Ad tertium sic proceditur. 1. Videtur quòd non omne mendacium sit peccatum. Manifestum enim est quòd Evangelista scribendo Evangelium non peccaverunt. Videntur tamen aliquid falsum dixisse: quia verba Christi, et etiam aliorum frequenter aliter unus, et aliter retulit alius: unde videtur quòd alter eorum dixerit falsum. Non ergo omne mendacium est peccatum.

quantum hujusmodi, cpponitur veritati, ut dictum est art. præc. Veritas autem æqualitas quædam est, cui per se opponitur majus et minus. Alio modo potest dividi mendacium, in quantum habet rationem culpæ secundùm ea quæ aggravant vel diminuunt culpam mendacii ex parte finis intenti. Aggravat autem culpam mendacii, si aliquis per mendacium intendat alterius nocumentum, quod vocatur mendacium perniciosum; diminuitur autem culpa mendacii, si ordinetur ad aliquod bonum, vel delectabile, et sic est mendacium jocosum; vel utile, et sic est mendacium officiosum, quo intenditur juvamentum alterius, vel remotio nocumenti. Et secundùm hoc dividitur mendacium in tria prædicta. Tertio modo dividitur mendacium universalius secundùm ordinem ad finem, sive ex hoc addatur, vel diminuatur ad culpam mendacii, sive non; et secundùm hoc divisio est octo membrorum, quæ dicta est in arg. 2. In quâ quidem tria prima membra continentur sub mendacio pernicioso: quod quidem fit vel contra Deum: et ad hoc pertinet primum mendacium quod est in doctrind religionis; vel est contra hominem, sive solâ intentione nocendi alicui, et sic est mendacium secundum, quod scilicet nulli prodest, et obest alicui; sive etiam intendatur in nocumento unius utilitas alterius, et hoc est tertium mendacium, quod uni prodest, et alteri obest. Inter quæ tria primum est gravissimum, quia semper peccata contra Deum sunt graviora, ut supra dictum est, 1-2, quæst. 73, art. 9. Secundum autem est gravius tertio, quod diminuitur ex intentione utilitatis alterius. Post hæc autem tria, quæ superaddunt ad gravitatem culpæ mendacii, ponitur quartum, quod habet propriam quantitatem sine additione vel diminutione, et hoc est mendacium quod fit ex solâ mentiendi libidine, quod procedit ex habitu: unde et Philosophus dicit in 4 Ethic., cap. 7, quòd mendax, eò quòd talis est secundùm habitum, ipso mendacio gaudet. Quatuor verò subsequentes modi diminuunt de culpâ mendacii : nam quintum est mendacium jocosum, quod fit placendi cupiditate; alia verò tria continentur sub mendacio officioso, in quod intenditur quod est alteri utile; vel quantùm ad res exteriores; et sic est sextum mendacium, quod prodest alicui ad pecuniam conservandum; vel est utile corpori; et hoc est septimum mendacium, in quod impeditur mors hominis: vel etiam utile est ad honestatem virtutis, et hoc est octavum mendacium, in quo impeditur illicita pollutio corporalis. Patet autem quòd quantò bonum intentum est melius, tantò magis minuitur culpa mendacii. Et ideò si quis diligenter consideret, secundùm ordinem prædictæ enumerationis, est ordo gravitatis culpæ in istis mendaciis: nam bonum utile præfertur delectabili, et vita corporalis præfertur pecuniæ, honestas autem ipsi corporali vita.

Et per hoc patet responsio ad objecta. ARTICULUS III. · Utrùm omne mendacium sit peccatum.-(Sup.. quæst. 69, art. 1, et qu. 70, art. 4, corp.; et 3, dist. 38, quæst. 1, art. 3, et quodl. 8, art. 14.)

2. Præterea, nullus remuneratur à Deo pro peccato. Sed obstetrices Egypti remuneratæ sunt à Deo propter mendacium dicitur enim Exod. 1, 21, quòd ædificavit illis Deus domos. Ergo mendacium non est peccatum.

