tarii. Sig. aliorum testium. Ego itaque ille rogatus scripsi. Notavi diem illum, in illa data anno illo illius Imperatoris, sub illo Comite.

Charta commutationis.

XLVIII. Omne namque quod inter partes diversas bonis moribus sanisque consiliis fuerit diffinitum, necesse est propter iurgia futura subicienda succedentibus temporibus subscriptionis vinculo conligare. Sic itaque complacuit atque convenit inter illum Abbatem cum Advocato suo, seu coenobii illius, seu inter alios seculares inter illum et illum ut similas firmitates parique tenore conscriptas cambii sui emitterent. Quas et emiserunt. Ipsum autem cambium in easdem firmitatis emissiones nominatim visum est nobis inserendum. Deinde namque memoratus Abbas seu alius cum manu Advocati sui iamdicto homini illo in villa nuncupata Iuchos et de pratis ad carradas ad ius pertinens Sancti illius et accepit ab illo in villa nuncupata Iuchos et de pratis ad carradas, ea duntaxat ratione ut pars utraque acceptae ius cambitionis deinceps inconvulsum et inviolabile perennibus temporibus absque ullius inquietudine vel repetitione possideat; sicque pari diffinitione sanxerunt ut si pars quaelibet exin calumniam ingerere, hoc est, si aut memoratus Abbas, seu successores ipsins, sive iamdictus ille vel illius heredes aliquam repetitionem molire tentaverint, sit tunc pars parti tantum culpabilis quantum repetere praesumpserit, et in aerarium Regis auri uncias tres cogatur impendere, sed nihilominus praesens emissio cambii eius perpetim sui vigoris obtineat firmitatem, ita duntaxat si Imperatoris clementiae complacuerit. Actum in illo loco praesentibus istis. Signum illius Abbatis et Advocati sui illius. Signum illius Decani. Signum Praepositi. Signum Cellararii, Signum Custoris. Signum Portarii. Signum Camerarii. Signum Hospitarii. Signum aliorum testium. Ego itaque immerens Diaconus anno illo Imperatoris scripsi et subscripsi. Notavi diem illum, illam datam, sub illo Comite. Amen.

Constitutio dotis.

XLIX. Dulcissima coniux mea atque amantissima nomine illo, ego in Dei nomine ille. Sumpsit mihi consilium atque complacuit ut ego te mihi in coniugium accepissem. Quod ita et feci. Propterea dono tibi dotem, sicut nostris utriusque complacuit amicis tibi donare, in pago illo, in illo loco, in villa nuncupata, id est, rectam curtem cum saepe circumcinctam etc.

488

FORMULAE ARVERNENSES

ALIEQUE

Ex duobus Codicibus Bibliothecae Colbertinae primum editae à clarissimo viro Stephano Baluzio.

Nascuntur per hanc occasionem non perdant. Ob hoc igitur ego ille, et coniux mea illa commanens orbe Arvernis, in pago illo, in villa illa. Dum non est incognitum, qualiter chartolas nostras per hostilitatem Francorum in ipsa villa illa manso nostro, ubi visi sumus manere, ibidem perdimus, et petimus vel cognitum faciemus, ut quit per ipsas stromentas et tempora habere noscuntur possessio nostra per hanc occasionem nostrorum pater inter epistolas illas de mansos in ipsa villa illa, de qua ipso attraximus in integrum ut et vindedit ista omnia superius conscripta vel quod memorare minime possimus iudicibus brevis nostris spondiis incolcacionibus vel alias stromentas tam nostras quam et qui nobis commendatas fuerunt hoc inter ipsas villas suprascriptas vel de ipsas turbas ibidem perdimus et petimus ut hanc contestatiuncula seu plancturia per hanc cartolas in nostro nomine collegere vel adfirmare deberemus. Quo ita et fecimus ista principium Honorio et Theodosio Consilibus eorum ab hostio sancto illo castro Claremunte per triduum habendi vel custodivimus seu in mercato publico in quo ordo curiae duxerunt aut regalis vel manuensis vester aut personarum ipsius castri, ut cum hanc contestatiuncula, seu plancturia iuxta legum consuetudinem in praesentia vestra relata fuerit, nostris subscriptionibus signaculis subroborare faciatis, ut quo

cumque perdiciones nostras de supra scripta per vestra adfirmatione iusta auctoritas remedia consequatur, ut nostra firmitas legum auctoritas revocent in propinquietas.

