XIII

CONTRA PESTIFERAM DOCTRINAM

RETRAHENTIUM HOMINES

A RELIGIONIS INGRESSU

IN QUO AUCTORIS INTENTIO MANIFESTATUR

(Edit. Rom. Opusculum xvii.)

CAPUT I.

Auctoris intentio.

Christianæ religionis propositum in hoc præcipue videtur consistere, ut a terrenis homines abstrahat, et spiritualibus faciat esse intentos. Hinc est, quod auctor fidei, et consummator Jesus in hunc mundum veniens sæcularium rerum contemptum et facto et verbo suis fidelibus demonstravit. Facto siquidem, quia sicut dicit Aug. in lib. de Catechizandis rudibus, omnia bona terrena contempsit homo factus Dominus Jesus, ut contemnenda monstraret; et omnia terrena mala sustinuit quæ sustinenda præcipiebat, ut neque in illis quæreretur felicitas, neque in istis infelicitas timeretur. Natus etiam de matre, quæ quamvis a viro intacta conceperi semper que intacta permanserit, tamen fabro desponsata erat, omnem typum carnalis nobilitatis extinxit. Natus in civitate Bethleem, quæ inter omnes Judeæ civitates erat exigua, noluit quemdam de terrenæ civitatis sublimitate gloriari. Pauper factus est, cujus sunt omnia, et per quem facta sunt omnia, ne quisquam cum in eum crederet, de terrenis divitiis auderet extolli. Noluit Rex ab hominibus fieri, quia humilitatis ostendebat viam. Esurivit qui omnes pascit, sitivit per quem omnis potus creatur, ab itinere fatigatus est qui se ipsum nobis viam fecit in cœlum, crucifixus est, qui cruciatus nostros finivit, mortuus est, qui mortuos suscitavit Hoc idem in verbis ostendit, nam in suæ prædicationis exordio, non aliqua regna terrena, sicut in veteri testamento, sed regnum cœlorum pœnitentibus repromisit, discipulis primam beatitudinem in spiritus paupertate constituit, in qua etiam perS. THOм. Ag. QUSCULA. — III ̧ — 1

fectionis iter esse monstravit, dicens quærenti juveni (Matth. XIX, 21) Si vis perfectus esse, vade et vende omnia quæ habes et da pauperibus, et veni, sequere me. Hanc viam discipuli sunt secuti, tamquam temporaliter nihil habentes, sed spirituali virtute omnia possidentes. Habentes enim alimenta et quibus tegebantur, his erant contenti. Hoc autem tam pium tamque salubre studium diabolus humanæ salutis æmulus, per homines carnales, inimicos crucis Christi, terrena sapientes, ab antiquis temporibus impedire non cessat. Dicit enim Augustinus in lib. de agone Christiano : Masculi et feminæ et omnis ætas et omnis sæculi dignitas, ad speciem vitæ æternæ commutata est. Alii neglectis temporalibus bonis, convolant ad divina, alii cedunt eorum virtutibus, qui hæc faciunt, et laudant, quod imitari non audant. Pauci autem adhuc murmurant et inani livore torquentur, aut qui sua quærunt in Ecclesia quamvis catholici videantur, aut ex ipso Christi nomine gloriam quærentes hæretici. Ex horum siquidem numero insurrexerunt ab olim diversis quidem locis, sed pari vesania Jovinianus Romæ, Vigilantius in Gallia, quæ antea errorum monstris caruerant. quorum primus virginitati matrimonium, secundus paupertati divitum statum præsumpserunt æquare, manifesta perfidia, evangelica et apostolica consilia, quantum in ipsis est, reddentes inania. Si enim divitiæ paupertati, virginitati matrimonium comparantur ex æquo, frustra vel Dominus de paupertate servanda, vel ejus Apostolus de virginitate custodienda, dedit consilium. Unde insignis doctor Hieronymus utrumque eorum efficaciter confutavit. Sed sicut in Apocalypsi legitur, unum de capitibus bestiæ, quod quasi occisum fuerat, a plaga suæ mortis curatur. Insurgunt enim iterato in Gallia novi Vigilantii, a consiliorum observantia multipliciter et astute homines retrahentes. Primo namque proponunt, nullos consiliorum observantiam per religionis introitum debere assumere, nisi prius in mandatorum observantia exercitatos, per quorum dictum et pueris et peccatoribus, et noviter conversis ad fidem arripiendæ perfectionis via præcluditur. Addunt insuper, quod consiliorum viam nullus debeat assumere, nisi prius multorum consilio requisito, per quod quantum impedimentum assumendæ perfectioni paretur hominibus, nullus sanæ mentis ignorat, dum carnalium hominum consilia, quorum major est numerus, facilius a spiritualibus homines retrahunt, quam inducant. Conantur insuper impedire obligationem hominum, ad religionis ingressum, per quam firmatur animus ad perfectionis

