quæ etiam alii peccatores agunt, et interdum etiam justi, licet ex alia causa, in promptu esset arguere pseudoapostoli leguntur hoc vel illud fecisse, unde et illi qui hoc vel illud faciunt, sunt pseudoapostoli reputandi; sed in hoc argumento manifeste vanitas inveniretur, ut ex dictis patet.

CAPUT XXIII.

Quarto, crimina imponendo quæ Ecclesia toto temporis processu patitur, scilicet quod religiosi sunt lupi, fures, latrones et penetrantes domos.

Nunc videndum est quomodo religiosis crimina imponant, quæ Ecclesia toto temporis sui processu patitur, utpote quod dicunt eos lupos, latrones et penetrantes domos. Quod enim sint fures et latrones, per hoc volunt ostendere, quia, ut dicunt, non intrant per ostium in ovile ovium, dum confessiones audiunt et prædicant, et docent aliunde quam per ostium. Ex quo manifeste insipientiæ convinci possunt, quia ostium Christus est, ut per Glossam ibidem patet. Nec prælatus ostium dici potest. Unde Glossa ibidem dicit, quod ostium sibi soli Christus retinuit. Non ergo intelligitur intrare, non per ostium, qui non intrat per prælatum, sed qui non intrat per Christum, sicut Judæi, Gentiles, philosophi, Pharisæi et hæretici, ut ibidem Glossa exponit. Isti ergo fures dicuntur, quia quod alienum est, suum dicunt, id est oves Dei suas faciunt, non convertendo ad doctrinam Christi, sed ad

suam.

Latrones, quia quod furantur, occidunt, retrahendo a fide, ut ex verbis Glossarum ibi accipi potest. Et tamen dato quod fures et latrones dici deberent qui Christum annuntiant secundum veram doctrinam, non per prælatos Ecclesiæ quam hoc sit a religiosis alienum, ex prædictis manifeste apparet, nisi illum errorem aliquis sapiat, quod Episcopus vel Papa non sit immediatus prælatus cujuslibet qui parochiali subditur sacerdoti.

Lupos autem rapaces eos dicunt, per hoc quod accedunt ad ministrandum fidelibus Christi spiritualia alimenta, intrinsecus autem intendunt refici de bonis carnalibus eorum, sicut lupi accedunt ad oves, ut de carnibus earum reficiantur. In quo et manifeste desipere convincuntur. Manifeste enim Joan. x: Dominus

distinguit inter mercenarium et lupum. Hoc autem quod lupo imponunt, Glossa mercenario attribuit, quæ sic dicit : « Mercenarius est, qui quærit quæ sua sunt, non quæ Christi, qui servit Deo, non propter Deum, sed pro aliqua mercede. » Illi ergo qui in hoc tantum offendunt, quod intendunt temporalia accipere, et pro eis prædicant, mercenarii sunt, non lupi, nisi ipsi vel corporaliter mactent per potentiam, sicut tyranni, vel spiritualiter dissipent, sicut diabolus et ejus ministri hæretici, ut per Glossam ibidem patet. Hoc etiam apparet per hoc quod dicit, Act. xx, 29: Scio quoniam intrabunt post discessionem meam lupi rapaces in vos. Glossa: «Hæretici callidi in fraude, fortes in disputatione, crudeles in occisione. » Et per hoc etiam quod habetur Matth. vii, 45 : Intrinsecus autem sunt lupi rapaces, quod Glossa specialiter exponit de hæreticis, «< qui venenato animo et intentione nocendi lupi rapaces sunt, vel exterius, si detur copia, persequendo, vel interius corrumpendo. » Quomodo etiam hoc sit temerarium judicium, judicare de aliquibus, quod carnalia principaliter intendant, quamvis spiritualia seminantes carnalia accipiant, ex dictis patet.

Dicunt etiam eos esse penetrantes domos per hoc quod confessiones audiunt sine licentia sacerdotum. Sic enim penetrant domos conscientiarum, quod probant per quamdam expositionem Glossæ quæ habetur II Tim. III, super illud: Ex his sunt qui penetrant domos, etc. Glossa: « Penetrant domos, id est rimantur proprietatem cujusque, et quos idoneos inveniunt, captivos ducunt. »> Proprietatem autem cujusque rimari non possunt, nisi confessiones audirent. Quia ergo huic auctoritati multum innituntur, videamus intellectum ejus. Prædixit enim Apostolus quod in novissimis diebus instabunt tempora periculosa, et erunt homines se ipsos amantes, etc. « Novissimi autem dies, ut Augustinus dicit in epist. ad Hesychium, quandoque dicuntur etiam ipsa Apostolorum tempora. » Unde illud quod dicitur Joel 11, 28: In novissimis diebus effundam de spiritu meo super omnem carnem. Petrus dicit esse completum in die Pentecostes, Act. II. Quandoque etiam novissimus dies dicitur omnium ultimus. Joan. vi, 55: Ego resuscitabo eum in novissimo die. Hic autem oportet, ut intelligantur novissimi dies, qui sunt illo novissimo propinquiores, eo quod Apostolus in futurum loquitur. Instabunt, inquit, tempora periculosa et erunt, » etc. quod ad illud pertinere videtur quod habetur Matth. xxiv, 12 quod refrigescet charitas multorum, et abun

