eius, et quod nomen Filii eius si nosti? Per quem nempe omnia facta funt, quod, ut Evangelium fuum S. Joannes auspicatur: In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum, iuxta ac primus S. Joannes Baptista testimonium reddidit Christo, Deum neminem vidisse unquam, unigenitum Filium, qui est in finu Patris a), ipsum ennarrasse: quod in ultimo testimonio antequam ab Herode carceri, necique daretur, Joannes dilucide confirmavit, explicavitque insigni paraphrasi verborum Christi, divinitus accepta revelatione : cum nunquam mutuo conversati legantur Christus et Joannes. Sic vero Joannes b): „, Qui desursum venit, fuper omnes est. Qui est de terra, terra est, et de terra loquitur: qui de cœlo venit, fuper omnes est. Et quod vidit, et audivit, hoc testatur et testimonium eius nemo accipit. Qui accepit eius testimonium, fignavit, quia Deus verax est. Quem enim misit Deus, verba Dei loquitur: non enim ad mensuram dat Deus fpiri tum. Pater diligit Filium; et omnia dedit in manu eius. Qui credit in Filium, habet vitam æternam qui autem incredulus est Filio, non videbit vitam, fed ira Dei manet fuper eum." Nempe ut Christus Verbum incarnatum Nicodemo manifestat divinam Evangelii fui economiam: Sic enim Deus dilexit mundum, ut Filium fuum unigenitum daret: ut omnis, qui credit in cum non pereat, fed habeat vitam æternam c).

a) Jo. I. 18. - b) Ib. 111. 31.

e) Ib. 16.

Locum hic iterum habet, quod modo de Judæis Christum lapidare volentibus, de blasphemia, diximus. Quod agitant omnes, qui, dum Christum Filium Dei, quem ipse se profitetur, esse negant, cum Judæis blasphemant, blasphemum et impostorem cum christiani nominis hostibus Celso, Porphyrio, Juliano, cæteris, faciunt. Quod dum quidem in tanta luce christianismi dicere palam abhorrent cum Socinianis ingens hodie incredulorum turma, fibi ipsis haud constantes funt, si quid in Evangelio Christi, eius doctrina morum e. g. quam fupra astra extollunt, fuspiciunt, ac reverentur in Filio hominis Christo, nisi fimul unigenitum Filium Dei confiteantur; qualem nempe se Deum et hominem ubique exhibuit, ac demonstravit, cum primum cæpit Jesus facere et docere, ut undique cum humilitate conditionis humanæ resplendeat maiestas divina in Christo. Qui dum a se disci voluit, quia mitis fum et humilis corde, ut homo, fimul passim et ubique fic se exhibet, ut nisi fimul esset Deus, falleret exemplum ipsum mitis et humilis corde, proderetque ac undique manifestaret, fit venia verbo, ostentatio.

se

Ita enim totum contextum est Evangelium, ut Deus fimul et homo ubique compareat Filius Dei, qualem se ipse passim declarat, ac haberi vult, adorari se passus ab eo, cui cæco nato' lumen restituit, petens ab eo, ut Filium Dei se agnosceret: Tu credis in Filium Dei? Respondit ille, et dixit:

Quis est, Domine, ut credam in eum? Et dixit ei Jesus: et vidisti eum, et qui loquitur tecum, ipse est. At ille ait: Credo, Domine. Et procidens adoravit eum a). Atqui vero hoc Christus ex fcriptura veteris testamenti foli Deo competere Satanæ tentanti edixit b): Vade Satana: Scriptum est enim: Dominum Deum tuum adorabis, et illi foli Servies. Tunc reliquit eum diabolus, et ecce angeli accesserunt, et ministrabant ei.

