Delatio lucis fit optime per aërem ; qui quo purior | citius cernitur, quam auditur sonus, cum tamen fuerit, eo melius lucem transmittit. Utrum lux per corpus aëris vehatur, inquiratur. Sonos certe videmus a ventis vehi; et longius secundo vento, quam adverso, audiri possint: utrum vero simile aliquid fiat in luce, inquiratur. rum. Alia. DIAPHANEITAS LUCIDORUM. 11. Videndum etiam est de diaphaneitate lucidoFilum candelæ intra flammam cernitur: at per majores flammas objecta ad visum non perveniunt. At contra omnis diaphaneitas ex corpore aliquo ignito perit; ut in vitro videre est, quod ignitum non amplius manet diaphanum. Corpus aëris diaphanum est; item aquæ: at illa duo diaphana commista, in nive, aut spuma, non amplius diaphana sunt, sed acquirunt lucem quandam originalem. COGNATIONES ET HOSTILITATES LUCIS. 12. Videndum de cognationibus, atque etiam hostilitatibus lucis. Cognationem maxime habet lux cum tribus rebus, quatenus ad generationem lucis; calore, tenuitate, et motu. Videndum igitur de conjugiis et divortiis eorum erga lucem; atque eorundem conjugiorum et divortiorum gradibus. Flamma spiritus vini aut ignis fatui longe ferro ignito calore lenior est, verum lumine fortior. Cicindelæ, et rores aquæ salsæ, et multa ex illis, quæ enumeravimus, lucem jaciunt, calida ad tactum non sunt. Etiam metalla ignita tenuia non sunt, at calore tamen ardente prædita. At contra, aër est inter tenuissima corpora, sed luce vacat. Rursus, idem aër, atque etiam venti, motu rapidi sunt, lucem tamen non præbent. At contra, metalla ignita motum suum hebetem non exuunt, lucem nihilominus vibrant. In cognationibus autem lucis, quæ non ad generationem ejus, sed ad processum tantum spectant, nihil tam conjunctum est, quam sonus: itaque de eorum sympathiis et dissidiis accurate videndum. In his conveniunt. Lux et sonus in ambitum circumfunduntur. Lux et sonus per longissima spatia feruntur; sed lux pernicius, ut in tormentis videmus, ubi lux flamma pone sequatur. Lux et sonus subtilissimas distinctiones patiuntur; ut in verbis articulatis soni; in omnibus visibilium imaginibus lux. Lux et sonus nihil fere producunt aut generant, præterquam in sensibus et spiritibus animalium. Lux et sonus facile generantur, et brevi evanescunt: Nam non est quod quis putet sonum illum, qui ad tempus aliquod a campana aut chorda percussa durat, a prima percussione fieri: nam si campana vel chorda tangatur et sistatur, sonus statim perit; unde manifestum est, per successionem creari. Lux a majore luce, sicut sonus a majore sono, obruitur; et cætera. Differunt autem, quod lux (ut diximus) sono velocior sit. Lux majore spatia vincit, quam sonus. Lux utrum in corpore aëris deferatur, quemadmodum sonus, incertum sit. Lux, in linea recta tantum, sonus in linea obliqua, et undiquaque feratur: etenim cum quid in umbra umbraculi cernitur, non est, quod quis putet, quod lux ipsa penetret umbraculum, sed aërem tantum circumfusum illuminat; qui etiam aërem pone umbraculum vicinitate nonnihil illustrat: at sonus, ab uno latere parietis redditus, ex altera parte parietis auditur, non multum debilitatus. Etiam sonus intra septa corporum solidorum audiatur, licet exilior factus; ut fit in sonis infra lapides hæmatites; aut in corporibus percussis infra aquam; at lux in corpore diaphano, undique obstructo, omnino non cernitur. Ultimo, quod omnis sonus generetur in motu, et elisione corporum manifesta; lux non item. At hostilitates lucis, nisi quis privationes pro hostilitatibus habere velit, non occurrunt ; verum, quod maxime credibile est, torpor corporum in partibus suis, maxime est luci inimicus. Nam fere nihil lucet, quod non, aut propria natura insigniter mobile est; aut excitatum, vel calore, vel motu, vel spiritu vitali. Alia. Intelligo autem semper, quod non tantum aliæ instantiæ investigandæ sint (istas enim paucas exempli loco solummodo