Page images
PDF
EPUB

IN

HENRICUM PRINCIPEM WALLIE

ELOGIUM

FRANCISCI BACONI.

HENRICUS primogenitus Regis Magnæ Britanniæ, Princeps Walliæ, antea spe beatus, nunc memoria felix, diem suum obiit 6. Novemb. anno 1612. Is magno totius regni luctu et desiderio exstinctus est, utpote adolescens, qui animos hominum nec offendisset nec satiasset. Excitaverat autem propter bonam indolem multiplices apud plurimos omnium ordinum spes, nec ob brevitatem vitæ frustraverat. Illud imprimis accessit, quod in causa religionis firmus vulgo habebatur: prudentioribus quoque hoc animo penitus insederat, adversus insidias conjurationum (cui malo ætas nostra vix remedium reperit) patri eum instar præsidii et scuti fuisse, adeo ut et religionis et regis apud populum amor in eum redundaret, et in æstimationem jacturæ merito annumeraretur. Erat corpore validus et erectus, statura mediocri, decora membrorum compage, incessu regio, facie oblonga et in maciem inclinante, habitu plenior, vultu composito, oculorum motu magis sedato quam forti. Inerant quoque et in fronte severitatis signa, et in ore nonnihil fastus. Sed tamen si quis ultra exteriora illa penetraverat, et eum obsequio debito et sermone tempestivo deliniverat, utebatur eo benigno et facili, ut alius longe videretur colloquio quam aspectu, talisque prorsus erat, qui famam sui excitaret moribus dissimilem. Laudis et gloriæ fuit procul dubio appetens, et ad omnem speciem poni et auram decoris commovebatur; quod adolescenti pro virtutibus est. Nam et arma ei in honore erant ac viri militares; quin et ipse quiddam bellicum spirabat; et magnificentiæ operum (licet pecuniæ alioquin satis parcus) deditus erat: amator insuper antiquitatis et artium. Literis quoque plus honoris attribuit quam temporis. In moribus ejus nihil laudandum magis fuit, quam quod in omni genere officiorum probe institutus credebatur et congruus filius Regi patri mire obsequens, etiam reginam multo cultu demerebat, erga fratrem indulgens; sororem vero unice amabat, quam etiam (quantum potuit virilis forma ad eximiam virginalem pulchritudinem collata) referebat. Etiam magistri et educatores pueritiæ ejus (quod raro fieri solet) magna in gratia apud eum manserant. Sermone vero obsequii idem exactor et memor. Denique in quotiHarl. MSS. Vol. 1893, fol. 75.

diano vitæ genere, et assignatione horarum ad singula vitæ munera, magis quam pro ætate constans atque ordinatus. Affectus ei inerant non nimium vehementes, et potius æquales quam magni. Etenim de rebus amatoriis mirum in illa ætate silentium, ut prorsus lubricum illud adolescentiæ suæ tempus in tanta fortuna, et valetudine satis prospera, absque aliqua insigni nota amorum transigeret. Nemo reperiebatur in aula ejus apud eum præpotens, aut in animo ejus validus; quin et studia ipsa, quibus capiebatur maxime, potius tempora patiebantur quam excessus, et magis repetita erant per vices, quam quod exstaret aliquod unum, quod reliqua superaret et compesceret, sive ea moderatio fuit, sive in natura non admodum præcoci, sed lente maturescente, non cernebantur adhuc quæ prævalitura erant. Ingenio certe pollebat, eratque et curiosus satis et capax, sed sermone tardior et tanquam impeditus: tamen si quis diligenter observaverat ea, quæ ab eo proferebantur, sive quæstionis vim obtinebant, sive sententiæ, ad rem omnino erant, et captum non vulgarem arguebant; ut in illa loquendi tarditate et raritate judicium ejus magis suspensum videretur et anxium, quam infirmum aut hebes. Interim audiendi miris modis patiens, etiam in negotiis, quæ in longitudinem porrigebantur; idque cum attentione et sine tædio, ut raro animo peregrinaretur aut fessa mente aliud ageret, sed ad ea, quæ dicebantur aut agebantur, animum adverteret atque applicaret; quod magnam ei (si vita suppetiisset) prudentiam spondebat. Certe in illius principis natura plurima erant obscura, neque judicio cujuspiam patefacienda, sed tempore, quod ei præreptum est. Attamen quæ apparebant, optima erant, quod famæ satis est. Mortuus est ætatis suæ anno decimo nono ex febri contumaci, quæ ubique a magnis et insulanis fere insolitis siccitatibus ac fervoribus orta per æstatem populariter grassabatur, sed raro funere; dein sub autumnum erat facta lethalior. Addidit fama atrocior (ut ille ait) erga dominantium exitus suspicionem veneni.† Sed cum nulla ejus rei exstarent indicia, præsertim in ventriculo, quod præcipue a veneno pati solet, is sermo cito evanuit.