3. Præterea, gesta sanctorum narrantur in sacrâ Scripturâ ad informationem vitæ humanæ. Sed de quibusdam sanctissimis viris legitur quòd sunt mentiti; sicut Gen. 12 et 20 quòd Abraham dixit de uxore suâ quòd soror sua esset: Jacob etiam mentitus est dicens se esse Esau; et tamen benedictionem adeptus est, ut habetur Genes. 27. Judith etiam commendatur. Judith 15, quæ tamen Holoferni mentita est. Non ergo omne mendacium est peccatum.

4. Præterea, minus malum est eligendum, ut vitetur majus malum; sicut medicus præscindit membrum, ne corrumpatur totum corpus. Sed minus nocumentum est quòd aliquis generet falsam opinionem in animo alicujus, quàm quòd aliquis occidat vel occidatur. Ergo licitè potest homo mentiri, ut unum præservet ab homicidio, et alium præservet

à morte.

5. Præterea, mendacium est si quis non impleat quod promisit. Sed non omnia promissa sunt implenda; dicit enim Isidorus, lib. 2 Synonym., cap. 10, in fin., et habetur cap. In malis, 22, quæst. 14: In malis promissis rescinde fidem. Ergo non omne mendacium est peccatum.

6. Præterea, mendacium ob hoc videtur esse peccatum, quia per ipsum homo decipit proximum : unde Augustinus dicit in lib. de Mendac., cap. ult., à med. : Quisquis esse aliquod genus mendacii quod peccatum non sit, putaverit, decipiet seipsum turpiter, cùm honestum se deceptorem arbitratur aliorum. Sed non omne mendacium est deceptionis causa, quia per mendacium jocosum nullus decipitur; non enim ad hoc dicuntur hujusmodi mendacia, ut credatur, sed propter delectationem solam; unde et hyperbolicæ locutiones quandoque etiam in Scripturâ sacrâ inveniuntur. Non ergo omne mendacium est peccatum.

Sed contra est quod dicitur Eccli. 7, 14: Noli velle mentiri omne mendacium.

Respondeo dicendum quòd illud quod est secundùm se malum ex genere, nullo modo potest esse bonum et licitum, quia ad hoc quòd aliquid sit bonum, requiritur quòd omnia rectè concurrant. Bonum enim est ex integrâ causâ, malum verò est ex singularibus defeclibus, ut Dionysius dicit in 4 cap. de div. Nom., part. 4, lect. 22. Mendacium autem est malum ex genere: est enim actus cadens super indebitam materiam. Cùm enim voces naturaliter sint signa intellectuum, innaturalę est et indebitum quòd aliquis voce significet

id quod non habet in mente. Unde Philosophus dicit in 4 Ethic., cap. 7, quòd mendacium est per se pravum et fugiendum; verum autem est bonum et laudabile.

Unde omne mendacium est peccatum, sicut etiam Augustinus asserit in lib. contra Mendacium, cap. 1.

Ad primum ergo dicendum quòd nec in Evangelio, nec in aliquâ Scripturâ canonicâ fas est opinari aliquod falsum asseri, nec quòd scriptores earum mendacium dixerint, quia periret fidei certitudo, quæ auctoritati sacræ Scripturæ innititur. In hoc verò quòd in Evangelio et in aliis Scripturis sacris verba aliquorum diversimodè recitantur, non est mendacium. Unde Augustinus dicit in lib. 2 de Consensu Evangelistarum, cap. 12, parùm à med. : « Nullo modo laborandum esse ju<< dicat qui prudenter intelligit ipsas senten«tias esse necessarias cognoscendæ veritati, «< quibuslibet verbis fuerint explicatæ. » Et in hoc apparet (ut ibidem subdit) « non debere << nos arbitrari mentiri quemquam, si pluri<«< bus reminiscentibus rem quam audierunt « vel viderunt, non eodem modo, atque eisdem << verbis eadem res fuerit indicata. »

"

pherni, sed propter affectum quem habuit ad saluten: populi, pro quâ periculis se exposuit: quamvis etiam dici possit quòd verba ejus veritatem habent secundùm aliquem mysticum intellectum.