adduximus) sed etiam ut novi topici articuli, prout rerum natura fert, adjiciantur. FRANCISCI BARONIS DE VERULAMIO SCRIPTA IN NATURALI ET UNIVERSALI PHILOSOPHIA. TEMPORIS PARTUS MASCULUS, SIVE INSTAURATIO MAGNA IMPERII HUMANI IN UNIVERSUM. naturalis, aliquid incredulitatis et noctis animis nostris erga divina mysteria oboriatur: sed potius ut ab intellectu, a phantasiis et vanitate puro et repurgato, et divinis oraculis nihilominus subdito et prorsus dedititio fidei dentur quæ fidei sunt. AD Deum Patrem, Deum Verbum, Deum Spiritum, | ratione viarum sensus, et accensione majore luminis preces fundimus humillimas et ardentissimas, ut humani generis ærumnarum memores, et peregrinationis istius vitæ nostræ, in qua dies paucos et malos terimus; nova adhuc refrigeria e fontibus bonitatis suæ ad miserias nostras leniendas aperiant; atque illud insuper, ne humana divinis officiant, neve ex rese FRANCISCUS BACON LECTORI. Si qui fuerint, qui in veterum placitis sibi acquiescendum non putarunt, quod aliquando ab animi constantia, sæpius ab ingenii levitate fieri vidimus; ii, qualescunque fuerint, hac fere defensione communi usi sunt; se, licet ab antiquitate desciverint, tamen ea afferre, quæ cum sensu optime conveniant; atque homines, si hoc sibi in animum inducere possint, ut auctoritate non perstringantur, sed sibi ipsi et, sensibus credant, facile in eorum partes transituros. Nos vero sensum nec contradictione violavimus, nec abstractione destruimus, et materiam ei longe uberiorem, quam alii, præbuimus, et multo ministerio errores ejus restituimus, potestates auximus, atque judicium ejus, damnatis phantasiis, atque in ordinem redacta ratione, munivimus et firmavimus; ut alii professione quadam, nos reipsa sensum tueri videamur; atque philosophia nostra una fere atque eadem res sit cum sensu restituto et liberato. Neque propterea tamen nobis de hominum fide et assensu large pollicemur, cum nostra ratio cum nulla priorum consentiat, sed plane in diversum trahat. Nam qui hucusque, pertæsi eorum, quæ veteres afferunt, ad experientiam et sensum tanquam de integro se contulerunt, in hunc modum fere se gesserunt; ut nonnulla primo secundum sensum acriter et stre At nue inquisiverint; ea potissimum sumentes, quæ illis maxime rationem totius habere visa sunt. que ex his confestim experientiæ manipulis, et tanquam factionibus placita confinxerint, anguste, et inæqualiter philosophati, et omnia paucis condonantes. Atque iste tamen modus philosophandi, ad fidem faciendam sæpenumero validus et felix est; ob angustias pectoris humani, quod illis, quæ una et subito mentem subire possunt, maxime movetur, et acquiescendi cupidum cætera vel negligit, vel modo quodam non perceptibili ita se habere putat, ut illa pauca quibus phantasia impleri aut inflari consuevit. At contra, nos non manipulares, sed justum divinorum operum exercitum post nos trahentes, et ex æquo et secundum summas rerum pronunciantes, non habemus fere quo nos vertamus, aut ex qua parte aditum ad humanam fidem reperiamus; cum ea, quæ adducimus, altius quam notiones, latius quam hujusmodi experimenta, se extendant. Itaque necesse est, ut ex illis pleraque præproperis et propensis sensuum prehensionibus non satisfaciant, nonnulla autem dura, et instar religionis incredibilia ad sensus accedant. Sensus enim humani fallunt utique, sed tamen etiam se indicant; verum errores præsto, indicia accersita sunt. Itaque et novam 66 prorsus tradendi viam ingressi sumus, rei ipsi conve- | rit, si illud Philocratis de Demosthene dictum huc nientem: non disputando, aut exempla rara et sparsa transferamus. Atque nolite mirari, Athenienses, adducendo; cum uterque fidei faciendæ modus for- si mihi cum Demosthene non conveniat. Ille enim tasse adversus nobis futurus fuisset, quorum decreta aquam, ego vinum bibo." Illi enim certe liquorem nec in cura notionum, nec in angustiis