CAPUT VII.

DE JURE NOVISSIMO.

LXXXXII Jus novissimum.
LXXXXIII et LXXXXIV Septi-

mus Decretalium. LXXXXV Bullae .

LXXXXVI Earum species. LXXXXVII Distinguuntur a Brevibus.

LXXXXVIII et LXXXXIX Earum collectiones .

C Regulae Cancellariae .

CI Earum auctoritas

CII Concilium Tridentinum.
CII Declarationes Sac. Congrega-
tionum Cardinalium.

S. LXXXXII.

Verum editis libris illis, quos hactenus recen

suimus, novae prodierunt, et quotidie in lucem prodeunt Summorum Pontificum constitutiones absolutae sunt etiam, atque ad eum perductae statum, in quo nunc sunt Regulae Cancellariae habitum Concilium Tridentinum, quod non tantum Lutheri praesertim, et Calvini haereses profligavit, sed multa etiam ecclesiasticae disciplinae capita constituit, denique plures etiam a Sacris Congregationibus Cardinalium, praesertim Concilii Tridentini Interpretum, declarationes emissae sunt. Ex his omnibus conficitur Jus novissimum, videlicet jus constitutum post evulgatos libros, quibus corpus Juris Canonici constare diximus.

§. LXXXXIII. Primus Gregorius XIII animum adjecit ad colligendas constitutiones Summorum Pontificum, quae post Sixtum IV in lucem prodierant, atque id negocii dedit viris doctis, qui Septimum Decretalium emitterent. Sed

eo mortuo, cum opus adhuc esset infectum, illud perficiendum curavit Sixtus V, quo etiam humanis rebus erepto, denique opus integrum absolutum, et typis excussum est Clemente VIII Pontifice, qui cum Cardinalis esset, ex numero illorum fuerat, qui ea in re suam operam, studiumque posuerant. Sed obortis eo in opere difficultatibus (1), visum est supprimere exemplaria, quae nunc rarissima sunt, et gravi emenda pretio reperiri vix possunt.

(1) Vid. Fagnan. in Cap. cum venissent de judic. num. 61, qui rem totam diligenter enarrat.

§. LXXXXIV. Iisdem fere temporibus Petrus Matthaeus Jurisconsultus Lugdunensis edidit Septimum Decretalium ab se privato studio exa ratum; sed hoc opus publica auctoritate caret, multa in eo sunt vitia, ex plura etiam deside

rantur .

§. LXXXXV. Sunt igitur extra corpus Juris Canonici, sed tamen ipsius Juris partem efficiunt, posteriores decretales Pontificum Romanorum, quae Bullae nuncupantur a Bulla, aut Sigillo vel plumbeo, vel aureo, quod una ex parte imagines exhibet SS. Apostolorum Petri, et Pauli, ex parte altera nomen Pontificis, pendetque ex funiculo, qui interdum sericus, interdum cannabis est.

S. LXXXXVI, Bullae aliae consistoriales sunt, quae expediuntur in Consistorio adhibito consilio Cardinalium, a quibus subscribuntur et hae aliud praeterea sigillum ad formam crucis habe. re solent. Aliae vero sunt non vero sunt non consistoriales, quae extra Consistorium nullis Cardinalium sub

scriptionibus emittuntur. Sunt etiam Bullae dimidiae, quae tali hoc vocantur nomine, quod in sigillo impressum non habent nomen Pontificis, atque hae feruntur a Pontifice antequam

consecretur

§. LXXXXVII. Bullae a Brevibus distinguntur I quod haec pro levioribus, illae pro gravioribus plerumque negotiis dari solent; II quod haec. Latino eleganti charactere, illae charactere Longobardico, aut Teutonico scribuntur; III Brevia per Cardinalem a Secretis Brevium Bullae in Cancellaria Apostolica expediuntur ; IV Bullae sigillum habent aureum, vel plumbeum pro ratione eorum, ad quos mittuntur, Brevia sigillum cerae rubrae, in quo impressa est imago Sancti Petri piscationem exercentis, unde expediri dicuntur sub annulo Piscatoris; V denique pro Bullis suboscurae, crassioresque membranae , pro Brevibus albae, et subtiles adhibentur (1).

