his caperet, praedicit. Audi Cyrillum haec exponentem: Nonne et prius clarificatus est, cum miracula faceret?... Tamen consummatio gloriae in passione sita erat, quam pro mundi vita sustinuit, et in eo quod per se ipsum resurrectionis omnium modum innovavit. . . . Factus igitur obediens Deo ac patri usque ad mortem, mortem autem crucis, iuxta Pauli vocem (1), superexaltatus est rursus accipiens nomen quod est super omne nomen. Qui enim nudus homo esse putabatur, supra modum glorificatus fuit, vere Deus et filius re vera Dei proditus. Vna itaque cum Christo clarificato clarificatus est omnino Deus ac pater. Clarificatus vero est in filio,... quia innotuit cuius filii sit pater. Quemadmodum enim gloria est filio talem habere secundum naturam genitorem, eodem modo censeo etiam in patris gloriam cedere quod talem ex se ipso habeat filium. Propterea dicit: Si Deus clarificatus est in eo, et Deus clarificabit eum in semet ipso; simul enim clarificatus est pater per filium, et statim vicissim filium clarificavit; ad ambos enim per ambos gloriae nomen pertinet. Audi et Chrysostomum: Nunc clarificatus est filius hominis.... Nam, quod morte quis mortem vincat, gloria est magna.... Deus clarificabit eum in semet ipso, hoc est per se ipsum, non per alium; et statim clarificabit eum, hoc est una cum cruce. Non post longum tempus, inquit, nec diu post resurrectionem illum reddet splendidum, sed statim, in ipsa cruce, conspicuae res apparebunt; sol namque obscuratus est, et cetera. Praepositio v in potest quidem posita esse pro per, sicut eam Cyrillus et Chrysostomus interpretantur, saepe enim hanc significationem ea exhibet in hoc evangelio, inque aliis Novi Testamenti libris, sed forte melius eam accipias ut quae suam sibi propriam vim in hoc quoque loco servet, significetque patris gloriam in filio esse et filii in patre, utpote unam numero atque eamdem, idque ob unam utriusque naturam; hancque interpretationem illud in semetipso praeferre suadet.

Quum discipulis proximam mortem suam Christus nuntiasset, iam id agit vv. 33 seqq.; XIV - XVI, quod pater filiorum amans solet, ut suprema mandata his det supremisque

(1) Philipp. 11, 8.

eos hortamentis instruat. Ipsa oratio talem patrem prodit, qui filios moriens relinquere cogitur.

v. 33. Quaeretis me, graece Zntnoɛte μe; quod verbum hoc in loco non idem est ac circumire ut aliquem inveniamus, sed, quemadmodum in aliis locis sonat, absentis desiderio teneri atque agi. Et sicut dixi Iudaeis et cetera; quod olim Iudaeis dixi, id ipsum vobis nunc dico; alio tamen sensu. Confer Io. VIII, 21.

v. 34. Quantopere Christus mutuam dilectionem caritatemque commendaret, nemo ignorat. Hinc illud, ut eam primo loco posuerit in mandatis quae mortem iam obiturus discipulis dedit. Mandatum novum. Id Chrysostomus sic explicat: Hoc mandatum . . . ipse. . . novum fecit ipso praecipiendi modo; intulit enim: Sicut dilexi vos. Sic etiam Augustinus. Nec secus Cyrillus, qui haec subiungit: Vides dilectionis erga nos novitatem? Lex enim praecepit diligere fratrem sicut se ipsum, Dominus autem noster Iesus Christus dilexit nos plus quam se ipsum. Confer Io. XV, 12. Postrema huius versus verba non sunt repetitio illius mandati, sed finem significant ob quem Christus dilexit nos; sicut dilexi vos, quod ideo feci, ut et vos diligatis invicem.

v. 35. Hoc namque praeceptum est quod Christus suum dixit (1).

vv. 36-38. Petri lapsus primo praedicitur. Lege Lib. II de Evangeliis Annot. CLXIII et CLXXI. - Non cantabit gallus, donec et cetera, hoc est ante gallicinium, quae erat quarta et postrema noctis pars sic vocata.

CAPVT X I V

1

Non turbetur cor vestrum. Creditis in Deum,

et in me credite.

(1) Io. XV, 12.

2 In domo Patris mei mansiones multae sunt. si quo minus dixissem vobis: Quia vado parare vobis lo

cum.