Gesta.

Unde ego te vir laudabilis illu. defensore meo necnon et vos honoratique cartas publicas agitis assidue oportet me curiae in hoc contestatiuncula, seu plancturia per triduum partibus foris pupblicis apensa vestris subscriptionibus vel signaculis subter faciatis adfirmare, ut quomodo mihi necessarium fuerit causella mea aut in praesentia dominorum vel iudicibus adversariorum meorum revocent in proquietas, per hocque contra hanc contestatiuncula, seu plancturia deponere percuravimus, ut quando volueritis et malueritis vel mihi necessarium fuerit, ut mos est, gestis municipalibus eam faciatis ablegare cum petitiones nostras, maximas vobis ex hoc gratias agere valeamus.

Mandato.

Mox iniunxit antiqua, principium iura decreta sanxerunt ut quicquid causas per inpigritia census aut femina sexus, vel corporamentisque fragilitatis res suas suorumque suarum gubernare minime possit cura electorum permittuntur. Ego illa femina dilectissimus filius meus illius et illius, rogo et iniungo vel supplico gratias vestras, ut de omnis causas meas vel negotiis meis, vel quicquid de alode parentorum meorum aut de atracto aut unde meae consotium suppetit, aut adversus me altercatio orta fuerit quicquo de heredibus meis dicit aut numorari potest vos damus et procuratoribus de omnes causas meas vel facultates meas tam terras seu et mancipia vel alias res meas quicquit dinumerare longum est tam in praesentia dominorum aut in quibuscunque provinciis, sive eante Comitibus vel iudiciaria potestate. Adsupta mea vice elegi et proponat aut quicquid in hac parte ex causa veritatis aut definieritis egeris gesseris veraci confirmatum adque finita in contra esse pubplicar. Sane si quis ego ipse aut ullus.

Hic habet gesta.

Arvernis aput vir laudabile illo defensore vel curia pubplica ipsius civitatis illa femina ait quaeso vobis optime defensor vel cura publica ipsius civitatis ut tu mihi quod dicis pubplicis prosequere praecipiatis ab eoque gestarum alegacio cupio roborare memoratus defensore dixit. Pateant tibi quod dicis per pubplicas quae obtas quia illa femina per hanc mandatum mihi iniunxit ut propter sollemnitatem lex scripturas adfirmatum ut à duobus arseri deberim et

haec mandatum quae in filius suus illus et illu ut sumpta sua vice cosscribere vel adfirmare rogaverunt de omnes causas suas sunt quod rectius superior abeatur scriptum gestis municipalibus adligare adque firmare deberet. lam dictus defensor et ordo curiae dixerunt: ediec mandatum adseras debere nobis ostendit ad relegendum. Tunc unus ex Notariis ipso mandato in publico recitavit. Praefatus defensor dixit: Haec gesta quomodo est scripta nostros manibus roborata, quicquit exinde dicere vel numerare res illa aut nihil aliut ago haec gesta quomodo est scripta vestris roborata mihi sine mora tradatur. Ille defensor cum suis curialibus vel subscriptionibus manibus ipsa gesta tradiderunt vel consignaverunt.

