Page images
PDF
EPUB

jada (1. C. 15, 54), váúrkjada (2. C. 4, 17), ustiuhada (2 C. 7, 10), noch die auf falfch a endenden uflifnanda (J. 6, 13) u. ufkunnanda (J. 13, 35). Sunjôdama in 2 C. 12, 19 (Hdfchr. B.) ift Fehler (A. hat richtig funjôma), wie umgekehrt fráujôma (1 C. 1, 24) Schreibfehler ftatt fráujinôma.

Neben jener eigentlichen Leideform und Mittelform läuft aber noch eine dritte, in der Bedeutung halb jene, halb diefe, die fich durch ein bei starken und fchwachen Zeitwörtern nach dem Stamme vor der Beugung eingeschaltenes ʼn kennzeichnet, womit fie die Gegenwart ftark (und die Befehlsweise auf n: veihn etc.), die Vergangenheit fchwach beugt und zwar nach der zweiten schwachen (veihnôda, Mittelw. veihnands).

Davon finden fich vor:

I. von starken Zeitwörtern: 1) us-luknan, bi-áuknan, and-lètnan, ga-skáidnan, ïn-feinan (ïnfeinôda: L. 7, 13. 15, 28), us-keinan (keinôda: L. 8, 8); us-geisnan, 2) and-bundnan (von bindan), ïn-tundnan (von tindan), af-taúrnan (von taíran), maúrnan, gastaúrknan, gathaúrsnan, (von thaírfan), af-lifnan (von leiban), dis-skritnan (von skreitan), und wohl auch ganipnan, dis-hnupnan (von hniupan), us-gutnan (von giutan), fra-lusnan (von liufan); us-luknan (von lukan).

II. von Schwachen Zeitwörtern (öfter vielleicht unmittelbar vom betr. Eigenfchaftsworte):

af-hvapnan, ufar-hafnan, ga-haftnan, ga-batnan, managnan, ga-vaknan, ga-thlahsnan, ga-hliftnan, fra-kvistnan, mikilnan, minznan, blindnan, fvinthnan, gabignan, ga-nipnan, ga-fvinthnan, ga-gavaírthnan; ga-fullnan, ur-rumnan, ga-drôbnan, af-dumbnan, af-dobnan, af-dáubnan, ga-dáuthnan, af-sláuthnan, bi-sáulnan, ga-staúrknan; us-háuhnan, ga-háilnan, ga-nôhnan; veihnan; ga-kviunan; us-mêrnan.

Zu diefen ftellt fich fraíhnan (fraíhna, fraihnáu etc., fraíhn), in der Vergangenheit aber stark frah, frêhum und im Mittelworte fraíhans (L. 17, 20).

III. Unbiegbare Redetheile.

I. Umftandswörter.

A. Meift von Fürwörtern:

A. Der Zeit: 1) than(uh), dann; hvan(uh), wann; ju(than), schon; nu, nun; naúh, noch; ufta, oft; simlè, einst; untê, bis; thandè, wenn; tharei, wo; u. f. w. B. Des Ortes:

a. wo? 1) thar(uh), da, dort; hvar(ei), wo; hèr, hier; jáinar, dort; aljar, anders wo; vgl. hindar, hinter; ufar(ô), über, oberhalb; undar(ô), unter, unterhalb; afar, nach; aftarô, hinten, von hinten; 2) afta, hinten; uta, aufsen, ïnna, innen; faírra, fern; nèhva, nahe; faúra, vor; ïupa, oben; dalatha, unten; alja, aussen (anderswo); and-a, entgegen; untha-(?), entlang? b. wohin? 1) hvath, hvad-uh, wohin; thad-ei, wohin; jáind, dorthin; aljath, anderswohin; dalath, hernieder; famath, zusammen; 2) hvadrè, wohin; jáindre, dorthin; hidrê, hierher; 3) faúr, ïup, ût, ìnn, nèhv etc.

c) woher? 1) hvathrò (ei), woher; thathrô(-ei), daher; jáinthrò, dorther; înnathrô, von innen; utathrô, von aussen; ïupathrô, von oben; dalathrò, von unten; fairrathrò, von fern; aljathrô, anderswoher; allathrò, von allen Seiten.