Ad secundum dicendum quòd obstetrices non sunt remuneratæ pro mendacio, sed pro timore Dei et benevolentiâ, ex quâ processit mendacium. Unde signanter dicitur Exod. 1, 21: Et quia timuerunt obstetrices Deum, ædificavit illis domos. Mendacium verò postea sequens non fuit meritorium.

Ad tertium dicendum quòd in sacrâ Scriplurâ, ut Augustinus dicit, lib. de Mendacio, cap. 5, ante med., inducuntur aliquorum gesta, quasi exempla perfectæ virtutis; de quibus non est æstimandum cos fuisse mentitos. Si quæ tamen in eorum dictis appareant quæ mendacia videantur, intelligendum est ea figuraliter et propheticè dicta esse. Unde Augustinus dicit in lib. de Mendac., loc. cit.: « Credendum est illos homines qui propheti<< cis temporibus digni auctoritate fuisse com« memorantur, omnia quæ scripta sunt de « illis, propheticè gessisse atque dixisse. »> Abraham tamen, ut Augustinus dicit in QQ. super Genes., qu. 26, et lib. cont. Mendac., cap. 10; et lib. 22 cont. Faust., cap. 32 et 34, << dicens Saram esse suam sororem, veritatem « voluit celari, et non mendacium dici : soror << enim dicitur, quia filia patris erat. » Unde et ipse Abraham dicit Genes. 20, 12: « Verè « soror mea est, filia patris mei, et non matris « meæ filia, » quia scilicet ex parte patris ei attinebat. Jacob verò mysticè dixit se esse Esau primogenitum Isaac, quia videlicet primogenita illius de jure ei debebantur. Usus autem est hoc modo loquendi per spiritum prophetiæ ad designandum mysterium, quia videlicet minor populus, scilicet gentilium, substituendus erat in locum primogeniti scilicet in locum Judæorum. Quidam verò commendantur in Scripturâ non propter perfectam virtutem, sed propter quamdam virtutis indolem; scilicet quia apparebat in eis aliquis laudabilis affectus, ex quo movebantur ad quædam indebita facienda; et hoc modo Judith laudatur, non quia mentita est Holo

Ad quartum dicendum quòd mendacium non solùm habet rationem peccati ex damno quod infertur proximo, sed ex suâ inordinatione, ut dictum est in corp. art. Non licet autem aliquâ illicitâ inordinatione uti ad impediendum nocumenta et defectus aliorum; sicut non licet furari ad hoc quòd homo eleemosynam faciat, nisi fortè in casu necessitatis, in quo omnia sunt communia. Et ideò non est licitum mendacium dicere ad hoc quòd aliquis alium à quocumque periculo liberet. Licet tamen veritatem occultare prudenter sub aliquâ dissimulatione, ut Augustinus dicit in lib. de Mendacio, cap. 10, propè fin.

Ad quintum dicendum quòd ille qui aliquid promittit, si habeat animum faciendi quod pro mittit non mentitur, quia non loquitur contra id quod gerit in mente; si verò non faciat quod promisit, tunc videtur infideliter agere per hoc quòd animum mutat. Potest tamen excusari ex duobus : uno modo, si promisit id quod manifestè est illicitum, quia promittendo peccavit, mutando autem propositum benè facit; alio modo, si sunt mutata conditiones personarum et negotiorum. Ut enim Sencca dicit in lib. 4 de Benefic., cap. 34 et 35, ad hoc quòd homo teneatur facere quod promisit, requiritur quòd omnia immutata permaneant: alioquin nec fuit mendax in promittendo, quia promisit quod habebat in mente, subintellectis debitis conditionibus ; nec etiam est infidelis non implendo quod promisit, quia cædem conditiones non extant. Unde et Apostolus non est mentitus, qui non ivit Corinthum, quò se iturum esse promiserat, ut dicitur 2 ad Corinth. 1, et hoc propter impedimenta quæ supervenerant.

