16. Coram Universitate, serm. 233.

17. Coram Universitate Montispessulani, serm. 5, 108.

18. Coram Universitate Parisiensi, serm. 3, 12, 13, 20, 27, 37,

64 (7), 88, 90, 96, 99,

107, 109, 115, 116,

117, 128, 141, 155,

457, 158, 175, 201,

216, 226, 231, 261,
286, 293.

19. Coram magistris, serm. 414.

20. Coram sociis suis, serm. 112, 113, 144, 450.
21. Coram baccalaureis sui Ordinis, serm. 114.

22. Coram fratre Rigaldo Archiepiscopo Rothomagensi, serm. 95.
23. Coram canonicis Lugdunensibus, serm. 10, 83.

24.

Parisiensibus, serm. 85.

25. Coram Clero Eugubii, serm. 224.

26.

27.

>> Lugduni, serm. 10, 34, 50.

Rothomagi, serm. 95.

28. Coram monachis S. Dionysii Parisiis, serm. 46, 59, 84, 148.

29. Coram monachis Cluniacensibus, serm. 185.

30. Coram fratribus Carthusiensibus, serm. 172.

31. Coram Provinciali Capitulo, serm. 240, 228, 229.

32. Coram Provinciali totias Tusciae, serm. 208.

33. Coram fratribus Ordinis Praedicatorum, serm. 6, 63, 67, 68,

69, 137, 173,

497, 250, 252,

255, 270, 273.

34. Coram fratribus sui Ordinis, serm. 4, 23, 47, 69, 75, 87,

98, 100, 102, 140, 118,

123, 124, 123, 127, 138,

139, 144, 147, 149, 151,

462, 166, 188, 199, 191,
494, 195, 203, 207, 211,

214, 218, 220, 234, 237,

243, 249, 253, 256, 257,

260, 263, 264, 265, 276,

279, 283, 287, 289, 290.

35. Coram fratribus sui Ordinis

in Capitulo, serm. 14, 15, 25, 30, 36, 39,

45, 48, 56, 57, 62, 74,

81, 82, 136, 153, 154,

159, 161, 174, 181, 186,

205, 212, 213, 221, 227,

230, 232, 235, 242, 246,

247, 248, 251, 258,259,

262, 266, 267, 269, 281,

282, 288, 291, 292, 294,
295.

36. Coram monialibus, serm. 244.

37. Coram monialibus S. Clarae, serm. 54 (?), 406, 474.

38. Coram monialibus S. Antonii Parisiis, serm. 196.

39. Coram populo, serm. 7, 31, 50, 56, 65, 92, 93, 95, 103,

105, 444, 449, 120, 142, 180, 189,

208, 245, 224, 245, 280, 284, 285.

Specimen sermonis, neque brevioris neque longioris, ex eodem codice Italico excerpti, alibi valde fusioris inventi et cum prologo in Evangelium S. Joannis convenientis.

Ne quis dubitet de magna quam habet auctoritate collectaneus codex Italicus, de quo in superioribus egimus, atque ut vel ii qui expendendis manuscriptis codicibus nunquam animum intendissent, quantum ille codex valeat ad fidem faciendam, quantoque usui nobis futurus sit, facile percipiant; in hoc capite et sequenti ea proferemus momenta, quae nobis ipsis, haud facile manuscriptis quibuscumque fidem habentibus, quamlibet, hoc de quo agimus codice, rationem dubitandi abstulerunt. Cujus rei in primis causa fuit quod, sermones praedicti codicis examinantes, eum quem S. Bonaventura habuit in scholis Parisiensibus, quando incepit Joannem, ad amussim convenire animadvertimus cum Prologo germanae expositionis ejusdem Bonaventurae in Evangelium S. Joannis: ac tantum solummodo esse discriminis inter utrumque, quantum inter eamdem rem fusiorem et contractiorem, ipsis verbis, nedum sententiis, quantum fieri potuit in contractiori servatis. Quod autem sermo ille valde contractior sit quam auctor recitaverit, non descriptum, sed ex ore dicentis exceptum significat.

Ea est siquidem rerum natura ex ore dicentium exceptarum, ut scilicet audientes, quantum possunt, res et verba dicentis referre nitantur, sed modo brevius, modo fusius, modo rectius, modo disconvenientius audita referant, prout auditorum habilitas, intentio, velox manus ad scribendum vel tardior, nec

non ingenii acumen et memoria, in diversis differunt hominibus. Quam ob diversam rationem colligendi quae audiuntur eamdem rem pluribus audientibus et excipientibus, alius alio perfectius, alius alio fusius, magisque verbo tenus vel ad sensum dicentis, audita retulit in membranas. Hinc desumenda est ratio et mensura differentiae quae, non modo inter scripta et reportata ejusdem auctoris intercedit, verum etiam inter eadem a diversis audientibus ex ore dicentis reportata. Haec prae oculis habeamus necesse est, si recte de reportatis judicare velimus.

