octavum saeculum Romanae Ecclesiae fuit Bibliotheca, quae dicebatur Archivium, Schrinia, Chártarium, ubi decretalium authographa, atque acta " et canones conciliorum, ceteraque ecclesiastica monumenta servabantur, qua de re videndi Coustantius praefat. ad epist. Roman. Pontif. n. 44 pag. XLV seq., et Cajetanus Cennius in dissertationibus Italicis Pistorii editis an. 1778 tom. 1 dissert. 1 pag. 65 et seq. Pontificiae literae ad certas Ecclesias initio datae omnibus postea communes fiebant, sicuti demonstratum est in not. 2 ad §. XXXV, ut omnibus innotescerent et omnes parerent legibus , quae ipsis literis erant constitutae. Earum authographum in schriniis, aut archivo Sedis Apostolicae servabatur, et hujusmodi authographum adhibebatur ad dirimendas controversias, quae forte orirentur. Sic Hieronymus, adv. Rufin. lib. 5 opp. tom. 2 pag. 549 edit. Vallarsii Veronae, Rufinum de literis ab Anastasio I ad Joannem Hierosolymitanum datis dubitantem, ad chartarium provocat. Quare multa moliendo faciunt ut nihil agant Van Espenias, et ceteri, qui neminem ante Dionysium Pontificias decretales collegisse contendunt, ut inde illud educant consequens, quod ante Dionysium tantum conciliorum canones, non item Apostolicae Sedis decreta auctoritatem obtinuerint. Fac verum esse, quod certe falsum est, id quod ajunt de Pontificiis Decretalibus primum a Dionysio collectis, id tamen vetustae earum auctoritati nihil detrahit. Cum enim privati codices nihil iis aut addere, aut adimere possent, quid intererat Sedis Apostolicae sive ejus decretales in iis descriptae essent, sive essent omissae? Vis earum non ex his privatis collectionibus, sed ex Pontificis potestate, atque ex ipso authographo in archivo servato repetebatur. Certe Siricius ep. 1 ad Himer. Tarracon. apud Coustantium epist. Roman. Pontif. §. 29 col. 637 postquam Himerium hortatus est ad servandos canones et tenenda decretalia constituta generalem illam sententiam prononciat, quod statuta Sedis Apostolivel canonum venerabilia definita nulli Sacerdotum Domini ignorare sit liberum. Etiam Leo M. ep. 4 cap. 5 opp. tom. 1 col. 616 edit. Venet. 1753 memorat decretalia constituta Decessorum suorunr, et Comprovinciales Episco

cae

pi Metropolis Arelatensis datis ad Leonem M. literis opp. S. Leonis tom. 1 epist. 65 cap. 2 col. 995 edit, cit. non ex aliquo canonum codice, sed ex schriniis Sedis Apostolicae decretorum Zosimi Pontificis vim omnem, et auctoritatem repetunt, uti observant Fratres Ballerinii not. 11 in dissert. 12 Quesnelli opp. S. Leonis tom. 3 col. 697 et 698 edit. ejusd., quos etiam consule in appendic. par. 3 cap. 1 §. 2 pag. CLXXVIII eod. tom. 3. Cun igitur Ecclesia Romana, meo quidem judicio, usque, ad VIII saeculum nullum habuerit codicem canonum, qui publicam auctoritatem obtineret, facile est judicare de codice, quem dedit Justellus in Biblioth. Jur. Canon. tom. 1 pag. 29, itemque de codice, quem edidit Quesnellus in appendic. oper. S. Leonis M., quemque ipse existimat antiquissimum esse codicem, quo Innocentio, Zosimo, et Leone Pontificibus Romana Ecclesia utebatur: On-nes privati codices sunt, ac de Codice Quesnelliano graviter, vereque disserunt Fratres Ballerinii loc. cit. CXXII pag. cap. et in adnot. et observ. ad dissert. XII Quesnelli pag. 685 et seq. Idem debet esse judicium de antiquis codicibus, quos memorat Petrus Coustantius in praefat. ad tom. 1 epist. Roman. Pontific. §. 2 num. 60 et seq. pag. LXII ; nam hi similiter Codices privati sunt.

par.

2

S. LIX. Priscam hanc versionem indicare vídetur Dionysius Exiguus, cum inquit, se confusione priscae translationis offensum ad novam versionem animum appulisse. Fuit hic Dionysius instituto Monachus, natione Scytha, moribus et domicilio Romanus, doctrina vero, ac vitae integritate praeclarus (1). Vitam agebat V et VI saeculo (2), ab eoque nostrae vulgaris epochae origo repetenda est (3). Celeberrimum hujus Dionysii opus est collectio canonum, et constitutionum Sedis Apostolicae, quae ab auctoris nomine Dionysiana appellatur. Ea dividitur in partes duas , quarum altera conciliorum canones,

altera Summorum Pontificum epistolas complectitur. Non uno, et eodem tempore, sed diverso utraque est edita, utraque peculiares habet literas, quas nuncupatorias dicimus.

