XIIII. De differentia magnitudinis peccati Adae humanum genus secum pariter deponentis ad mortem et gratiae domini apud se credentes omnes in se relevantis ad vitam et gloriam sempiternam.

XV. De baptizatis, quod in morte domini sint baptizati, vivant autem non peccato cui iam mortui sunt sed iustitiae dei cui renati sunt, et resurrectione domini nostri Iesu Christi.

XVI. De fidelibus, quod non sint sub lege sed sub gratia, et quod liberati a servitute peccati sint servi iustitiae dei.

XVII. De homine quamdiu vivit vinculo legis adstricto et in passione domini pariter moriente ut lege sit liber.

XVIII. De disputatione carnis et carnalium operum et spiritus ac spi ritalium sanctitate.

XIX. De sanctis, quod non carnis sint debitores sed spiritus, et quod non spiritum timoris acciperint sed adoptionis filiorum dei. XX. De differentia passionum et praesentiae et futurae: a servitute corruptionis liberari cupientes: et de spe et de spiritu pro sanctis gemitibus qui verbis deprimi non possunt ambitiosius postulante.

XXI. De praedestinatis conformibus filii dei.

XXII. De deo, quod pro nobis filio proprio non pepercit.

XXIII. De inpossibilitate separationis hominis christiani a dilectione domini nostri Iesu Christi.

XXIIII. De testificatione Pauli doloris et de tristitia pro Iudaeis.

XXV. De duobus populis.

XXVI. De voluntate dei, quod quem vult indurat et cui vult clemen

tissime miseretur.

XXVII. De comparatione figmenti et figuli.

XXVIII. De vasis irae ac misericordiae et gentium vocatione.

XXIX. De Esaia clamante pro populo Israhel.

XXX. De gentibus iustitiam fidei conprehendentibus et Iudaeis offen dentibus in lapidem offensionis.

XXXI. De Paulo testimonium perhibente quod Iudaei aemulationem dei habeant ignorantes, et quod finis sit legis dominus Christus. XXXII. De iustitia legis et iustitia fidei.

XXXIII. De incredulitate Iudaeorum et gentium fide.

XXXIIII. De Iudaeis, quod non sint praepulsi a deo.

XXXV. De duritia Iudaeorum.

XXXVI. De Iudaeorum delicto, cum sit gentibus salus, quanto magis

erit plenitudo eorum.

XXXVII. De apostolo revelante Iudaeos conparatione olivae arboris et gentes ab elatione animi reprimente.

XXXVIII. De salute omnium Iudaeorum.

XXXIX. De inpossibilitate sciendi secretorum scientiam dei.

XL. De apostolo obsecrante sanctos ut corpora sua exhibeant hostiam deo.

XLI. De falsa et vera sapientia.

XLII. De ecclesia et conparatione cordis adque membrorum. Quae in hoc capite sunt: de diversitate donorum et dilectione: de odio mali et conluctatione boni: de caritate: de obsequio: de sollicitudine: de fervore spiritus: de tempore serviendo: de spei gaudio: de patientia tribulationis: de instantia orationis: de communicatione sanctorum memoriis: de hospitalitate: de benedicendo et abstinentia maledicendi, gaudio cum gaudentibus, fletu cum flentibus: de unitate: de humilitate: de non reddenda iniuria: de provisione bonorum coram deo et hominibus: de pace si fieri potest cum omnibus hominibus: de vindicta a domino spectanda.

XLIII. De subiectione erga principes et potestates.

XLIIII. De redditione unicuique omnium debitorum.

XLV. De vigilantia et exercitio fidei et sobrietate et continentia. XLVI. De neglegentia et traditione carnis, et de manducantibus ac non manducantibus et iudicantibus alternos vel universos dies. XLVII. De omnibus quod non sibi sed deo aut moriantur aut vivant. XLVIII. De passione domini et 'potestate, et quod nec edens non edentem et nec non manducans manducante debeat iudicare. XLIX. De eo quod nihil commune est nisi ei qui existimat esse

commune.

L. De periculo contristante fratrem suum esca sua, et quod non sit regnum dei esca et potus sed iustitia et pax et gaudium in spiritu sancto.

