Page images
PDF
EPUB

Prop. Scripturæ non possunt plenæ et perfectæ fidei regulæ habere

rationem.

C. III. De Traditione.

Prop. Traditio, quatenus intelligitur doctrina Apostolici ministerii
et fides universalis Ecclesiæ, per omnia retro sæcula, est
plena ac adæquata fidei regula.

Prop. 2. Certissimis testimoniis constat totam Christi doctrinam
non fuisse scripto consignatam a sacris N. T. scriptori-
bus, sed quædam doctrinæ capita, viva voce tantum, et
Apostolici ministerii opera transmissa.

333

341

341

349

C. IV. De Scripturarum inspiratione.

355.

Prop. Utriusque Testamenti libri omnes ex Dei inspiratione scripti

sunt.

358

C. V. De Canone Scripturarum.

370

Prop. 1. Judicium de canonica auctoritate alicujus libri ad Eccle-
siam pertinet, per præsules proferendum.

372

[ocr errors]

Prop. 2. Libri omnes Utriusque Testamenti cum omnibus suis
partibus, prout in Ecclesia Catholica legi consueverunt,
pro sacris et canonicis sunt habendi.

375

C. VI. De Scripturarum interpretatione.

404

C. VII.

Prop. Scripturarum interpretatio juxta fidei analogiam, ex Apos-
tolici ministerii doctrina derivatam, necessario facienda

[merged small][ocr errors]

Regule interpretandi.
De textus Scripturæ integritate.
C. VIII. De Versionibus antiquis.
C. IX. De Versione Latina Vulgata.
C. X. De Versionibus vernaculis.
C. XI. De Patrum auctoritate.
C. XII. De auctoritatis methodo.

405

410

416

418

422

426

431

437

ERRATA.

Page 12, linea 2, gmadotis lege dogmatis.

66

66

66

18, linea 12, pr Fstantes lege præstantes.

linea 9, ab imo præ det lege prævidet.

21, not. lin. 1, absides lege obsides.

40, versus imum Z ter pro æ.

Alias leviores mendas corriget benignus lector."

DE THEOLOGIA.

PROCEMIUM.

Theologia, juxta vim vocis de Deo sermo, est scientia de Deo rebusque divinis. Quum rationis ipsius lumine ad Deum, conditorem nostrum et rectorem, dirigamur, naturalis Theologia ea audit quæ de Deo et ejus operibus disserit, solo rationis subsidio. Ea quum Metaphysicorum sparta sit, quæ Dei ipsius revelatione hominibus facta innititur nobis est tractanda. Scientia igitur de Deo rebusque divinis, prout ex divina revelatione innotescunt, Theologia proprie dicitur, seu si placeat, supernaturalis Theologia est. Apud homines revelationem edoctos viguit semper Theologia, fide scilicet norunt Deum, resque divinas ; nec tamen plerique eam scientiæ instar coluerunt: vulgus enim hominum satis habuit ea addiscere quæ ipsorum intererat, paucis ad accuratiorem et profundiorem notitiam assurgentibus. Patriarchæ ipsi, primævi Dei cultores, rebus divinis non ita studuerunt, ut Theologiam coluisse dici possint: sed floruerunt apud Judæos Prophetarum scholæ, divinis laudibus concinendis addictæ, rerumque divinarum studio.* Theologi nomen Apostolo Joanni tributum est, quod de Christo Deo altius et clarius cæteris Evangelistis sit locutus; sed sensu longe inferiori eodem vocabulo ornantur qui rebus divinis student. Ipsa Apostolorum ætate nullum institutum est collegium scientiæ sacræ studiosorum ; sed ab Apostolis cæteri, præsertim Episcopi, edocti, idoneos selegerunt et fideles homines, quibus eadem alios docendi munus demandarent.† Singuli igitur ad sacra munera evecti fidei didicerunt principia, et ritus quos peragerent, quin ad certam aliquam scientiæ formam disciplina Christiana reduceretur. Persecutoribus sævientibus, Justinus, Athenagoras, Tertullianus aliique calumnias Christifidelibus impactas refellerunt; et ut hominum commenta, quibus divina veritas offuscabatur, penitus delerent, plurimum laborarunt egregii rerum sacrarum tractatores post hæreses exortas. Summorum Theologorum nomen profecto merentur Tertullianus, Origenes, Cyprianus, Augustinus, Hieronymus, aliique innumeri, quorum nonnulli humani aliquid passi sunt, plerique fidei dogmata egregie vindicarunt. Jam † II Tim. ii. 2.