Ad sextum dicendum quòd operatio aliqua potest considerari dupliciter : uno modo secundùm seipsam; alio modo ex parte operantis. Mendacium ergo jocosum ex ipso genere operis habet rationem fallendi; quamvis ex intentione dicentis non dicatur ad fallendum, nec fallat ex modo dicendi. Nec est simile de hyperbolicis aut quibuscumque figuratis locutionibus, quæ in sacrâ Scripturâ inveniuntur, quia, sicut Augustinus dicit in libro de Mendac., cap. 5, aliquant. à princ., « quidquid «figuratè fit aut dicitur, non est mendacium: <«< omnis enim enuntiatio ad id quod enuntiat « referenda est; omne autem figuratè aut fa<«< ctum aut dictum hoc enuntiat quod signifi«< cat eis quibus intelligendum prolatum est. »> ARTICULUS IV. Utrùm omne mendacium sit peccatum mortale. - (Sup., qu. 69, art. 1 et 2, et qu. 70, art. 4, corp.; et 3, dist. 38, qu. 1, art. 4; et 4, dist. 16, qu. 4, art. 1, quæstiunc. 3, corp., et quodl. 8, art. 14, et quodl. 9, art. 14.)

Ad quartum sic proceditur. 1. Videtur quòd omne mendacium sit peccatum mortale. Dicitur enim in psal. 5, 7: Perdes omnes qui loquuntur mendacium; et Sap. 1, 11: Os quod mentitur, occidit animam. Sed perditio et

mors animæ non est nisi per peccatum mortale. Ergo omne mendacium est peccatum mortale.

2. Præterea, omne quod est contra præceptum Decalogi, est peccatum mortale. Sed mendacium est contra hoc præceptum Decalogi: Non falsum testimonium dices. Ergo omne mendacium est peccatum mortale.

"(

3. Præterea, Augustinus dicit in 1 de Doct. christ., cap. 36, à med. : « Nemo mentiens in « eo quod mentitur servat fidem: nam hoc utique vult, ut cui mentitur, fidem sibi ha« beat, quam tamen ei mentiendo non servat: << omnis autem fidei violator iniquus est. »> Nullus autem dicitur fidei violator vel iniquus propter peccatum veniale. Ergo nullum mendacium est peccatum veniale.

4. Præterea, merces æterna non perditur nisi pro peccato mortali. Sed pro mendacio perditur merces æterna commutata in temporalem dicit enim Gregorius, lib. 18 Moral., cap. 4, ante med., quòd « in remuneratione << obstetricum cognoscitur, quid mendacii cul« pa mereatur : nam benignitatis earum mer«ces, quæ eis potuit in æternâ vitâ retribui, << pro admissâ culpâ mendacii in terrenam est « remunerationem declinata. » Ergo etiam mendacium officiosum, quale fuit obstetri-cum, quod videtur esse levissimum, est peccatum mortale.

5. Præterea, Augustinus dicit in lib. de Mendacio, cap. 17, circa med., quòd perfectorum præceptum est, omninò non solùm non mentiri, sed nec velle mentiri. Sed facere contra præceptum est peccatum mortale. Ergo omne mendacium perfectorum est peccatum mortale. Pari ergo ratione et omnium aliorum alioquin essent pejoris conditionis quàm alii.

Sed contra est quod Augustinus dicit in 5 psal., sup. illud: Perdes omnes, etc.: Duo sunt genera mendaciorum, in quibus non est magna culpa; sed tamen non sunt sine culpa, cùm aut jocamur, aut proximo consulendo mentimur. Sed omne peccatum mortale habet gravem culpam. Ergo mendacium jocosum et officiosum non sunt peccata mortalia.