3 Et si abiero, et praeparavero vobis locum: iterum venio, et accipiam vos ad meipsum, ut ubi sum ego, et vos sitis.

4 Et quo ego vado scitis, et viam scitis.

5 Dicit ei Thomas: Domine, nescimus quo vadis: et quomodo possumus viam scire ?

6 Dicit ei lesus: Ego sum via, et veritas, et vita. nemo venit ad Patrem, nisi per me.

7 Si cognovissetis me, et Patrem meum utique cognovissetis: et amodo cognoscetis eum, et vidistis eum.

8 Dicit ei Philippus: Domine, ostende nobis Patrem, et sufficit nobis.

9 Dicit ei Iesus: Tanto tempore vobiscum sum: et non cognovistis me? Philippe, qui videt me, videt et Patrem. Quomodo tu dicis: Ostende nobis Patrem? 10 Non creditis quia ego in Patre, et Pater in me est? Verba, quae ego loquor vobis, a me ipso non loquor. Pater autem in me manens, ipse facit opera.

11 Non creditis quia ego in Patre, et Pater in me est ?

12 Alioquin propter opera ipsa credite. Amen, amen dico vobis, qui credit in me, opera, quae ego facio, et ipse faciet, et maiora horum faciet: quia ego ad Patrem vado.

13 Et quodcumque petieritis Patrem in nomine meo, hoc faciam: ut glorificetur Pater in Filio.

14 Si quid petieritis me in nomine meo, hoc faciam.

15 Si diligitis me: mandata mea servate.

16 Et ego rogabo Patrem, et alium paraclitum dabit vobis, ut maneat vobiscum in aeternum,

17 Spiritum veritatis, quem mundus non potest accipere, quia non videt eum, nec scit eum. vos autem cognoscetis eum: quia apud vos manebit, et in vobis erit.

18 Non relinquam vos orphanos: veniam ad vos. 19 Adhuc modicum: et mundus me iam non videt. Vos autem videtis me: quia ego vivo, et vos vivetis. 20 In illo die vos cognoscetis quia ego sum in Patre meo, et vos in me, et ego in vobis.

21 Qui habet mandata mea, et servat ea: ille est, qui diligit me. Qui autem diligit me, diligetur a Patre meo: et ego diligam eum, et manifestabo ei meipsum.

22 Dicit ei Iudas, non ille Iscariotes: Domine, quid factum est, quia manifestaturus es nobis teipsum, et non mundo?

23 Respondit Iesus, et dixit ei: Si quis diligit me, sermonem meum servabit, et Pater meus diliget eum, et ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus: 24 qui non diligit me, sermones meos non servat. Et sermonem, quem audistis, non est meus: sed eius, qui misit me, Patris.

25 Haec locutus sum vobis apud vos manens.

26 Paraclitus autem Spiritus sanctus, quem mittet Pater in nomine meo, ille vos docebit omnia, et suggeret vobis omnia, quaecumque dixero vobis.

27 Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis: non quomodo mundus dat, ego do vobis. Non turbetur cor vestrum, neque formidet.

28 Audistis quia ego dixi vobis: Vado, et venio ad vos. Si diligeretis me, gauderetis utique, quia vado ad Patrem: quia Pater maior me est.

29 Et nunc dixi vobis prius quam fiat: ut cum factum fuerit, credatis.

30 Iam non multa loquar vobiscum. venit enim princeps mundi huius, et in me non habet quidquam. 31 Sed ut cognoscat mundus quia diligo Patrem, et sicut mandatum dedit mihi Pater, sic facio. Surgite, eamus hinc.

COMMENTARIVM

In hoc caput Ioannes cetera retulit quae Christus loquutus

est usque ad egressum e coenaculo. In universum haec pertinent ad moerentes discipulos consolandos simul simulque appositis doctrinis instruendos. Ea commode ita distribuas. Principio Christus discipulis animos addit v. 1, deinde de fide potissimum agit vv. 1-14, tum de caritate vv. 15 - 24, denique perorat atque concludit vv. 25 - 31.

v. 1. Christus, post mutuam dilectionem discipulis commendatam, iubet eos esse sine ulla animi turbatione, quam in ipsis tum ea, quae dixerat, tum quae futura erant, forte excitarent. Confer Io. XVI, 6. 7.

Pars prima sermonis, in qua est de fide.

Creditis in Deum, et in me credite. Qua illud, quod iubebat, exsequi possent, certissimam viam commonstrat, fidem inquam. Graeca sic quoque reddi queunt: Credite in Deum, et in me credite. Christus aeque ac Deum se pro fidei obiecto

proponit.

vv. 2. 3. Tum spe quoque moerentes discípulorum animos erigit, illamque fidei consociare docet. Hi eo potissimum