+ Tacit. Annal. L. iv. 11.

MEDITATIONES SACRÆ.

DE OPERIBUS DEI ET HOMINIS.

VIDIT Deus omnia, quæ fecerant manus ejus, et erant bona nimis: homo autem conversus, ut videret opera, quæ fecerunt manus ejus, invenit quod omnia erant vanitas et vexatio spiritus.

Quare si opera Dei operaberis, sudor tuus ut unguentum aromatum, et feriatio tua ut sabbatum Dei. Laborabis in sudore bonæ conscientiæ, et feriabere in otio suavissimæ contemplationis. Si autem post magnalia hominum persequeris, erit tibi in operando stimulus et angustia, et in recordando fastidium et exprobratio. Et merito tibi evenit, o homo, ut cum tu, qui es opus Dei, non retribuas et beneplacentiam, etiam opera tua reddant tibi fructum similem amaritudinis.

DE MIRACULIS SERVATORIS.

"Bene omnia fecit."

[ocr errors]

DE COLUMBINA INNOCENTIA ET SERPENTINA
PRUDENTIA.

"Non accipit stultus verba prudentiæ, nisi ea dixeris
quæ versantur in corde ejus."

JUDICIO hominis depravato et corrupto omnis, quæ adhibetur, eruditio et persuasio irrita est, et despectui, quæ non ducit exordium a detectione et repræsentatione malæ complexionis animi sanandi; quemadmodum inutiliter adhibetur medicina non pertentato vulnere. Nam homines malitiosi, qui nihil sani cogitant, præoccupant hoc sibi, ut putent bonitatem ex simplicitate morum, ac inscitia quadam, et imperitia rerum humanarum gigni. Quare nisi perspexerint ea quæ versantur in corde suo, id est, penitissimas latebras malitiæ suæ perlustratas esse ei, qui suasum molitur, deridiculo habent verba prudentiæ; itaque ei, qui ad bonitatem aspirat (non solitariam et particularem, sed seminalem et genitivam, quæ alios trahat,) debent esse omnino nota, quæ ille vocat "profunda Satanæ ;" ut loquatur cum auctoritate et insinuatione vera. Hinc est illud, "Omnia probate, quod bonum est tenete;" inducens electionem judiciosam ex generali minatione. Ex eodem fonte est illud: "Estote prudentes sicut serpentes, innocentes sicut columbæ." Non est dens serpentis, nec venenum, nec aculeus, quæ non probata debeant esse; nec pollutionem quis timeat, nam et sol ingreditur latrinas, nec inquinatur; nec quis se Deum tentare credat, nam ex præcepto est, et sufficiens est Deus ut vos immaculatos custodiat.

DE EXALTATIONE CHARITATIS.

"Si gavisus sum ad ruinam ejus qui oderat me, et exaltavi quod invenisset eum malum." DETESTATIO Job: amicos redamare, est charitas