(1) De hoc Dionysio loquuntur Cassiodorus. divin. literar. cap. 23 pag. 551 tom. 1 edit. Rothomag. an. 1679, Trithemius de Script. Eccles. num. 207 in Biblioth. Eccles. Fabricii cir. med. pag. 57 Hamburgi 1718, Bellarm inus de Script. Eccles. oper. tom. 7 pag. 201 edit. Venet. 1728. Dictus autem est Dionysius Exiguus, non quod corpore pusillus esset, uti plures existimarunt, cum neque id tradiderint antiqui Scriptores, qui de Dionysio egerunt, neque credibile sit, Dionysium, qui semetipsum exiguum appellat, suum hoc corporis vitium praeseferre voluisse. Potius sese exiguum Dionysius vocasse videtur modestiae causa , quo nomine alii etiam, atque in primis Mona chi, quorum e numero ille erat uti solebant. Sic Anastasius Bibliothecarius sese exiguum appellat Apologia pro Honorio ad Joann. Diaconum in collect. Concil. Labbaei tom. 6 col. 1521, cujus epigraphe est haec: Carissimo Fratri Jo. digno Christi Levitae Anastasius exiguus in Christo salutem. Etiam S. Bonifacius Moguntinus sese exiguum appellare solebat, uti deprehendi potest ex ejus epistolis 9 11 15 18 20 23 in Biblioth. PP. tom. 13 pag. 73 74 75 76 78 80 edit. Lugdun., atque inter has epistolas aliorum quoque exempla sunt; qui se modestiae causa exiguos appellabant. Quin etiam piae mulieres sese exiguas vocabant, uti patet ex epistola Caesariae Arelatensis, apud Martenium Thesaur. nov. Anecdot. tom. 1 col. 3 Paris. 1717. Atque id etiam sibi vult Hincmarus Remensis, ep. 17 ad Nicolaum I pag. 246 tom. 2 edit. Sirmondi Paris. 1645 memorat literas exiguitati meae directas; ex quibus omnibus patet, fuisse pluribus commune nomen hoc Exigui, et modestiae causa usurpari consuevisse.

cum

in

(2) Dionysius Romam venit Anastasio II Pontifice, qui Pontificatum tenuit usque ad annum 498. Aut sub eo, aut sub Symmacho, qui proxime Anastasium sequutus

est, primam suae collectionis partem Dionysius edidit; sed pars alter a certe post Anastasii obitum vulgata est. Nam in ea sunt Anastasii epistolae non item Symmachi, et cum Dionysius dicat, se praeteritorum Sedis Apostolicae Praesulum constituta collegisse, manifestum est, hanc partem, quae Anastasii epistolas habet, eo mortuo vulgatam fuisse. Vid. Doujat. praenot. canon. lib. 3 cap. 15 num. 2. (2) Confer ea de re Doujat. loc. cit. num. 7.

S. LX. Primo canonum collectioni Dionysius operam dedit. Nam novam Graecorum canonum versionem absolvit, suaque collectione, complexus est L canones Apostolorum, tum sub una numerorum serie canones Nicaenos, Ancyranos, Neocaesarienses, Gangrenses, , Gangrenses, Antiochenos, Laodicenos, Constantinopolitanos, deinde Chalcedonenses, quibus ex Latino authographo subjecti sunt Sardicenses XXI, ac tandem Africani distincti in numero CXXXVIII. Pars altera, quae serius in lucem venit, comprehendit epistolas decreta. les Summorum Pontificum a Siricio usque ad Ana-' stasium II, quibus postea decretales etiam aliorum Pontificum aliena opera accesserunt. Magna hujus collectionis celebritas, et magnus ubique honos fuit (1).

(1) Cassiodorus medio VI saeculo inquit loc. cit. Quos (Graecos canones a Dionysio latine redditos) hodie usu celeberrimo Ecclesia Romana complectitur. Solus videlicet intelligendus est usus, qui ei collectioni nullam publicam auctoritatem attribuit, neque eam publicum Romanae Eclesiae Codicem fecit.

S. LXI. Eam quibusdam additionibus locupletatam Carolo M. Francorum Regi Romae tradidit Hadrianus I Summus Pontifex, atque haec

collectio est, quae Hadriana vocatur, et quam illae praesertim additiones a Dionysiana distinguunt (1). Non tamen hujus collectionis, sive harum additionum Auctor ipse Hadrianus habendus est (2); sed cum ita Summus Pontifex collectionem ipsam probasse visus fuerit Apostolicam quamdam auctoritatem ea obtinuit, et Codex Canonum passim appellari coepit (3).

(1) Hadriano I Pontifice Carolus M. ter Romam venit, uti observavit Jacobus Sirmondus; ei vero in primo ejus adventu collectionem illam traditam fuisse putat Coustantius loc. cit. §. 8 num. 128 pag. CVIII.

(2) Incertum est, quo primum tempore Dionysianae collectioni illae factae sint additiones , quarum recentio res ad Gregorium II pertinent. Sed eas ante Hadrianum jam factas fuisse certum est; quoniam Zacharias Pontifex in epistola ad Pippinum et Episcopos, Abbates, et proceres Francorum , quae est epist. 7 in collect. concil. Labbaei tom. 8 col. 241 num. 3 canones aliquot recital ex Concilio Africano, alios vero ex Concilio Carthaginiensi; quae Africanorum canonum inscriptio, et distinctio Hadrianae collectionis propria est.

(3) Hinc falsas epistolas Isidori Mercatoris, quae postea prodierunt, aliqui rejiciendas putarunt, quia in toto Codicis canonum corpore non continerentur conscriptae, uti patet ex epist. 42 Nicolai I ad univers. Episc. Gall. in Reg. Concil. collect. pag. 784 tom. 22 Paris. 1644. Quo nomine Codicis canonum intelligi Hadrianam collectionem nifestum est ex Hincmaro Remehsi epist. adver. Hincmar. Laudunen. pag. 543 tom. 2 edit. Sirmondi Paris. 1645, qui Isidorianas decretales repudiat, ac tantum retinendos contendit canones, quos Apostolica Sedes et omnis in

...

ma

Catholica Ecclesia CANONES appellat; quique nostris CODICIBUS, quos ab Apostolica Sede Majores nostri acceperunt sequendos, locum habent. Ex quo recte, vereque colligit Coustantius loc. cit. §. 8 num. 131 pag. CX, quod qui a nobis Hadrianus codex vocatur ab Hin cmaro