C. Des Mafses, der Menge, u. f. w.

Sva(h), so; svè, wie; hvè(h), dann, nur; nê, nein; nèi, nicht? ni-u, nicht?

ja(-i), ja, fürwahr; aúftô, etwa, zufällig; vaila, wohl; nêhva, nahe; alja, nur; funja, wahrhaftig, vgl. aftra, vithra etc.

D. Der Frage: -u? ni-u, nicht?; ïb-u; ib-ái, ob; ja-u, ob, etwa; thau, etwa; nuh, denn?, an, denn?

B. Von Eigenfchafts- und Mittelwörtern (J. vorher dalath, famath, aljath, aljathrô, allathrô etc.)

1) bi sumata, and all, ufar jáina, afar mikil; faúr-this, faúr-thizei; ïn this, ïn thizei. 2) this-hun, befonders; filáus máis, bisunjanè, fimlè, svarè;

3) filáu máis;

4) filu máis, filu; feithu, leitil, ubil; thatáinei, nur; thata anthar, thata andaneithô; andvaírtho;

5) usdáudo, usfindô, galeikô, analeiko, antharleikô, samaleikô, lathaleikô, vaíraleikô; thiudiskô, judáiviskô; uhteigô, vitôdeigò; unvêniggô; finteinô, fniumundo, glaggvô, spráutô, sundrô, missò; ufjô, alakjô, andáugjô, allandjô, arvjô, gahahjô, thiubjô, thridjô;

6) gefteigert aljaleikôs, fniumundos (/. S. 793); háuhis, vulthris, andvaírthis, framvaírthis; framvigis (?), framis, andis (andizuh), nêhvis, áiris, haldis, halis(-áiv), funs(-áiv), feiths, anaks, máis, mins, vaírs, jáindvaírths; allis, raíhtis; b) máift, frumist;

7) Bildungen auf -aba, -iba, -uba:

a) abraba, azêtaba, balthaba, baírhtaba, báitraba, áin-falthaba, ga-fèhaba, frôdaba, gabigaba, háuhaba, hvassaba, mikilaba, raíhtaba, ga-raíhtaba, garêdaba, un-sahtaba, sviknaba, svikunthaba, unga-tassaba, ga-tilaba, triggvaba, ubilaba, vaírthaba, veihaba; unfairinôdaba, gabaúrjaba, sunjaba; b) and-áugiba, arniba, ana-láugniba, unana-fiuniba, us-ftiuriba, gatèmiba; c) agluba, glaggvuba (L. 1, 3. 15, 8), harduba (Mc. 8, 6), manvuba (2 C.10,6); doch auch hardaba (2 C. 13, 10. A.), glaggvaba (L. 15,8). C. Von Hauptwörtern:

A. 1) G. landis, jáinis stadis (wie háithjôs seináizôs, aíkklêsjôns fulláizôs), gistradagis (Mt. 6, 30), dagis hvizuh; Me. hveilôhun.

2) D. áiva, ufarasfáu, himma daga; Mz. nahtam jah dagam; unkaúreinôm (2 C. 11, 8) u. f. w.

3) A. naht jah dag, hina dag; áiv (hvanhun áiv, ni hvanhun áiv; suns-áiv, halis-áiv);

funja.

4) I. thê, hvê; fvarê, fimlê ?

B. mit Verhältnifswörtern:

1) D. du áiva; bi sunjái, bi nahtái, bi náuthải, bi biuhtja, us gathagkja, us ïbnassaú,

us náuthái; Mz. du áivam, us luftum.

2) A. ïn maúrgin, ufar naht.

3) I. du thẻ, du hvê; untê, thandė.

D. Von Zeitwörtern:

váitei, etwa; váinei, wenn doch.

II. Verhältnifswörter.

1. Mit D. af, von; fram, von; bi, bei; du, zu; mith, mit; us, aus; faúra, vor; alja,

aufser.