experientiæ bibunt crudum, ex intellectu vel sponte manantem, abscissæ, et truncatæ ; fundata sint: sed experien- vel industria quadam haustum : nos autem liquorem tiam coacervatam et continuam adhibuimus, atque paramus et propinamus ex infinitis uvis confectum, homines ad fontes rerum adduximus, ac universum iisque maturis et tempestivis, et per racemos decerpintellectus processum et derivationes sub oculos tis et collectis, et subinde torculari pressis, et rursus posuimus. Quare quicunque eo animo sunt, ut aut in vase se separantibus, et clarificatis. Ne enim argumentis nitantur, aut paucis exemplis cedant, aut hoc Deus siverit, ut phantasiæ nostræ somnium pro auctoritatibus impediantur, aut opus hoc nostrum exemplari mundi edamus; sed potius benigne faevolvere et introspicere propter aut animi aut tem- veat, ut apocalypsin et visionem vestigiorum et poris angustias non possint; cum illis nos profecto viarum Creatoris in natura et creaturis conscride hac re nec serio colloqui possumus. Satis fue- bamus. FILUM LABYRINTHI, SIVE INQUISITIO LEGITIMA DE MOTU. MACHINA intellectus inferior: seu sequela chartarum ad apparentiam primam. Racemi, sive charta historiæ ordinatæ ad articulum primum: de formis et differentiis motus. Motus applicationis exterioris, sive motus adhærentiæ. Motus applicationis interioris, sive motus misturæ. Motus applicationis ad fibras, sive motus identitatis. Motus assimilationis, seu motus generationis Jovis. Motus signaturæ, sive motus generationis Saturni. Motus excitationis, sive motus generationis fictæ. Racemi, sive charta historiæ ordinatæ ad articulum secundum. De subjectis sive continentibus motum. Racemi, sive charta historiæ ordinatæ ad articulum tertium. De vehiculis sive deferentibus motum. Racemi, sive charta historiæ ordinatæ ad articulum quartum. De operationibus et consequentiis motus. Racemi, sive charta historiæ ordinatæ ad articulum quintum. De curriculis sive clepsydris motus. Racemi, sive charta historiæ ordinatæ ad articulum decimum. De viribus unionis in motu. Racemi, sive charta historiæ ordinatæ ad articulum undecimum. De viribus consuetudinis et novitatis in motu. Racemi, sive charta historiæ ordinatæ ad articulum duodecimum. De aliis omnibus motus. Syllabæ sive charta anatomiæ. Vena relicta, seu charta divisionis secundæ. Axioma exterius, sive charta observationis. Columnæ, sive charta impossibilis apparentis, sive humana optativa. Fœnus, sive charta usus intervenientis, sive humana activa. Anticipatio, sive charta interpretationis sylvestris. Atque exemplum inquisitionis de natura (ut videre est) absolvimus, idque in subjecto omnium maxime Racemi, sive charta historiæ ordinatæ ad articu- capaci et diffuso; eaque forma, quam judicamus cum lum sextum. De orbe virtutis motus. veritate et intellectu summum consensum habere. Neque tamen, more apud homines recepto, formulæ Racemi, sive charta historiæ ordinatæ ad articu- alicui necessitatem imponimus: tanquam unica esset, lum septimum. De hierarchia motus. et instar artis ipsius: sed certe omnibus pertentatis, ex longo usu, et nonnullo, ut putamus, judicio, hanc Racemi, sive charta historiæ ordinatæ ad articu- ipsam formam sive rationem disponendi materiam lum octavum. De societatibus motus. rerum, ad opus intellectus, ut probatam et electam exhibemus. Nihil autem officit, quo minus ii, qui Racemi, sive charta historiæ ordinatæ ad articu- otio magis abundant, aut a difficultatibus, quas primo lum nonum. De affinitatibus motus. experientem sequi necesse est, liberi jam erunt, aut majoris etiam et altioris sunt ingenii, rem in potius hoc perducant. Nam et ipsi statuimus, artem inveniendi | reverentiam conservari posse, idque non artificio adolescere cum inventis: neque ad aliquid immotum et inviolabile inveniendi artificium, hominum industriam et felicitatem astringendam: artis enim perfectionem artis usum