LI. De mysterio domini ante passionem in silentio habito post passionem vero ipsius revelato.

EXPLICIUNT BREVES.

5

nem,

INCIPIT CORPUS EPISTULAE AD ROMANOS.

I.

(1) Paulus servus Christi Iesu, vocatus apostolus segregatus in evangelium dei, 2 quod ante promiserat per prophetas suos in scripturis sanctis, 3 de filio suo, qui factus est ei ex semine David secundum car* qui praedestinatus est filius dei in virtute secundum spiritum sanctificationis ex resurrectione mortuorum, Iesu Christi domini nostri, per quem accipimus gratiam et apostolatum ad oboediendum fidei in omnibus gentibus pro nomine eius, in quibus estis et vos vocati Iesu Christi, omnibus qui sunt Romae in dilectione dei, vocatis sanctis. Gratia vobis et pax a deo patre nostro et domino Iesu Christo. & (2) Primum quidem gratias ago deo meo per Iesum Christum pro omnibus vobis, quia fides vestra adnuntiatur in universo mundo. 9 Testis enim mihi est deus, cui servio in spiritu meo in evangelio filii eius, quod sine intermissione memoriam vestri facio, semper in orationibus meis obsecrans si quo modo tandem aliquando prosperum iter habeam in voluntate dei veniendi ad vos. 11 Desidero enim videre vos, ut aliquid inpertiar gratiae vobis spiritalis ad confirmandos vos, 12 id est simul consolari in vobis per eam quae invicem est fidem, vestram adque meam. 13 (3) Nolo autem vos ignorare, fratres, quia saepe proposui venire ad vos, et prohibitus sum usque adhuc, ut aliquem fructum habeam et in vobis, sicut in ceteris gentibus. 14 Grecis ac barbaris, sapientibus et insipientibus debitor sum: ita quod in me promtum est et in vobis qui Romae estis evangelizare. 16 Non enim erubesco evangelium:

45

10

virtus enim dei est in salute omni credenti, Iudaeo primum et Greco. 17 Iustitia enim dei in eo revelatur ex fide in fide, sicut scriptum est Justus autem ex fide vivit. 18 (4) Revelatur enim ira dei de caelo super omnem impietatem et iniustitiam hominum eorum qui veritatem in iniustitiam detinent; quia quod notum est dei, manifestum est in illis: deus enim illis manifestavit. 20 Invisibilia enim ipsius a creatura mundi per ea quae facta sunt intellecta conspiciuntur, sempiterna quoque eius I, 1 20.

19

25

27

24

virtus ac divinitas, ita ut sint inexcusabiles, 21 quia cum cognovissent deum, non sicut deum glorificaverunt aut gratias egerunt, sed evanuerunt in cogitationibus suis, et obscuratum est insipiens cor eorum. 22 Dicentes enim se esse sapientes, stulti facti sunt, 23 et mutaverunt gloriam incorruptibilis dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis et volucrum et quadrupedum et serpentium. Propter quod tradidit illos deus in desideria cordis eorum, in inmunditiam, ut contumeliis adficiant corpora sua in semet ipsis, qui conmutaverunt veritatem dei in mendacio, et coluerunt et servierunt creaturae potius quam creatori, qui est benedictus in saecula". 26 (5) Propterea tradidit illos deus in passiones ignominiae. Nam feminae eorum inmutaverunt naturalem usum in eum usum qui est contra naturam: similiter autem et masculi relicto naturali usu feminae exarserunt in desideriis suis in invicem, masculi in masculos turpitudinem operantes et mercedem quam oportuit erroris sui in semet ipsis recipientes. 28 Et sicut non probaverunt deum habere in notitiam, tradidit illos deus in reprobum sensum, ut faciant ea quae non convenit, repletos omni iniquitate malitia fornicatione avaritia nequitia, plenos invidia homicidio contentione dolo malignitate, susurrones 30 detractores, deo odibiles, contumeliosos superbos elatos, inventores malorum, parentibus non oboedientes, 31 insipientes, inconpositos, sine adfectione, absque foedere, sine misericordia: qui cum iustitiam dei cognovissent, non intellexerunt quoniam qui talia agunt digni sunt morte, non solum ea faciunt, sed et consentiunt facientibus.