VERUS plausus: Deus, cum universa crearet, vidit quod singula, et omnia erant bona nimis: Deus Verbum in miraculis, quæ edidit (omne autem miraculum est nova creatio, et non ex lege primæ creationis) nil facere voluit, quod non gratiam et beneficentiam omnino spiraret. Moses edidit miracula, et profligavit Ægyptios pestibus multis; Elias edidit, et occlusit cœlum ne plueret super terram; et rursus eduxit de cœlo ignem Dei super duces et cohortes; Elizæus edidit, et evocavit ursas e deserto, quæ laniarent impuberes; Petrus Ananiam sacrilegum hypocritam morte, Paulus Elymam magum cæcitate percussit: sed nihil hujusmodi fecit Jesus. Descendit super eum Spiritus in forma columbæ, de quo dixit, "Nescitis cujus spiritus sitis." Spiritus Jesu spiritus columbinus: fuerunt illi servi Dei tanquam boves Dei triturantes granum, et conculcantes paleam; sed Jesus agnus Dei sine ira et judiciis. Omnia ejus miracula circa corpus humanum, et doc-publicanorum ex fœdere utilitatis; versus inimicos trina ejus circa animam humanam. Indiget corpus hominis alimento, defensione ab externis, et cura. Ille multitudinem piscium in retibus congregavit, ut uberiorem victum hominibus præberet: ille alimentum aquæ in dignius alimentum vini ad exhilarandum cor hominis convertit: ille ficum, quod officio suo, ad quod destinatum fuit, ad cibum hominis videlicet, non fungeretur, arefieri jussit: ille penuriam piscium et panum ad alendum exercitum populi dilatavit: ille ventos, quod navigantibus minarentur, corripuit: ille claudis motum, cæcis lumen, mutis sermonem, languidis sanitatem, leprosis carnem mundam, dæmoniacis animum integrum, mortuis vitam restituit. Nullum miraculum judicii, omnia beneficentiæ, et circa corpus humanum; nam circa divitias non est dignatus edere miracula, nisi hoc unicum, ut tributum daretur Cæsari.

autem bene animatos esse, est ex apicibus juris Christiani, et imitatio divinitatis. Rursus tamen hujus charitatis complures sunt gradus, quorum primus est inimicis resipiscentibus ignoscere; ac hujus quidem charitatis etiam apud generosas feras umbra quædam et imago reperitur; nam et leones in se submittentes et prosternentes non ulterius sævire perhibentur. Secundus gradus est inimicis ignoscere, licet sint duriores, et absque reconciliationum piaculis. Tertius gradus est non tantum veniam et gratiam inimicis largiri, sed etiam merita et beneficia in eos conferre. Sed habent hi gradus, aut habere possunt, nescio quid potius ex ostentatione, aut saltem animi magnitudine, quam ex charitate pura. Nam cum quis virtutem ex se emanare et effluere sentit, fieri potest ut is efferatur, et potius virtutis suæ fructu, quam salute et bono proximi,

delectetur. Sed si aliunde malum aliquod inimicum | Si major sit successus spe, videtur aliquid lucri fac

tuum deprehendat, et tu in interioribus cellulis cordis graveris et angustieris, nec, quasi dies ultionis et vindictæ tuæ advenisset, læteris; hoc ego fastigium et exaltationem charitatis esse pono.

DE MENSURA CURARUM.

"Sufficit diei malitia sua."

MODUS esse in curis humanis debet, alioqui et inutiles sunt, ut quæ animum opprimant, et judicium confundant; et profanæ, ut quæ sapiant animum, qui perpetuitatem quandam in rebus mundanis sibi spondeat. Hodierni enim debemus esse ob brevitatem ævi, et non crastini, sed, ut ille ait, "carpentes diem, erunt enim futura præsentia vice sua;" quare sufficit solicitudo præsentium. Neque tamen curæ moderatæ, sive sint œconomicæ, sive publicæ, sive rerum mandatarum, notantur. Sed hic duplex est excessus. Primus, cum curarum series in longitu- | dinem nimiam et tempora remotiora extendimus, ac si providentiam divinam apparatu nostro ligare possemus; quod semper etiam apud ethnicos infanstum et insolens fuit. Fere enim qui fortunæ multum tribuerunt, et ad occasiones præsentes alacres et præsto fuerunt, felicitate magna usi sunt. Qui autem, altum sapientes, omnia curata et meditata habere confisi sunt, infortunia subierunt. Secundus excessus est, cum in curis immoramur diutius quam opus est ad justam deliberationem et ad decretum faciendum. Quis enim nostrum est, qui tantum curet, quantum sufficit ut se explicet, vel sese explicare non posse judicet, et non eadem sæpe retractet, et in eodem cogitationum circuitu inutiliter hæreat, et denique evanescat? Quod genus curarum et divinis et humanis rationibus adversissimum est.

DE SPE TERRESTRI.