remorari, nihil est necesse. Quod autem viam novam scientiam docendi et tradendi ingressi sumus, quod doctrinam et præcepta quasi prætereuntes, et aliud agentes distulimus; atque in exemplo præcipue elaboravimus: summa ratione nos fecisse arbitramur. Neque sane homines latere volumus, quid in hac re secuti sumus: nam obtinere in hominum æquitate positum est, vel potius in fortuna communi. Res enim humani generis agitur, non nostra. Primum hoc videmur adepti, quod maximum est, ut plane intelligamur. Longe enim aliud est singulis præceptis exempla subnectere aliud, universi operis figuram perfectam et quasi solidam construere et repræsentare. Etenim in mathematicis, adstante machina aut fabrica, sequitur demonstratio facilis et perspicua: sed absque hac commoditate, omnia videntur involuta, et, quam revera sunt, subtiliora. Atque etiam illud usu venit, ut quo grandius instrumentum demonstrationis fiat, eo sit et fidelius et illustrius. Etiam putamus nos aliquem modestiæ et simplicitatis fructum percipere posse, quod nec vim nec insidias hominum judiciis fecimus aut paravimus: sed rem nudam et apertam exhibuimus. Nemo enim ante nos, homines ad fontes naturæ et res ipsas adduxerunt, ut in medium consulerent: sed exempla et experientiam ad dictorum suorum fidem, non ad alieni judicii libertatem, adhibuerunt: ut dupliciter nos de humano genere meritos existimemus, duas res, maxime mortalibus charas et gratas, potestatem et libertatem, simul deferentes potestatem operum, libertatem judicii. Ac veluti in judiciis civilibus ea maxime incorrupta et recta sunt, ubi minimum oratorum licentiæ et turbis, aut etiam eloquentiæ conceditur; sed omnis fere opera et tempus testibus consumitur: eodem modo et de natura judicia exercentur optima, cum nec pugnaci nec probabili orationi aut disputationi maximæ partes tribuuntur, sed experientiæ testimoniis evidentibus et coacervatis res conficitur. Nam certe in auctorum testimoniis libido et stimulus versatur: rerum autem testimonia et responsa, interdum obscura et perplexa, sed semper sincera et incorrupta sunt. Liberati etiam videmur magno malo, ex hominum fastidio et præjudicio. Solent enim viri prudentes, et graves, et cunctatores, novitatem omnem levitatis et vanitatis nomine suspectam habere; novas autem sectas et nova placita ut larvas et umbras aspernari: neque enim multum interesse putant, utrum homines in theoriis consentiant aut dissentiant; nisi quod vetera et recepta magis sint, ob consensum et mores, rebus gerendis accommodata. Huic malo non aliud remedium reperiebatur, nisi ut amplitudine exempli, in ipsos hominum sensus ita incurramus, ut, primo aspectu, quivis mediocris judicii rem solidam et sobriam esse, atque opera et utilitatem spirantem; et a novæ scolæ aut novæ sectæ ratione et consuetudine prorsus alienam, statim perspiciat et agnoscat. Speramus etiam hoc potissimum modo, antiquis et aliis, qui in philosophia aliquid opinati sunt, auctoritatem et fidem abrogari: honorem et quodam, sed ex vi ipsa rei. Existimamus enim subituram animos hominum cogitationem, num et illi hujusmodi diligentiam adhibuerint, aut placita et opiniones suas a tali fundamento excitaverint. Atque sane hoc dubium alicui videri potuisset, si opiniones eorum tantum ad nos pervenissent, modus autem inquisitionis et demonstrationis non apparuisset. Tum enim tale quippiam in mentem nobis venisset cogitare, illos proculdubio a meditationum suarum principio magnam vim et copiam exemplorum paravisse, eamque simili quo nos ordine, vel fortasse meliore disposuisse. Sed postquam re comperta, illis pronuntiare visum esset; tum demum pronuntiata et eorum explicationes et connexiones in scripta redegisse; addito sparsim uno aut altero exemplo ad docendi lumen: sed primordia illa et notas, ac veluti codicillos et commentarios suos in lucem edere, et supervacuum et molestum putasse : Itaque fecisse ut