PRO.

Non jam leve est periculum, si leve videatur.

PRO.

CONTRA.

Præstat cum paucis remediis, quæ invaluerunt, rem habere; quam cum minis singulorum.

XLIV.

CONCILIA VIOLENTA.

Qui lenem istam prudentiam amplectuntur, iis augmenta mali salubria sunt.

Necessitas, quæ violenta consulit, eadem exequitur.

PRO.

CONTRA.

Omne remedium violentum, prægnans novi mali.

Violenta consilia nemo dat, præter iram et me

tum.

XLV.

SUSPICIO.

Diffidentia, nervi prudentiæ; at suspicio medicamentum arthriticum. Merito ejus fides suspecta est, quam suspicio labefacit.

Suspicio fragilem fidem solvit, fortem intendit.

PRO.

vit.

juvenilis fructum perire: præsertim cum (si quis acutius introspiciat) semina sint, non flores. In illo autem adolescentiam plane spirant, quod sint in morali, sive demonstrativo genere, uberiora; in deliberativo, et judiciali, perpauca.

Tertia collectio, quæ pertinet ad promptuariam, atque etiam desideratur, est ea, quam vocare placet, formularum minorum. Illæ autem sunt, veluti vestibula, posticæ, ante-caineræ, re-cameræ, transitus, etc. orationis; quæ indiscriminatim omnibus subjectis competere possint. Quales sunt præfationes, conclusiones, digressiones, transitiones, promissiones, declinationes, et plurima ejusmodi. Quemadmodum enim in ædificiis, plurimum facit et ad voluptatem et ad usum, ut frontispicia, gradus, ostia, fenestræ, aditus, transitus, et hujusmodi, commode distribuantur; eodem modo etiam in oratione fit, ut additamenta et interpositionis istæ (si decore et perite formentur et collocentur) plurimum tum gratiæ, tum commoditatis, universæ orationis structuræ adjiciant. Harum formularum exemplum unum aut alterum Suspicio fidem absol- proponemus, neque diutius iisdem immorabimur. Etsi enim sint res haud exigui usus, tamen cum nihil in his addamus de nostro, sed tantum formulas nudas, ex Demosthene, aut Cicerone, aut alio quopiam selecto auctore, describamus, inferius quiddam videntur, quam ut in eo tempus teramus.

CONTRA.

Suspicionum intemperies est mania quædam civilis.

XLVI.

VERBA LEGIS.

CONTRA.
Ex omnibus
eliciendus est sensus, qui
interpretetur singula.
Pessima tyrannis lex

Cum receditur a litera, judex transit in legislato- in equuleo.

EXEMPLA FORMULARUM MINORUM.

CONCLUSIO DELIBERATIVE.

"Sic et culpam præteritam fas erit redimere, et futuris incommodis eadem opera prospicere."

PARTITIONIS ACCURATE COROLLARIUM.

"Ut omnes intelligant, nihil me et subterfugere voluisse reticendo, aut obscurare dicendo."

TRANSITIO CUM MONITO.

"Verum hæc ita prætereamus, ut tamen intuentes et respectantes, relinquamus."

PREOCCUPATIO CONTRA OPINIONEM INVETERATAM.

"Faciam, ut intelligatis in tota causa, quid res ipsa tulerit, quid error affinxerit, quid invidia conflaverit."

Hæc pauca enumerasse, ad exempla, satis fuerit; cum quibus, appendices rhetoricæ, quæ ad promptuariam spectant, concludimus.

CAPUT QUARTUM.

Appendices generales duæ traditivæ ; critica, et pædagogica.

SUPERSUNT duæ appendices traditivæ in genere ; altera critica, altera pædagogica. Sicut enim pars traditivæ præcipua in scriptione librorum consistit, ita pars ejus relativa in librorum versatur lectione: lectio autem, vel magistrorum ope regitur, vel industria cujusque propria perficitur; atque huic rei inserviunt doctrinæ illæ, quas diximus, duæ.