2. Mit A. and, längs; thaírh, durch; undar, unter; vithra, wider, gegen; faúr, vor,

für; inuh, ohne.

3. Mit D u. A. ana, an, auf; in, in; afar, nach; at, bei, zu; uf, unter; ufar, über;

hindar, hinter; und, bis; auch du u. bi?

4. Mit G. in, wegen; (inthis, ïnuhthis, deswegen; ïnthizei, weil, weswegen); faúr, (faúrthis, vordem, ehe; faúrthizei, ehe als);

[blocks in formation]

1) Jah, und, (jaththê... jaththê, sei es dafs ... oder); -uh, und; ni'h, und nicht, noch; áiththáu, oder (áiththaú . . . áiththáu, andizuh... áiththáu entweder ...

oder);

...

2) ïth, aber; than, aththan, aber; akei, aber; ak, fondern;

3) untè, denn, weil; áuk, denn; allis, denn; raíhtis, denn;

4) thanuh, tharuh, eithan, nu(h), thannuh, nunu, daher, nun also u. f. w.;

5) jabái, wenn; niba(i), wenn nicht;

6) tháu(h), wenn auch; thaúh, doch; thaúh-jabái, wenn auch; svêtháuh, zwar, doch; 7) ei, thatei, thêei, thei, dass, damit; svaei, svasvê, so dass;

8) hváiva, wie; svè, wie; svasvê, so wie;

9) Ivê, als, da; than, thandė, wenn, fo lange als; bithê, während; miththanei, während; funsei, fobald als; faúrthizei, ehe dass, bevor.

IV. Ausrufungswörter.

O, o! Vái, wehe (vgl. váj-faírhvjan, vái-fvaran etc.)! fái, fieh (vgl. faíhv)! hiri (deugo), hirjats (Sɛūtɛ, ihr zwei); hirjith (Sɛʊtɛ), hierher (kommet)!

Zugabe.

Die fünf gothifchen Unterschriften.

1. In der ravennatifchen Verkaufsurkunde zu Neapel (J.,Frabaúhtabōkōs oder die gothischen Urkunden von Neapel und Arezzo mit zwei Schriftnachbildungen in Steindruck von H. F. Mafsmann. Wien, Fr. Beck. gr. Fol.):

1. Ïk Uftahari papa 1) ufm(èl)ida handáu meinái jah andnêmum | skilliggans .J. jah faúrthis thairh kavtsjôn mith | diakuna Alamôda unsaramma [dau]) jah mith gahláibá(im) | unsaráim andněmum skilliggans R Ř vaírth thizê s(áivė)|. 2. † Ik Sunjáifrithas diakôn 3) handáu meinái ufmèlida jah andn(èmum) | skilliggans J: jah faú(r)this thaírh kavtsjon mith diakona (Ala)(môda unsaramma jah mith gahláibáim unfaráim andnêmûm sk(il)|liggans :RK: vaírth thizẻ sáivê......... 3. (†) Ïk Merila bôkareis *) handáu meinái ufmêlida jah andnêm(um) | skilligans : J: jah faúrthis thaírh kavtsjôn jah mith diaku(na Ala-) môda unsaramma jah mith gahláib(á)im unsaráim andnèmum s(killig) gans :R:K: vaiírth thizè sáivè, 4. (†) Ïk Viljarith bôkareis ") handáu meinái ufmêlida jah a(ndnêmum) | (s)killig[n]gans .J. jah faúrthis thaírh kavtsjôn jaħ m(ith diakuna) | Alamôda unsaramma

1) L. Optarit praesbyter. 3) L. Suniefridus diaconus.

2) Wohl ftatt d(iakáun)áu, oder (al)am (ô)dau (nfaramma) nochmals. 4) L. Mirica spodeus. 5) L. Uuiliarit spodeus.

jah mith gahláibáim unsar(áim andně)|mum skilliggans .R. K. vaírth (th)ize

sáivé.