dabit iniquitas, unde Glossa ibidem dicit, unde Apostolus: Erunt homines se ipsos amantes. Non ergo verba Apostoli sunt intelligenda, quasi vitia quæ connumerat, ullo sæculo unquam defuerint, sed quia abundante malitia, in futuris temporibus crescent. Quidam tamen in primitiva Ecclesia erant, qui etiam illis vitiis abundabant, alias frustra diceret : Et hos devita, et quasi Timotheo quærenti, quomodo possum vitare quæ nondum sunt? Respondet Apostolus: Ex his jam sunt illi qui penetrant domos, etc. Illa igitur vitia quæ supra posuerat, ad futurum pertinere vult; sed hoc quod dicit, ex his sunt qui penetrant domos ad præsens. Unde dicit, penetrant, non penetrabunt, captivas ducunt, non ducent. Nec putandum est hoc loco pro temporis futuri verba præsentis temporis posuisse, ut Augustinus in eadem epistola dicit : << Erant ergo in primitiva Ecclesia aliqui ex hoc actu noti, quia penetrabant domos, » etc., quos vult intelligi illis vitiis esse irretitos, quæ in novissimis temporibus abundabunt. Quia autem sunt isti, expressius exponit ad Titum, 1, 10 ubi sic dicit: Sunt multi inobedientes, et vaniloqui, et seductores, qui de circumcisione sunt, quos oportet redargui, qui universas domos subvertunt, docentes quæ non oportet, turpis lucri gratia. Sic ergo quod dicit, ex his sunt qui penetrant domos, de illis intelligit, qui latenter circumibant domos, falsam doctrinam disseminando, sive intelligatur de domo conscientiæ, sive de domo materiali, et captivabant vinculis erroris, unde subjungit Apostolus: Homines corrupti mente, reprobi circa fidem. Nec est intelligendum, ut ipsi volunt, quod hoc quod dicitur reprobi circa fidem, accipiatur pro futuro; quasi dicat: Qui nunc penetrant domos, erunt reprobi circa fidem, quod patet tum ex hoc quod dicit præsentialiter, hi resistunt veritati, tum ex hoc quod sequitur sed ultra non proficient. Insipientia enim eorum manifesta erit, Glossa,« per bonos, præsertim per Joannem Apostolum, per quem in Asia destruendos hæreticos prædicit. » Ex quo etiam patet quod de hæreticis Apostolus loquitur. Unde dato quod religiosi confessiones audirent sine licentia prælatorum, dummodo hæreticam doctrinam non seminarent, istis verbis Apostoli non notarentur. Et sic etiam exclusum est totum eorum figmentum, quo confingere nituntur occasione horum verborum, per religiosos qui confessiones audiunt, novissimorum temporum pericula imminere. Quomodo autem religiosi licite et utiliter confessiones audiant, supra dictum est, cum de hoc ageretur,

CAPUT XXIV.

Quomodo mala quæ in finali Ecclesia timentur, religiosis imponunt, probare volentes quod e vicino instent tempora Antichristi.

Jam videamus quomodo mala quæ in finali Ecclesia timentur, religiosis imponant, dicentes eos esse nuntios Antichristi. Ad quod persuadendum, ad duo ostendenda conantur. Primo, quod nunc quasi e vicino tempora Antichristi immineant; secundo, quia nuntii Antichristi sunt specialiter religiosi, qui prædicant et confessiones audiunt, de quibus per ordinem agemus. Quod autem non longe sunt tempora novissima, ex hoc probare volunt, quod Apostolus dicit I Cor. x, 11: Nos sumus in quos fines sæculorum devenerunt, et 1 Joan. 11, 18: Filioli, novissima hora est, ct Hebr. x, 37: Adhuc modicum aliquantulumque qui venturus est, veniet, et non tardabit, et Jacob. v, 9: Ecce Judex ante januam assistit. Ex quibus omnibus habere volunt, quod cum-a temporibus Apostolorum quando hæc dicebantur, jam tantum tempus sit elapsum, quod nunc prope immineat tempus Antichristi. Quæ quidem verba si sic intelligant, ut tempus Antichristi propinquum esse denuntient, eo modo loquendi, quo temporis quantumque spatium in sacra Scriptura breve solet accipi in comparatione æternitatis, secundum quem modum dicitur I Cor. vii, 29: Tempus breve est, in nullo reprehensibiles inveniuntur.

