aurario rex conclamatus," Rex justitiæ hujus mundi" appellari ipse voluit. In adulterio deprehensus, sexdecim sibi sumpsit uxores ad flagitii ignominiam velandam, se divino monitu polygamiam instaurare jactans. Præcipuus Anabaptistarum error infantium baptisma, quod nullatenus valere contendebant, respexit; sed et de polygamia, juratione nunquam licita, aliisque plurimis, errarunt. Septuaginta eorum sectæ olim enumerabantur, quorum aliqui nuncupabantur Melchioritæ, Mennonitæ, Davidiani seu Georgiani, Libertini. Eorum singulos errores recensere nimis longum esset. Mennonitæ hodierni in Pennsylvania infusione conferunt baptismum.

BAPTISTE ante medium sæculum septimum orti sunt.1 Immersionem solam esse validam baptizandi formam contendunt. In plurimas dividuntur sectas, quarum præcipuæ sunt Baptiste Generales, seu Arminiani, qui a quodam Smith, olim Anglicanæ Ecclesiæ ministro, sæculo 17 ineunte, suam hauserunt doctrinam, quæ Pelagianis erroribus infecta dicitur; et Baptista Particulares, seu Calviniani, qui prædestinationis errorem ab hæresiarcha Calvino mutuantur. Sunt etiam Baptistæ apertæ Communionis (open Communion Baptists,) qui consortium Religionis et eucharistiam omnibus quacumque ratione baptizatis, indulgent; et strictæ communionis (close communion Baptists, vulgo dicti,) qui eos mensa sacra interdicunt qui immersi non fuerint. Sunt etiam Baptistæ Christiani, qui sectariorum nomina rejicientes, omnes sectas Christiano nomine appellandas volunt, eodemque frui consortio; quod cæteri tamen prorsus aversantur. Nonnulli omnem fidei formulam rejiciunt, Scripturam solam communionis tesseram habentes, Anti-Credo Baptistæ idcirco dicti; quum alii Credo-Baptiste ob quasdam fidei formulas appellentur. Alexander Campbellus celebris in Virginia præco, qui versionem novi Testamenti a Georgio Campbello Edemburgensi concinnatam in usum deduxit novæ divisioni præbuit occasionem. Qui ea utuntur dicuntur Campbellitæ. Sunt etiam qui sabbatum judaicum servant "Seventh-day Baptists," idcirco dicti.

(1) Vide vol. iii. Tract. de Bapt. c. ii. n. 62.

See