v. 49. Gracce est å viss tov fev (il figlio di Dio ). Nota articulum, itemque in illis ὁ βασιλεύς του Ισραηλ (il re d' Israele). Quae appellationes Messiam certe designant. Porro videmus quomodo Iudaei crederent Messiam Dei filium futurum.

v. 51. Amen, amen dico vobis, affirmationis formula in hoc solo evangelio et frequenter quidem usurpata. — De appellatione filio hominis, qua Christus sese designare quam frequentissime solebat, hanc rationem Augustinus reddidit: Commendat nobis quid misericorditer dignatus sit esse pro nobis, et, velut mysterium commendans admirabilis incarnationis suae, nomen hoc saepius auribus nostris insinuat (1). Nemo non videt hanc appellationem non ita fieri Christo sicut subinde aliis quibusdam facta ea est, sed emphasin habere, quam facile sentias, ubi animadvertes ita sese Christum appellare alterutra scmper occasione, plerumque quum divina vel, quac naturam hominis excedunt, sibi attribuit, alias quum de iis loquitur quae ipso indigna nobis vero salutaria vel perpetiebatur iam vel perpessurus erat. Sicubi vero (quod tamen vix semel (2), puto, accidet) non statim alterutra ratio pateat, legatur totus locus (3), et ea continuo patebit.

1

CAPVT II

Et die tertia nuptiae factae sunt in Cana Ga

lilaeae: et erat mater Iesu ibi.

2 Vocatus est autem et Iesus, et discipuli eius ad nuptias.

3 Et deficiente vino, dicit mater Iesu ad eum: Vinum non habent.

(1) De consensu evang. II. 1.

(2) Matth. XIII, 37.

(3) Conf. ib. 41.

4 Et dicit ei Iesus: Quid mihi, et tibi est mu

lier? nondum venit hora mea.

5 Dicit mater eius ministris: Quodcumque dixerit vobis, facite.

6 Erant autem ibi lapideae hydriae sex positae secundum purificationem Iudaeorum, capientes singulae metretas binas vel ternas.

7 Dicit eis Iesus: Implete hydrias aqua. Et impleverunt eas usque ad summum.

8 Et dicit eis Iesus: Haurite nunc, et ferte architriclino. Et tulerunt.

9 Vt autem gustavit architriclinus aquam vinum factam, et non sciebat unde esset, ministri autem sciebant, qui hauserant aquam: vocat sponsum architriclinus,

10 et dicit ei: Omnis homo primum bonum vinum ponit: et cum inebriati fuerint, tunc id, quod deterius est: Tu autem servasti bonum vinum usque adhuc.

11 Hoc fecit initium signorum Iesus in Cana Galilaeae: et manifestavit gloriam suam, et crediderunt in eum discipuli eius.

12 Post hoc descendit Capharnaum ipse, et mater eius, et fratres eius, et discipuli eius: et ibi manserunt non multis diebus.

13 Et prope erat Pascha Iudaeorum, et ascendit Iesus Ierosolymam:

14 et invenit in templo vendentes, boves, et oves, et columbas, et numularios sedentes.

15 Et cum fecisset quasi flagellum de funiculis,

omnes eiecit de templo, oves quoque, et boves, et numulariorum effudit aes, et mensas subvertit.

16 Et his, qui columbas vendebant, dixit: Auferte ista hinc, et nolite facere domum patris mei, domum negotiationis.

17 Recordati sunt vero discipuli eius quia scriptum est: Zelus domus tuae comedit me.

18 Responderunt ergo Iudaei, et dixerunt ei: Quod signum ostendis nobis quia haec facis?

19 Respondit Jesus, et dixit eis: Solvite templum hoc, et in tribus diebus excitabo illud.

20 Dixerunt ergo Iudaei: Quadraginta et sex annis aedificatum est templum hoc, et tu in tribus diebus excitabis illud?

21 Ille autem dicebat de templo corporis sui.

22 Cum ergo resurrexisset a mortuis, recordati sunt discipuli eius, quia hoc dicebat, et crediderunt scripturae, et sermoni, quem dixit Iesus.

23 Cum autem esset Ierosolymis in pascha in die festo, multi crediderunt in nomine eius, videntes signa eius, quae faciebat.

24 Ipse autem Iesus non credebat semetipsum eis, eo quod ipse nosset omnes,

25 et quia opus ei non erat ut quis testimonium perhiberet de homine: ipse enim sciebat quid esset in homine.

