Quas ex antiquo Codice Veronensi primum edidit clarissimus vir Paulus Canciani.

Qualiter carta ostendatur.

I. Domine Comes, propter hoc ostendit Petrus hanc cartam venditionis, qui non sit silens, et abet, et tenet res illas, quae leguntur in hac carta a suam proprietatem. Et si aliquis homo est, qui inde aliquid vult dicere, paratus est cum eo stare ad rationem, et, quod plus est, querit, et hoc vult, ut dicat Iohannes, qui est hic ad presens, si carta illa venditionis bona et vera est; vel si ille rogavit eam fieri et firmari; vel si res, que leguntur in carta illa venditionis proprie sint sue Petri, aut, et si sibi Iohanni pertinent ad habendum, et requirendum, aut non, et si abet scriptum, vel firmitate aliquam, quod inde paraboJare possit aut non. Dicis ita Petre? Sic facio. Et tu Ioannes quid dicis? Quid debeo dicere? Hoc dic, quod carta illa venditionis bona, et vera est. Sic est. Et tu rogasti eam fieri et firmari. Et sic feci. Et ille res que leguntur in illa carta venditionis sue proprie sunt. Sic sunt, et esse debent. Cum lege. Sic debent. Nec tibi pertinent ad habendum, et requirendum. Non faciunt. Nec firmitatem habes, quod inde parabolare possis. Non abeo. Sed sicut dictum habes, sue proprie sunt, et esse debent cum lege. Sic sunt. Qua lege vivis? Longobarda. Modo exponde te. Si unquam in tempore tu, aut filii, vel filie, et heredes contra Petrum, aut suos heredes, aut cui ipsi

dederint, habebis agere, aut causare, et si apparuerit ullum datum, aut factum, aut scriptum aut firmitas, que in alia parte facte habeatis, et clare facta fuerit, et omni tempore non permanseritis taciti, et contenpti, ut componatis dupla querimonia, et insuper pena argenti X. librarum. Spondes ita? Spondeo. Seniores iudices, mittote iudicium. +Iusta illorum professionem et manifestationem P. habeat ad proprium res, que leguntur in illa carta, et Ioannes, et sui heredes permaneant inde taciti, et contenpti. Domne Comes praecipite fieri noticiam. Et similiter est de Romana, In lege Salicha dic, et vuarpite et pro heredibus et insuper.

Qualiter sit finis status.

II. Domne Comes, hoc dicit Ioannes, qui est liber homo de sua persona, et abet, et tenet suum conquisitum ad suam proprietatem, et si aliquis homo est, qui idem aliquid vult dicere, inde paratus est stare ad rationem, et quod plus est, querit, et vult, ut dicat Petrus, qui est hic ad sí est Ioannes liber homo de sua persona, aut praesens, non, et si debet retinere ad suam proprietatem suum conquisitum, aut si pertinet sibi ius aliquid ad habendum, et requirendum, aut non, et si abet scriptum, vel aliquam firmitatem, quod inde parabolare possit, aut non. Dicis ita Ioannes? Dico. Et tu quid dicis, Petre? Quid debeo dicere? Hoc dic, quod Ioannes liber homo est de sua persona. Sic est. Et suum conquisitum debet retinere ad suam proprietatem. Sicut debet. Nec tibi aliquid pertinet ad ́habendum, aut requirendum. Non facit. Nec scriptum nec firmitatem habes, quod inde parabolare posses ab eo: sed sicut habes dictum est liber homo de sua persona. Sicut est. Qua lege vivis? Salicha. Modo vuarpis te, et obligas te, et si unquam in tempore tu aut tui filii, vel filie, heredes, ac proheredes contra Petrum, aut suos heredes, aut cui ipsi dederint suum conquisitum habes agere, aut causare; et si apparuerit ullum datum, aut factum, aut scriptum, aut firmitas, que in alia parte facta habeatis, et clare factum fuerit, et omni tempore non permanseritis taciti, et contenpti, ut componatis duplam illam querimoniam, et insuper pena stipulationis nomine, que est mulcta auri optimi uncias quatuor et argenti pondera octo. Obligas te ita? Obligo. Seniores iudices mittite iudicium. Iuxta illorum professionem, et manifestationem Ioannes liber homo est de sua persona, et abet, et tenet ad proprium suum conquisitum, et Petrus, et sui heredes, ac proheredes permaneant inde taciti, et contenpti. Domne Comes, precipite fieri noticiam.