Praedictum S. Bonaventurae sermonem in scholis habitum Parisiensibus quando expositionem in Evangelium S. Joannis exorsus est, pluries reperi in mss. codicibus a diversis reportatum, ita ut, quamquam plures eundem reportaverint, singuli tamen ab eodem dicentis ore se illum excepisse, easdemque res pro modulo quisque suo, sive brevius sive fusius, referre voluisse, mihi patuerit conferenti. Quod ut lectoris sub oculos ponam, primo eundem exhibeo, ut in codice Italico continetur; dein vero ad normam cujusdam codicis ad bibliothecam Carolopolitanam pertinentis; ac tertio Prologum Expositionis in Evangelium S. Joannis a Bonaventura scriptum affero, quocum uterque seu idem sermo convenit, differentia tantum excepta, quae inter reportata a diversis atque ab auctore scripta intercedit.

Sed quia vim codicis Italici ex eo etiam petimus, quod sermo ille cum prologo expositionis in Evangelium S. Joannis conveniat, ideo ne argumentatio nostra claudicet, tam certum opus S. Bonaventurae esse debet Expositio illa, ut nullum prorsus admittat dubium. Et revera ita res habet se apud nos, quamvis praedicta Expositio non semel sub nomine Nicolai de Gorram Ordinis Praedicatorum fuerit impressa. Familiare enim fuit Gorrano aliorum scriptis sic uti, ut plura eisdem de suo identidem addens, aliis postea, quae aliorum sunt, ejus esse viderentur. Testem habemus clarissimum Jacobum Echardum, qui, tomo primo Scriptorum Ordinis Praedicatorum pag. 444, col. 4, de

Gorrano monuit: « Etsi Postilla primae ad Corinthios eodem << versu scripturae: Enoch placuit Deo, incipiat, quo excusa <«< sub nomine Gorrani, id solum probare, auctorem impressae «usum Postilla Guerrici, cui tamen plura addiderit. Sic idem << (Gorranus) in epistola ad Ephesios usus est Commentario << S. Thomae de Aquino, prologum totidem verbis exscripsit, et <«< cetera fere omnia, ita tamen ut identidem plura adjiciat. <«< Hinc, ut supra dicebam, mihi valde dubium est an Postilla, <«< cujus principium: Dedi te in lucem gentium, sit Gorrani, <«< licet sub ejus nomine edita; censuerimque potius esse Petri « de Tarantasia, sub cujus nomine in codicibus mss. Sorbonico <«<et Anglicano invenitur (1). » Eodem modo usus est Gorranus et Postilla S. Bonaventurae in Evangelium S. Joannis, ita ut, pluribus passim additis, ejus sub nomine excusa fuerit, atque ipsius esse putaverit vel ipse Jacobus Echardus, sed perperam.

(1) Quaestionem de auctore Commentarii in epistolas S. Pauli incipientis: Dedi te in lucem gentium, certo definire non potuit clariss. Jacobus Echardus, bonae notae manuscriptis codicibus destitutus, qui fidem facerent, Commentaria illa sive Nicolao Gorrano sive Petro de Tarantasia adscribenda fore, Ego vero quaestionem hanc certissime solvere possum, quia multos optimae notae codices reperi, eadem commentaria Petro de Tarantasia, qui dein summus. Pontifex Innocentius V appellatus fuit, adserentes. Idem Petrus de Tarantasia, cum esset Cardinalis, in Concilio Lugdunensi secundo orationem funebrem habuit in morte S. Bonaventurae, proposito themate: Doleo super te, frater mi Jonatha. Casimirus Oudinus tomo tertio De scriptoribus et scriptis Ecclesiasticis, col. 503, editionis Lipsiensis an. 1732, de Petro Tarantasiensi agens: "Ha"bentur, inquit, tres ejus conciones in Concilio Lugdunensi secundo habitae; prima, die septima "Junii; secunda, die sexta Julii; tertia, in exequiis funeralibus S. Bonaventurae, qui in eodem "Concilio mortuus est., Alias plures ego notavi conciones ab eodem habitas, ac neque ab Oudino, neque ab Echardo, neque ab amico meo Antonio Uccelli, neque ab A. Lecoy de la Marche detectas; sed eam, quam Oudinus et alii extare ajunt, in funeralibus exequiis S. Bonaventurae habitam, neque in impressis neque in mss. codicibus adhuc potui reperire. Pulcherrimam hanc fuisse, dignamque laudatore et laudato, cum ex multis circumstantiis arguere licet, tum etiam ex iis quae tradit aequalis scriptor Labbeanus (tom. 14 Concil. edit. Coletanae) certo discimus. Ait nempe: "Clarae memoriae fr. Bonaventura Albanensis "episcopus..... sepultus est..... in loco fratrum Minorum Ludguni, cujus exequiis interfuit "dominus Papa cum omnibus Praelatis, qui erant in Concilio et tota Curia. Et frater Petrus "Ostiensis Episcopus celebravit Missam, et praedicavit proposito themate: Doleo super te, fra"ter mi Jonatha. Multae lacrymae et gemitus ibi fuerunt (nempe in ecclesia fratrum Minorum cum oratio funebris haberetur). Hanc ei (Bonaventurae scilicet) gratiam concesserat Dominus, "ut quicumque eum videbant, ipsius amore incontinenti caperentur ex corde. Si quis eam orationem funebrem invenerit, ad quam multae lacrymae et gemitus emissi sunt, maximum munus nobis faceret ipsam indicando, vel postquam ab inventore edita fuerit.

น