consensu, Seraphici nomen Doctori additum, vel quia mira pietate et doctrina ascetica scripserit, vel quia ob theologicae doctrinae praestantiam inter primarios et praecipuos Ecclesiae Doctores connumeratus fuerit, sed quia ipse « non in ethicis modo aut divinis << libris, sed in rebus subtilissimis etiam naturalibus, quam«dam semper mentis contemplationem et raptum in Deum ani<< mum saporemque supernarum rerum ostendit, ut sive spe«culabilia doceat, sive de moribus disserat, et ipse ad de<<votionem legentes invitet (1). Nam si diligenter libros ejus in<< spicias et modum dictantis attendas, dices universam illam << doctrinam totam redolere sanctitatem. Ita enim scribebat, ut « gustare quae scriberet videretur. Unde vere potuit dici illius << sapientia, sapida scientia, quia ipse scribendo gustabat, et << eadem legentibus, etiamsi carnales sint, saporem generat << sanctitatis (2). » Quam quidem ejus doctrinae proprietatem numquam satis admirari possum, si animadverto, scholasticum fuisse nostrum Bonaventuram. Quia igitur non modo in ascetieis, sed et in omnibus suis operibus, eximio Ecclesiae doctore dignis, et intellectum illuminat et voluntatem inflammat, aequissimo jure Doctoris titulo praedicatum Seraphici adjectum fuit, ad innuendum S. Bonaventurae doctrinam, neque tantum Doctoris neque tantum Seraphici esse, sed Doctoris Seraphici, ita ut ex his duobus, ordine logico, primum locum sibi vindicet Doctor, alterum Seraphicus; simili prorsus modo, quo in sanctis viris, qui ob charitatem tantum, non vero ex doctrina, seraphici dicuntur, primo ponenda est ratio generica sanctitatis, quae est charitas omnibus sanctis communis, ac dein specialis, quae est charitas ardentior quam in aliis, ac ita ardens, ut ab ipsa quam Seraphim habent, designari possit; unde sanctis jam existentibus, seraphici praedicatio superadditur.

(1) Baptista de Judicibus Ordinis Praedicator., lib. 1 de Canoniz. S. Bonav. apud Baluzium, scell., tom. 4, pag. 478.

(2) Idem, ibidem.

Mi

Hinc haud recte judicarit quisquis existimaverit, Bonaventurianam doctrinam ex eo quod Doctoris Seraphici est, ac dum studet illuminationi intellectus, totum refert ad pietatem affectus (4), non pertingere ad eam altitudinem, ad quam aliorum doctorum sanctae Ecclesiae doctrina pertingere noscitur. Quandoquidem si Se-> raphici Doctoris est doctrina, utrumque pari, imo summo gradu complecti necesse est, nimirum lucem et ardorem, altitudinem et pietatem, scientiam et charitatem, intellectum et sapientiam. Quod ut intelligatur, inde mihi ratio petenda est, unde primo Seraphici nomen deductum. Noverunt enim rerum theologicarum periti, expertes materia spiritus, quos angelos communiori vocabulo appellamus, ac in tres hierarchias et novem ordines distingui agnoscimus, ab eo denominari quod praecipue in singulis eminet ordinibus, ordinum inferiorum respectu. Unde sicut qui majori quam ceteri in Deum charitate ardent, ab ardere Seraphim vocantur, ita qui majori quam sibi inferiores scientia pollent, a seire Cherubim dicuntur. Non ideo tamen putandum est, Seraphim sapientiam, qui in suprema hierarchia altiores sunt ceteris, ab ea quae est Che rubim, qui in eadem hierarchia secundum obtinent locum, superari posse. Cum enim nihil sit volitum quin praecognitum, adeoque amor praesupponat cognitionem veluti effectus causam, hine consequi necesse est, quod, sicut Seraphim omnibus omnino angelis charitate praestant, sic etiam omnes plane superant et sapientia, proindeque vel ipsos Cherubim; eadem prorsus ratione qua ipsi Cherubim, quia omnes angelorum ordines sibi inferiores sapientia vincunt, omnibus etiam charitate excellunt, Seraphim tantummodo exceptis, sibi in utraque superioribus, utpote qui plenius attingunt Dei sapientiam et bonitatem. Cum itaque nomen Seraphim, licet unum exterius sonet, duo tamen re includat, eaque paria et summa, videlicet cognitionem qua nihil altius, et amorem quo nihil ardentius in ceteris angelorum choris; ideo

(1) Joannes Gerson, De examinatione doctrinarum, tom. I, col. 21, edit. Antuerp. 1706.

doctrina ejus, quem aequo jure Doctorem Seraphicum nuncupatum vidimus, altissima simul debet esse et piissima, ideoque recte loquendo, non cherubica, sed seraphica dicenda est.

IV.

!

Attamen ad distinguenda illa duo quae seraphica doctrina complectitur, quatenus lucet cherubicam vocabimus, quatenus ardet seraphicum nomen retinemus. Quia igitur Cherubicus est -S. Bonaventura, ideo in logicis demonstrationibus et concertatio-nibus usque adeo excelluit, ut iis qui disputationem cum eo -suscepissent, difficile esset argumentorum illius aciem effugere, si quando res ita postularet (1); atque ita studet in operibus suis illuminationi intellectus, ut judicare non possis, an exponendo subtilior, an facilior, an clarior, an perspicacior, an sive doctis sive insipientibus accommodatior, an disserendo subtilia aptior, an -moralia docendo speculabilior fuerit, in quo genere doctrina ejus maxime inter ceteras videtur excellere (2). Quia vero Seraphicus est, non mordax, non detrahens, sed totus suavis et benignus (3), irenica methodo utitur in exponendis contrariis sanctorum doctorum sententiis, et praeterea recedit a curiositate quantum potest, non immiscens positiones extraneas rei de qua agit more multorum (4). Quia denique Seraphicus simul et Cherubicus est, ideo profundus est non verbosus, subtilis non curiosus, disertus

(1) Galesinius in vita S. Bonav., cap. 10.