in ædificando facere decet : nam post operis ipsius structuram, machinas et scalas, et hujusmodi instrumenta a conspectu amovenda esse. Verum hæc de ipsis cogitare, nobis per ipsos integrum non est: formam enim et rationem suam inquirendi, et ipsi profitentur, et scripta eorum ejusdem expressam imaginem præ se ferunt. Ea non alia fuit, quam ut ab exemplis quibusdam, quibus sensus plurimum assueverat, ad conclusiones maxime generales, sive principia scientiarum, advolarent: ad quorum immotam veritatem conclusiones inferiores per media derivarent. Ex quibus arte constituta, tum demum, si qua controversia de aliquo exemplo mota esset, quod placitis suis refragari videretur, illud per distinctiones aut regularum suarum explanationes in ordinem redigerent: aut si de rerum particularium causis mentio injiceretur, eas ad speculationes suas ingeniose accommodarent. Itaque res et totius erroris processus prorsus patet: nam et missio experientiæ præpropera fuit: et conclusiones mediæ (quæ operum vitæ sunt) aut neglectæ, aut infirmo fundamento impositæ sunt; et sensui ipsi (qui non repræsentatur) ingenii quædam facta est substitutio illegitima et infelix, et si qua frequens alicubi inter eorum scripta inveniatur exemplorum et particularium mentio, id sero, et postquam jam decretum esset de placitis suis, factum esse constat. Nostra autem ratio huic maxime contraria est: quod tabulæ affatim extra controversiam ponunt. Quibus positis et illud sequitur, admirationem, quæ quibusdam ex antiquis aut alii cuipiam tribuitur, intactam et imminutam manere. Nam in iis, quæ in ingenio et meditatione posita sunt, illi mirabiles homines se præstiterunt. Nostra autem talia sunt, quæ hominum ingenia et facultates fere æquant. Nam quemadmodum ad hoc, ut linea recte describatur, plurimum est in manus et visus facultate, si per constantiam manus et oculorum judicium tantum res tentatur; sin per regulam admotam, non multum : aut, ut etiam simplicius verba faciamus, quemadmodum ad hoc, ut longa oratio recitetur memoriter, homo memoria pollens ab homine oblivioso mirum in modum differt; sin de scripto, non item: eadem ratione, et in contemplatione rerum, quæ mentis viribus solum incumbit, homo homini præstat vel maxime in ea autem, quæ per tabulas fit, et earum tabulis ipsis paucas nec novorum operum designausum rite adhibitum, non multo major in hominum tiones et fœnora reperiet, atque simul rationem nosintellectu eminet inæqualitas, quam in sensu inesse tram plane perspiciet : non opera ex operibus (scilisolet. Quin et ab ingeniorum acumine et agilitate, cet ut empirici solent) sed ex operibus causas, ex dum suo motu feruntur, periculum metuimus. Itaque causis rursus opera nota, ut legitimi naturæ interhominum ingeniis non plumas aut alas, sed plumbum pretes, educendi : atque propterea evitandi præmaet pondera addimus. Accedit et illud, quod rem turam et effusam a principio ad opera deflexionem, omnium difficillimam (si vis et contentio adhibeatur) atque hujus rei legitimum et præstitutum tempus per tabulas nostras sponte secuturam non diffidimus; observandi et expectandi. Postremo et illud videhanc ipsam, ut postquam homines primo aditu for- mur effecisse, ut homines non solum de vi et institasse difficiles et alieni, paulo post nativæ rerum tuto hujus instaurationis nostræ, sed etiam de mole subtilitati, quæ oculis suis subjicitur, et differentiis et quantitate ejus, veras opiniones habeant, ne forte in experientia plane signatis et expressis, assueve- alicui in mentem venire possit, hoc, quod molimur, rint; continuo fere subtilitatem verborum et dispu- | vastum quiddam esse, et supra humanas vires; cum tationum, quæ hucusque hominum cogitationes contra plerumque fiat, ut quod magis utile magis occupavit et tenuit, quasi pro re ludicra et quadam finitum sit: hæc vero de natura inquisitio, vel singulis incantatione et spectro