2. In der verlorenen oder verlegten Verkaufsurkunde von Arezzo. 5. Ïk Gudiláib 1) 'dkn' thô frabaúhtabóka fram mis gav|aúrhta thus 'dkn' Alamôda fidvôr unkjana 2) hug sis 3) Kaballarja 1) jah (s)killigans 'RLG' and | nam jah ufmêlida |

1) L. Gudilebus diaconus. Das Gothische könnte auch Gudilub zeigen. 2) Die Nachbildung bei Gori zeigt unkjana. Etwa unkjans?? Das Latein hat quatuor unciarum. 3) d. i. fundi. 4) Der Nominativ gehört zu Mc. 3, 16. (S. S. 600).

Nachträge und Verbesserungen.

1. An Buchstaben und Wörtern:
5 Mof. 32, 21 lies unthiudo(s) u. thvaírhein.

gái; 18 Aieirins; 9, 15 gaft;

-

N. 6, 16 áugôna; 17 manaProv. Sal. Saúlaúmônis? (J. 10, 23. Mt. 6, 22. L. 3, 32); Ifaias fehlt 25, 8 (aus 1 C. 15, 54) — Mt. 6, 31 vagjáima; 7, 3 ïth; 11 filáus; 8, 5 bidjands; 7 gaháitja; 20 anahnáivjái; 22 dáuthans; 9, 16 platafanan; 10, 33 faei in h.; 11, 23 ïth (st. jabái)?; 27, 19 garaíhtin. Mc. 3, 32 bi; 35 jah; 5. 37 fraláilôt; 38 váifaírhvjandans; 6, 27 spaíkulatur(an)?; 8, 11 mithfōkjan; 23 ga-u hva -fehvi; 9, 15 funsáiv; 43 habandin galeithan ïn g.; 10, 14 thize (fvaleikáizė)?; 26 du fis m.; 11, 4 uta; 14, 14 inngaleithái. L. 2, 32 vulthu; 3, 6 leikè; 4, 19 gathrafftein(ái) ?; 7, 30 ana?; 8,14 afhvapand; 9,7 thahta; 3, 5 áufôna; 15, 16 fath ( 16, 21). J. 5, 45 du; 7, 18 nift; 14, 17 manafè[i]ths. fáia[n]da?; 10, 11 gamèli[th]2; 14, 11 all razdo?; 15, 8 bimáitis. famath (ga)gaggandam; 13 thans ubilans?; 10, 20 thatei (thatei)?; 13, 3 allòs ; 15, 10 guths. 2 C. 3, 16 afnimada; 4, 2 allái mithviffein; 6, 3 biftuggkvè?; 7, 4 managons; 8, 12 gagrè[i]ftái; 10, 8 gaáiviskô[u]da?; 11, 23 [fvasvė]; 12, 20 [mik]. G. 2, 6 ni vaiht mis; 5, 20 háiffteis. E. 4, 11 apaúftaúluns; 14 vinda - 1 Th. 4, 6 bifaíh(6...); 5, 5 fium n. ni(r)rikvizis. 1 Tm. 2, 2 ald (S. 655). 2 Tm. 2, 2 veitvôdja vaúrda. Sk. I, 22 thizè; IV, 4 tilge jah; V, 22 gakunnan; VI, 15 gabandvjandôna; VII, 14 thaúrftáis; VIII, 7 Fareifáiè[i].

hvammêh; 5, 27 ak ei.

-

Anmerk. Mt. 11, 7 lies afafgaggandam; 26, 68 xî;