Ex quo ipso hoc angelorum ministerio paulo ante D. Paulum divinitatem Christi probantem audivimus. Ne quis autem argutetur, esse quoque in ministerium hominum angelos, argumentum prosecutus apostolus, atque præoccupans hanc obiectionem: „Ad quem autem c) [pergit ad Psal. CIX. provocans, quem ipsum de se interpretatur Matth. XXII. Christus ]angelorum dixit aliquando: Sede a dextris meis, quoadusque ponam inimicos tuos fcabellum pedum tuorum? Nonne omnes funt administratorii fpiritus, in ministerium missi propter eos, qui hæreditatem capient falutis. Propterea abundantius oportet observare nos ea, quæ audivimus, ne forte pereffluamus. Si enim qui per angelos dictus est fermo, factus est firmus, et omnis prævaricatio, et inobedientia accepit iustam mercedis retributionem, quomodo nos effugiemus, si tantam neglexerimus falutem?" Pertinent hæc ad discrimen veteris ac novi et æterni (Non enim angelis fubiecit Deus orbem terra futurum, de quo loquimur d) testamenti per Christum Je) Jo. 1X, 35.etc. b) Matth. IV. 10.etc. c) Hebr. 1. 13. d) Ib. 11. 5.

sum a), Propter passionem mortis gloria et ho

25

nore coronatum: ut gratia Dei, pro omnibus gustaret mortem. Decebat enim eum, propter quem omnia, et per quem omnia, qui multos filios in gloriam adduxerat, auctorem falutis eorum per passionem consummare."

CHRISTUS EVANGELIUM PRÆDICAT POTENS SERMONE ET OPERE.

Utrique

XIII. fermoni et Christi cum Nicodemo, et S. Joannis ad fuos discipulos in eo concordat fermo Christi cum Samaritana, ut se Messiam Samaritanis (quem Israelitæ eundem cum Judæis exspectabant) manifestaret, necdum vero omnem perspectam habebant divinam illam Evangelii Christi Verbi incarnati œconomiam, qua fic Deus dilexit mundum, ut filium fuum unigenitum daret: Qui est in finu Patris b).

A muliere Samaritana ad fontem Jacob fedens petierat Jesus bibere, ut ansam inde arriperet, aquam falutis ei propinadi: Si fcires, inquit c), donum Dei, et quis est, qui dicit tibi: da mihi bibere, tu forsitan petisses ab eo, et dedisset tibi aquam vivam. Illa naturalem aquam cogitans, rata Christum Judæum fontem illum Jacob contemnere, Nunquid, ait d), tu maior es patre nostro Jacob, qui dedit nobis puteum, et ipse ex eo bibit, et filii

"

a) Hebr. 1. 8. b) Jo. III. 16. c) lb. IV. 10. d) Zb. 12.

eius, et pecora eius? Respondit ei Jesus, et dixit ei: Omnis qui bibit ex aqua hac, fitiet iterum : qui autem biberit ex aqua, quam ego dabo ei, non fitiet in æternum: fed aqua, quam ego dabo ei, fiet in eo fons aquæ falientis in vitam æternam. “ Cum illa dari fibi peteret hanc aquam, animadverte, quomodo Christus mulierem, et mox Samaritanos, ut se Messiam esse crederent, induxerit, cum agnoscerent iam eum prophetam. Edocta a Christo primum mulier, venisse tempus, quando neque in monte hoc, neque in Hierosolymis, cultu nempe ad unum restricto locum, adorabitis Patrem, ad Messiam provocat, qui dicitur Christus : cum ergo venerit ille, nobis annuntiabit omnia. Dicit ei Jesus: ego fum, qui loquor tecum, Messias nimirum, quo se præcise nomine nunquam Judæis tam aperte manifestaverat. Nullum hic intercedit miraculum, fed quod æque est ad divinam Evangelii Christi œconomiam demonstrandam, propheticus quem in Christo deprehenderat, fpiritus, ut crederet mulier verbis eius, dicentis, se esse Messiam (dum vicissim Philippo postea descendenti in civitatem Samariæ prædicanti Christum intenderent a) turba his, quæ a Philippo dicebantur, unanimiter audientes, et videntes figna que faciebat) „Reliquit ergo hydriam fuam mulier, et abiit in civitatem, et dicit illis hominibus: Venite, et videte hominem, qui dixit mihi omnia, quæcunque feci: nunquid ipse est Christus?... ex civitate autem illa a) Act. VIII. §. etc: TOM. I.

E