v. 9. Sciebant, graece deoav sciverant. His ratio redditur cur non ante Ioannes Christum revixisse crediderit Mariae Magdalenae narranti, quam ipse sepulcrum vacuum et cetera suis oculis conspiceret.

v. 11. Maria Magdalene, postquam venerat ad Petrum et Ioannem, hisque nuntiaverat sepulcrum vacuum esse, illuc vel una simul cum eis vel mox reversa est.

v. 16. Ioannes in v. 14 de Maria haec dixerat: Conversa est retrorsum, et vidit Iesum stantem; quid ergo in hoc versu 16 verbum oтpapstoα conversa significat? Crederem translatam esse eius significationem, ac tantum id valere atque illa, quae de Petro dicuntur in Actis, γενόμενος ἐν ἑαυτῷ ad se reversus (1), hoc est ex stupore, quo tenebatur, ita ut Iesum non agnosceret, sese recipiens. Res ipsa hanc interpretationem confirmat. — Aliquot codices tum graeci tum latini nonnullique interpretes haec addita habent: Et accurrit tangere ipsum. Certe aliquid huiusmodi Mariam fecisse, discimus ex iis quae statim sequuntur.

v. 17. Noli me tangere, nondum enim ascendi ad patrem meum. Sed cur Christus sese tangendum Magdalenae prohibuit, quem tamen postea discipulis exhibuit palpandum (2)? Quid vero illa caussa quam subiicit, quid is connexus: Nondum ascendi ad patrem meum; ergo noli me tangere? Vt haec intelligamus animadvertere prius iuverit longe aliam fuisse rationem contactuum, quos Christus Magdalenae negavit, quosque discipulis obtulit. Illa hoc unum quaerebat, ut amori, quo flagrabat, faceret satis; hi a dubitatione revocandi erant, an is, quem conspiciebant, Iesus esset ad vitam reversus. Itaque iis equidem assentior qui censent haec non simpliciter dicta a Christo esse, ut qui a Magdalena tangi nollet, sed quia vellet ut ea quamprimum discipulos conveniret, quaeque vidisset, doceret, atque ipsius mandata eis perferret. In praesenti mitte, inquit, complexus et oscula; erit quum satis amori erga me tuo facere liceat, nondum enim ascendi ad patrem meum, sed vobiscum aliquammultis diebus manebo; nunc vero vade et cetera.

(1) Act. XII, 11.
(2) Luc. XXIV, 39.

v. 19. Quae iam Ioannes narrat, gesta esse videntur post solis occasum. Lege Lib. II de Evangeliis Annot. CCXIII. Ita Iudaeis dies secunda hebdomadae iam inceperat. Sed fac memineris eius, quod non semel notavimus, a Ioanne in evangelio diebus civilibus initium fieri, non cum Iudaeis occasu solis, sed cum Romanis noctis medio. Lege quae diximus de Io. XII, 1. 12; XIII, 1. — Pax vobis. Haec quasi quaedam formula salutationis esse vulgo creditur, idem valens quod nobis salve, salvete; verum ea uti mos erat tunc solummodo, quum quis alterum, cui improvisus aderat, monebat nullum inde metum conciperet, conceptum vero amandaret; nos ita loqueremur: Ne quid timeas, Securus esto.

v. 20. Frustra sunt qui ex his arguunt Christi pedes cruci non clavis affixos fuisse, sed funibus alligatos; nam ex Luca discimus Christum discipulis etiam pedes ostendisse (1).

v. 21. Confer Io. XVII, 18.

v. 22. Insufflatio symbolum fuit dationis Spiritus sancti; datus autem re ipsa hic a Christo discipulis est verbis: Accipite Spiritum sanctum. Confer lo. VII, 39.

v. 23. Concilium Tridentinum: Si quis dixerit verba illa Salvatoris: Accipite Spiritum sanctum; quorum remiseritis peccata, remittuntur eis, et quorum retinueritis retenta sunt, non esse intelligenda de potestate remittendi et retinendi peccata in sacramento poenitentiae, sicut ecclesia catholica ab initio semper intellexit, detorserit autem, contra institutionem huius sacramenti, ad auctoritatem praedicandi evangelium, anathema sit (2). Enimvero potuissetne Christus apertioribus ac perspicuioribus verbis uti ad hanc rem significandam?

v. 24. Confer Io. XI, 16.

v. 26. Post dies octo, hoc est octavo post die, qui primus fuit hebdomadae insequentis. Lege Lib. II de Evangeliis Annot. CCXIV.

v. 27. Id tamen facere Thomas non ausus fuisse videtur. v. 28. Dominus meus et Deus meus. Qui negant Thomam haec pronuntiasse compellando ipsum Christum, sed admira

(1) Luc. XXIV, 39. 40.