R. 9, 19 1 C. 5, 7

Mc. 1, 16 Seimonius

2 C. 3, 7 in

(J. 6, 18), Ïohannáu (L. 9, 9); 9, 41 lies 7, 10 (ft. 9); 10, 38 vituths; 16. 8 l. Mc. L. 1, 63 nam gahmèlida; jag gam.; 3, 8 zαoлóv, 5, 38 bajôths; 7, 28 minniza ïmma; 7, 30 and; 8, 9 hva fijái; 14, 31 du, vigan ïna oder ana (S. LXXX)?; 17, 27 H. vor allans. J. 6, 22 idóvτES; 9, 4 tha. ei (ft. than . ei); 12, 47 mananafed; 13, 14 usthvah; 38 hrukeith (/. 1 7m. 1, 8); 17, 18 manafèd. R. 12, 8 lies 8-13, 5. 1 C. lies 4, 5 (ft. 9); 15, 54 A uffagkviths. (ft. us) vultháu; 13, 8 fijáima. Ph. 1, 17 zu aglons, ipv füge J. 16, 33 etc.; 2,8 manáugja; attin; 3, 2 zatatoμ(év)nv. C. 1, 14. A. fravaurte; 2, 14. B. ama; 15 leika j. fr.; 3, 15 vaúrkei. 2 Th. 3, 9 gèbeima. — 1 Tm. 1, 8 brukeith; vgl. hrukeith (J. 13, 38); afgudáim; 6, 5 (zwifch. háifteis....H); 16 lies 2 Tm. 1, 14; 3, 11 lies G. 6, 21. Tit. 1, 12 ubilabrja. Sk. II, 22 (ft. 21); 24 du dáupeináis garèhsnáis.

[blocks in formation]

Wörtrb. S. 690 fulla-tôjis; 695 galiug (st. -a); 705 bruks, m.; 710 kalkjỏ, w. fw.; 711 gakufts, w. ft.; 709 (unt. ïtan) frêt, frètum; 720 martyr (marytr); 737 stáinam v.; 745 zu thlagkvs fetze flau; 756 (unt. vamms) vimman; 761 Kyrênáius; 672a füge zw. Z. 7. 8 andavaírthi (von 672b) ein; 769 fehlt Sibakthan(e)i. Links hinaus rücke gahugds (705), bimamnjan, bimampjan (720), sunis, funjis, bifunjanė (739).

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

Mt. 7, 3. L. 10, 6 ïth; L. 2, 37 afïddja; 3, 25 Naggki(i)s; Mc. 1, 28 Andraíîns; L. 4, 9 giblins; 5, 8 Tèfuis; J. 7, 16. 14, 17 nift; Mc. 2, 6 fis; 11, 16 ahakins; C. 4, 10 Barnabins; Wrtb. S. 670 fri.

4. An Accenten:

1 Mof. 5, 31 Lamaíkis. Mt. Uebfchr. Maththáiu; 3, 10 usmáitada; 7, 3 faíhvis; 11, 5 dáuthái; 27, 2 Paúntiáu; 6 kaúrbanaún; 51 faúrhah; 60 daúrôn[s]. Mc. 1, 4 aívaggèljôn; 3, 28 náiteinôs; 4, 12 nibái; 5, 27 spaikulatur; 14, 7 vaila (Mt. 11, 5. L. 7, 22); 10 áins. L. 1, 3 Thaiaufeilu; 43 fraujans; 73 Ái this; 2, 25 Symaíon (= 33. 3, 30); 3, 1 Trak aúneitidaús; 5 vráikvô; 5, 8 faírra; 6, 21 Audagái (= Sk. V, 26); 33 táujand; 46 fráuja fráuja (= 10, 21. J. 15, 15. 2 C. 13, 10); 7, 37 alabalftraún; 9. 31 gafaíhvanans; 41 fiáu; 14, 31 Áiththáu (= 2 C. 11, 7); 33 áigina; 15, 7 thaúrbun; 16, 20 naúh thanuh, 18, 35 áihtrôn. J. 6, 8 Andraías (= 12, 22. Sk. VII, 2); 7, 4 fumái’h; 16, 33 fairhváu. R. 10, 16 ÊCaias; 12, 4 thái ththan (= 12, 12); 15, 24 Unt/chr. ustánh (= Phl. 25. Untfchr.). 1 C. 4, 9 dáuthubljans; faírveitl; 5, 10 anaftôdeith; 13, 3 áihtins. 2 C. 2, 12 Traúadái (= 2 Tm. 4, 13); 5, 8 anaháimjans; 9, 12 gáidva; 10, 16 arbáidim; 11, 11 váit. G. 4, 21 háufeith; 5, 6 thaírh (= E. 1, 7. Ph. 25); 11 gataúran.-E. 3, 10 tháim; 4, 5 Áins. Ph. 3, 14 fvèthaúh; 4, 16 Laudeikaiôn aíkkl. 1 Th. Uebschr. Thaíssalaúneikáium; 5, 8 naseináis. tin; 6 láufavaúrdei. Anmerk. 1 C. 13, 2 aívaggèli.