Nam

tum; verum est: sed annon melius fuisset sortem
lucrifecisse nihil sperando, quam usuram nimis spe-
rando? Atque in rebus secundis ita operatur spes;
in malis autem robur verum animi solvit.
neque semper spei materia suppetit, et destitutione
aliqua vel minima spei universa fere firmitudo animi
corruit; et minorem efficit dignitatem mentis, cum
mala toleramus alienatione quadam et errore mentis,
non fortitudine et judicio. Quare satis leviter finx-
ere poëtæ spem antidotum humanorum morborum
esse, quod dolores eorum mitiget, cum sit revera
incensio potius, et exasperatio, quæ eos multiplicari
et recrudescere faciat. Nihilominus fit ut plerique
hominum imaginationibus spei et progressionibus
istis mentis omnino se dedant, ingratique in præterita,
obliti fere præsentium, semper juvenes, tantum
futuris immineant. "Vidi universos ambulantes
sub sole cum adolescente secundo, qui consurget
post eum; quod pessimus morbus est, et status
mentis insanissimus." Quæras fortasse annon me-
lius sit, cum res in dubia exspectatione positæ sint,
bene divinare, et potius sperare quam diffidere, cum
spes majorem tranquillitatem animi conciliet. Ego
sane in omni mora et expectatione tranquillum et
non fluctuantem animi statum, ex bona mentis politia
et compositione, summum humanæ vitæ firmamentum
judico: sed eam tranquillitatem, quæ ex spe pendeat,
ut levem et infirmam recuso. Non quia non conve-
niat tam bona, quam mala, ex sana et sobria conjec-
tura prævidere et præsupponere, ut actiones ad pro-
babilitatem eventuum magis accommodemus; modo
sit hoc officium intellectus ac judicii cum justa in-
clinatione affectus. Sed quem ita spes coërcuit, ut
cum, ex vigilanti et firmo mentis discursu meliora,
ut magis probabilia, sibi prædixerit, non in ipsa
boni anticipatione immoratus sit, et hujusmodi cogi-
tationi, ut somnio placido, indulserit? Atque hoc est

"Melior est oculorum visio, quam animi pro- quod reddit animum levem, tumidum, inæqualem,

gressio."

SENSUS purus in singula meliorem reddit conditionem et politiam mentis, quam istæ imaginationes et progressiones animi. Natura enim animi humanietiam in ingeniis gravissimis est, ut a sensu singulorum statim progrediatur et saliat, et omnia auguretur fore talia, quale illud est quod præsentem sensum incutit: si boni est sensus, facilis est ad spem indefinitam; si mali est sensus, ad metum: unde illud," Fallitur augurio spes bona sæpe suo;" et contra illud, "Pessimus in dubiis augur." Sed tamen timoris est aliquis fructus; præparat enim tolerantiam, et acuit industriam :

"Non ulla laborum, virgo, nova mi facies inopinave surgit: Omnia præcepi, atque animo mecum ante peregi. VIRG. Æn. vi. 103.

Spes vero inutile quiddam videtur. Quorsum enim ista anticipatio boni? Attende, si minus eveniat bonum quam speres, bonum licet sit, tamen quia minus sit, videtur damnum potius quam lucrum, ob excessum spei. Si par et tantum sit, et eventus sit spei æqualis, tamen flos boni per spem decerpitur, et videtur fere obsoletum, et fastidio magis finitimum.

peregrinantem; quare omnis spes in futuram vitam cœlestem consumenda est. Hic autem quanto purior sit præsentium sensus absque infectione et tinctura imaginationis, tanto prudentior et melior anima. Vitæ summa brevis spem nos vetat inchoare longam.

DE HYPOCRITIS.

"Misericordiam volo, et non sacrificium." OMNIS jactatio hypocritarum est in operibus primæ tabulæ legis, quæ est de venerationibus Deo debitis. Ratio duplex est, tum quod hujusmodi opera majorem habent pompam sanctitatis, tum quod cupiditatibus eorum minus adversentur. Itaque redargutio hypocritarum est, ut ab operibus sacrificii remittantur ad opera misericordiæ : unde illud,

Religio munda et immaculata apud Deum et patrem hæc est, visitare pupillos et viduas in tribulatione eorum;" et illud, "Qui non diligit fratrem suum, quem vidit; Deum, quem non vidit, quomodo potest diligere ?" Quidam autem altioris et inflatioris hypocrisis, seipsos decipientes, et existimantes se arctiore cum Deo conversatione dignos, officia charitatis in proximum ut minora negligunt. Qui error monasticæ vitæ non principium quidem dedit, (nam

tent.