Sed tamen hæc eorum assertio ad suam sententiam confirmandam efficaciam non habebit, qua videlicet volunt astruere, quod nunc sunt cavenda illa pericula quæ propinquissimis temporibus Antichristi prædicantur futura et quod per religiosos qui nunc sunt, evenient, de quibus inquiri volunt a prælatis. Si autem ex his verbis aliquod diffinitum tempus signari volunt, utpote quod Antichristus veniet infra septem annos, aut centum, aut mille, inveniuntur præsumptuosissimi multis auctoritatibus convicti. Dominus enim, Act. 1, 7 quærentibus discipulis, de hoc ipso respondit: Non est vestrum nosse tempora vel momenta. Ex quo argumentatur Augustinus in Epist. ad Hesych. quod « si non est eorum nosse, multo minus aliorum. » Et Matth. xxiv, 36: De die autem illa nemo scit, neque angeli cœlorum. Et idem habetur, Matth. XIII, et II Thess. 11, 2: Non moveamini a sensu vestro, quasi instet dies Domini. Et Augustinus dicit in Epist. ad Hesych. loquens : « Dixisti, S. THOM. AQ. Opuscula.

III

- 16

Evangelium dicit: De die illa et hora nemo scit. Ego autem, inquit, pro possibilitate intellectus mei dico, neque mensem, neque annum adventus ipsius scire posse. Ita enim videtur sonare, tanquam non possit sciri quo anno venturus sit, licet posset sciri in qua hebdomade annorum, vel qua decade; » et infra : « Quod si nec hoc comprehendi potest, quæro utrum sic saltem possit intelligi tempus adventus ejus, ut eum venturum dicamus infra istos, verbi gratia, vel quinquaginta, vel centum annos, vel quorumlibet seu majoris numeri, seu minoris annorum; » et infra « Si autem nec hoc te comprehendisse præsumis, hoc sentis quod ego. » In primitiva Ecclesia, ut Hieronymus narrat in lib. De illustr. viris, et Eusebius in Ecclesiast. Histor., quorumdam doctrina reprobata est, propter hoc, quod adventum Domini instare dicebant, sicut et isti nunc videntur dicere. Non ergo potest quantumlibet spatium determinari, aut parvum vel magnum tempus, quo finis mundi, in quo Christus et Antichristus expectantur, expectetur. Et propter hoc dicitur I Thess. v, quod dies Domini sicut fur veniet, et Matth. XXIV, 38: Sicut autem in diebus Noe... non cognoverunt donec venit diluvium, et tulit omnes, ita erit et adventus Filii hominis. Unde et Augustinus in Epist. ad Hesych. proponit tres adventum Domini expectantes, quorum unus citius, alter tardius Dominum putat esse venturum, tertius suam de hoc ignorantiam confitetur, et hunc magis commendat, primum vero magis increpat.

Ad astruendam etiam suam intentionem, tali ratione utuntur, Ab adventu Christi ultima ætas incipit; aliæ vero ætates non duraverunt ultra mille annos, unde, cum jam ab adventu Christi multo plures quam mille anni transierint, in brevi hujus ætatis est terminus expectandus. Cui rationi obviat Augustinus in lib. LXXXIII. Quæst. q. Lx, sic dicens : « Senectus autem solet etiam tantum tenere temporis, quantum reliquæ omnes ætates. » Senectuti aut comparat istam ultimam ætatem, unde concludit : << OEtas igitur ultima generis humani, quæ incipit a Domini adventu usque ad finem sæculi, quibus generationibus computetur incertum est. » Et hoc utiliter Deus voluit latere, sicut in Evangelio scriptum est, et Apostolus attestatur dicens: Diem Domini tanquam furem in nocte esse venturum.

Inducunt etiam octo signa, quibus propinquum Antichristi adventum ostendere volunt, quorum primum videtur sumi ex hoc quod dicitur Dan. VII, 25 de Antichristo: Putabit quod possit mutare tempora. Glossa: « In tantam elatus superbiam, ut leges et