viam assumendam. Demum paupertatis perfectioni derogare multipliciter, non venerentur.

Horum autem conatum nepharium præfiguravit Pharao, qui ut legitur Exod. v, objurgans Moysen, et Aaron volentes populum Dei ex Ægypto educere: Quare inquit Moyses et Aaron solicitatis populum ab operibus suis? Ubi dicit Glos. Origenis: « Hodie quoque si Moyses et Aaron, id est propheticus et sacerdotalis sermo, animam solicitet ad servitium Dei, exire de sæculo, renuntiare omnibus quæ possidet, attendere legi et Verbo Dei, continuo audies unanimes et amicos Pharaonis dicentes: Videte quomodo seducuntur homines et pervertuntur adolescentes. » Et postea subdit «< Hæc erant tunc verba Pharaonis, hæc nunc amici ejus loquuntur. » Hæc igitur sunt eorum consilia quibus impedire conantur, tendentium ad perfectiorem profectum. Sed secundum Salomonis sententiam, non est consilium contra Dominum, de cujus confisi auxilio spiritualibus armis quæ sunt potentia Deo, prædicta consilia nitemur destruere et præsumptionis altitudinem extollentem se adversus scientiam Dei.

De singulis igitur præmissorum hoc ordine prosequemur, ut primo ponamus ea, quibus suam intentionem fundare nituntur, post hæc ostendere conabimur secundum quid et quomodo singulum prædictorum repugnat veritati, quæ secundum pietatem est, deinde ostendemus ea quibus utuntur ad suæ opinionis assertionem, inania et frivola esse.

CAPUT II.

Rationes quibus exstruere quidam nituntur, non debere aliquos ad religionem admitli antequam fuerint in præceptis exercitati.

Nituntur autem ostendere multipliciter, quod consiliorum viam non debent arripere nisi prius fuerint in observantia mandatorum exercitati. Salvator cnim noster ubi consilium de paupertate sectanda dedit, primo adolescenti proposuit, ut si vellet vitam ingredi servaret mandata, et tunc profitenti se a juventute mandata servasse, consilium servandæ paupertatis dedit. Videtur igitur, quod observantia mandatorum viam consiliorum præcedere debeat. Item inducunt quod Matth. ult. super illud: Docentes cos servare omnia quæcumque mandavi vobis, dicit Glos. Bedæ : Congruus

ordo. Primo enim docendus est auditor, deinde fidei Sacramentis imbuendus, tunc ad servanda mandata instruendus. Ex quo volunt accipere, quod observantia mandatorum præcedere debeat consiliorum assumptionem.

Adhuc in Psal. CXVIII, 104, legitur: A mandatis tuis intellexi. Ubi dicit Gloss: Non mandata ipsa dico me intellexisse, sed a mandatis : quia ea faciendo venit iste ad altitudinem sapientiæ. Ex quo etiam idem quod prius volunt concludere.