COMMENTARIVM

Quae

v. 1. uae in hoc loco narrantur, neque ante primos dies mensis decembris an. aer. vulg. 25 gesta sunt, ut apparet ex iis quae supra diximus, neque post primos dies mensis martii insequentis anni 26, sicut ex v. 13 et ex iis, quae dicemus de v. 23, apparebit. - Pedestre, quale Christus fecisse creditur, iter in Galilaeam a loco, ubi Baptista tunc morabatur, eo praesertim anni tempore, citius quam triduo confici commode haud poterat, neque Christum ipso die, quo illuc pervenerat, nuptiis accubuisse veri simile esse videtur; haec ergo dies tertia fuit vel ab eius adventu in Galilaeam, vel ex quo Philippum sibi adiunxerat. Praeter illa, quae legimus in hoc loco et in Io. IV, 46-53, nihil de Cana certo compertum habemus quo eius situm magis definiamus.

v. 2. Iam ergo discipuli Christum sequebantur. Hi tunc quinque saltem erant, quot legimus in capite I.

vv. 4. 5. Duo solummodo de Maria Christi matre Ioannes narrat, non qualiacumque, sed quae apprime cuique suadeant ut spem suam omnem fiduciamque secundum Christum in sanctissima virgine securus ponat; idque ipsum efficere Ioannem, atque adeo unum Ioannem, ea narrando voluisse facile ille credet qui meminerit ut Ioanni discipulo a Christo cruci fixo iamque animam agente matris cura fuerit demandata, utque ex illa hora acceperit eam discipulus in sua. Primum duorum in hoc loco narratur; coque docemur Deum, respectu virginis huius precum, ab omni aeternitate quaedam aliter fieri decrevisse ac fuisset decreturus si Virgo preces non interposuisset. Non est dubitandum quin illud Quid mihi et tibi? increpationem aliquam querelae admixtam exhibeat; is enim est eius usus in Hebraeorum sermone (1). Sed aeque certo constat, idque e plerisque bibliorum locis disci

(1) Conf. Ios. XXII, 24; Iudic. XI, 12; II Reg. XVI, 10; XIX, 23; IV Reg. III, 13; II Paral. XXXV, 21; Matth. VIII, 29; Marc. V, 7.

mus, iis verbis non necessario nec semper significari nullam alicui cum altero communionem esse, sed ctiam significatur non oportere hunc illi de ca re, de qua agitur, negotium exhibere. Frustra itaque sunt qui ex his Christi verbis priorem illum sensum extorquere conantur, quum is nihil aliud significare volucrit, nisi se in iis exsequendis, quac pater ipsi demandaverat, et quorum unum erat initium facere miraculis patrandis, non a matris, nedum ab alius cuiusquam hominis, voluntate dependere. Quibus appellatio quoque mulier quid durius sonare videtur, hi legant Io. XIX, 26, seque errore duci intelligent; tum mos est Orientalibus ita matrem compellare. Nondum venit hora mea, tempus videlicet ab omni aeternitate constitutum quo meam divinitatem signis cditis manifestam facere incipiam. - Mater, etsi repulsam tulisset, certa tamen nihil ipsi a filio negatum iri, velut si, quod petierat, exorasset, ita sese gessit; scilicet in eius gratiam Deus aliter decreverat ac decrevisset si ipsam non intercessuram esse praevidisset; ita ut cius voluntas, ut vocant, antecedens fuerit ut Christus nondum miracula faceret, voluntas vero consequens ut in matris gratiam iam faceret. Qui pic opinantur precibus Virginis redemptionis nostrae tempus anticipatum, habent in hac re quo sententiac suae pondus adiiciant.

v. 6. Secundum purificationem, qua Iudaci ante cibum uti solent. Vna metreta apud Syros, si vera essent quae recens quidam scriptor nos docet, caperet sextarios CXX, qui sunt congii XX; quare una ex hydriis, de quibus est in hoc loco, cepisset congios LX (1); at quam grandi mole fuissent vasa illa lapidea! Rectius alii unam metretam aiunt constare e sextariis LXXII, qui sunt congii XII, ita ut illac hydriac singulae caperent congios XXXVI ut plurimum (2). - Nota dubiam narrandi rationem divinae inspirationi minime repugnantem, et lege nostram Commentationem de scripturis divinis § VI. v. 11. Nota clausulam narrationis Ioanni usitatam ipsiusque consilio respondentem.

(1) Barili 312.

(2) Barili 2 bocc. 32.