Legantur Cyrillus Alexandrinus (1), Chrysostomus (2), Basilius (3), Petavius (4), Prudentius Maranus (5).

v. 3 Ver- vv. 4. 5 tum

Summa versuum 1-18. - v. 1 Verbi aeternitas, persona, consubstantialitas. v. 2 Eadem inverso ordine. bum caussa rerum omnium tum naturalium, supernaturalium, praesertim fidei et gratiae. vv. 6. 7 Dicta confirmantur testimonio Baptistae, quod cur magni faciendum, ratio affertur. v. 8 Pro suo instituto Ioannes, data occasione ex antecedentibus, removet opinionem falsam de Baptista. - vv. 9-14 Verbi adventum inter homines, huiusque adventus caussam et successum, atque ipsius Verbi incarnationem perstringit; —v. 14 quarum rerum testes oculatos adhibet primo se una cum ceteris qui Verbi gloriam conspexerant, v. 15 deinde Baptistam. - v. 16 Quae bona Verbum nobis attulerit, - v. 17 quantum haec prioribus praestent, paucis narrat. v. 18 Omnia denique, quae dixerat, ipsius Verbi testimonio confirmat.

v. 1. In principio. Significat vel caussam, vel ordinem loci, vel temporis.

Non caussam. Nam non ipsius Verbi caussam. Primo quia durior et obscurior esset loquutio. Secundo quia dicendum fuisset in Patre vel in Deo, ut mox dicitur apud Deum. Tertio quia in v. 2 certe non significat in Patre neque in Deo. Non caussam aliarum rerum. Nam non rerum divinarum; in divinis enim non aliud praeter Verbum est quod caussam habeat, nisi Spiritus sanctus; quare verba in principio significarent caussam Spiritus sancti. Haec caussa Pater et Filius una sunt. Ea verba Patrem nequeunt significare; sensus enim esset Verbum esse in Patre ut in caussa Spiritus sancti, quod nemo sanus somniet. Sed neque Filium; quid namque absurdius hac enuntiatione: Filius erat in filio ut in caussa Spiritus sancti? Non

(1) Comment. in Io.

(2) Comment. in Io.
(3) De divers. hom. XVI.

(4) De Trin. II. 8, 1-15.

(5) Divinitas D. N. I. C. manifesta in scripturis et traditione L. H. P. II. 7. 8.

rerum creatarum, ac si sensus esset Verbum fuisse creatarum rerum caussam; Ioannes enim postea de Verbi operibus loquitur; quid ergo initium fecisset a Verbi operibus, omisissetque an Verbum aeternum sit, an in tempore esse coeperit?

Non ordinem loci. Significaret enim Verbum esse primum in rebus. Sed non in rebus divinis, in quibus nihil prius aut posterius. Non in creatis, quum Verbum creatum non sit, moxque a creatis secernatur in v. 3.

Ergo ordinem temporis. Sed nullum tempus Ioannes indicat in cuius principio Verbum erat. Sumitur ergo illud in principio absolute et in universum, ut sensus sit in principio omnium rerum quae principium habent, atque adeo in principio ipsius temporis, in summa quum primo aliquod principium fuit. Sententia ergo est: Quum tempus esse coepit, Verbum iam erat. Est ergo aeternum. Animadverte ut a vocibus in principio omnia tria versus primi incisa dependeant, prout effici videtur ex verbo erat in singulis repetito.

An idem exordium Geneseos et huius evangelii. Grotius ait id ex Genesi desumptum. Accipimus, siquidem idem utrobique sensus sit. Sed hoc ipsum quaeritur. Subiungit, quum notus sit sensus exordii Geneseos, ex hoc intelligendum exordium evangelii. Negamus quod ponitur, notiorem esse sensum in Genesi; nam minus clare minusque expedite sensus in Genesi apparet quam in evangelio. Subsumit tamen: In Genesi sensus est: Cum primum creavit Deus caelum et terram, terra erat etc. Illud Cum primum creavit est de penu Rabbinorum Iarchi et Aben Ezrae contendentium esse in regimine, quod ta

men primo nulla ratio confirmat, secundo syntaxis non patitur, tertio loquendi ratio refellit, quarto exempla ex Is. XXIX, 1 et Os. I, 2 non apta sunt ad defendendum. Animadverte praeterea in his Grotii verbis obtrudi mundi aeternitatem, et verbo creare affingi alium sensum ac debet; quod clarius apparet in Grotii commentario de Genesi. Concludit denique: Ergo IN PRINCIPIO est cum primum rerum universitas coepit creari, iam tum erat Verbum. Vere quidem, si verba sonent quod sonare debent, etsi non logice, quum complexio ex propositis non efficiatur. Ast, quum in his verbum creari non sit ex nihilo fieri, et mundus aeternus ponatur, proptereaque

conclusionis sensus nequeat esse qualem acciperemus, liquet hac Grotii interpretatione Verbi aeternitatem in dubium incertumque revocari.

Itaque autumamus eumdem esse sensum Geneseos et evangelii, dummodo in Genesi illud in principio non sit in regimine; regeret enim verbum creavit, quod quum in evangelio non sit, alius foret sensus.

Erat, in principio temporis videlicet; ergo aeternum. Verbum fuit potuisset prave accipi pro esse coepit. Lege Cyrillum, Chrysostomum, Didymum Alexandrinum (1), Basilium (2).

Verbum, vetustioribus patribus Sermo, graece Aoyos, nomen ab uno Ioanne adhibitum, quo altera divina persona designatur. Id apparet ex eo quod primo totus capitis contextus ita ferat, secundo Verbum Deus esse dicatur, tertio distinctus ab alio qui item Deus dicitur, quarto caro factum esse narretur, quinto in toto evangelio hoc ipsum Verbum caro factum ea egisse legamus quae Verbo ¿vrostate non conveniunt.