(2) Concil. Trident. Sess. XIV de Poenit. can. 3.

tione raptum in exclamationem prorupisse Deum invocando, risu eos magis excipi quam argumentis refutari par est.

v. 29. Finis evangelio fit hoc Christi effato, quod, quum loannis consilio ac proposito, tum clausulae ab ipso usurpari solitae apprime respondet.

v. 31. Libri conclusio, qua et ipsius libri argumentum et scriptoris consilium docemur.

CAPVT XXI

1 Postea manifestavit se iterum Iesus discipulis

ad mare Tiberiadis. Manifestavit autem sic:

2 Erant simul Simon Petrus, et Thomas, qui dicitur Didymus, et Nathanael, qui erat a Cana Galilaeae, et filii Zebedaei, et alii ex discipulis eius duo.

3 Dicit eis Simon Petrus: Vado piscari. Dicunt ei: Venimus et nos tecum. Et exierunt, et ascenderunt in navim: et illa nocte nihil prendiderunt.

4 Mane autem facto stetit Iesus in littore: non tamen cognoverunt discipuli quia Iesus est.

5 Dixit ergo eis Iesus: Pueri numquid pulmentarium habetis ? Responderunt ei: Non.

6 Dicit eis: Mittite in dexteram navigii rete: et invenietis. Miserunt ergo: et iam non valebant illud trahere prae multitudine piscium.

7 Dixit ergo discipulus ille, quem diligebat Iesus, Petro: Dominus est. Simon Petrus cum audisset quia Dominus est, tunica succinxit se (erat enim nudus) et misit se in mare.

8 Alii autem discipuli navigio venerunt: (non enim longe erant a terra, sed quasi cubitis ducentis) trahentes rete piscium.

9 Vt ergo descenderunt in terram, viderunt prunas positas, et piscem superpositum, et panem.

10 Dicit eis Iesus: Afferte de piscibus, quos prendidistis nunc.

11 Ascendit Simon Petrus, et traxit rete in terram, plenum magnis piscibus centum quinquaginta tribus. Et cum tanti essent, non est scissum rete.

12 Dicit eis lesus: Venite, prandete. Et nemo audebat discumbentium interrogare eum: Tu quis es? scientes, quia Dominus est.

13 Et venit Iesus, et accipit panem, et dat eis, et piscem similiter.

14 Hoc iam tertio manifestatus est lesus discipulis suis cum resurrexisset a mortuis.

15 Cum ergo prandissent, dicit Simoni Petro Iesus: Simon Ioannis diligis me plus his? Dicit ei: Etiam Domine, tu scis quia amo te. Dicit ei: Pasce agnos

meos.

16 Dicit ei iterum: Simon Ioannis, diligis me? Ait illi: Etiam Domine, tu scis quia amo te. Dicit ei: Pasce agnos meos.

17 Dicit ei tertio: Simon Ioannis, amas me? Contristatus est Petrus, quia dixit ei tertio, Amas me? et dixit ei: Domine tu omnia nosti: tu scis quia amo te. Dixit ei: Pasce oves meas.

18 Amen, amen dico tibi: cum esses iunior, cingebas te, et ambulabas ubi volebas: cum autem senue

ris, extendes manus tuas, et alius te cinget, et ducet quo tu non vis.

19 Hoc autem dixit significans qua morte clarificaturus esset Deum. Et cum hoc dixisset, dicit ei: Sequere me.

20 Conversus Petrus vidit illum discipulum, quem diligebat Iesus, sequentem, qui et recubuit in coena super pectus eius, et dixit: Domine quis est qui tradet te ?

21 Hunc ergo cum vidisset Petrus, dixit Iesu: Domine hic autem quid?

22 Dicit ei lesus: Sic eum volo manere donec veniam, quid ad te? tu me sequere.

23 Exiit ergo sermo iste inter fratres quia discipulus ille non moritur. Et non dixit ei lesus: Non moritur, sed: Sic eum volo manere donec veniam, quid ad te?

24 Hic est discipulus ille, qui testimonium perhibet de his, et scripsit haec: et scimus, quia verum est testimonium eius.

25 Sunt autem et alia multa, quae fecit Iesus: quae si scribantur per singula, nec ipsum arbitror mundum capere posse eos, qui scribendi sunt, libros.