*I Reg. x. 5.

ante Origenis tempora, Alexandriæ cathedra celebris fuit Pantani et Clementis doctrina, qui Sacras Scripturas, fideique dogmata quamplurimis explicarunt auditoribus; quod munus docendi Origenes ipse magna cum laude implevit. Nomen autem "Theologi" S. Gregorius Nazianzenus, ob præclaras Christi Dei vindicias obtinuit. Nec tamen Theologia tamquam scientia res divinas universas methodo quadam dispositas complectens, ante sæculum octavum felici successu exculta noscitur; primus scilicet inter Græcos S. Joannes Damascenus eam quatuor libris de fide orthodoxa tractavit. Eum inter Latinos, sæculo undecimo exeunte, imitatus est S. Anselmus Cantuariensis, et paulo post Hildebertus Turonensis Archiepiscopus. Petrus Lombardus, Parisiensis deinceps Episcopus, medio sæculo duodecimo, sententias ex Scriptura et Patribus collectas ordine quodam disposuit ad quæstiones elucidandas, quapropter Magister Sententiarum est dictus, ejusque opus in scholis collegiisque sacris est adhibitum. Quæ scientiæ Theologicæ accessit claritas ex methodo Scholasticorum, (ita enim audiebant Theologi medii ævi,) studiosis multum contulit: sed purioris linguæ defectu viluit apud recentiores illa quæ per plura sæcula ubique obtinuit Theologia. Barbariem quidem redolent plurima quæ apud Scholasticos recepta sunt vocabula, stylusque ipse ab elegantia et facundia veterum scriptorum abhorret; sed qui opera S. Thomæ Aquinatis perlegerit, decimo tertio edita sæculo, mentis vires hac methodo veluti in palæstram eductas, veritatemque, nebulis erroris dissipatis, plane exhibitam facile percipiet. Ex quo Græcis Constantinopoli pulsis, et Latina litora petentibus, litterarum reflorescere cæperunt studia, Leone X. præsertim favente, minus gratus evasit Scholasticorum stylus, qui adhibitus contra decimi sexti Novatores eorum provocabat bilem, dum exponeret fallacias. Sensim sine sensu liberior scribendi ratio apud plerasque orbis Christiani obtinuit Academias, quamvis et Scholastica methodus insignes habuerit cultores et vindices.

Theologia plurima sortita est nomina pro rerum varietate et methodo eas tractandi. Ea quam aggredimur dogmatica vocatur, quod de fidei dogmatibus præcipue agat. Polemica etiam nuncupatur, quum in iis propugnandis adversus fidei hostes, qui bellum nobis inferunt, versetur: Irenicæ nomen nobis magis arridet, nam ad pacem conciliandam, dissidiorum sublatis causis, conatus hos nostros qualescumque dirigimus. Ethica sacra, seu moralis Theologia ea dicitur quæ de morum principiis, regulaque agendi, tractat, juxta fidei doctrinam. Eam etiam in animo est lectoribus nostris subjicere, si inceptis faveat Deus, vitam, otium, vires præbendo. De aliis vocabulis quibus scientia hæc saera designatur non vacat disserere.

THEOLOGIE DOGMATICE.

TRACTATUS I.

DE REVELATIONE DIVINA.

C. I. DE VERITATIBUS REVELATIS QUIBUS RATIO SUFFRAGATUR.

Plerisque placuit tractatum quem aggredimur de Religione inscribere, et ab iis quæ ratio de Deo, ejusque cultu, et morum regula dictat sumere initium, gradum inde ad revelationem facturis. Nobis, etsi de vocibus parum simus soliciti, Revelationis titulus magis arridet, in animo quippe est ea tradere et propugnare quæ Deo ipso docente novimus, rationemque ducem haud sequi, sed ancillam exhibere. Alia quidem methodus, uti monet clarissimus Bergier, aptior videri potest, sed hoc simplicissima est ac tutissima, quam ipse magna cum laude adhibuit. Eandem commendat vehementer scriptor egregius Muzzarelli.

Revelationis nomine intelligimus communicationem a Deo homini factam veritatum credendarum et officiorum implendorum. Eam primo homini factam, et deinceps per sæculorum seriem auctam, prout in Mosis et Vatum Judaicorum libris est consignata, agnoscunt summo consensu Christiani pariter ac Judæi. Christo adveniente amplius explicatanı auctamque ejus cultores profitentur. Deum esse, omnium rerum conditorem ac arbitrum, utrique fatentur, ipsa revelatione innixi, cui etiam obediendum docent, servata lege morum, quem insuper spiritu et veritate colere oportet. Quum veritatibus his suffragetur ratio, ordinis diversi habentur ab iis quæ rationis vires longe superant, iisque adversari videntur, quæque idcirco mysteria audiunt.

Veritatem revelatam de Dei existentia juvat rationi consonam demonstrare, præcipuis breviter recensitis argumentis.

Deum esse, rerum scilicet omnium e nihilo conditorem, cujus arbitrio omnia gubernantur, ipsa dictat ratio, testaturque universa rerum compages. Naturæ veluti instinctu ad eum agnoscendum impellimur, adeo ut ipsi idolorum cultores in subitis animi motibus, oculos corque, non ad Jovem Capitolinum, sed ad cœlos evehentes, Deum immortalem appellare consueverint, uti animadvertit olim Tertullianus, exclamans hac occasione: "O testimonium animæ naturaliter Christianæ !" Ipsa vis conscientiæ, qua virtus a vitio discernitur, voluptatem plerumque pœna animi sequente, nor

(1) Traité de la vraie Religion.

VOL. I-2

(2) Apolog. ad Gentes.

« PreviousContinue »