Item inducunt, quod alibi in Psal. cxxx super illud: Sicut ablactalus est super matre sua, dicit Gloss.: « Sicut quinque tempora notantur in carnali procreatione et alitione, ita et in spirituali. Prius enim concipimur in utero: deinde ibidem alimur, donec in lucem edamur: deinde manibus matris gestamur et lacte nutrimur, quousque ablactati ad mensam patris accedamus. » Et postea subdit: «Hæc quinque tempora sancta servat Ecclesia. In quarta enim feria quartæ hebdomadæ, quasi Ecclesiæ infantia concipitur. Tunc enim per exorcismum et catechismum, rudimentis Christianitatis imbuuntur. Deinde quasi in utero Ecclesiæ aluntur usque ad sabbathum sanctum, in quo per baptismum ad lucem generantur. Deinde quasi manibus Ecclesiæ gestantur et lacte nutriuntur usque ad Pentecosten, quo tempore nulla difficilia inducuntur, non media nocte surgitur, non jejunatur. Postea Spiritu paraclito confirmati, quasi ablactati, incipiunt jejunare et alia difficilia servare. » Multi vero hunc ordinem pervertunt ut hæretici et schismatici, se ante tempus a lacte separantes, unde extinguuntur. Cum ergo observatio consiliorum sit difficilior quam observatio mandatorum, videtur perversus esse ordo, et ad hæresim, vel schisma pertinere, quod aliquis accedat ad observandum consilia prius in præceptis observandis non exercitatus.

Hoc etiam idem probare nituntur per ordinem miraculorum, quibus Salvator turbas pavit. Primo enim, ut legitur Matth. xiv, satiavit quinque millia hominum ex quinque panibus et duobus piscibus. Postea vero satiavit quatuor millia hominum de septem panibus et septem pisciculis, ut habetur Matthæi xv. Significantur autem per quinque milia hi qui in sæculari habitù exterioribus uti recte noverunt. Nam qui mundo integre renuntiant, quatuor millia sunt, et septem panibus, id est evangelica perfectione sublimes, et spirituali gratia reficiuntur. Ex quo volunt accipere, quod prius debent aliqui nutriri in observantia mandatorum, et postmodum perduci ad perfectionem consiliorum.

Item inducunt quod Hieronymus dicit super Matth. in principio : Quatuor, inquit, sunt qualitates de quibus sancta evangelia contexuntur, præcepta, mandata, testimonia, exempla in præceptis justitia, in mandatis charitas, in testimoniis fides, in exemplis perfectio. Volunt igitur concludere, quod a justitia præceptorum sit procedendum ad perfectionem exemplorum, quæ in consiliis videtur consistere.

Inducunt etiam quod Greg. dicit in v Moralium: Post Lice amplexus ad Rachelem Jacob pervenit, quia perfectus quisque ad fecunditatem activæ vitæ ante jungitur, et post ad requiem contemplative copulatur. Status autem religionis qui consiliorum observantiam profitetur, pertinet ad vitam contemplativam. Præcepta autem dirigunt nos ad vitam activam, quia Matthæi xix, ubi enumerantur præcepta legis dicit Glos.: « Ecce vita activa,» ubi autem postea subjicitur: Si vis perfectus esse, etc., dicit Glos. : « Ecce vita contemplativa ». Non videtur ergo esse transeundum ad religionis statum, nisi prius aliquis fuerit in vita activa exercitatus per observantiam præceptorum. Assumunt etiam quod Greg. dicit super Ezechiel. Nemo repente fit summus, sed in bona conversione a minimis quis inchoat, ut ad magna perveniat. Minima autem videntur esse præcepta Decalogi, magna autem videntur esse consilia, quæ pertinent ad perfectionem vitæ. Dicit enim Aug. in lib. de sermone Domini in monte Illa quæ præcepta sunt in lege dicuntur minima, quæ autem Christus dicturus est, sunt maxima. Nullus ergo debet ad observantiam majorum, id est, consiliorum accedere nisi prius in minoribus hoc est in præceptis exercitatus.

Item Greg. dicit et habetur in Decretis distinctione XLVIII. c. Sicut Scimus quod ædificati parietes non prius tignorum pondus arcipiunt, nisi a novitatis suæ humore siccentur; ne si ante pondera quam solidentur accipiant, cunctam simul ad terram fabricam deponant. Ibidem etiam habetur ex dictis Gregorii: Casum appetit, qui ad summi loci fastigia post positis gradibus per abrupta quærit ascensum. Unde concludunt periculosum esse, quod aliquis summam perfectionem consiliorum attingere præsumat, nisi prius in minoribus hoc est in mandatis fuerit exercitatus.

Adjiciunt etiam, quod naturæ ordine mandata præcedunt consilia, utpote magis communia, a quibus non convertitur consequentia essendi. Possunt enim præcepta sine consiliis observari, consilia vero sine præceptis nequaquam. Unde inordinatum esse