Respondeo dicendum quòd peccatum mortale propriè est quod repugnat charitati, per quam anima vivit Deo conjuncta, ut dictum est quæst. 24, art. 12, et quæst. 35, art. 3. Potest autem mendacium contrariari charitati tripliciter uno modo secundùm se; alio modo secundùm finem intentum; tertio modo per accidens. Secundùm se quidem charitati contrariatur ex ipsâ falsâ significatione. Quæ quidem si sit circa res divinas, contrariatur charitati Dei, cujus veritatem aliquis tali mendacio occultat vel corrumpit: unde hujusmodi mendacium non solum opponitur virtuti charitatis (1), sed etiam virtuti fidei et religionis; et ideò hoc mendacium est gravissimum et mortale. Si verò falsa significatio sit circa. aliquid cujus cognitio pertineat ad hominis bonum, putà quæ pertineat ad perfectionem scientiæ et informationem morum; tale mendacium, in quantum infert damnum falsæ

(1) Al., veritatis.

opinionis proximo, contrariatur charitati quantùm ad dilectionem proximi : unde est peccatum mortale. Si verò falsa opinio ex mendacio generata sit circa aliquid de quo non referat utrùm sic vel aliter cognoscatur, tunc ex tali mendacio non damnificatur proximus: sicut si quis fallatur in aliquibus particularibus contingentibus ad se non pertinentibus. Unde tale mendacium secundùm se non est peccatum mortale.

Ratione verò finis intenti aliquod mendacium contrariatur charitati: putà quod dicitur aut in injuriam Dei, quod semper est peccatum mortale, utpote religioni contrarium ; aut in nocumentum proximi, quantùm ad personam, divitias vel famam; et hoc etiam est peccatum mortale, cùm nocere proxime sit peccatum mortale. Ex solâ autem intentione peccati mortalis aliquis mortaliter peccat. Si verò finis intentus non sit contrarius charitati, nec mendacium secundùm hanc rationem erit peccatum mortale; sicut apparet in mendacio jocoso in quo intenditur aliqua levis delectatio, et in mendacio officioso, in quo intenditur etiam utilitas proximi.

Per accidens autem potest contrariari charitati ratione scandali,vel cujuscumque damni consequentis; et sic erit etiam peccatum mortale, dùm scilicet aliquis non veretur propter scandalum publicè mentiri.

Ad primum ergo dicendum quòd illæ auctoritates intelliguntur de mendacio pernicioso, ut exponit Glossa (interl et ord. Aug.) super illud psal. 5: Perdes omnes qui loquuntur mendacium.

Ad secundum dicendum quòd cùm omnia præcepta Decalogi ordinentur ad dilectionem Dei et proximi, sicut supra dictum est, quæst. 44, art. 1, ad 3, et 1-2, quæst. 100, art. 5, ad 1, in tantum mendacium est contra præceptum Decalogi, in quantum est contra dilectionem Dei et proximi. Unde signanter prohibetur contra proximum falsum testimonium.

Ad tertium dicendum quòd etiam peccatum veniale largo modo potest dici iniquitas, in quantum est præter æquitatem justitiæ: unde dicitur 1 Joan. 3, 4: Omne peccatum est iniquitas (1) et hoc modo loquitur Augustinus.

Ad quartum dicendum quòd mendacium obstetricum potest dupliciter considerari : uno modo quantùm ad affectum benevolentiæ in Judæos, et quantùm ad reverentiam divini timoris, ex quibus commendatur in eis indoles virtutis; et sic debetur eis remuneratio æterna unde Hieronymus exponit (super illud Isa. 65: Et ædificabunt domos)quòd Deus ædificavit illis domos spirituales. Alio modo potest considerari quantùm ad ipsum exteriorem actum mendacii : quo quidem non potuerunt æternam remunerationem mereri, sed forte aliquam remunerationem temporalem, cujus merito non repugnabat deformitas illius mendacii, sicut repugnabat merito remunerationis æternæ. Et sic intelligenda sunt verba Gregorii, non quòd per illud men

(1) Vulgata Et peccatum est iniquias.

dacium mererentur amittere remunerationem eternam, quam jam ex præcedenti affectu meruerant, ut ratio procedebat.