habituri sint; atque de na- non sit pervia, conjunctis vero operis etiam expedita. tura decreturi, quod de fortuna dici solet, eam a Quod ut pateat magis, digestum tabularum addere fonte capillatam, ob occipitio calvam esse: omnem visum est. Primæ tabulæ sunt de motu; secundæ, enim istam seram et præposteram subtilitatem, de calore et frigore; tertiæ, de radiis rerum et impostquam tempus rerum præterierit, naturam pren- pressionibus ad distans; quartæ, de vegetatione et sare et captare, sed nunquam apprehendere et capere vitis; quintæ, de passionibus corporis animalis; posse. Etiam vivum nos et plane animatum docendi sextæ, de sensu et objectis; septimæ, de affectibus genus adhibuisse arbitramur : non enim scientiam a animi; octavæ, de mente et ejus facultatibus. Atque stirpibus avulsam, sed cum radicibus integris, tradi- hæ tabulæ ad naturæ separationem pertinent, et sunt mus, ut in ingeniis melioribus, veluti in gleba fero- ex parte formæ. Ad constructionem autem naturæ ciore, transplantata, magnum et felix incrementum pertinent, et ex parte materiæ sunt tabulæ, quæ recipere possit. Nos autem si qua in re vel male sequuntur; nonæ, de architectura mundi; decimæ, credidimus, vel obdormivimus et minus attendimus, de relativis magnis, sive accidentibus essentiæ; unvel defecimus, et inquisitionem abrupimus; nihilo- decimæ, de corporum consistentiis, sive inæqualitate minus rem ita proposuimus, ut et errores nostri, partium; duodecimæ, de speciebus sive rerum fabricis antequam massam scientiæ altius inficiant, notari et et societatibus ordinariis; decimæ tertiæ, de relativis separari possint; atque etiam ut facilis et expe- parvis, sive proprietatibus; ut universa inquisitio dita sit laborum nostrorum successio et continuatio: per tredecim tabulas absolvatur. Minores autem tum autem homines vires suas noscent, cum non tabulas (quas specilla appellamus) ex occasione et eadem infiniti, sed omissa alii præstabunt. Etiam usu præsenti conficimus. Neque enim in illis ipsis illud ludibrium avertisse videmur, cui frequens nos- ullam, nisi per tabulas, et de scripto, inquisitionem tra operum mentio et inculcatio exponi posset, nisi recipimus. Restat pars altera mole minor, vi homines inter res ipsas versari coëgissemus, hoc est, potior; ut postquam constructionem machinæ docuiut homines opera, quæ ab aliis exigimus, et a nobis mus, etiam de usu machinæ lucem et consilia præposcerent facile enim quivis jam perspiciet, non beamus. frustra nos de operibus sermonem intulisse, cum in COGITATIONES DE NATURA RERUM. statui possunt: alterum, inveniri in rebus dispertiCOGITATIO I. DE SECTIONE CORPORUM, CONTINUO, tionem et comminutionem, longe ea, quæ sub aspec ET VACUO. DOCTRINA Democriti de atomis aut vera est, aut ad demonstrationem utiliter adhibetur. Non facile enim est naturæ subtilitatem genuinam, et qualis in rebus ipsis invenitur, aut cogitatione complecti, aut verbis exprimere, nisi supponatur atomus. Accipitur autem duobus sensibus atomus, non multum inter se diversis. Aut enim accipitur pro corporum sectionis sive fractionis termino ultimo, sive portione minima; aut pro corpore quod vacuo caret. Quod ad primam attinet, hæc duo posita tuto et certo tum cadit, subtiliorem: alterum, eam tamen infinitam non esse, nec perpetuo divisibilem. Si quis enim diligenter attendat, reperiet rerum minutias in corporibus continuatis eas, quæ in corporibus fractis et discontinuatis inveniuntur, subtilitate longe vincere. Videmus enim parum croci in aqua infusum et agitatum, puta dolium aquæ, ita inficere, ut ab alia aqua pura etiam visu distingui possit. Quæ certe dispertitio croci per aquam subtilitatem exquisitissimi pulveris superat. Quod manifestum fiet, si tantundem pulveris ligni Brasilii, vel balaustiorum, |
0 Reviews Reviews aren't verified, but Google checks for and removes fake content when it's identified Write review |