29

II.

32

1 (6) Propter quod inexcusabilis es, o homo omnis qui iudicas. In quo enim iudicas alterum, te ipsum condemnas: eadem enim agis qui iudicas. 2 Scimus enim quoniam iudicium dei est secundum veritatem in eos qui talia agunt. Existimas autem hoc, o homo qui iudicas eos qui talia agunt et facis ea, quia tu effugies iudicium dei? An divitias bonitatis eius et patientiae et longanimitatis contemnis, ignorans quoniam benignitas dei ad paenitentiam te adducit? 5 Secundum duritiam autem tuam et inpaenitens cor thesaurizas tibi iram in die irae et revelationis iusti iudicii dei, qui reddet unicuique secundum opera eius; his quidem qui secundum patientiam boni operis gloriam et honorem et incorruptionem quaerentibus vitam aeternam: 8 his autem qui ex contentione, et qui non adquiescunt veritati, credunt autem iniquitati, ira et indigna9 Tribulatio et angustia in omnem animam hominis operantis malum,

tio.

12

14

Iudaei primum et Greci: 10 gloria autem et honor et pax omni operanti bonum, Iudaeo primum et Greco. 11 Non est enim personarum acceptio apud deum. Quicumque enim sine lege peccaverunt, sine lege et peribunt; et quicumque in lege peccaverunt, per legem iudicabuntur. 13 Non enim auditores legis iusti sunt apud deum, sed factores legis iustificabuntur. Cum enim gentes, quae legem non habent, naturaliter quae legis sunt faciunt, eiusmodi non habentes legem ipsi sibi sunt lex, 15 qui ostendunt opus legis scriptum in cordibus suis, testimonium reddente illis conscientia ipsorum et inter se invicem cogitationum accusantium aut etiam defendentium, 16 in die cum iudicavit deus occulta hominum secundum evangelium meum per Iesum Christum. 17 Si autem

21

22

18

tu Iudaeus cognominaris et requiescis in lege et gloriaris in deo et nosti voluntatem eius et probas utiliora, instructus per legem, 19* confidis te ipsum ducem esse caecorum, lumen eorum qui in tenebris sunt, 20 eruditorem insipientium, magistrum infantium, habentem formam scientiae et veritatis in lege, qui ergo alium doces, te ipsum non doces? qui praedicas non furandum, furaris? qui dicis non moechandum, moecharis? qui 'abominaris idola, sacrilegium facis? 23 qui in lege gloriaris, per praevaricationem legis deum inhonoras? 24 Nomen enim dei per vos blasphematur inter gentes, sicut scriptum est. 25 Circumcisio quidem prodest si legem observes; si autem praevaricator legis sis, circumcisio tua praeputium facta est. 26 Si igitur praeputium iustitias legis custodiat, nonne praeputium illius in circumcisionem reputabitur? 27Et iudicabit quod ex natura est praeputium legem consummans te qui per litteram et circumcisionem praevaricator legis es. 28 Non enim qui in manifesto, Iudaeus est, neque quae in manifesto in carne, circumcisio, 29 sed qui in abscondito, Iudaeus, et circumcisio cordis in spiritu non littera, cuius laus non ex hominibus sed ex deo est.

III.

↑ (7) Quid ergo amplius est Iudaeo, aut quae utilitas circumcisionis? 2 Multum per omnem modum. Primum quidem quia credita sunt illis eloquia dei. Quid enim si quidam illorum non crediderunt? numquid incredulitas illorum fidem dei evacuabit? Absit. Est autem deus verax, omnis autem homo mendax, sicut scriptum est Ut iustificeris in sermonibus tuis et vincas cum iudicaris. 5 (8) Si autem iniquitas nostra iustitiam dei commendat, quid dicemus? numquid iniquus deus qui infert iram? Secundum hominem dico. 6 Absit: alioquin quomodo iudicabit II, 10 — III, 6.