Recte

Et

initia bona fuerunt,) sed excessum addidit. enim dictum est, "Orandi munus magnum esse munus in ecclesia;" et ex usu ecclesiæ est, ut sint cœtus hominum, a mundanis curis soluti, qui assiduis et devotis precibus Deum pro ecclesiæ statu soliciSed huic ordinationi illa hypocrisis finitima test; nec universa institutio reprobatur, sed spiritus illi se efferentes cohibentur: nam et Enoch, qui ambulavit cum Deo, prophetizavit, ut est apud Judam; = atque fructu suæ prophetiæ ecclesiam donavit. I Johannes Baptista, quem principem quidam vitæ [ monasticæ volunt, multo ministerio functus est, tum =prophetizationis, tum baptizationis. Nam ad alios G istos in Deum officiosos refertur illa interrogatio, "Si juste egeris, quid donabis Deo, aut quid de manu tua accipiet?" Quare opera misericordiæ sunt opera discretionis hypocritarum. Contra autem fit cum hæreticis; nam ut hypocritæ simulata sua sanc- | titate versus Deum injurias suas versus homines obducunt; ita hæretici moralitate quadam versus homines blasphemias suas contra Deum insinuant.

DE IMPOSTORIBUS.

"Sive mente excedimus, Deo: sive sobrii sumus, vobis."

om

VERA est ista effigies, et verum temperamentum 1 viri, cui religio penitus in præcordiis insedit, et veri operarii Dei. Conversatio ei quæ cum Deo est, plena excessus, et zeli, et extasis. Hinc gemitus ineffabiles et exultationes, et raptus spiritus, et agones. At quæ cum hominibus est, plena mansuetudinis, et sobrietatis, et morigerationis; hinc " nia omnibus factus sum," et hujusmodi. Contra fit in hypocritis et impostoribus: ii enim in populo et ecclesia incendunt se et excedunt, et veluti sacris fuoribus afflati omnia miscent. Si quis autem eorum solitudines, et separatas meditationes, et cum Deo conversationes introspiciat, deprehendat eas non tantum frigidas et sine motu, sed plenas malitiæ et fermenti; sobrii Deo, mente excedentes populo.

DE GENERIBUS IMPOSTURE.

DE ATHEISMO.

"Dixit insipiens in corde suo, Non est Deus." PRIMUM, "dixit in corde," non ait, "cogitavit in corde;" hoc est, non tam ita sentit penitus, sed vult hoc credere: quoniam expedire sibi videt, ut non sit Deus, omni ratione sibi hoc suadere, et in animum inducere conatur: et tanquam thema aliquod vel positum vel placitum asserere et adstruere et firmare studet. Manet tamen ille igniculus luminis primi, quo divinitatem agnoscimus, quem prorsus extinguere, et stimulum illum ex corde evellere frustra nititur. nititur. Quare ex malitia voluntatis suæ, et non ex nativo sensu et judicio, hoc supponit, ut ait comicus poëta, " Tunc animus meus accessit ad meam sententiam," quasi ipse alter esset ab animo suo. Itaque atheista magis dixit in corde, quam sentit in corde, quod non sit Deus. Secundo, dixit in corde, non ore locutus est; sed notandum est hoc metu legis et famæ fieri, nam, ut ait ille, "Negare deos difficile est in concione populi, sed in concessu familiari expeditum." Nam si hoc vinculum tollatur e medio, non est hæresis, quæ majore studio se pandere, et spargere, et multiplicare nitatur, quam atheismus. Nec videas eos, qui in hanc mentis insaniam immersi sunt aliud fere spirare, et importune inculcare, quam verba atheismi; ut in Lucretio Epicureo, qui fere suam in religionem invectivam singulis aliis subjectis intercalarem facit. Ratio videtur esse, quod atheista, cum sibi non satis acquiescat, æstuans, nec sibi satis credens, et crebra suæ opinionis deliquia in interioribus patiens, ab aliorum assensu refocillari cupit. Nam recte dictum est: "Qui alteri opinionem approbare sedulo cupit, ipse diffidit." Tertio, insipiens est, qui hoc in corde dixit; quod verissimum est, non tantum quod divina non sapiat, sed etiam secundum hominem. Primo enim ingenia, quæ sunt in atheismum proniora, videas fere levia, et dicacia, et audacula, et insolentia: ejus denique compositionis, quæ prudentiæ et gravitati morum adversissima est. Secundo, inter viros politicos, qui altioris ingenii et latioris cordis fuerunt, religionem non arte quadam ad populum adhibuerunt, sed