Vnde Ioannes hoc nomen desumpsit in hanc notionem accipiendum? Aliud quidem est quaerere unde quave occasione ipsam vocem didicerit cui eam notionem subiiceret, aliud quamnam notionem huic subiecerit, undeque eam didicerit.

Vnde ipsam vocem acceperit. Forte ex Vetere Testamento. Potuit enim ex traditione, ex doctrina Christi, ex intelligentia scripturarum sibi a Christo data (3) discere in aliquo loco Veteris Testamenti huic voci illam notionem subesse. Id confirmatur eo quod mox de Verbi operibus dicat: Omnia per ipsum facta sunt; haec enim respondent verbis Ps. XXXII, 6. 9; CXLVIII, 5, quae sunt quaedam parodia historiae creationis, in qua ingeminatur illud Dıxır Deus, . . . et factum est. Sed damnare non ausim eum qui affirmaret hoc nomen a Ioanne desumptum esse ex orientali philosophia, in qua hoc nomen divinam vel rationem vel emanationem sonabat. Nam indidem alias quoque voces Ioannes accepit, pravis ipsarum notionibus correctis. Nomina 95 Deus, quae ficta numina olim significabant, ab

(1) De Trin. III. 3. Conf. I. 15.

(2) De divers. hom. XVI. 2.
(3) Luc. XXIV, 45.

apostolis, et ante ipsos ab aliis Iudaeis, atque ab interpretibus adhibita sunt ad verum Deum nominandum. Imo Deo inspirante illud factum est, ad id ut nomen λoyos, recta notione ei subiecta, aeterno Gnosticorum silentio opponeretur. Lege Ignatium (1).

Quam notionem huic nomini Ioannes subiecerit, dictum superius est; didicit autem a Christo et a Spiritu sancto. Nihil commune τῷ λόγῳ Ioannis et τῷ λόγῳ Neoplatonicorum ac Philonis, quum alia prorsus horum Trias ac illa quam ipsi veneramur; quam utramque rem Cudworthus, Bruckerus, Benedictus Carpzovius, Moshemius omni ex parte demonstrarunt.

Et Verbum erat apud Deum. Primo propria ac distincta hypostasis Verbo tribuitur; nam non dicitur in Deo, sed apud Deum. Secundo distincta a patre; nam in his vox Deum non sonat naturam sed personam, tum quia continuo repetitur accepta in hunc alterum sensum, tum quia, quum mox Verbum dicatur esse Deus, dici nequit esse apud naturam divinam. Lege Io. XVII, 5, item Cyrillum, Chrysostomum, et Basilium (2). Cur non patrem sed Deum Ioannes nominet, mox dicemus.

Et Deus erat Verbum. Nomen Deus in hoc loco non naturam sed personam sonat. Primo quia sensus foret vel naturam divinam esse Verbum, vel Verbum esse naturam divinam, prout vel Deus vel Verbum habetur pro subiecto; sed utrumque minus recte diceretur et pugnaret cum superioribus. Secundo, si diceres nomine Deus significari naturam divinam, sed non universe, poneres eam vel non unam esse, vel dividi posse. Verbum est subiectum enuntiationis. Etenim Ioannes in hoc loco docere debuit non quid natura divina, sed quid Verbum esset. Sicut in prima et secunda enuntiatione Verbum regit vocem erat, ita in hac tertia. Articulus id confirmat. Inversa ergo est propositio, sicut mox vv. 3. 4 et Io. IV, 24. Lege Cyrillum, Chrysostomum, Basilium (3), Orige

(1) Magnes. 8.
(2) L. c. 3.
(3) L. c. 4.

nem (1), Didymum Alexandrinum (2), Eusebium (3).- Ariani hunc esse sensum negare non potuerunt; idcirco opponebant patrem significari cum articulo, filium sine articulo; inane commentum, quod Chrysostomus plene refellit, sed et quod quivis de dialecticorum scholis adolescens refellere valeat. — Ergo Ioannes enuntiat Verbi divinitatem, et quidem aeternam, cumque patre consubstantialitatem Deum ipsum dicens ut dixerat patrem; atque hinc ratio apparet cur hunc non patrem vocaverit sed Deum. Interpunctio Photini, ut sit punctum post erat, a nonnullis recentioribus Protestantibus revocata, futilis sane, nihil tamen illius atque horum haeresim iuvat, quin imo efficacius refutat, quum facilius ac certius appareat postremae enuntiationis subiectum esse Verbum; ne enim nullus sit sensus, aut certe ne ineptus, subiectum propositionis et Deus erat accipiendum est ex superiore enuntiatione, ut sensus sit Verbum esse apud Deum, et idem ipsum Verbum Deum esse.

v. 2. Hoc erat in principio apud Deum. Graecum exemplar pro hoc habet citos hic, quia doyos genere masculino est. Complexus trium superiorum enuntiationum. Sensus est: Verbum erat hoc, videlicet hoc quod dixi, id est Deus, erat in principio, erat apud Deum. Ita Origenes, Basilius, Chrysostomus, Cyrillus, alii. — Hactenus de divina Verbi tum persona tum natura, contra systema emanativum.

Cur non divina Verbi generatio commemoratur? Respondeo primo implicitam eam esse in ipsa Verbi notione. Lege Basilium (4) et Thomam (5). Deinde non erat cur apertius Ioannes eam commemoraret. Neoplatonici illa aetate Verbum quoddam e divina mente emanans esse docebant, ita ut aliquam eius esse generationem haud diffiterentur. Horum placitis imbutae omnium philosophorum scholae erant. E quibus qui corum doctrinam cum doctrinis Christianorum coagmentare studebant, veriti ne, si filium ex omni aeternitate alium