Qualiter sit finis intentionis terre.

III. Domne Comes, hoc dicit Petrus, quod terra, que in tali loco est sua propria est; et cetera que supra legitur.

Qualiter sit noticia salve querele.

IV. Senior Comes, hoc dicit Petrus iam per plures vices lamentatus ad vos de Ioanne, quod sibi contendit malo ordine, et contra legem unam pecia de terra, que iacet in tali loco, unde vos sibi pluribus vicibus mandastis vestros missos, et epistolas, ut ad placitum vestrum veniret, et de illa terra ei iustitiam faceret, et ille noluit venire. Senior Comes, recordamini vos? Ita recordor. Et vos Iudices? Sic facimus. Et propter hoc querit vobis mercedem, ut pro Deo et anima Domni Imperatoris investiatis eum de illa pecia de terra ad salvam querelam. Requiris ta ita Petre? Sic facio. Tunc Comes investiat eum per fustem, quem in manu detinet, donec ille veniat, et iusticiam faciat. Et super hoc querit, ut mittatis bannum super eum, et super rem, ut non sit aliquis homo, qui audeat eum de illa re devistire sine legali iudicio, et si quis ausus fuerit hoc facere componat duo mille mancusios aureos, medietatem camere Domni Imperatoris, et medietatem Petro, et suis he redibus. Precipite fieri noticiam.

Qualiter fit contraria.

V. Senior Comes, hoc dicit Ioannes, quod audivit dicere, quod vos investistis Petrum ad salvam querelam de una sua pecia de terra, propter quod ipse Petrus pluribus vicibus lamentatus est ad vos, quod ipse Ioannes sibi teneret ipsam peciam de terra, unde vos per plures vices mandastis sibi missos, et epistolas, ut ad vestrum placitum veniret, et illi iusticiam faceret, et ille non venit. Sed postea in iudicio ante vestram presentiam paratus fuit standi ad racionem cum eo unde per vestros missos ei ammonitionem fecistis, ut ad vestrum placitum venisset, et cum eo exinde ad racionem stetisset, sed minime venit. Senior Comes, et vos ludices recordamini? Ita, recordamur. Modo similiter venit in vestra presentia, et vult facere iusticia. Vis ita? Volo. Modo da vadimonium Comiti, ut facias ei iusticiam de ipsa terra, et per hoc querit mercedem, ut investiatis eum de ipsa pecia de terra sicut hactenus fuit. Tunc per fustem Comes investiat eum. Et super hoc querit vobis mercedem, ut mittatis bannum super eum, et super res, ut non sit aliquis homo, qui eum audeat de ipsa pecia de terra disvestire sine legali iudicio, et quicumque ausus fuerit facere hoc componat duo mille mancusios au

reos, medietatem Camere Domni Imperatoris, et medietatem Ioanni et suis heredibus. Precipite fieri noticiam. Que noticia non potest fieri, postquam fuerit completus unus annus, ut legitur in VIII. libro Codicis.

Qualiter filius emancipetur.

VI. Domne Comes hoc dicit Petrus quod vult emancipare Iohannem suum filium de se, ut de hac hora in an tea abeat licentiam, et potestatem ire ad placitum et stare, et appellationem faciendi, et recipiendi, et cartas venditionis, et donationis, et omnem scriptionem, et obligationem faciendi, et quod fecerit sic sit firmum, tanquam si communiter, aut consentiente eodem genitore suo fecisset. Vis ita emancipare? Volo. Comandate fieri noticia.

Noticia sufferentis.