“Devita prophanas vocum novitates, et opposi-interiore dogmate coluere, ut qui providentiæ et for

tiones falsi nominis scientiæ."

"Ineptas et aniles fabulas devita."

"Nemo vos decipiat in sublimitate sermonum." TRES sunt sermones, et veluti styli imposturæ. Primum genus est eorum, qui statim ut aliquam materiam nacti sunt, artem conficiunt, vocabula artis imponunt, omnia in distinctiones redigunt, inde posita vel themata educunt, et ex quæstionibus et responsionibus oppositiones conficiunt: hinc scholasticorum quisquiliæ et turbæ. Secundum genus est eorum, qui vanitate ingenii, ut sacri quidam poëtæ, omnem exemplorum varietatem ad mentes hominum tractandas confingunt: unde vitæ parum, et antiquorum hæreticorum figmenta innumera. Tertium genus eorum, qui mysteriis et grandiloquiis, allegoriis et allusionibus omnia implent: quod genus mysticum et gnosticum complures hæretici sibi delegerunt. Primum genus sensum et captum hominis illaqueat, secundum allicit, tertium stupefacit; seducunt vero omnia.

tunæ plurimum tribuerint. Contra, qui artibus suis
nia ascripserunt, et, ut ait propheta,
et industriis, et causis proximis, et apparentibus om-
"retibus suis
immolarunt," pusilli fuerunt politici, et circumforanei,
et magnitudinis actionum incapaces. Tertio, in phy-
sicis et illud affirmo, parum philosophiæ naturalis,
et in ea progressum liminarem ad atheismum opini-
ones inclinare: contra, multum philosophiæ natura-
lis, et progressum in ea penetrantem, ad religionem
animos circumferre. Quare atheismus stultitiæ et
inscitiæ ubique convictus esse videtur, ut merito sit
dictum insipientium, "Non est Deus."

DE HÆRESIBUS.

"Erratis, nescientes Scripturas, neque potestatem Dei."

CANON iste mater omnium canonum adversus hæreses. Duplex erroris causa, ignoratio voluntatis Dei, et ignoratio vel levior contemplatio potestatis

Dei.

46

quæ participant ex peccato, quas volunt substantive, absque nexu aliquo causarum, ex interna voluntate et arbitrio humano pendere, statuuntque latiores terminos scientiæ Dei quam potestatis, vel potius ejus partis potestatis Dei, (nam et ipsa scientia potestas est,) qua scit, quam ejus qua movet et agit: ut præsciat, quædam otiose, quæ non prædestinet et præordinet. Et non absimile est figmento, quod Epicurus introduxit in Democritismum, ut fatum tolleret, et fortunæ locum daret, declinationem videlicet atomi, quod semper a prudentioribus inanissimum commentum habitum est. Sed quidquid a Deo non pendet, ut auctore et principio, per nexus et gradus subordinatos, id loco Dei erit, et novum principium, et deaster quidam. Quare merito illa opinio respuitur, ut læsio et diminutio majestatis et potestatis Dei. Et tamen admodum recte dicitur, quod "Deus non sit auctor mali," non quia non auctor, sed quia non mali.