(1) Vid. Constit. 145. Benedicti XIV pag. 361 tom. 1 ejus Bullar. edit. Romae 1754.

§. LXXXXVIII. Bullas, sive Extravagantes Pontificum constitutiones a S. Leone M. usque ad Sixtum V primus collegit Laertius Cherubinus IC Romanus, easque comprehendit uno volumine, quod Bullarium appellavit. Auxit deinceps suum hunc librum constitutionibus Pauli V ac tertiam quoque parabat Bullarii editionem qua etiam ceterae constitutiones postea latae continerentur. Sed cum re infecta e vita excessisset, susceptum a Patre opus absolvit Angelus Maria Cherubinus, qui Romae edidit magnum

Bullarium Romanum divisum in Tomos quatuor, quibus complexus est omnes constitutiones, quas pater collegerat, et quas omiserat, atque illas in primis, quae post ejus obitum prodierant usque ad Innocentium X. Quatuor his libris quintum addiderunt Angelus a Lantusca Paulus a Roma, qui constitutiones collegerunt quae superiori tomo praetermissae, quaeque usque ad Clementem X editae in lucem fuerant.

et

§. LXXXXIX. Sed ceteris palmam praeripuit Bullarium Magnum, quod non multis ab hinc annis editum Romae est a Hieronymo Mainardo divisum in tomos 14, quodque omnes continet Bullas Summorum Pontificum a Sancto Leone M. usque ad Clementem XII. Est etiam Bullarium Benedicti XIV, quod ejus Pontificis constitutiones comprehendit, quodque in 4 tomos divisum est; et sunt item Bullae nondum uno libro comprehensae Clementis XIII, Clementis XIV, et Pii VI, quem diu Deus servet incolumem et Ecclesiae, et nostrum omnium bono. Neque defuerunt qui Bullarum summam, sive compendium conficerent, qua, in re laborarunt Stephanus Quaranta, et Flavius Cherubinus Laertii filius, et novissime Aloysius Guerra, a quo Tomis quatuor comprehensa est: Pontificiarum Constitutionum in Bullario Magno, et Romano contentarum, et aliunde desumptarum epitome

S. C. Regulae Cancellariae originem repetunt ab Joanne XXII qui primus scripto mandari voluit has leges; ut iis Apostolica Cancellaria regeretur. Nam antea non scriptis regulis, sed consuetudine, ac viva voce ejus negotia expe

diebantur. Consequentes Pontifices, ac praesertim Nicolaus V varie auxerunt has regulas, easque perduxerunt ad eum statum, in quo nunc sunt. Hodie Cancellariae Regulae numerantur 72, in quas, praeter ceteros, commentarios scripsit omnium uberrimos, atque accuratissimos et quatuor tomis comprehensos Joannes Baptista Rigantius.

S. CI. Hae regulae vim obtinent, quandiu sospes est Pontifex, a quo editae sunt, atque ut convalescant, probari, et confirmari debent quod paulo post creationem ab unoquoque Pontifice fieri solet. His vero derogatum in multis est per pacta conventa inter Summos Pontifices, et potentissimos Europae Principes; quae pacta conventa, sive, ut vocant, concordata nos in his Institutionibus suo loco indicabimus.

. CII. Concilium Tridentinum indictum est a Paulo III, quo Pontifice decem habitae sunt sessiones, octo nimirum Tridenti, et duae Bononiae, quo venerant Concilii Patres fugientes contagionem, qua Tridentum premebatur. A Julio III Tridenti restauratum est, ac sex habitis sessionibus propter bella intermissum. Denique redintegratum est a Pio IV, novemque celebratis sessionibus an. 1563 absolutum. Constat ses

sionibus vigintiquinque; habet unaquaeque fere sessio partes duas, quarum una comprehendit capita, et canones, quibus damnantur haereses et catholicum dogma constituitur, altera, quae inscribitur de reformatione, habet decreta, quae disciplinam respiciunt (1). Sessio XXIV post editos canones de sacramento matrimonii continet decretum de reformatione matrimonii, quod in

Tom. I.