Idem Gerson in opusc.

(2) Lib. 1 de Canoniz. S. Bonav. apud Balutium, Miscell. tom. 4, pag. 478. (3) In processu Canoniz. apud. Balutium, Miscell. tom. 4, pag. 478. (4) Joannes Gerson, De examine doctrinar., tom. 1, col. 21, edit. cit. De modis significandi, p. 2, De concordia Methaphysicae cum Logica, tom. 4, col. 829, de quorumdam pertinacia et animositate in disputationibus conquestus, Doctorem Seraphicum in exemplum pacis et concordiae designat, qui, inquit, studuit de variis opinionibus semper elicere illud quod verum apparebat, et cum sobrietate magna dimittere illud quod nimium vel parum videbatur., De hac ipsa dote S. Bonaventurae doctrinae, Breviar. Rom. Seraph. ad 14 julii hoc fert elogium: "Sapientia ejus pudica fuit et pacifica, modesta, suadibilis, bonis consentiens, plena misericordia et fructibus bonis.,,

non vanus, flammantia non inflantia verba proferens (1). Et quia profundus est non verbosus, subtilis non curiosus, disertus non vanus, flammantia non inflantia verba proferens, ideo veluti Seraph, Dei sapientiae quae simplex et unica est propinquior pauciora quam alii ad res explicandas verba adhibet, crebriores sententias, atque a Deo quantum potest, initium argumentandi et altissimas rerum petit rationes. Et cum a creaturis incipere debet, quantocius potest lectorem ad Deum reducit, quia ipse in suis scriptis totus est in ostendendo Dei causalitatem et coëfficientiam in universo, omniumque creaturarum et actionum subjectionem et habitudinem ad Deum, quem proinde ubique et semper obvium habet. Ac tantam saepe colligit doctrinam philosophicam vel theologicam in parvo opusculo, vel uno operis capite, aut una quaestione, quantam alii vix magno volumine aut integro tractatu comprehendere solent. Quamobrem ejus doctrina, quae primo intuitu legenti pauca et obvia complecti videtur, multa dein et profundissima paucis ac summatim perstringere cernitur. Unde quod prius fons parvus videbatur, mox crescere prospicitur in fluvium eruditionis maximum, et in lucem solemque scientiae et sapientiae converti, atque in aquas plurimas doctrinae salutaris redundare, quae mentem pariter et cor hominis maxime foecundant, et uberrimos fructus justitiae et veritatis ferre faciunt. Ideo ipsemet Bonaventura a Petro Capullio episcopo Conversano merito vocatur vir plane divinus, et in omni disciplinarum genere singularis, quem vere docti observant et venerantur (2). Hic itaque character, haec laus doctrinae S. Bonaventurae, quae profecto alteri non dabitur, esse scilicet cherubicam simul et seraphicam. Nam S. Thomas, Alexander de Hales, Scotus et alii communiter super Sententias scribentes, abundant in rationali, et ad intellectum excolendum satagunt: porro Bona

(1) Joannes Trithemius Ordinis S. Benedicti, Abbas Spanhemiensis, lib. de Scriptoribus eccles. pag. 112, apud Biblioth. Ecclesiast. Joannis Alberti Fabricii, edit. Hamburg. 1718.

(2) Ad lector. tom. 2. Commentar. in 2 Sentent.

ventura tam in rationali, quam in concupiscibili abundat (1). Quod sane perinde erat ac dixisse: Alii doctores cherubici quidem sunt, unus Bonaventura seraphicus simul et cherubicus. Idem sonant verba Sixti V Pontificis Maximi dicentis: Fuit in S. Bonaventura id praecipue et singulare, ut non solum argumentandi subtilitate, docendi facilitate, definiendi solertia praestaret, sed divina quadam animos permovendi vi excelleret (2). Hic itaque character, haec laus doctrinae S. Bonaventurae, quae profecto alteri non dabitur, quia scilicet multi doctrinam proferunt, devotionem praedicant multi; pauci in scribendo libros docuerunt utrumque. Bonaventura autem et multos superavit et paucos, dum ejus doctrina devotionem, devotio instruit doctrinam (3). Sint itaque alii doctores qui dicantur cherubici; Bonaventura autem verissimo nomine Seraphicus simul et Cherubicus, quia inflammat affectum, et erudit intellectum, reducit et unit ad Deum per amorem excitativum (4).

V.

Jam vero ex dictis consequi nemo non videt, nullam dari doctrinam, qua magis provehatur humana perfectio, quam quae seraphica simul et cherubica est. Hominis namque perfectio a duobus noscitur integrari, a cognitione scilicet et amore, a scientia et pietate, a speculatióne et operatione, a sapientia et sanctitate, quibus duplex ejusdem facultas nempe intellectus et voluntas, a duplicis objecti, scilicet veri ac boni utriusque ordinis tum naturalis tum supernaturalis perceptione, utcumque in hac vita completur, habilisque efficitur ad summum verum et aeternum bonum

(1) Gaspar Schatzgerus, insignis et praeclarae eruditionis vir, lib. 18 De via illuminativa, fol. 325, edit. Ingolstad. an. 1543.

(2) Sixtus IV in Bulla Triumphantis Jerusalem.

(3) Trithemius, De Scriptorib. eccles., edit. cit., p. 112.

(4) Joannes Gerson, in epist. missa Lugdun. ad quemdam Minoritam an. 1426, edit. Antuerp. 1706, tom. 1, col. 119.