Ad quintum dicendum quòd quidam dicunt quòd perfectis viris omne mendacium est peccatum mortale.

Sed hoc irrationabiliter dicitur: nulla enim circumstantia aggravat in infinitum, nisi quæ transfert in aliam speciem. Circumstantia autem personæ non transfert in aliam speciem, nisi fortè ratione alicujus annexi; putà si sit contra votum ipsius : quod non potest dici de mendacio officioso vel jocoso. Et ideò mendacium officiosum vel jocosum non est 'peccatum mortale in viris perfectis, nisi fortè per accidens ratione scandali. Et ad hoc potest referri quod Augustinus dicit, perfectis esse præceptum non solùm non mentiri, sed nec velle mentiri; quamvis hoc Augustinus non assertivè, sed sub dubitatione dicat, præmittit enim Nisi fortè ita ut perfectorum, etc. Nec obstat quòd ipsi ponuntur in statu conservandæ veritatis: quia veritatem tenentur conservare ex suo officio in judicio, vel doctrinâ, contra quæ si mentiantur, erit mendacium, quod est peccatum mortale; in aliis autem non oportet quòd mortaliter peccent mentiendo.

sit peccatum.

Ad primum sic proceditur. 1. Videtur quòd non omnis simulatio sit peccatum. Dicitur enim Luc. ult., 28, quòd Dominus se finxit longiùs ire; et Ambrosius dicit de Abraham in libro de Patriarchis (seu lib. 1 de Abraham, cap. 8, in med.), quòd captiosè loquebatur cum servulis, cùm dixit Gen. 22: Ego et puer illuc usque properantes, postquàm adoraverimus, revertemur ad vos. Fingere autem et captiosè loqui ad simulationem pertinet. Sed non est dicendum quòd in Christo et in Abraham fuerit peccatum. Ergo non omnis simulatio est peccatum.

2. Præterea, nullum peccatum est utile. Sed, sicut Hieronymus dicit, sup. illud ad Galat. 2: « Cùm venisset Petrus Antioch., » utilem simulationem, et in tempore assumendam, Jehu regis Israel nos doceat exemplum, qui interfecit sacerdotes Baal, fingens se idola colere velle, ut habetur 4 Reg. 10, et David immutavit faciem suam coram Achis rege Geth, ut habetur 1 Regum 21. Ergo non omnis simulatio est peccatum.

3. Præterea, bonum est malo contrarium. Si ergo simulare bonum est malum; ergo simulare malum erit bonum.

4. Præterea, Isa. 3, 9, contra quosdam dicitar: Peccatum suum quasi Sodoma prædicaverunt, nec absconderunt. Sed abscondere peccatum ad simulationem pertinet. Ergo

Respondeo dicendum quòd, sicut dictum est quæst. 119, art. 3, ad 3, et quæ l. 110, art. 1, ad virtutem veritatis pertinet ut quis talem se exhibeat exteriùs per signa exteriora, qualis est. Signa autem exteriora non solùm sunt verba, sed etiam facta. Sicut ergo veritati opponitur quòd aliquis per verba exteriora aliud significet quàm quod habet apud se, quod ad mendacium pertinet; ita etiam opponitur veritati quòd aliquis per aliqua signa factorum vel rerum aliquid significet contrarium ejus quod in eo est, quod propriè simulatio dicitur. Unde simulatio propriè est mendacium quoddam in exteriorum signis factorum consistens. Non refert autem utrùm aliquis men tiatur verbo, vel quocumque alio facto ut supra habitum est, quæst. præc., art. 1, arg. 2.

9,

Unde cùm omne mendacium sit peccatum, ut supra dictum est, quæst. præc., art. 3, consequens est etiam quòd omnis simulatio est peccatum.