Voluntas Dei revelatur magis per Scripturas, tius gradus est eorum, qui arctant et restringunt " Scrutamini ;" potestas magis per creaturas, opinionem priorem tantum ad actiones humanas, Contemplamini." Ita asserenda plenitudo potestatis Dei, ne maculemus voluntatem. Ita asserenda bonitas voluntatis, ne minuamus potestatem. Itaque religio vera sita est in mediocritate inter superstitionem cum hæresibus superstitiosis ex una parte, et atheismum cum hæresibus prophanis ex altera. Superstitio repudiata luce Scripturarum, seque dedens traditionibus pravis vel apocryphis, et novis revelationibus, vel falsis interpretationibus Scripturarum, multa de voluntate Dei fingit et somniat, a Scripturis devia et aliena. Atheismus autem et theomachia contra potestatem Dei insurgit et tumultuatur, verbo Dei non credens, quod voluntatem ejus revelat, ob incredulitatem potestatis ejus, cui omnia sunt possibilia. Hæreses autem, quæ ex isto fonte emanant, graviores videntur cæteris. Nam et in politiis atrocius est potestatem et majestatem minuere, quam famam principis notare. Hæresium autem, quæ potestatem Dei minuunt, præter atheismum purum tres sunt gradus, habentque unum et idem mysterium (nam omnis antichristianismus operatur in mysterio, id est, sub imagine boni,) hoc ipsum, ut voluntatem Dei ab omni aspersione malitiæ liberent. Primus gradus est eorum, qui duo principia constituunt paria, ac inter se pugnantia et CONTRADICTIONES linguarum ubique occurrunt contraria, unum boni, alterum mali. Secundus extra tabernaculum Dei. Quare quocunque te vergradus est eorum, quibus nimium læsa videtur ma- teris, exitum controversiarum non reperies nisi huc jestas Dei in constituendo adversus eum principio te receperis. Dices, verum est, nempe in unitatem affirmativo et activo: quare exturbata tali audacia, ecclesiæ. Sed adverte. Erat in tabernaculo arca, nihilominus inducunt contra Deum principium nega-et in arca testimonium vel tabulæ legis. Quid mihi tivum et privativum. Nam volunt esse opus ipsius narras corticem tabernaculi, sine nucleo testimonii? materiæ et creaturæ internum et nativum et substan- Tabernaculum ad custodiendum et tradendum testitivum, ut ex se vergat et relabatur ad confusionem et monium erat ordinatum. Eodem modo et ecclesiæ ad nihilum; nescientes ejusdem esse omnipotentiæ custodia et traditio per manus Scripturarum demanex aliquo nihil facere, cujus ex nihilo aliquid. Ter- data est, sed anima tabernaculi est testimonium.

66

DE ECCLESIA ET SCRIPTURIS.

Proteges eos in tabernaculo tuo a contradictione linguarum."

EPISTOLÆ.

I. EPISTOLA AD FULGENTIUM.

REVERENDISSIME P. FULGENTI,

FATEOR me literarum tibi debitorem esse: suberat excusatio justa nimis; implicatus enim fueram gravissimo morbo, a quo necdum liberatus sum. Volo reverentiæ tuæ nota esse consilia mea de scriptis meis, quæ meditor et molior: non perficiendi spe, sed desiderio experiundi; et quia posteritati (secula | enim ista requirunt) inservio. Optimum autem putavi ea omnia, in Latinam linguam traducta, in tomos dividere. Primus tomus constat ex libris "De Augmentis Scientiarum :" qui tamen, ut nosti, jam perfectus et editus est, et partitiones scientiarum complectitur; quæ est "Instaurationis meæ" pars prima. Debuerat sequi " Novum Organum;" inter

posui tamen scripta mea moralia et politica, quia magis erant in promptu. Hæc sunt: primo, "Historia Regni Henrici Septimi Regis Angliæ;" deinde sequetur libellus ille, quem vestra lingua "Saggi morali" appellastis. Verum illi libro nomen gravius impono, scilicet ut inscribatur, "Sermones Fideles, sive Interiora Rerum." Erunt autem sermones isti, et numero aucti, et tractatu multum amplificati. Item continebit tomus iste libellum "De Sapientia Veterum :" atque hic tomus (ut diximus) interjectus est, et non ex ordine "Instaurationis." Tum demum sequetur Organum Novum;" cui secunda pars adhuc adjicienda est, quam tamen animo jam complexus et metitus sum. Atque hoc modo secunda pars "Instaurationis" absolvetur. Quod ad tertiam partem "Instaurationis" attinet, historiam scilicet naturalem, opus illud est plane regium aut papale,

[ocr errors]
« PreviousContinue »