Libertas.

no

In Dei nomine. Ego ille metuens casum fragilitatis, et dum fragilitas humanum genus pertimescit, ultimum vitae temporibus ventura oportet ut non inveniat unumquemque imparatum ne sine aliquis operis bonum respectum nisi homo- dum suum iure et potestatem praepararet sibi viam salutis per quem ad aeternam beatitudinem valeat pervenire. Propterea vindictam habuit liberare ancilla mea men illa una cum fantes suos illus et illus, quem de alode visi sumus habere, de omni iugo servitutis meis pro peccatis meis minuandis ipsus praecipimus esse bene ingenuus et absolutus in pubplico, nam non in secreto, Arvernis civitatis, domum matris Ecclesiae sancto illo, ubi Christi nomen ille Episcopus Pontifex tunc tempore praeesse dignoscitur, ante cornu altaris, in praesentia, presbiteris, diaconibus, clericis, vel in praesentia plurimarum personarum qui ipsa manopa subter firmaverunt, de iugum servitutis meis pro peccatis meis minuandis, sicut iam diximus, quicquid persona aut religiosi deorum mancipia data libertate conferre voluerit, secundum legem Romanam hoc facere potest, id est Latina dolitia, et cives Romana, meliore statum habet testamentum condere testimonium perhibere, emere, vindere, donare, commutare habeat potestatem sicut et alii cives Romani, ut nullum nulle vel heredum ac proheredum nihil debeant servitio nec letimonium nec onus patronati nec nulla obedientia ipsius non requiratur, nisi eant et maneant ubicumque voluerint, portae apertae, cives Romanae se esse cognoscant. Defensionem vero tam Ecclesia vel omnem dium timentium ubicumque experire voluerint, licentiae tribuimus ad faciendum in omnibus quicquid voluerint. Et si de ipsus aliquid generatum fuerit, ingenui permaneant. Sane si quis.

Item absolutio.

Liberum esse credimus quod Christus per spiritum sanetum et baptismum lavacrum generavit bene convenit ut dimittentibus debita dimittantur peccata. Ego enim in Dei nomen ill. et coniux mea illa pro remedio animae nostrae vel pro aeternam retributionem absolvimus à die praesente servo nostro illo una cum infantes suos illus et illus, quae de alode parentorum meorum vel per cessionem extra consortium heredum eorum mihi obvenit, a die praesente remedium inveniat vos relaxamus, ut ab hac die sibi vivant, sibi agant, sibi laboret, sibi nutromenta proficiat, suumque iure commissas eum et intromissus in ordine civium Romanorum ingenuis se esse cognoscant, ut post ac die neque ad ullum heredibus meis servitius nec letimonias ne onus patronati, nec ulla obedientia eis non requiratur, nişi iant et maneant ubicunque voluerint porte aperte, cives Romana se esse agnoscant. Defensionem vero tam Ecclesia vel ominem Deum timentium ubicumque expetire voIneritis libera et firmissima in omnibus habeatis potestatem ad hoc faciendum quicquid voluerit. Sane si quis,

Redempturium.

Domino ill. A pluris est cognitum qualiter ante hos dies investiganti parte adversus neglegentia pro culpa mea in custodia traditus sum et nullam habeo substantia unde me redimere debeam nisi tantum formam et statum meum, quem libero et ingenuo videor habere, et in servitio me pro hac causa debeam inclinare, et vos pietas domini imperavit ut pro ac causa me redemisti, ego vobis carta patrocinale de statum meum, quem ingenuo habeo, in vos conscribere vel adfirmare rogavi, ut posthac diebus vitae meae ex iure in servicio vestro debeam consistere. Unde me spondo vel subter firmavit ut contra praesente cartola patrociniale neque ego neque de herebus meis, ne quislibet ulla opposita persona prae ac die ambulare non debeamus; quod quid fecerit, componat vobis sociante fisco auri uncia una, et quod petit nihil valeat vindicare, et ubicunque me invenire potueritis, sicut et reliquos servos vestros, ita et me in vestro servitio faciatis revocare absque ulla contradicente stibulant stibulatur in omnibus sum.

Cessionem.

Quociens inter quascumque inienuis personis lex beneficium edocet ut quantumcumque persona de rebus propriis suis in alterius transferre voluerit, libera abeat potestatem ad hoc faciendum quicquit voluerit. Ob hoc igitur in Dei