Ad primum ergo dicendum quòd, sicut Augustinus dicit in lib. de QQ. evang., quæst. 2, in princ., non omne quod fingimus, menda cium est; sed quando id fingimus quod nihil significat, tunc est mendacium; cùm autem ficlio nostrarefertur ad aliquam significationem, non est mendacium, sed aliqua figura veritatis; et subjungit exemplum de figuratis locutionibus, in quibus fingitur quædam res, non ut asseratur ita esse, sed eam proponimus ut figuram alterius quod asserere volumus. Sic ergo Dominus in Evangelio finxit se longiùs ire, quia composuit motum suum quasi volentis longiùs ire ad aliud figuratè significandum, scilicet quòd ipse ab eorum fide longè erat, ut Gregorius dicit, hom. 23 in Evang.; vel, ut Augustinus dicit, lib. 2 QQ. evangel., quæst. ult., à med., quia cùm longiùs recessurus esset ascendendo in cœlum, per hospitalitatem quodammodo retinebatur in terra. Abraham etiam figuratè locutus est. Unde Ambrosius, loc. cit. in arg., dicit de Abraham quòd « prophetavit quod ignorabat ; ipse enim solus disponebat redire, immolato filio; sed Dominus per os ejus locutus est quod parabat.» Unde patet quòd neuter simulavit.

Ad secundum dicendum quòd Hieronymus utitur largè nomine simulationis pro quâcumque fictione. Commutatio autem faciei David fuit fictio figuralis, sicut Glossa ( ord. Aug.) exponit in titulo psal. 33 Benedicam Dominum in omni tempore. Simulationem verò Jehu non est necesse excusari à peccato vel mendacio, quia malus fuit, utpote ab idololatriâ Jeroboam non recedens. Commendatur tamen et temporaliter remuneratur à Deo,

non pro simulatione, sed pro zelo quo destruxit cultum Baal.

Ad tertium dicendum quòd quidam dicunt quòd nullus potest se simulare esse malum: quia per opera bona nullus simulat se malum; si autem opera mala faciat, malus est.

Sed hæc ratio non cogit. Potest enim aliquis se simulare malum per opera, quæ in se non sunt mala, sed habent in se quamdam speciem mali; et tamen ipsa simulatio est mala tum ratione mendacii, tum ratione scandali et quamvis per hoc fiat malus, non tamen fit malus illâ malitiâ quam simulat. Et quia ipsa simulatio secundùm se mala est, non ratione ejus de quo est, sive sit de bono, sive sit de malo, peccatum est.

Ad quartum dicendum quòd sicut aliquis verbo mentitur, quando significat quod non est, non autem quando tacet quod est, quod aliquando licet; ita etiam simulatio est,quando aliquis per exteriora signa factorum vel rerum significat aliquid quod non est, non autem si aliquis prætermittat significare quod est: unde aliquis potest peccatum suum occultare absque simulatione. Et secundùm hoc intelligendum est quod Hieronymus dicit ibidem, super verba Isaiæ cit. in arg., quòd secundum remedium post naufragium est peccatum abscondere, ne scilicet exinde aliis scandalum generetur. ARTICULUS II. Utrùm hypocrisis sit idem quòd simulatio. (4, dist. 16, quæst. 4, art. 1, quæstiunc. 1, et quæst. 2, ad 1.) Ad secundum sic proceditur. 1. Videtur quòd hypocrisis non sit idem quòd simulatio. Simulatio enim consistit in quodam factorum mendacio. Sed hypocrisis potest etiam esse, si aliquis ostendat exteriùs quæ interiùs agit, secundùm illud Matth. 6, 2: Cùm facis eleemosynam noli tubá canere ante te, sicut hypocritæ faciunt. Ergo hypocrisis non est idem simulationi.

«<

Sed contra est quod Isidorus dicit in lib. 10 Etymologiarum, ad litt. II: «< Hypocrita Græco sermone in Latino simulator inter<< pretatur; qui cùm intùs malus sit, ut bo << num se palàm ostendit: úè enim falsum, «xpis judicium interpretatur. >>

2. Præterea, Gregorius dicit, 31 Moral., cap. 8, à med. : « Sunt nonnulli qui et san«ctitatis habitum tenent, et perfectionis me« ritum exequi non valent. Hos nequaquàm « credendum est in hypocritarum numerum «< currere, quia aliud est infirmitate, aliud << malitiâ peccare. » Sed illi qui tenent habitum sanctitatis et meritum perfectionis non exequuntur, sunt simulatores, quia exterior habitus sanctitatis opera perfectionis significat. Non ergo simulatio est idem quòd hypocrisis.