VII. Domne Comes, hoc dicit Petrus, qui hic est, quod postquam sociavit Aldam, que hic est ad presens, sibi ad legitimum coniugium, quod ipsa consiliata est, et tractavit de morte sua, et cum illo homine adulteravit. Et dicis ita Petre? Dico. Et tu quid dicis Alda? Quid debeo dicere? Responde, si hoc verum est. Vere diabolo suadente, postquam me ille sibi in legiptimo coniugio copulavit, consiliata sum, et tractavi de morte sua, et cum alio homine me adulteravi. Tunc Iudices interrogent eam: an dicis hoc timore alicuius hominis, aut suasione? Non diSed ita verum est, ut dixi. Tunc Comes interroget Iudices, ut dicant legem et cum dicta fuerit lex, accipiat eam per manum desteram, et tradat suferenti viro suo ad faciendum et ad habendum eam, ut lex est. Senior Comes, precipite fieri noticia.

co.

Traditio Donationis propter Nuptias.

VIII. Martine, trade per hanc pergamena carta de Morgincap ad Aldam de quarta portionem de omnium rerum, que nunc abes, aut in antea aquistare potueris tunc rerum mobilium, quam immobilium, seu familia, ut ipsa faciat heredes nostri secundum legem, quod facere velint. Dicis ita Martine? Dico. Ita trade ei huic ad scribendum.

Die omnes vos rogo. Si est Romanus, vel Salichus, dic carta dotis et de tercia portione. Et die in Salicha, per heredes. Et dic, et insuper pena stipulationis nomine, que est multa auri optimi untias quatuor, et argenti pondera octo; et si hanc cartam volueris rumpere aut infrangere. Et hoc adde in fine tradicionis Saliche et cetera omnia similiter superiori, et mitte attramentum super cartulam.

Traditio vinditionis cum defensione.

IX. Martine trade per hanc pergamena carta vinditionis sub dupla defensione de una pecia de terra, que est tui iuris, que est in tali loco pro mensura tantum et habet coherentias tales ad loannem, quod de hinc in antea a presenti die proprietario nomine faciat ipse, aut sui heredes, aut cui ipsi dederint, quidquid voluerint, sine omni contradicione tua, et tuorum heredum, et insuper espondete vos ab omni homine defensare, quod si defendere non potueritis, aut si vos aliquid per quodvis ingenium subtrahere quesieritis, tunc illi in duplum eandem cartam vinditionis restituatis, sicut pro tempore meliorata fuerit, aut valuerit sub estimatione in consimili loco Ioanni. Dicis ita? Dico. Sic trade ei ad proprium, et huic notario ad scribendum. Habes pretium iusta cartam? Habeo. Dic totos vos rogo tangere. Si est Romanus, similiter dic. Si est Robuarius, si est Francus, si est Gothus, vel Allemannus venditor pone cartam in terra et super cartam mitte cultellum, festucam nodata, vuantonem, vuasonem terre, et ramum arboris, et atramentarium et Alamanni Vuandelabc, et levet de terra. Et, eo cartam tenente, dic tradictionem, ut supra diximus, et adde in istorum carta et Baioariorum et Gundebaldorum, nam in Gundebalda, et Baioria non ponitur insuper cultellum per heredes, et repetitione, et tolle, et spondite, et mitte, et obligate et omnium fine traditionis adde, et super mitte pena stipulatiouis nomine, que est mulcta auri optimi uncias quattuor et argenti pondera octo, quam inferatis ad illam partem, contra quam exinde litem intuleritis, et, quod repetieritis, vindicare non valeatis. Et adde vuarpite: cetera sunt secundum sit promissum. Dic tantum in fine, et ita trade ei per hoc missum, et huic Notario ab scribendum.

Traditio venditionis sine defensionis.

X. Martine, trade per hanc pergamenam cartam venditionis sine tua defensione, et absque restauratione de petia una de terra, que est tui iuris, et que est posita in tali loco, que est pro mensura tantum, que habet coherentias tales, ad Ioannem, quod de hinc in antea a presenti die proprietario nomine faciat ipse, et sui heredes, aut cui ipsi dederint, quidquid voluerint sine contradicione sua, et suorum heredum. Et si apparuerit ullum datum, aut factum aut scriptum, aut aliqua firmitas, quod in alia parte facta abeatis, et clare factum fuerit, tunc de ille parte, unde hoc apparuerit, promittatis ab omni homine defensare, et si defendere non potueritis, aut si vos ex inde per quovis ingenium subtraere quesieritis, tunc in duplum illi