[ocr errors]
[ocr errors]

[ocr errors]

---

1 Tm. 1, 5 hair2 C. 8, 29 aikklėsjon.

2 Tm. 2, 14 dáug. Sk. II, 7 ustaúhana. Wrtb. S. 693 gahvaírbs; 701 háiraífis; hairtitha; 748 biugitái.

5. An Sternzeichen im gothischen Texte:

a) zu fetzen zu: N. 6, 16 allái, ufkunthedun, usfullith. Mc. 1, 6 háithivifk; 2, 18 ni; 36 áináim; 3, 4 uskvistjan; 4, 15 find; 5, 3 aúrahjôm; 13 usláubida; unhráinjans; 22 Taeirus; 6, 15 praúfètê. L. 2, 46 alh; 14, 28 manvithô; 20, 1 jáináizė; 13 áuftô. — J. 7, 50 du ; 8, 44 manamaúrthrja; ïmma, than; 9, 14 fabbato ; 11, 4 thata; 12, 32 alla. R. 7, 8 navis; 9, 19 fáia[n]da; 30 Hva; 10, 9 Tèfu (= 15 5); 11, 18 aftans. - 1 C. 7, 8 ift; 9, 1 Niu; 12, 12 leika; 13, 1 klismjandei. — 2 C. 4, 5 fkalkans; 4, 17 vaúrkjada; 5, 5 jah; 10 fvèfòna; 7, 3 liban; 11 faihv; 8, 2 thata; 18 thizei; 9, 4 unmanvjans (jag) gaáivifkôndáu; 10, 8 hvôpa[m]; 11, 33 handu(n)s.-G. 2, 5 gastandái; 6 and fitith; 7 vithravaírthô; 4, 27 áuthjôns; máis tháu ; 5, 4 galaubeinái (= 6, 10); 8 lathôndin; 6, 12 gamêlida ; meinái. — E. 1, 14 Yzei; Ph. 3, 3 fijáu; 3, 12 gafaháu.-C. 2, 16 fullithe. 2 Th. 3, 9

4,8 ushanth.

gèbeima.

[ocr errors]

R. 10, 11

- 1 Tm. 2, 13 gadigans; 6, 10 gathiváidėdun. Sk. II, 2 leikis; 8 b) zu tilgen: Mc. 2, 16 fravaúrhtáim; 12, 34 fraíhnan. galáubjands. 2 C. 7, 4 ïzvis; 10, 8 gaáiviskônda; 12, 2 ïnuh.

thvahl.

6. An Unterfcheidungszeichen etc.

a) Setze vifl'uh (L. 6, 8), that' ïft (R. 7, 18); sei stôth gaháusjandei; (J. 12, 4); ïmma, than (J. 8, 44); nasjan' (L. 9, 56); ‚Ïk (J. 12, 46); ïft; (Ph. 4, 5); b) tilge den Punkt nach fairhváus (1 C. 1, 20); nach du ïmma (L. 8, 48); lies mik libands (J. 6, 57); friathvái gavaúrtidái (E. 3, 18). - S.26 lies Pf.XLIV (St. LXIV), S. 276, 3 lies XVIII; S. 512 lies IV, 6 ( st. 9); S. 607 l. 14,67 (st.76); S. 616 unt. L. 9, 47 l. 8, 53; S. 618 unt. L. 16, 20 l. 16, 21; S. 621 unt. L. 20, 32 l. Mc. 12, 21.

*7

« PreviousContinue »