3. Præterea, hypocrisis in solâ intentione consistit dicit enim Dominus de hypocritis, Matth. 23, 5, quòd omnia opera sua faciunt, ut ab hominibus videantur; et Gregorius, 31 Moral., loc. sup. cit., quòd nunquàm quid agant, sed quomodò de actione qualibet hominibus possint placere, considerant. Sed simulatio non consistit in solâ intentione, sed in exteriori operatione unde super illud Job 36: Simulatores et callidi provocant iram Dei, dicit Glossa (quid simile habet Greg., lib. 26 Moral., cap. 23) quòd simulator aliud simulat, et aliud agit; castitatem præfert, et lasciviam sequitur: ostentat paupertatem, et marsupium replet. Ergo hypocrisis non est idem quòd simulatio.

Respondeo dicendum quòd, sicut Isidorus dicit ibidem, « nomen hypocritæ tractum est « à specie eorum qui in spectaculis contectâ << facie incedunt, distinguentes vultum vario « colore, ut ad personæ quam simulant, colo« rem perveniant, modò in specie viri, modò « in specie fœminæ, ut in ludis populum fal« lant.» Unde Augustinus dicit in lib. 2 de Sermone Domini in monte, cap. 2, parùm à princ., quòd « sicut hypocritæ simulatores « aliarum personarum agunt partes illius « quod non sunt (non enim qui agit partes « Agamemnonis, verè ipse est, sed simulat «eum), sic in Ecclesiis, et in omni vitâ hu« manâ, quisquis se vult videri quod non est, << hypocrita est: simulat enim se justum, non « exhibet. >>

Sic igitur dicendum est quòd hypocrisis simulatio est, non autem omnis simulatio, sed solùm illa quâ quis simulat personam alterius; sicut cùm peccator simulat personam justi.

Ad primum ergo dicendum quòd opus exterius naturaliter significat intentionem. Quando ergo aliquis per bona opera quæ facit ex suo genere ad Dei servitium pertinentia, non quærit Deo placere, scd hominibus, simulat rectam intentionem quam non habet. Unde Gregorius dicit 31 Moral., cap. 8, à med., quòd « hypocritæ per causas Dei de<< serviunt intentioni seculi, quia per ipsa « quoque quæ se agere sancta ostendunt, << non conversionem quærunt hominum, sed « auras favorum; » et ita simulant mendaciter intentionem rectam, quam non habent; quamvis non simulant aliquod rectum opus, quod non agunt.

Ad secundum dicendum quòd habitus sanctitatis, putà religionis vel clericatûs, significat statum quo quis obligatur ad opera perfectionis. Et ideò cùm quis habitum sanctitatis assumit, intendens se ad statum perfectionis transferre, si per infirmitatem deficiat, non est simulator vel hypocrita, quia non tenetur manifestare suum peccatum, sanctitatis habitum deponendo. Si autem ad hoc sanctitatis habitum assumeret ut se justum ostentaret, esset hypocrita et simulator.

Ad tertium dicendum quòd in simulatione, sicut in mendacio, duo sunt : unum quidem sicut signum, et aliud sicut signatum. Mala ergo intentio in hypocrisi consideratur sicut signatum, quod non respondet signo; exteriora autem vel verba, vel opera, vel quæcumque sensibilia considerantur in omni simulatione et mendacio sicut signa.

ARTICULUS III. — Utrùm hypocrisis opponatur virtuti veritatis. - (4, dist. 16, quæst. 4, art. 1, quæst. 2.)

Ad tertium sic proceditur. 1. Videtur quòd hypocrisis non opponatur virtuti veritatis,